Stan b ad ań n a d dorobkiem Ignacji Piątkow skiej przedstaw ia się w ięcej niż skrom nie. W ro k u 1962 Zofia N eym anow a na łamacih „Lite r a tu ry Ludow ej" opublikow ała k ró tk i a rty k u ł pt. Ignacja P iątkow ska m , w k tó ry m p rzedstaw iła po raz pierw szy w iadom ości tyczące życia i tw órczości Piątkow skiej, ze szcególnym uw zględnieniem jej p io n ie rs kich zasług w dziedzinie badań etn o g raficzny ch i folkloru sieradzkiego. A rty k u ł ten — choć niew o ln y od drob n ych nieścisłości faktograficz n y c h — stanow i niezaprzeczalnie pierw szą pow ażniejszą inform ację o osobie i dorobku, zwłaszcza naukow ym , Piątkow skiej. Dzięki tem u arty k u ło w i Piątkow ska zostaje zauw ażona i odnotow ana w Słow niku
fo lklo ru polskiego pod red. J. K rzyżanow skiego w 1965 r.ns
W 1966 r., w stu letn ią rocznicę uro d zin P iątkow skiej, M uzeum Sie radzkie (którym kierow ała w ów czas Z. N eym anow a) zorganizow ało se sję regionalną, podczas k tó re j w ygłoszono kilka referató w , w śró d nich dw a ty czące osiągnięć Piątkow skiej, a m ianowicie: Ignacja Piątkow ska — sieradzka publicystka, p o etka i działaczka ośw iatow a (mgr R. Kacz m arek) i K ultura społeczna w si sierad zkiej w badaniach lu dozna w czych
111 T a ż , B ogactw o a r ty s ty c z n e ziem i sie ra d zk ie j, „T eatr Ludow y" 1929, n r 4. 111 T a ż , K ryszta ło w a Frania, W arszaw a 1930, s. 89; t a ż , M o ru sek i Inka, W a r szaw a 1931, s. 119.
113 T a ż , M o d litw a , „Płoimyk" 1927, n r 41 j t a ż , J a sk ó łk i, „P łom yczek" 1930, nr 33.
114 Z. N e y m a n o w a , Ignacja P ią tko w ska (1866— 1941), „L iteratu ra Ludow a" 1962, n r 1/2, s. &—25.
115 rg [R. G ó rsk i], P ią tko w ska Ignacja, [hasło w:] S ło w n ik io lklo ru polskiego, W arszaw a 1965, s. 300.
Ignacji P ią tko w skiej (mgr Z. N eym anow a). N iestety, o rg an izato rzy se
sji nie opublikow ali ani też nie pow ielili se sy jn y c h m ateriałów , stąd jedynym śladem o d b y tej sesji pozostaje w y d ru k o w an e zaproszenie, przechow yw ane w archiw um M uzeum . Sam a jed n a k sesja przyczyniła się do spopularyzow ania postaci P iątkow skiej i nobilitow ania jej do rangi głów nej piew czyni ziemi sieradzkiej.
W tym sam ym roku łódzka „O snow a" w y d ru k o w ała repo rtaż T ad eu sza G icgiera — Gdy nic ziem skieg o po m nie nie z o s t a n i e stan o w ią cy literacki w ariant biografii P iątkow skiej, po p arty w spom nieniam i au to ra z poszukiw ania śladów pam ięci o pisarce w jej rodzinnym
Sm ardzewie. \
Rok 1967 przynosi zbiorow ą syntezę naukow ą zatytułow aną Kultura
ludow a W ie lk o p o ls k i117, w k tó re j S tanisław Sw irko, a u to r rozdziału po
św ięconego litera tu rz e ludow ej, ch ara k te ry z u ją c badania folklo rystycz ne o statn ich lat XIX w ieku podkreślił, iż „W dziale folkloru ziemi k a liskiej najw iększą wiedzę i znajom ość tere n u w y k azała Ignacja Piąt k o w sk a"118.
Próbę natom iast ustosunkow ania się do literack iego dorobku sie radzkiej pisarki stanow i p raca m agisterska K ry sty n y B rodow skiej pt.
Działalność literacka Ignacji P ią tk o w sk iej11# (1973 r.). Poszukiw ania Bro-
^ dow skiej, k o n c e n tru ją c e się w głów n ej m ierze na bibliografii podm io tu, w końcow ych w nioskach nie przynoszą pozytyw nej o ceny tw ó r czości Piątkow skiej, k tó rej u tw o ry słabe pod w zględem artysty cznym nie zasługują na w iększą uw agę h isto ry k a i k ry ty k a litera tu ry . Z p o g lą dami B rodow skiej należałoby się zgodzić, aczkolw iek z zastrzeżeniem ; w ydaje się bowiem, iż ten typ tw órczości m ógłby zaintereso w ać b ad a czy socjologii lite ra tu ry polskiej.
W 1976 r. Irena Lechowa, a u to rk a a rty k u łu R ozw ój i problem atyka
badań etn ograficznych Polski śro d k o w e j1M ponow nie przyw ołała postać
Piątkow skiej jako zasłużonej działaczki k u ltu raln ej i zbieraczki folklo ru sieradzkiego na tle działalności in nyęh regionalistów przełom u XIX i XX stulecia.
114 T. G i с g i e r, „Gdy nic ziem skieg o po m nie nie zostanie...", „O snow a", g ru dzień 1966, s. 77— 79; p rzedruk [w;) t e n ż e , Zaczęto się od legendy, Łódź 1968, s. 168— 178.
K ultura lu d o w a W ie lk o p o ls k i, red . J. B u r s z t a , t. III, P oznań 1967.
“ в Ibidem , s. 310.
ш M pis w B ibliotece U n iw ersy teck iej w Łodzi.
1W I. L e c h o w a , Rozwój^ i p ro b lem a tyka badań e tn o g ra ficzn ych obszaru P olski
śro d ko w ej, „P race i M ateria ły M uzeum A rcheologicznego i E tnograficznego w Łodzi"
W 1977 r. u kazu je się p raca zbiorow a S zkice z d ziejó w Sieradzkie- g o 121, pierw sze tak o b szerne kom pendium w iedzy na tem at h istorii te go regionu, gdzie w rozdziałach pośw ięconych życiu k u ltu ralnem u lat 1793— 1918 i m iędzyw ojnia w spom ina się o Ignacji P iątkow skiej jako 0 jedn ej z n ajak ty w n iejszy ch i najpłod n iejszych osobow ości w życiu kulturaln y m i naukow ym regionu.
Rok 1978 przynosi now y biogram P iątkow skiej o praco w an y przez au to rk ę n iniejszego 122, zaś w 1979 r. w książce Edw arda Polakow skie go ■ VV d a w nym Kaliszu pojaw ia się krótka, choć p o zy ty w n a nota o n a szej b o h a te rce 123. A utor siytuuje ją pośród kaliskich em ancypan tek: M a rii K onopnickiej, M elanii Parczew skiej, Anieli M ilew skiej i Felicjanny Łączkow skiej. Podkreślając zasługi Piątkow skiej na niw ie naukow ej, Polanow ski pisze, iż ,,jej dorobek w z ak resie etnografii i folklorystyk i dość w y so k o ( choć surow o ocenił Kazim ierz M oszyński...". Z sądem tym niepodobna się zgodzić, gdyż k ry ty k a M oszyńskiego (г 1931 r.)124 intencjo n alnie m iała c h a ra k te r druzgocący i dezaw uujący Piątkow ską jako badaczkę. Polem icznego jej om ów ienia dokonam y w ostatnim rozdziale n iniejszej pracy.
N azw isko Piątkow skiej jak o zasłużonej zbieraczki folkloru sieradz kiego i niestrudzonej p opularyzatorki kultuiry ludow ej regionu sieradz- ko-kaliskiego przyw ołano także w p raqy zbiorow ej W o je w ó d ztw o sie-
rad zkie125, opublikow anej w 1980 r.
Gwoli ścisłości odno tujm y rów nież, iż w m om encie p rzy go tow y w a nia niniejszej rozpraw y do d ru k u u k azały się (por red.' H. K apełuś 1 J. K rzyżanow skiego) Dzieje fo lk lo r y s ty k i p o lsk ie j 1864— 1914, w k tó rych pośw ięcono spory passus I. Piątkow skiej jako w spółpracow nicz ce ,,W isły", przy czym silnie zaakcentow ano kry ty czn ą postaw ę K. M o szyńskiego wobec grom adzonych przez zbieraczkę m ateriałów .
Ja k z pow yższego przeglądu w ynika, inform acje na tem at dorobku n aukow ego i pop ularyzato rsk ieg o Piątkow skiej w dziedzinie badań re gionalnych m ają c h arak ter krótkich wzm ianek, pobieżnych ocen. Cto- robe к ten, bezsporny pod w zględem rozległości tem atyki i lićzby p u
1,1 S zk ic e г d zie jó w S iera d zkieg o , red J. S m i a ł o w s k i , Łódź 1977, s. 361, 362, 413, 445, 572.
1И V. K r a w c z y k , Ignacja P ią tko w ska , [w:] S iera d zki lo lk lo r i sz tu k a ludow a, Sieradz 1978, s. 3— 7,
1M E. ,P o 1 a n o w s к i, W d a w n ym K aliszu. S zkice z d ziejó w m iasta 1850— 1914, Poznań 1979, s. 226.
124 K. M o s z y ń s k i , N ieco u w a g k r y ty c z n y c h , „Lud Słow iański" 1931, t. II, s. 259— 27$.
1!5 W o je w ó d z tw o sieradzkie. Z arys d ziejó w , obraz w sp ó łc ze sn y , p e r s p e k ty w y ro z
blikacji, pozostaje do dziś nie om ów iony i nie oceniony, tw orząc tym samym pow ażną lukę w historii fo lklory sty ki polskiej. M ateriały folklo rystyczne i etn o g raficzn e Piątkow skiej stanow ią kopalnię inform acji o regionie sieradzkim ; do P iątkow skiej sięgał O sk ar K olberg126, z jej zbiorów czerpali daw niejsi i w spółcześni nam badacze lite ra tu ry lu d o wej, czy historyqy k u ltu ry ludow ej — d uchow ej i m aterialnej. W g ru n cie rzeczy zaś Piątkow ska, przez jed ny ch w czam buł p otępiana, przez innych podnoszona do rangi najw iększego zbieracza Polski środkow ej, pozostaje bliżej nieznanna; jej prace nie są dokładniej przebadane, jej m iejsce w śród polskich fo lklorystów — nie określon e. W y pełn ien iu tej luki ma służyć n iniejsza rozpraw a.
ш О. К o 1 b e r g, D zieła w s z y s tk ie [reedycja], t. XXIII K aliskie,; t. XLVI K alis
R o z d z i a ł II