Akcja Wyborcza Solidarność w rządzie jerzego Buzka

W konsekwencji wygranej koalicji pod szyldem „Solidarności” i zdobycia 201 mandatów poselskich oraz 51 senatorskich Akcja Wyborcza Solidarność otrzymała możliwość konstruowania większości rządowej. Układ sił politycz-nych w nowym parlamencie nie sprzyjał jednak szybkiej kreacji nowego rządu.

Odrzucając jeszcze przed wyborami, w fazie kampanii wyborczej, możliwość współpracy z Sojuszem Lewicy Demokratycznej, liderzy partyjni AWS-u nie negowali możliwości każdego innego układu koalicyjnego²⁸⁹.

286 T. Żukowski, Wyborcze notowania i wizerunek…, s. 16. Vide: Wykres preferencji partyjnych: Ibidem, s. 19.

287 Ibidem, s. 17.

288 R. Matyja, Rywalizacja polityczna w…, s. 314.

289 A. Piasecki, op. cit., s. 79.

Przez pierwszy tydzień po wyborach lider Akcji Marian Krzaklewski prowadził rozmowy w sprawie utworzenia koalicji z ROP-em oraz PSL-em.

Dopiero później rozpoczął rozmowy z Unią Wolności. Wielce prawdopodob-ne jest, iż rozpatrywanie tworzenia rządu przez AWS z obiema wymienio-nym powyżej partiami było jedynie rozgrywką polityczną ukierunkowana na

„zmiękczenie” postawy UW²⁹⁰. Wpływ na rezygnację z koncepcji tworzenia

„antyliberalnego” rządu trzech ugrupowań miał zapewne również fakt, iż taka koalicja nie miałaby znaczącej większości głosów w Sejmie, co w połączeniu z dużym zróżnicowaniem wewnątrz samego AWS-u byłoby wielkim ryzykiem dla mającego powstać rządu²⁹¹.

Negocjacje pomiędzy Akcją Wyborczą Solidarność oraz Unią Wolno-ści trwały ponad miesiąc (cały proces formowania się rządu liczony od dnia wyborów do dnia desygnowania Jerzego Buzka na urząd premiera trwał 53 dni). Rozmowy nie były toczone przez liderów ugrupowań a jedynie przez delegowanych przez nich polityków. Janusz Tomaszewski, negocjator ze stro-ny AWS określił, że koalicja jest zawierana w trudstro-ny sposób, ale to koalicja rozsądku²⁹². Po pierwszych rozmowach (24 września) negocjatorzy określili zbieżność programów obu partii na: Janusz Toamszewski 70%, Jan Król z UW

290 Vide W. Jednaka, Gabinety koalicyjne w III RP, Wrocław 2004, s. 183. Taką wersję potwierdzają m. in.

Aleksander Hall oraz Ludwik Dorn, którzy uważają, że Krzaklewski oraz większość polityków Akcji od początku zmierzali ku koalicji z Unią Wolności, a antyunijna retoryka była tylko kwestią przedwyborczych gier. Potwierdza tę opinię również Henryk Goryszewski, wg. którego zawiązanie koalicji z Unią Wolności było pierwotnym zamiarem Mariana Krzaklewskiego, o którym powiadomił partyjnych liderów. Sam Krzaklewski w następujący sposób odniósł się do tej sytuacji: „Ponieważ bezpośrednio uczestniczyłem w tamtym czasie w negocjacjach dotyczących możliwych koalicji i podejmowałem kluczowe decyzje w tej kwestii, chciałbym podkreślić, że nie była możliwa wtedy żadna inna koalicja z udziałem AWS.

Pojawiająca się od czas do czasu informacja o alternatywnej koalicji AWS-PSL-ROP jest po prostu dezinformacją. PSL, pomimo że prowadził z nami rozmowy nigdy nie przekazał jakiegokolwiek sygnału, że bierze to pod uwagę. Ówczesny szef PSL absolutnie wykluczał taki wariant i jeżeli już myślał o koalicji po wyborach w 1997 roku, to mógłby to być układ SLD-UW-PSL mogący liczyć na ok. 250 posłów.

Chciałbym przypomnieć, że konfiguracja SLD-PSL-UW, to koalicja która uzgodniła Konstytucję z 1997 roku. Jestem przekonany, że SLD i PSL ściskały kciuki aby rozmowy koalicyjne AWS-UW załamały się, a muszę przyznać, że byliśmy blisko takiego momentu. Mieliśmy do wyboru: tworzymy rząd i odsuwamy postkomunistów od władzy albo pomimo zwycięstwa wyborczego, nie tworzymy rządu, co byłoby zdradą wobec naszych wyborców”. Wywiad z Marianem Krzaklewskim z dn. 13.09.2016 r. - w zbiorach autora;

Wywiad z Henrykiem Goryszewskim z dn. 1.06.2016 r. – w zbiorach autora; A. Hall, Osobista historia III Rzeczypospolitej…, s. 311; L. Dorn, op. cit., s. 112. Jednocześnie warto zauważyć, że jeszcze przed wyborami blisko połowa zwolenników AWS opowiadała się za powstaniem koalicji z Ruchem Odbudowy Polski (49%). Koalicja z UW była natomiast drugim wyborem popieranym przez 43% wyborców Akcji. AWS był z kolei naturalnym koalicjantem dla zwolenników ROP (63% wyborców popierało takie rozwiązanie). Czy podjęliśmy już decyzje wyborcze? Partie drugiego wyboru. Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat z badań BS/70/70/97, op. cit., s. 11.

291 J. Marszałek-Kawa, D. Kawa, Rząd Jerzego Buzka, [w:] Rządy koalicyjne w III RP, red. M. Chmaj, Olsztyn 2006, s. 194.

292 Ze strony AWS-u prowadzili je Janusz Tomaszewski, Marek Kempski, Romuald Kukułowicz, Tomasz Tywonek, Jerzy Buzek, i Paweł Łączkowski. UW reprezentowali z kolei: Tadeusz Syryjczyk, Bogdan Borusewicz, Janusz Onyszkiewicz, Jan Lityński, Jan Król oraz Marek Komorowski. A. Dudek, Historia polityczna…, s.

354. Janusz Tomaszewski zwracał uwagę, że strona AWS domagała się kluczowych resortów ze względu na potrzebę realizacji programu AWS. W pierwszej kolejności negocjacje koalicyjne miały rozstrzygnąć kwestię programowe a dopiero wówczas personalne. J. Tomaszewski, Konieczny jest kompromis, Rozmowa z Januszem Tomaszewskim, wiceprzewodniczącym komisji krajowej NSZZ „Solidarność”, wiceprzewodniczącym zespołu koordynacyjnego AWS, szefem sztabu wyborczego negocjatorem AWS w rozmowach koalicyjnych, rozmawia Czesław Wiczyński, „Tygodnik Solidarność” 1997, nr 43, s. 10.

na 90%²⁹³. Jednym z elementów przedłużających negocjacje była postawa Ma-riana Krzaklewskiego, który odmówił objęcia funkcji premiera proponując na to miejsce, mało znanego wówczas Jerzego Buzka²⁹⁴.

Ostatecznie rozmowy zakończyły się podpisaniem „Umowy Koalicyjnej”

(w ostatecznej wersji 10 listopada 1997 roku)²⁹⁵ pomiędzy oboma ugrupowania-mi na czas III kadencji Sejmu. Ówczesny przewodniczący Akcji podsumował stworzenie koalicji następującymi słowami: „By stworzyć rząd silny, mogący liczyć na poparcie stabilnej większości, weszliśmy w koalicję z Unią Wolno-ści, ugrupowaniem skupiającym ludzi niegdyś nam bardzo bliskich, później oddzielonych od nas barierą decyzji politycznych, dziś zbliżających się ponow-nie do Solidarności”²⁹⁶. Po latach Jacek Rybicki podkreślał, że funkcjonowały wówczas mniej ostre podziały pomiędzy politykami wywodzącymi się z „So-lidarności” a tacy politycy UW jak Jan Rulewski czy Bogdan Borusewicz byli niedawnymi liderami ruchu związkowego, co ułatwiało kontakty pomiędzy oboma grupami politycznymi²⁹⁷. Jednocześnie jednak, ówczesny wiceprzewod-niczący klubu parlamentarnego AWS, sugeruje, iż zawarcie koalicji AWS-UW było początkiem procesu dezintegracji Akcji. W jego opinii zjednoczenie cen-troprawicy zostało poprzedzone przez dwa polityczne projekty: obywatelski projekt konstytucji oraz referendum uwłaszczeniowe, które były według Ry-bickiego w „głębokiej opozycji wobec UW i jej środowiska” a polityczna siła

„Solidarności” były budowana w kontrze do UW. Powyborcze zawarcie koalicji z Unią było zatem swoistym zaprzeczeniem charakteru Akcji²⁹⁸. Dosadniej określił ten polityczny akt Henryk Goryszewski, który nazwał go zdradą elek-toratu²⁹⁹. Opinie te potwierdza Danuta Karnowska, która zwraca uwagę na fakt, że wprowadzenie czterech reform przez koalicję rządową AWS-UW sprawiło, że większość związkowców „poczuła się wyalienowana lub wręcz zdradzona.

Bowiem AWS, wywodząca się w dużej mierze ze środowiska „Solidarności”, zaprzeczała w trakcie sprawowania rządów jej ideałom”³⁰⁰.

Zawarcie koalicji było również problematyczne dla UW. Jak określa Do-minik Szczepański „stosunek UW do związku zawodowego „Solidarność”,

293 T. Żukowski, Kalendarium wydarzeń…, s. 24.

294 Vide: R. Krasowski, op. cit., s. 67-70.

295 Umowa koalicyjna pomiędzy Akcją Wyborczą Solidarność i Unią Wolności z 1997 r., [w:] G. Rydlewski, Rządzenie koalicyjne w Polsce, Warszawa 2000 (dokument został opublikowany również jako: Umowa koalicyjna AWS–UW, „Tygodnik AWS” 1997, nr 43, s. 12). Sama umowa oceniana była różnorako wśród polityków AWS. Najmniej optymistycznie odnosił się do niej Adam Słomka z KPN-OP. K. Kalinka, op. cit., s. 288.

296 M. Krzaklewski, Podejmiemy trud naprawy Polski”, Tygodnik AWS 1997, nr 46, s. 6.

297 Wywiad z Jackiem Rybickim z dn. 26.04.2016 r., -w zbiorach autora.

298 Ibidem.

299 Wywiad z Henrykiem Goryszewskim z dn. 1.06.2016 r. – w zbiorach autora.

300 D. Karnowska, „Solidarność” jako środowisko antyliberalne na polskiej scenie politycznej, [w:] Polska scena polityczna. Środowiska – komunikacja polityczna – strategie, red. K. Sobolewska-Myślik, A. Hess, K. Kowalczyk, Kraków 2010, s. 35-36.

a następnie AWS był zróżnicowany i w okresie do wyborów parlamentarnych w 1997 r. pozostawał raczej negatywny”³⁰¹.

Warto także podkreślić, że tempo negocjacji koalicyjnych nie zależało jedynie od zainteresowanych stron. W sposób pośredni na proces tworzenia koalicji wpływał prezydent Aleksander Kwaśniewski, który po spotkaniu z Marianem Krzaklewskim we wrześniu 1997 roku zasugerował, że chciał-by w pierwszym dniu obowiązywania nowej konstytucji (tj. 17 października) desygnować nowego premiera³⁰². W taki oto sposób została nakreślona data zakończenia negocjacji, co tylko wprowadziło dodatkowe trudności³⁰³.

17 października zostało zawarte porozumienie pomiędzy AWS i UW i tego samego dnia A. Kwaśniewski desygnował Jerzego Buzka na funkcję premie-ra³⁰⁴. 11 listopada 1997 roku Sejm głosami: 260 posłów za, przy 172 głosach przeciwko oraz dwóch głosach wstrzymujących się udzielił wotum zaufania gabinetowi Jerzego Buzka. Kształt polityczny gabinetu został określony przez umowę koalicyjną. Wicepremierami zostali Leszek Balcerowicz – Minister Finansów (UW) oraz Janusz Tomaszewski – Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (AWS). Pozostałe resorty objęli: z ramienia AWS-u: Wiesław Walendziak – Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Emil Wąsacz –- Mi-nisterstwo Skarbu Państwa, Janusz Pałubicki - koordynator służb specjalnych, Janusz Steinhoff – Ministerstwo Gospodarki, Longin Komołowski – Mini-sterstwo Pracy i Polityki Socjalnej, Mirosław Handtke – MiniMini-sterstwo Edu-kacji Narodowej, Jacek Janiszewski – Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Eugeniusz Maksymowicz – Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej, Teresa Kamińska – minister ds. Reform Społecznych, Ryszard Czarnecki – Komitet Integracji Europejskiej, Jerzy Kropiwnicki – Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Marek Zdrojewski - Ministerstwo Łączno-ści, Jan Szyszko - Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Andrzej Wiszniewski – Komitet Badań Naukowych, Jerzy Widzyk – minister ds. usuwania skutków powodzi; Unię Wolności w rządzie reprezen-towali: Janusz Onyszkiewicz -Ministerstwo Obrony Narodowej, Bronisław Ge-remek – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Hanna Suchocka – Ministerstwo Sprawiedliwości, Joanna Wnuk-Nazarowa – Ministerstwo Kultury i Sztuki, Eugeniusz Morawski – Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej³⁰⁵.

301 Vide: D. Szczepański, Unia Wolności. Założenia programowe i działalność (1994-2005), Rzeszów 2013, s. 126-129.

302 W. Jednaka, Gabinety koalicyjne…, s. 185.

303 Szerzej na temat procesu kształtowania koalicji Vide Ibidem, s. 182–197. K. Leszczyńska, Rządy Rzeczypospolitej w latach 1989–2001: skład, organizacja i tryb funkcjonowania, Toruń 2006, s. 85–91.

304 T. Żukowski, Kalendarium wydarzeń…, s. 25.

305 Skład nowego rządu i sylwetki ministrów, „Tygodnik AWS” 1997, nr 44, s. 8–11; Skład rządu Jerzego Buzka (31.10.1997–19.10.2010), http://www.poprzedniastrona.premier.gov.pl/s.php?id=2240 [dostęp: 12 stycznia 2013 roku]. Jacek Raciborski sugeruje, iż na kształt rządu Jerzego Buzka mógł mieć również wpływ otoczenia międzynarodowego, które było przychylne,” mającej na Zachodzie dobrą prasę” Unii Wolności.

Tego typu zjawisko mogło mieć znaczenie przy obsadzaniu stanowisk ministrów spraw zagranicznych oraz finansów. J. Raciborski, Konstruowanie rządów i elit rządowych, [w:] Elity rządowe III RP 1997-2004.

Portret socjologiczny, red. J Raciborski, Warszawa 2006, s. 41.

Spośród 17 awuesowskich członków rządu trzech reprezentowało ZChN (Ryszard Czarnecki, Jerzy Kropiwnicki, Marek Zdrojewski), dwóch SKL (Wie-sław Walendziak i Jacek Janiszewski), po jednym – PChD (Janusz Steinhoff) i PC (Jan Szyszko)³⁰⁶. Jak ocenia Rafał Matyja, „AWS oddelegowała do rządu wielu polityków drugiego szeregu, podczas gdy jej partnet koalicyjny – Balce-rowicza, Geremka, Suchocką, Onyszkiewicza. Była to taktyka osłabienia rządu, tak by nie nabrał własnej, trudnej do skontrolowania dynamiki”³⁰⁷.

Ostatecznie rząd tworzony był przez 23 polityków, z czego 17 desygnowa-ła Akcja, natomiast sześciu Unia Wolności. W skdesygnowa-ład Rady Ministrów wchodził premier, dwóch wicepremierów, będących jednocześnie ministrami, trzynastu ministrów kierujących działami administracji państwowej, pięciu ministrów za-daniowych, oraz dwóch przewodniczących określonych w ustawach komitetów.

Z kolei w dniu składania dymisji przez rząd, Rada Ministrów liczyła 18 osób:

Prezes Rady Ministrów, dwóch wiceprezesów Rady Ministrów sprawujących funkcję ministrów, czternastu ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz jeden minister zadaniowy³⁰⁸.

Pierwotny skład rządu nie przetrwał zatem całej kadencji. Jedynie trzem ministrom było dane utrzymać swoją posadę przez cały okres kadencji. Byli to Janusz Steinhoff, Andrzej Wiszniewski oraz Longin Komołowski. Pozostałe mi-nisterstwa stały się miejscem zmian personalnych, niekiedy niejednokrotnych.

Było to związane z atmosferą funkcjonowania koalicji rządowej. Rząd Jerzego Buzka nie należał bowiem do sprawnie i bezkonfliktowo działających³⁰⁹. Wpływ na taki stan rzeczy miały nie tylko trudne relacje pomiędzy koalicjantami, ale również formuła samej AWS, która jako koalicja wyborcza nie ustrzegała się konfliktów wewnętrznych.

Przewidując trudności w funkcjonowaniu koalicji obie partie w ramach umowy koalicyjnej zawarły szereg zapisów, regulujących wzajemne relacje.

Wynegocjowana umowa miała zapobiec ewentualnym problemom w funk-cjonowaniu koalicji, co według Grzegorza Rydlewskiego było wyciągnięciem wniosków z negatywnych doświadczeń poprzedniej koalicji (SLD-PSL)³¹⁰.

Umowa koalicyjna stanowiła próbę pogodzenia istniejących rozbieżności programowych. Stanowiła ona m.in. „AWS i UW przedstawiły swe programy w dwudziestu dziewięciu kwestiach dotyczących życia społeczno-gospodarcze-go i politycznespołeczno-gospodarcze-go i ustaliły zspołeczno-gospodarcze-godne stanowisko w dwudziestu siedmiu z nich”³¹¹.

306 Można stwierdzić, że funkcjonowała niepisana zasada, że poszczególne ministerstwa były przypisane poszczególnym partiom, co mogłyby potwierdzać zmiany na stanowisku ministra: łączności (ZChN) oraz kultury i dziedzictwa narodowego (SKL). Skład rządu Jerzego Buzka (31.10.1997–19.10.2010), op. cit.

307 R. Matyja, Rywalizacja polityczna w…, s. 452.

308 K. Leszczyńska, op. cit., s. 95.

309 O funkcjonowaniu koalicyjnego rządu oraz rządu mniejszościowego pod przewodnictwem J. Buzka Vide W. Jednaka, Gabinety koalicyjne…, s. 246–264; G. Rydlewski, Rządzenie koalicyjne w Polsce, Warszawa 2000, s. 45–64.

310 G. Rydlewski, op. cit., s. 45.

311 Umowa koalicyjna pomiędzy Akcją Wyborczą Solidarność i Unią Wolności z 1997 r., [w:] G. Rydlewski, Rządzenie koalicyjne w Polsce, Warszawa 2000, s. 123–125.

Umowa koalicyjna odpowiedzialność za realizację umowy cedowała na wła-dze AWS-u i UW, polityków biorących udział w rządzie oraz zasiadających w klubach parlamentarnych. W celu zapewnienia skutecznego funkcjonowania koalicji zakładała regularne spotkania prezydiów klubów przed każdym po-siedzeniem Sejmu. W sposób precyzyjny dokument określał również kwestie kadrowe w koalicji, przy zachowaniu ilościowej proporcji głosów uzyska-nych w wyborach. Nie ograniczał się jednak tylko do stanowisk ministrów, ale obejmował swoimi zapisami również wiceministrów, wojewodów i wi-cewojewodów, stanowiska parlamentarne: marszałków Sejmu i Senatu oraz przewodniczących komisji sejmowych³¹².

Zapisów formalnych nie udało się jednak w pełni zrealizować. Napię-ta sytuacja w koalicji rządowej sNapię-tała się immanentnym elementem działania rządu Jerzego Buzka. Konflikty pomiędzy ugrupowaniami miały charakter zarówno merytoryczny (np. sprzeciw UW wobec przeprowadzenia czterech reform jednocześnie) jak również personalny (np. konflikt pomiędzy Jerzym Kropiwnickim a Leszkiem Balcerowiczem). Dodatkowym czynnikiem wpły-wającym na niestabilność koalicji były przypadki głosowania posłów AWS przeciwko polityce rządu. Zażegnaniem sytuacji miały stać się zmiany perso-nalne w składzie rządu przeprowadzone w 1999 roku. Łącznie dokonano ich sześciu (resorty kultury, łączności, rolnictwa, zdrowia, spraw wewnętrznych i administracji oraz ochrony środowiska). Zlikwidowano również trzy stano-wiska ministrów zadaniowych (Wiesław Walendziak, Ryszard Czarnecki, Jan Widzyk). Ponadto jesienią tego roku, wpływ na zmianę struktury rządu miała kwestia wejścia w życie ustawy o działach administracji rządowej, która zmie-niała nazwy resortów, jednak nie miała wpływu na personalia³¹³.

Rozwiązaniem kryzysowych sytuacji miały być również spotkania lide-rów AWS i UW. Jedno z pierwszych takich spotkań nastąpiło już styczniu 1998 roku, kiedy to ustalono, że przy głosowaniach rządowych projektów ustaw będzie w obu klubach obowiązywać dyscyplina oraz zwrócono uwagę na konieczność organizowania systematycznych (co najmniej raz w miesiącu) spotkań koalicyjnych. Ustalono także, że konieczny jest przegląd nominacji rządowych pod względem ich zgodności z zasadami funkcjonowania koalicji oraz partnerskimi relacjami pomiędzy AWS i UW³¹⁴.

Problemy z funkcjonowaniem koalicji i kryzys w relacjach AWS-UW po-tęgowany był przez spadek poziomu społecznego poparcia dla rządu i ugrupo-wań będących jego zapleczem. Jak sugeruje Dominik Szczepański „przymiarki do ewentualnego opuszczenia koalicji” przez UW pojawiły się już w styczniu 1999 roku³¹⁵. Dopiero jednak jesienią tego roku nastąpiło przesilenie w

rela-312 Vide Ibidem, s. 148–149.

313 W. Jednaka, Gabinety koalicyjne…, s. 250–252.

314 Komunikat ze spotkania władz klubów parlamentarnych AWS i UW z 16 stycznia 1998 r., AKK S, zespół Akcja Wyborcza Solidarność; T. Żukowski, Kalendarium wydarzeń…, s. 29.

315 D. Szczepański, op. cit, s. 138.

cjach koalicjantów. Unici wyrażali coraz więcej zastrzeżeń do AWS i gabine-tu Jerzego Buzka. Podnosili oni problem nielojalności oraz niekompetencji polityków AWS³¹⁶. Momentem kulminacyjnym tych napięć było głosowanie nad wydłużeniem urlopów macierzyńskich, w ramach którego posłowie AWS zagłosowali wbrew stanowisku rządu³¹⁷. Należy zaznaczyć, iż wydarzenie to miało miejsce w momencie gdy Jerzy Buzek prowadził rozmowy z liderami obu koalicjantów na temat dalszych losów koalicji³¹⁸ oraz przedstawiał plany rządu na kolejne dwa lata kadencji³¹⁹.

Napięta sytuacja pomiędzy koalicjantami skutkowała wystosowaniem do AWS przez Unitów specjalnego memorandum w dniu 16 września 1999 r., w którym wyrażono w 12 punktach zastrzeżenia do działania rządu i jego zaple-cza. Oczekiwano od AWS ustosunkowania się do zarzutów m.in. o upartyjnianie i upolitycznienie państwa, niekompetencje nominowanych osób oraz tworze-nie „specyficznych związków między polityką a gospodarką. Wśród żądań UW znalazły się również: dymisja prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Stanisława Alota, odejście z rządu osób ów rząd krytykujących (konkretnie dotyczyło to osoby szefa Rządowego Centrum Studiów Strategicznych Jerzego Kropiwnickiego krytykującego ówczesnego wicepremiera Leszka Balcerowi-cza) a także powołanie szefa Komitetu Integracji Europejskiej zaproponowa-nego przez UW oraz zmiany zasad programu osłonowego dla górnictwa³²⁰.

Odpowiedź AWS spotkała się z umiarkowanym zadowoleniem w UW co pozwoliło na kontynuowanie rozmów na temat dalszych losów koalicji³²¹. Politycy Akcji i Unii ustalili, że rezultatem wymiany memorandów i pisem-nych propozycji będzie aneks do umowy koalicyjnej³²². W ramach odpowiedzi AWS wyraziła wolę, aby w najbliższym czasie koalicja zdecydowanie odparła zarzuty opozycji, aby odbudowała w sobie poczucie jedności, powróciła do realizowania wspólnych celów programowych i szybciej reagowała na błędy,

316 Wpływ na napięcia w koalicji miała również kwietniowa rekonstrukcja rządu, w ramach której, wbrew koalicyjnej umowie, premier odwołał ze stanowiska ministra kultury i sztuki Joannę Wnuk-Nazarową.

W to miejsce UW miała być reprezentowana na stanowiskach sekretarzy stanu w Ministerstwie Gospodarki i w Komitecie Integracji Europejskiej. Ponadto politycy tego ugrupowania mieli objąć stanowiska szefa Głównego Urzędu Ceł oraz wiceministra pracy. Dopiero po kilku miesiącach premier wywiązał się z dwóch ostatnich obietnic, a w resorcie gospodarki unijnego wiceministra powołał dopiero w na koniec września.

NB, NM, Decyzje do niedzieli, „Rzeczpospolita” 2.10.1999, nr 231; Koalicja w kryzysie. Rozmowa z Mirosławm Czechem, sekretarzem generalnym UW, „Gazeta Wyborcza” 20.09.1999, nr 220, s. 4; Spieramy się w rodzinie. Mówi pełnomocnik rządu ds. niepełnosprawnych, posłanka UW Joanna Staręga-Piasek,

„Gazeta Wyborcza” 22.09.1999, nr 222, s. 6.

317 AS, AWS kontra rząd, Gazeta Wyborcza” 25.09.1999, nr 225, s. 3; I. Pur, Macierzyństwo polityczne, „Gazeta Wyborcza” 1.10.1999, nr 230, s. 5.

318 D. Wielowiejska, W. Załuska, Buzek się spieszy, „Gazeta Wyborcza” 23.09.1999, nr 223, s. 1; W. Załuska, Początek nowego początku, „Gazeta Wyborcza” 29.09.1999, nr 228, s. 4. NB, FG, Premier nie przedstawił planu, „Rzeczpospolita” 23.09.1999, nr 222.

319 D. Wielowieyska, Knysz, Reformowanie reform, „Gazeta Wyborcza” 23.09.1999, nr 223, s. 7.

320 NB, FG, op. cit; E. Milewicz, Sytuacja dojrzała, „Gazeta Wyborcza” 4.10.1999, nr 232, s. 4; D. Wielowiejska, W. Załuska, Buzek się spieszy, „Gazeta Wyborcza” 23.09.1999, nr 223, s. 1.

321 Vide: Odpowiedź na memorandum Unii Wolności z 16 września z dnia 29 września 1999 roku, AKK S, zespół Akcja Wyborcza Solidarność; Unia, Akcja i te szczegóły, „Gazeta Wyborcza” 1.10.1999, nr 230, s. 6.

322 NB, NM, Decyzje do niedzieli, „Rzeczpospolita” 2.10.1999, nr 230, s. 4.

do czego, jak uznano byłyby konieczne szersze uprawnienia dla premiera, tak by miał prawo do autorskiego kształtowania polityki personalnej³²³.

Negocjacje prowadzone były przez koalicyjny zespół w skład którego wchodzili: ze strony UW Mirosław Czech, Andrzej Potocki, ze strony Akcji Mirosław Styczeń oraz Jacek Rybicki. Jego celem było przygotowanie projek-tu aneksu do umowy koalicyjnej³²⁴. Rozmowy nie przyniosły oczekiwanego skutku. Nadzieje na rozwiązanie sytuacji przyniosło dopiero spotkanie lide-rów, które odbyło się 6 października 1999 roku. Wzięli w nim udział: Marian Krzaklewski, Jerzy Buzek, Leszek Balcerowicz oraz Tadeusz Mazowiecki³²⁵. Przystępujący do rozmów lider Unii Wolności dysponował upoważnieniem Rady Krajowej UW do rozmów z Marianem Krzaklewskim, które miały do-prowadzić do radykalnej zmiany „dotychczasowego sposobu sprawowania władzy, nie wykluczając wyłonienia nowego gabinetu”³²⁶.

Ponownie liderzy partyjni spotkali się w nocy 9 października. Podczas tego spotkania został ustalony ostateczny kształt aneksu do umowy koalicyjnej³²⁷. Ostatecznie dokument ten został podpisany 10 października 1999 roku. Oprócz kwestii programowych związanych z walką z korupcją a w szczególności z re-formą podatkową, zawarto w nim precyzyjne zasady wspólnego działania obu ugrupowań w koalicji oraz parlamencie. Dokument mówił o takich sprawach jak zobowiązanie do popierania projektów rządowych oraz usuwaniu z rządu osób, które podważają jego politykę. Zakładał również, iż współpraca obu klu-bów parlamentarnych miała być koordynowana przez międzyklubowy zespół współkierowany przez sekretarzy obu klubów³²⁸. W aneksie strony zobowią-zały się również do nieprezentowania publicznie propozycji zmian w składzie

Ponownie liderzy partyjni spotkali się w nocy 9 października. Podczas tego spotkania został ustalony ostateczny kształt aneksu do umowy koalicyjnej³²⁷. Ostatecznie dokument ten został podpisany 10 października 1999 roku. Oprócz kwestii programowych związanych z walką z korupcją a w szczególności z re-formą podatkową, zawarto w nim precyzyjne zasady wspólnego działania obu ugrupowań w koalicji oraz parlamencie. Dokument mówił o takich sprawach jak zobowiązanie do popierania projektów rządowych oraz usuwaniu z rządu osób, które podważają jego politykę. Zakładał również, iż współpraca obu klu-bów parlamentarnych miała być koordynowana przez międzyklubowy zespół współkierowany przez sekretarzy obu klubów³²⁸. W aneksie strony zobowią-zały się również do nieprezentowania publicznie propozycji zmian w składzie