i przygranicznego położenia województwa zachodniopomorskiego
4. Badanie poczucia bezpieczeństwa w powiatach przygranicznych
W wyniku przyjętej procedury losowania warstwowego, odzwierciedlające-go strukturę liczby mieszkańców w badanych powiatach w strukturze badanych jednostek statystycznych, wyznaczono minimalną liczebność próby losowej na poziomie 1066 jednostek statystycznych przy założeniu 3-proc. maksymalnego błędu szacunku frakcji uzyskanych odpowiedzi w kwestionariuszu ankietowym. W wyniku wywiadów bezpośrednich przeprowadzonych za pomocą kwestiona-riusza ankietowego uzyskano 990 wypełnionych ankiet, co stanowi 92,9% zwrotu kwestionariuszy (tab. 4).
Obie struktury, liczby mieszkańców oraz liczby otrzymanych ankiet w po-wiatach przygranicznych województwa zachodniopomorskiego, wykazują wyso-ki stopień podobieństwa. Świadczy o tym również wysoka wartość wskaźnika podobieństwa struktur – 98,3%. Oznacza to, że pod względem rozkładu prze-strzennego ludności w powiatach przygranicznych próba losowa była
reprezen-148 Piotr Ostrowski
tatywna i wystarczająco liczna, aby w procesie wnioskowania statystycznego nie przekroczyć maksymalnego błędu na poziomie 3,11%. Pozwala to na dokonanie uogólnień na podstawie wyników uzyskanych w próbie losowej na populację ge-neralną, czyli wszystkich mieszkańców powiatów przygranicznych województwa zachodniopomorskiego. Część zasadnicza kwestionariusza ankietowego składała się z 19 pytań, z których większość miała kafeterię gotowych odpowiedzi, przy-gotowaną wcześniej w oparciu o dotychczasowe doświadczenie zachodniopomor-skiej policji w badaniach poczucia bezpieczeństwa mieszkańców regionu. Pytania były podzielone na kilka bloków tematycznych, które w samym kwestionariuszu ankietowym celowo nie zostały wizualnie wyodrębnione. Były to pytania doty-czące oceny poczucia bezpieczeństwa, identyfikacji zagrożeń poczucia bezpie-czeństwa, oceny pracy policji w miejscowości zamieszkania i dotychczasowych możliwości współpracy oraz propozycji ankietowanych dotyczących możliwych obszarów współpracy z policją w celu poprawy bezpieczeństwa.
Jedno z ważniejszych pytań brzmiało: Czy w Pani/Pana ocenie położenie przygraniczne powiatu/województwa ma wpływ na stan bezpieczeństwa w regio-nie przygranicznym? Częstość udzielonych odpowiedzi przedstawiono na wykre-sie 2 i w tabeli 5.
Na pytanie 1 kwestionariusza ankietowego udzielono 987 prawidłowych od-powiedzi, co stanowiło 99,6% wszystkich udzielonych odpowiedzi. Najczęściej respondenci odpowiadali, że położenie przygraniczne powiatu ma wpływ na stan bezpieczeństwa w regionie, przy czym 262 osoby odpowiedziały, że „zdecydo-wanie tak” (26,5% ogółu odpowiedzi), a 392 osoby, że „raczej tak” (39,7%). Od-miennego zdania było łącznie 270 osób (27,4%), z czego 236 osób odpowiedziało „raczej nie”, a jedynie 34 osoby „zdecydowanie nie”. 63 osoby nie miały zaś zdania w tej sprawie (6,4%) (wykres 3).
Tabela 4. Struktura liczby mieszkańców i liczby wypełnionych ankiet w badaniu poczucia bezpieczeństwa w powiatach przygranicznych
województwa zachodniopomorskiego w 2016 r. (w %)
Powiaty Struktura liczby mieszkańców Struktura liczby ankiet min (o1; o2)
Gryfiński 11,1 9,1 9,1 Myśliborski 8,9 9,5 8,9 M. Szczecin 53,8 54,3 53,8 Goleniowski 11,0 11,2 11,0 Policki 10,0 9,9 9,9 M. Świnoujście 5,5 6,0 5,5 Suma 100,0 100,0 98,3
Źródło: opracowanie na podstawie danych GUS, Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl [dostęp: 25.02.2018].
Bezpieczeństwo publiczne w obszarze przygranicznym... 149
Łącznie 66,3% ankietowanych (z poprawnie udzielonymi odpowiedziami na pytanie 1) wskazało, że położenie przygraniczne powiatu, który zamieszkują, ma wpływ na stan bezpieczeństwa w regionie przygranicznym. Jedynie 27,4% osób było odmiennego zdania. Przy liczebności próby losowej n1 = 987 uzyskane
wyni-ki można uogólnić na populację generalną, czyli wszystwyni-kich mieszkańców powia-tów przygranicznych w województwie zachodniopomorskim, nie przekraczając przy tym maksymalnego błędu szacunku odsetek (frakcji) udzielanych
odpowie-Wykres 2. Częstość udzielonych odpowiedzi na pytanie 1: „Czy w Pani/Pana ocenie położenie przygraniczne powiatu/województwa
ma wpływ na stan bezpieczeństwa w regionie przygranicznym?” 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie nie wiem [%]
Źródło: opracowanie własne.
Tabela 5. Częstość udzielonych odpowiedzi na pytanie 1: „Czy w Pani/Pana ocenie położenie przygraniczne powiatu/województwa
ma wpływ na stan bezpieczeństwa w regionie przygranicznym?”
Odpowiedź ni Zdecydowanie tak 262 Raczej tak 392 Raczej nie 236 Zdecydowanie nie 34 Nie wiem 63 Suma 987
150 Piotr Ostrowski
dzi na poziomie d1 = 3,11%. Uzyskane wyniki dają więc podstawę do wniosko-wania, że wśród wszystkich mieszkańców powiatów przygranicznych w regionie zachodniopomorskim większość (66,3%) wskazuje, że położenie
przygranicz-Wykres 3. Struktura udzielonych odpowiedzi na pytanie 1: „Czy w Pani/Pana ocenie położenie przygraniczne powiatu/województwa
ma wpływ na stan bezpieczeństwa w regionie przygranicznym?”
tak nie nie wiem 87,6% 4,7% 7,7%
Źródło: opracowanie własne.
Tabela 6. Częstość udzielonych odpowiedzi na pytanie 2: „Jeśli tak (odpowiedzi 1 i 2), to jaki rodzaj zagrożenia z powodu zamieszkiwania w powiecie/województwie przygranicznym
wpływa na Pani/Pana poczucie bezpieczeństwa?” Zagrożenia poczucia
bezpieczeństwa wpływu (1)Brak wpływ (2)Niewielki Dość duży wpływ (3) Bardzo duży wpływ (4)
Napady i rozboje 114 292 180 47 Bójki i pobicia 104 294 183 45 Kradzieże 54 236 277 80 Kradzieże samochodów 63 195 284 114 Przestępczość zorganizowana 93 182 248 108 Handel ludźmi (prostytucja przydrożna) 107 162 245 134 Handel narkotykami 57 147 295 141
Pobyt mieszkańców Bliskiego Wschodu i Afryki przy granicy z Polską
96 187 213 159
Ruch transgraniczny 89 230 231 86
Handel przygraniczny 129 231 203 71
Brak kontroli na granicy
(otwartość granic) 74 158 259 160
Inne 10 5 3 8
Bezpieczeństwo publiczne w obszarze przygranicznym... 151 ne regionu ma wpływ na stan bezpieczeństwa w nim. Kolejne pytanie odnosiło się do rodzaju zagrożeń i było konsekwencją pytania poprzedniego: „Jeśli tak (odpowiedzi 1 i 2), to jaki rodzaj zagrożenia z powodu mieszkania w powie-cie/województwie przygranicznym wpływa na Pani/Pana poczucie bezpieczeń-stwa?”. Pytanie zawierało katalog zagrożeń (gotowych odpowiedzi), dla których można było dodatkowo określić stopień wpływu na poczucie bezpieczeństwa: 1 – brak wpływu, 2 – niewielki wpływ, 3 – dość duży wpływ, 4 – bardzo duży wpływ.
Najczęściej wskazywane zagrożenia poczucia bezpieczeństwa o najwyższym stopniu to: brak kontroli na granicy (otwartość granic) i pobyt mieszkańców Bli-skiego Wschodu i Afryki przy granicy z Polską (odpowiednio: 160 i 159 odpo-wiedzi). Na najmniej zagrażające poczuciu bezpieczeństwa wskazywano w an-kiecie: handel przygraniczny oraz napady i rozboje (odpowiednio: 129 i 114 razy). W tabeli 7 zestawiono zagrożenia, którym najczęściej przypisywano brak wpływu lub niewielki wpływ na poczucie bezpieczeństwa mieszkańców powia-tów przygranicznych. Do pięciu zagrożeń o najmniejszym wpływie na poczucie bezpieczeństwa zaliczono: napady i rozboje (698 odpowiedzi), bójki i pobicia (692 odpowiedzi), handel przygraniczny (591 odpowiedzi), ruch transgraniczny (549 odpowiedzi) i kradzieże (526 odpowiedzi).
W tabeli 8 przedstawiono zagrożenia o dość dużym i bardzo dużym wpływie na poczucie bezpieczeństwa mieszkańców powiatów przygranicznych według opinii ankietowanych. Do pięciu zagrożeń o największym wpływie na poczucie bezpieczeństwa zaliczono: handel narkotykami (1449 odpowiedzi), brak
kontro-Tabela 7. Częstość udzielonych odpowiedzi „brak” lub „niewielki wpływ” na pytanie 2 w kwestionariuszu ankietowym badania poczucia bezpieczeństwa
Zagrożenia Brak wpływu lub niewielki wpływ
Napady i rozboje 698
Bójki i pobicia 692
Handel przygraniczny 591
Ruch transgraniczny 549
Kradzieże 526
Pobyt mieszkańców Bliskiego Wschodu i Afryki przy granicy z Polską 470
Przestępczość zorganizowana 457
Kradzieże samochodów 453
Handel ludźmi (prostytucja przydrożna) 431
Brak kontroli na granicy (otwartość granic) 390
Handel narkotykami 351
Inne 20
152 Piotr Ostrowski
Wykres 4. Przeciętne rangi zagrożeń wskazanych w odpowiedziach na pytanie 2 w kwestionariuszu ankietowym badania poczucia bezpieczeństwa 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0 handel narkotykami
brak kontroli na granicy
(otwarto ść granic) kradzieże samochodów pobyt mieszka ńców Bliskiego Wschodu i Afryki
przy granicy z Polsk
ą handel lud źm i (prostutucja przydro żna) kradzieże przestępczość zor ganizowana ruch transgraniczny handel przygraniczny bójki i pobicia napady i rozboje
Źródło: opracowanie własne.
Tabela 8. Częstość udzielonych odpowiedzi „dość duży” lub „bardzo duży” na pytanie 2 w kwestionariuszu ankietowym badanie poczucia bezpieczeństwa
Zagrożenia Dość duży wpływ lub bardzo duży wpływ
Handel narkotykami 1449
Brak kontroli na granicy (otwartość granic) 1417
Kradzieże samochodów 1308
Pobyt mieszkańców Bliskiego Wschodu i Afryki przy granicy z Polską 1275
Handel ludźmi (prostytucja przydrożna) 1271
Przestępczość zorganizowana 1176 Kradzieże 1151 Ruch transgraniczny 1037 Handel przygraniczny 893 Bójki i pobicia 729 Napady i rozboje 728 Inne 41
Bezpieczeństwo publiczne w obszarze przygranicznym... 153
li na granicy (otwartość granic) (1417), kradzieże samochodów (1308), pobyt mieszkańców Bliskiego Wschodu i Afryki przy granicy z Polską (1275 odpowie-dzi) i handel ludźmi (prostytucja przydrożna) (1271 odpowieodpowie-dzi).
W celu syntetycznej oceny wszystkich udzielonych odpowiedzi wyznaczono przeciętne wartości rang przyporządkowanych poszczególnym odpowiedziom. Wyniki zestawiono i zaprezentowano na wykresie 4 i w tabeli 9.
Wyniki łącznej oceny zagrożeń z powodu położenia przygranicznego powia-tów wskazują, że największe zagrożenie według mieszkańców stwarza handel narkotykami, brak kontroli na granicy (otwartość granic), kradzieże samocho-dów, pobyt mieszkańców z Bliskiego Wschodu i Afryki przy granicy z Polską oraz handel ludźmi (prostytucja przydrożna). Za najmniejsze zagrożenia poczucia bezpieczeństwa mieszkańcy uznali zaś handel przygraniczny, bójki i pobicia oraz napady i rozboje.
5. Podsumowanie
Poziom bezpieczeństwa w powiatach przygranicznych wyrażony został licz-bą przestępstw stwierdzonych, charakteryzujących się tendencją spadkową od 2006 r. Liczba przestępstw stwierdzonych w latach 2006-2016 w powiatach bez-pośrednio graniczących z Niemcami (Świnoujście, Police, Gryfino, Myślibórz) stanowi aż 88,7% przestępstw popełnionych w całym województwie
zachodnio-Tabela 9. Przeciętne rangi zagrożeń wskazanych w odpowiedziach na pytanie 2 w kwestionariuszu ankietowym badania poczucia bezpieczeństwa
Zagrożenia Przeciętna ranga
Handel narkotykami 2,81
Brak kontroli na granicy (otwartość granic) 2,78
Kradzieże samochodów 2,68
Pobyt mieszkańców Bliskiego Wschodu i Afryki przy granicy z Polską 2,66
Handel ludźmi (prostytucja przydrożna) 2,63
Kradzieże 2,59 Przestępczość zorganizowana 2,59 Ruch transgraniczny 2,49 Inne 2,35 Handel przygraniczny 2,34 Bójki i pobicia 2,27 Napady i rozboje 2,25
154 Piotr Ostrowski
pomorskim. Oznacza to, że region przygraniczny charakteryzuje się znaczną licz-bą popełnianych przestępstw, co z pewnością wynika z położenia Szczecina w po-bliżu granicy. Zniesienie kontroli na granicy po przystąpieniu Polski do strefy Schengen przyniosło spadek przestępczości zarówno w powiatach przygranicz-nych, jak i w całym regionie zachodniopomorskim. Również zniesienie kontroli granicznej dzięki układowi z Schengen pozwala na nieskrępowane przemieszcza-nie się obywateli będących członkami tego układu. Jest to bez wątpienia pozy-tywny aspekt oraz istotny czynnik rozwoju i współpracy regionalnej. Swobodny przepływ mieszkańców po obu stronach granicy sprzyja rozwojowi handlu przy-granicznego oraz przemieszczaniu się w celach zarobkowych i turystycznych. Jednak mieszkańcy powiatów przygranicznych do głównych zagrożeń o dość dużym i bardzo dużym wpływie na poczucie bezpieczeństwa zaliczyli: handel narkotykami, kradzież samochodów, prostytucję przydrożną oraz otwartość gra-nicy, czyli brak kontroli na gragra-nicy, co ma związek z obecnością mieszkańców z Bliskiego Wschodu i Afryki przy granicy z Polską. Badanie przeprowadzone wśród mieszkańców powiatów przygranicznych wskazuje na niechęć i negatyw-ne nastawienie wobec uchodźców, co można wiązać również z dezaprobatą dla polityki przyjmowania uchodźców.
Literatura
Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl [dostęp: 25.02.2018].
Czapska J., 2004, Bezpieczeństwo obywateli. Studium z zakresu polityki prawa, Kraków: Ratio-Polpress.
Fehler W. (red.), 2009, Bezpieczeństwo w środowisku lokalnym, Warszawa: Arte.
Łada A., 2014, Slogany czy konkrety? Polsko-niemiecka współpraca na rzecz zwalczania przestęp-czości przygranicznej. Fakty i ocena, Warszawa: Instytut Praw Publicznych.
Ostrowski P., 2016, Poprawa bezpieczeństwa publicznego w świetle działań zachodniopomorskiej Policji (praca doktorska), Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie.
Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego, 2000.
Sulkowski S., Brzeziński M. (red.), 2009, Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnie-nia, Warszawa: Elipsa.
szczecin.stat.gov.pl [dostęp: 28.01.2018].
szczecin.stat.gov.pl.dane-o-województwie/informacja o województwie [dostęp: 25.02.2018]. Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych
innych ustaw, Dz. U. poz. 1247.