Budowa zespoáu sportowego

Proces doboru zawodników

Zespóá sportowy, tak jak w przypadku kaĪdego innego zespoáu nie powstaje samoczynnie. Jest efektem pracy trenera druĪyny i jego wspóápracowników wraz z zarządem klubu i dyrektorem sportowym. NaleĪy pamiĊtaü Īe rotacja zarówno trenerów jak i zawodników w polskiej lidze jest znacząca, co powoduje Īe trenerzy stają w sytuacji budowania zespoáu lub co najmniej modyfikacji zespoáu co sezon, a nawet co rundĊ. Budowa czy modyfikacja zespoáu moĪe byü uwarunkowana dwoma podstawowymi czynnikami –– z jednej strony moĪe to byü powiązane z nowym trenerem podejmującym pracĊ w danym klubie z zespoáem, z drugiej strony moĪe byü powiązane ze zmianami w kadrze druĪyny. NaleĪy zwróciü uwagĊ Īe w przypadku zmiany szkoleniowca, czĊsto dochodzi do gruntownych zmian w kadrze druĪyny.

Pozyskiwanie zawodników do druĪyny piákarskiej moĪna podzieliü na dwie grupy –– zewnĊtrzny, dający wiĊksze moĪliwoĞci, wymianĊ doĞwiadczeĔ, oraz

wewnĊtrzny czyli promowanie do rangi seniora-zawodowca máodych zawodników. Dobór wewnĊtrzny uwarunkowany jest jednakĪe równieĪ tym ilu máodych zawodników rozwija swoje umiejĊtnoĞci do poziomu pozwalającego na rywalizowaniu na poziomie profesjonalnym.

Dobór zewnĊtrzny zawodników do druĪyny sportowej jest uwarunkowany zestawem czynników, znacząco ograniczającym moĪliwoĞci trenerów. Gáówne czynniki ograniczające moĪliwoĞci wolnego wyboru piákarzy do zespoáu związane są ze specyfiką organizacji sportowych i warunków w jakich dziaáają. WĞród tych czynników naleĪy wymieniü:

x Przepisy transferowe

x Zobowiązania kontraktowe zawodników x BudĪet transferowy klubu

x Reputacja klubu x MenedĪerowie

Przepisy transferowe to zbiór zasad regulujących rynek transferowy. Zasady

te są czĊĞciowo ustalane przez narodowy związek, a czĊĞciowo przez federacjĊ miĊdzynarodową. Przepisy te co zrozumiaáe muszą byü zgodne z prawem pracy obowiązującym w kraju. Przepisy transferowe warunkują jednak specyfikĊ zespoáów sportowych, poprzez rozwiązania rzadko lub w ogóle nie stosowane w innych gaáĊziach biznesu. Podstawową kwestią jest tak zwany okres transferowy, zwany inaczej okienkiem transferowym, zawodnicy mogą zmieniaü przynaleĪnoĞü klubową (wiązaü siĊ z nowym pracodawcą) tylko i wyáącznie w tym okresie. OdstĊpstwa do tej zasady mają miejsce kiedy klub podpisuje kontrakt z zawodnikiem nie związanym umową kontraktową z Īadnym klubem. Taki system powoduje wzmoĪoną aktywnoĞü trenerów i menedĪerów w okreĞlonym czasie w roku, powoduje teĪ sytuacjĊ w której trener musi czĊsto podjąü ryzyko, wiedząc Īe dokonanie korekt personalnych moĪliwe bĊdzie dopiero w nastĊpnym okienku.

Zobowiązania kontraktowe zawodników to czynnik wiąĪący siĊ ze zbiorem

przepisów transferowych. Piákarze Ğwiadczą pracĊ na rzecz klubów na zasadzie kontraktów. Kontrakty podpisywane są co oczywiste na okreĞlony czas. Po wygaĞniĊciu kontraktu zawodnik ma wolną rĊkĊ w poszukiwaniu klubu. Jednak kluby czĊsto decydują siĊ na pozyskanie zawodnika którzy są związani kontraktem ze swoim bieĪącym pracodawcą. W takim przypadku klub musi zapáaciü odstĊpne

poprzedniemu pracodawcy. System ten jest swoistym ekwiwalentem dawnych przepisów transferowych obowiązujących przed wprowadzeniem tak zwanego prawa Bosmana¹²⁷, kiedy to klub musiaá páaciü odstĊpne poprzedniemu pracodawcy niezaleĪnie od kontraktu. Kontrakty mogą zawieraü dodatkowe klauzule, takie jak minimalna kwota transferowa, okreĞlająca kwotĊ odstĊpnego, która zapáacona przez klub nabywający zmusza obecnego pracodawcĊ do zwolnienia zawodnika, moĪe takĪe zawieraü klauzule odejĞcia w wypadku wyników poniĪej oczekiwaĔ (gáównie na wypadek spadku z klasy rozgrywkowej). Z jednej strony kluby dąĪą do podpisywania dáuĪszych kontraktów tak aby chroniü swoje interesy, z drugiej strony zawodnicy szukają drogi zabezpieczenia siĊ na wypadek sáabszych wyników zespoáu. Trenerzy przy doborze zawodników muszą braü pod uwagĊ ich dostĊpnoĞü kontraktową, zawodnicy z koĔczącymi siĊ kontraktami, mogą byü dobrym wzmocnieniem skáadu, które z mniejszym stopniu obciąĪy budĪet klubu. WaĪne teĪ jest dla trenera zaznajomienie siĊ z klauzulami w kontraktach, co czasem pomaga w pozyskaniu zawodnika. Inną praktyką jest podpisywanie kontraktów z zawodnikami zanim skoĔczy siĊ ich poprzedni, taka moĪliwoĞü jest dostĊpna na póá roku przed koĔcem poprzedniego. Zawodnicy nie związani kontraktem, co napisano wczeĞniej mogą zmieniaü klub nawet poza okresem transferowym.

BudĪet transferowy klubu, czyli Ğrodki finansowe którymi dysponuje dany

klub i jest skáonny przeznaczyü na pozyskiwanie nowych zawodników. NaleĪy pamiĊtaü Īe pozyskiwanie nowych zawodników to zarówno kwota odstĊpnego w przypadku zawodników związanych waĪnym kontraktem z innym klubem, jak i Ğrodki potrzebne na pokrycie wynagrodzenia nowego gracza. Dodatkowymi kosztami moĪe byü suma wypáacana zawodnikami za podpisanie kontraktu, oraz opáata dla menedĪera piákarza. Sztab szkoleniowy planując wzmocnienia wraz z zarządem klubu musi dostosowaü swoje preferencje transferowe do bieĪącej sytuacji finansowej.

Reputacja klubu wpáywa na jego postrzeganie jako potencjalnego

pracodawcy. Jest to zarówno związane z warunkami które organizacja stwarza swoim zawodnikom, jak i sposobem wspóápracy z nimi, ale takĪe ambicjami zarządu i celami jakie organizacja sobie stawia. Na róĪnym etapie rozwoju zawodnicy szukają innego rodzaju klubu. Na początku kariery zawodniczej poszukują klubów dających szansĊ

127 Od nazwiska belgijskiego piákarza Jean-Marc Bosmana, który wygraá proces przed komisją europejską zmieniając oblicze caáego rynku transferów piákarskich w Europie.

rozwoju i zdobywania doĞwiadczeĔ máodszym zawodnikom, niejednokrotnie są to organizacje w których zarząd, czy tez wáaĞciciel deklaruje chĊü inwestowania w máodych zawodników i nie obawia siĊ ich gry w pierwszej druĪynie, nawet za cenĊ sáabszych wyników sportowych. Zawodnicy wchodzący w najlepszy etap kariery (zaleĪnie od pozycji na boisku od 21 do 30 lat), czĊsto poszukują klubów o wiĊkszych ambicjach, zgodnie z wáasną potrzebą osiągniĊü. Zawodnicy starsi mogą szukaü klubów grających na staáym Ğrednim poziomie gdzie spokojnie mogą zdyskontowaü swoją wczeĞniejszą karierĊ. OczywiĞcie podziaá ten jest uproszczeniem –– wybór klubu zaleĪy takĪe od innych czynników, takich jak ambicja, czy umiejĊtnoĞci piákarskie. Inną kwestią są zagadnienia związane z traktowaniem zawodników jako pracowników w klubie –– podobnie jak kaĪda organizacja klub sportowy takĪe buduje swoją markĊ jako pracodawca i sposób postĊpowania z piákarzami ma odzwierciedlenie w przyszáych szansach na ich zakontraktowanie.

MenedĪerowie piákarscy, którzy reprezentują zawodników w rozmowach

z klubami są istotnym czynnikiem wpáywającym na wszelkie rozmowy transferowe. Zawodnik podpisując umowĊ z menedĪerem na jego barki przekazuje sprawy związane ze swoimi transferami. MenedĪerowie poszukując klubów dla swoich klientów aktywnie dziaáają na rynku transferowym oferując ich usáugi róĪnym klubom. Warto teĪ wspomnieü o czĊstym zjawisku wspóápracy miĊdzy menedĪerami a poszczególnymi klubami, co wpáywa pozytywnie na moĪliwoĞci pozyskania piákarzy przez nich reprezentowanych. Podobnie jak sytuacje konfliktów miĊdzy klubem a menedĪerem utrudniają czy wrĊcz uniemoĪliwiają czasem pozyskanie konkretnego zawodnika.

Dobór zawodników odbywa siĊ na zasadzie przyjĊcia konkretnych kryteriów. Trener po analizie stanu istniejącego definiuje swoje potrzeby transferowe okreĞlając profile zawodników jakich poszukuje w danym okresie transferowym. WĞród cech które są istotne przy okreĞlaniu tego rodzaju profili warto wymieniü:

x UmiejĊtnoĞci sportowe x Pozycja na boisku x Cechy wolicjonalne x Profil psychologiczny x Dyscyplina x Przebieg kariery

UmiejĊtnoĞci sportowe zawodnika są kluczowym elementem decydującym o

jego przydatnoĞci do druĪyny. O ile inne kryteria teĪ mają znaczenie, to zawodnik który nie ma wystarczających umiejĊtnoĞci, czy teĪ potencjalnych umiejĊtnoĞci do grania na danym poziomie rozgrywek nie bĊdzie brany pod uwagĊ. NaleĪy pamietaü Īe granie w piákĊ jest podstawowym zajĊciem kaĪdego zawodnika druĪyny piákarskiej, a inne aktywnoĞci schodzą na dalszy plan. Nawet w przypadku druĪyn zagranicznych, w których zawodnicy są czasami kupowani z uwagi na swoją wartoĞü marketingową, bierze siĊ pod uwagĊ takĪe ich umiejĊtnoĞci czysto sportowe. Na umiejĊtnoĞci sportowe skáadaü siĊ bĊdzie zarówno talent piákarski, czyli techniczne umiejĊtnoĞci związane z grą w piákĊ noĪną (celnoĞü podaĔ i strzaáów, drybling, przyjĊcie piáki), jak i cechy fizyczne (szybkoĞü, wytrzymaáoĞü, skocznoĞü, warunki fizyczne). Trenerzy oceniając umiejĊtnoĞci sportowe biorą pod uwagĊ zarówno wiedzĊ na temat zawodnika czerpaną z wáasnych informacji (obserwacja meczów danego piákarza w poprzednim klubie, zaproszenie do udziaáu w testach, gra w meczach sparringowych), jak i na opiniach swoich wspóápracowników, czáonków sztabu szkoleniowego, dyrektora sportowego i jeĞli klub zatrudnia tego rodzaju specjalistów skautów piákarskich. Dodatkowo zawodnicy mający przyjĞü do klubu standardowo przechodzą badania lekarskie mające na celu potwierdzenie ich kondycji fizycznej.

Pozycja na boisku to drugi bardzo istotny czynnik wpáywający na tworzenie

listy transferowej. Trener okreĞlając stan posiadania zdaje sobie sprawĊ z braków w swojej druĪynie i jakie pozycje wymagają uzupeánienia. Poszukiwanie konkretnych zawodników odbywa siĊ zarówno na podstawowe pozycje na boisku takie jak bramkarz, obroĔca, defensywny i ofensywny pomocnik, oraz napastnik, jak i na sektor boiska w którym dany zawodnik jest w stanie w peáni pokazaü swoje moĪliwoĞci czyli prawa, lewa strona boiska, lub jego Ğrodek. NaleĪy pamiĊtaü Īe niektóre pozycje są trudniejsze do obsadzenia, szczególnie trudnym wydaje siĊ byü znalezienie Ğrodkowych pomocników, którzy odpowiadają za grĊ caáej druĪyny, oraz skutecznych napastników.

Cechy wolicjonalne czyli zestaw cech okreĞlających zaangaĪowanie i

motywacjĊ graczy. Oczywistym jest, Īe poszukuje siĊ zawodników, których poziom zaangaĪowania i chĊü zwyciĊstwa jest ponadprzeciĊtny, jednak w niektórych przypadkach trenerzy są w stanie wyksztaáciü w swoich graczach te cechy, lub sam

zespóá wpáywa pozytywnie na te cechy u zawodnika. Inwestowanie w zawodników, u których trzeba wyksztaáciü tego rodzaju cechy moĪe byü opáacalne w momencie kiedy ich umiejĊtnoĞci i inne zalety stanowiü bĊdą wartoĞü dla caáego zespoáu.

Profil psychologiczny zawodnika okreĞla zestaw cech, jego czĊĞcią jest

motywacja i zaangaĪowanie opisane powyĪej, ale takĪe umiejĊtnoĞci interpersonalne i zdolnoĞci komunikacyjne. Dobór zawodników pod wzglĊdem dopasowania charakterów moĪe mieü udane konsekwencje w tworzeniu zespoáu. OczywiĞcie stworzenie peánego profilu psychologicznego wymaga sporych nakáadów, tak wiĊc trudno oczekiwaü dokáadnych badaĔ psychologicznych przy dziaáaniach transferowych. Dlatego teĪ trenerzy polegaü muszą na swojej wáasnej ocenie i pomocy wspóápracowników, ewentualnie dorywczej, czĊsto interwencyjnej pomocy psychologa.

Dyscyplina rozumiana jako sposób zachowania siĊ zawodnika podczas

wykonywania obowiązków sáuĪbowych i w czasie wolnym, jest istotną przesáanką dla trenera i zarządu klubu przy podpisywaniu kontraktu. Profesjonalny sport wymaga od piákarzy poĞwiĊcenia siĊ tej dziedzinie, zarówno poprzez pracĊ w trakcie treningów i meczów jak i prowadzenie odpowiedniego stylu Īycia, czyli odpowiedniej diety i utrzymywaniu siĊ w dobrej kondycji fizycznej. Zawodnicy w máodym wieku uzyskują dostĊp do znacznych Ğrodków finansowych, a ich rozpoznawalnoĞü i popularnoĞü moĪe spowodowaü negatywne zachowania. Reputacja piákarza, jego przebieg kariery moĪe byü istotnym czynnikiem wpáywającym na decyzjĊ o podpisaniu z nim kontraktu. NaleĪy jednak zaznaczyü, Īe niektórzy trenerzy nie obawiają siĊ zatrudniania zawodników okreĞlanych mianem trudnych, uwaĪając Īe posiadają oni duĪo niezaleĪnoĞci i woli walki które to cechy odpowiednio ukierunkowane mogą znacząco pomóc druĪynie. W ramach procesu rekrutacyjnego, moĪna siĊ spodziewaü, Īe zawodnik jest obserwowany takĪe pod wzglĊdem tego typu zachowaĔ, informacje takie moĪna uzyskaü poprzez wywiad Ğrodowiskowy, a nawet przeglądając profile w portalach spoáecznoĞciowych, co jest praktyką coraz czĊĞciej stosowaną w innych gaáĊziach biznesu.

Przebieg kariery zawodnika i jej analiza daje menedĪerowi obraz jego

dotychczasowych dokonaĔ, a takĪe informacje na temat wymienionych powyĪej cech. Zawodnicy którzy byli czáonkami druĪyn zdobywających trofea, potrafiący wytrzymaü presjĊ, są najczĊĞciej poĪądanymi przez szkoleniowców. Z drugiej strony

piákarze którzy osiągnĊli duĪe sukcesy w piáce mogą wykazywaü pewnego rodzaju znuĪenie, czy teĪ przesyt sukcesami i ten czynnik takĪe musi byü brany pod uwagĊ. Podobnie jak w przypadku innych czynników i tutaj musi zostaü znaleziony záoty Ğrodek.

Dobór zawodników jak zaobserwowano zaleĪy od róĪnorodnych elementów, a opiera siĊ na obserwacji prowadzonej zarówno przez trenera, jak i jego wspóápracowników. NaleĪy pamiĊtaü Īe podobnie jak w przypadku kaĪdej rekrutacji te dziaáania nie dają pewnoĞci sukcesu procesu rekrutacyjnego, mogą jednak znacznie go urealniü. Warto teĪ zauwaĪyü, Īe w konsekwencją zainteresowania medialnego i spoáecznego dziaáaniami sportowców profesjonalnych ze strony Ğrodowisk skupionych wokóá klubu, daje menedĪerowi szerokie spektrum informacji przydatnych w rekrutacji.

Fazy rozwoju zespoáu sportowego

Rozwój zespoáu sportowego podzielony jest na cztery etapy formowanie, konflikt, normalizacja i dziaáanie. Zespóá sportowy przechodzi te fazy podobnie jak kaĪdy inny.

Mając na uwadze czĊstotliwoĞü z jaką zespóá sportowy przechodzi proces budowy, lub znaczącej przebudowy, interesującym zagadnieniem staje siĊ specyfika etapów tego procesu i czas w jakim zachodzą.

Etap formowania wystĊpująca w tak zwanym okresie przygotowawczym.

Z uwagi na ograniczenia transferowe, czyli znikomą szansĊ na zmianĊ skáadu personalnego zespoáu w trakcie rozgrywek faza formowania nastĊpowaü bĊdzie zwykle w okresie przerwy miĊdzy rundami, bądĨ sezonami. Zawodnicy dokooptowani do skáadu druĪyny poznają swoje nowe otoczenie, a dawni zawodnicy adaptują siĊ do nowej sytuacji. W druĪynie ksztaátuje siĊ hierarchia, która moĪe opieraü siĊ na juĪ istniejącej, a moĪe teĪ staü siĊ nowym początkiem dla zespoáu. Ten etap powinien zakoĔczyü siĊ w trakcie przygotowaĔ, druĪyna intensywnie trenując, przebywa duĪo czasu ze sobą co sprzyja szybkiemu nawiązywaniu znajomoĞci i wchodzeniu w relacje pomiĊdzy poszczególnymi czáonkami zespoáu. Rolą trenera jest z jednej strony kontrolowanie procesu nawiązywania relacji wewnątrz zespoáu, ale takĪe wyznaczanie celów i zasad dziaáania. DruĪyna moĪe posiadaü takĪe pewnego rodzaju procesy inicjacyjne polegające na wprowadzaniu do grupy. Niektóre druĪyny,

nie tylko w Polsce mają teĪ specjalne zasady dotyczące przyjmowania nowych zawodników –– w najlepszej hokejowej lidze Ğwiata NHL, nowi zawodnicy są witani przez kapitana na lotnisku i pomaga on im w adaptacji na początku gry w danej druĪynie.

Etap konfliktu kiedy czáonkowie zespoáu wchodząc w pierwsze relacje

odkrywają takĪe róĪnice pomiĊdzy sobą. W druĪynie piákarskiej etap ten powinien przebiegaü w okresie przygotowawczym, warto jednak zwróciü uwagĊ Īe zawodnicy juĪ zakontraktowani pozostają w zespole, co moĪe byü pewnym utrudnieniem w kontekĞcie usuwania ich z druĪyny w przypadku niedopasowania. Zespóá dociera siĊ na tym etapie, który równie dobrze moĪe zakoĔczyü siĊ juĪ w trakcie sezonu. CzĊsto moĪna zaobserwowaü Īe druĪyny po gruntownej przebudowie potrzebują czasu na osiągniĊcie wysokiej formy sportowej i stabilnych wyników w lidze.

Etap normowania to czas kiedy zespóá powoli dochodzi do porozumienia w

spornych kwestiach, akceptuje cele i swoje metody dziaáania. W zespole sportowym ten etap nastĊpuje w momencie kiedy zawodnicy nauczyli siĊ juĪ wspóápracowaü na boisku i poza nim, wyciszyli najwaĪniejsze konflikty i potrafią wspólnie skupiü siĊ na osiągniĊciu celu postawionego przed nimi przez klub i trenera. Trener w tym przypadku moĪe wykonaü zaplanowane dziaáania integrujące, takie jak na przykáad wspólne imprezy dla zawodników, czy teĪ dziaáania w których muszą oni wspóápracowaü w obszarach nie związanych bezpoĞrednio z piáką noĪną (jak np. Paintball, czy teĪ wizyta w parku linowym). Optymalnie ten etap powinien przebiegaü jeszcze przed sezonem, jednak jest równieĪ uwarunkowany záoĪonoĞcią procesu budowania druĪyny i czĊsto trwa jeszcze w trakcie sezonu. Jednak moĪna zauwaĪyü Īe zespoáy bĊdące na tym etapie, niejednokrotnie uzyskują satysfakcjonujące wyniki.

Etap dziaáania, ostatni etap tworzenia zespoáu, kiedy to proces ustalania reguá

i normowania kontaktów interpersonalnych wewnątrz druĪyny pozwala na efektywne dziaáanie. OsiągniĊcie tego etapu, przy odpowiednio skonstruowanym zespole sportowym powinien mieü bardzo dobre rezultaty, odzwierciedlane w wynikach sportowych. NaleĪy jednak zwróciü uwagĊ Īe w przypadku zespoáu sportowego, ten etap jest trudny do osiągniĊcia, z uwagi na duĪy wpáyw czynników zewnĊtrznych, a takĪe krótki okres który trener i zawodnicy mają na dojĞcie do niego. Zmiany w ramach zespoáu, stawiają go w nowej sytuacji, która wymaga powrotu do

wczeĞniejszych etapów, a tak jak zwrócono uwagĊ wczeĞniej te zmiany są czĊste, wystĊpujące co póá roku.

Zadania podmiotów zarządzających w procesie budowania zespoáu sportowego.

Proces budowania zespoáu wymaga zestawu dziaáaĔ podejmowanych przez podmioty zarządzające tym aspektem dziaáalnoĞci klubu sportowego. W początkowym okresie pozyskiwania zawodników Zarząd klubu wyznacza ramy finansowe i organizacyjne, dziĊki którym moĪna dokonaü rotacji w skáadzie zespoáu. Trener okreĞla profil zawodników potrzebnych do budowania druĪyny, osiągające cele przed nim postawione. Dlatego tez istotnym jest ustalenie na początku celów jakie ma osiągnąü zespóá w danym okresie (sezon, runda), nastĊpnie Ğrodków finansowych jakie klub przeznaczy na jego funkcjonowanie. NastĊpnym elementem jest analiza stanu istniejącego i identyfikacja potrzeb transferowych. Trener wraz z dyrektorem sportowym ustala moĪliwoĞci i potencjalne kierunki poszukiwaĔ nowych zawodników. Na tym etapie waĪna jest komunikacja i wspóápraca pomiĊdzy sztabem szkoleniowym a zarządzającymi klubem, tak aby w jak najwiĊkszym stopniu zrealizowaü nakreĞlone cele transferowe. Zadaniem trenera jest identyfikacja potrzeb, zadaniem zarządu i dyrektora sportowego jak najlepsze ich speánienie. Kiedy zespóá zostaje skompletowany, ciĊĪar odpowiedzialnoĞci przesuniĊty zostaje w kierunku sztabu szkoleniowego, który musi poukáadaü grupĊ ludzi z którą pracuje w dziaáający efektywnie zespóá sportowy. W tym celu konieczna jest równieĪ wspóápraca z liderami funkcjonującymi wewnątrz druĪyny.

W trakcie fazy konfliktu i normowania, trener musi poukáadaü grupĊ ludzi wokóá jednego celu. CzĊsto wiąĪe siĊ to z przezwyciĊĪeniem konfliktów pomiĊdzy zawodnikami, którzy juĪ byli wczeĞniej pracownikami klubu a nowymi którzy dopiero go zasilili. Adaptacja nowych zawodników, sprawienie aby zostali zaakceptowani w druĪynie to kluczowe zadanie na tym etapie. Drugim zagadnieniem jest ustalenie odpowiednich zasad wspóápracy, jest to szczególnie istotne jeĞli trener jest równieĪ nowy w druĪynie, albo jeĞli ma duĪo zawodników którzy nie znają jeszcze jego metod pracy i zachowaĔ. Ostatnim niezwykle istotnym zadaniem jest wyznaczenie celu, akceptowanego przez druĪynĊ, oraz upewnienie siĊ Īe zawodnicy są pewni Īe cel ten mogą osiągnąü.

W etapie dziaáania sztab szkoleniowy nadzoruje funkcjonowanie zespoáu wspóápracując z druĪyną i jej liderami. Zadania codzienne w wiĊkszym stopniu są zorientowane na przygotowanie taktyczne i motoryczne do meczów. Sztab szkoleniowy jednak musi reagowaü w sytuacjach trudnych, takich jak kryzys związany ze sáabszą formą sportową i przegraniem kilku meczów z rzĊdu, bądĨ teĪ prestiĪowa poraĪka z bezpoĞrednim rywalem. W tych przypadkach moĪna takĪe zaobserwowaü dziaáalnoĞü zarządu klubu, który w przypadku wypeániania celów przez druĪynĊ powinien ograniczaü swoją ingerencjĊ do minimum, jednak w przypadku kryzysu powinien takĪe zareagowaü. W Polsce najczĊĞciej stosowane są kary, takie jak opóĨnienie wypáaty kontraktowej czy teĪ premii meczowych –– nierzadko są one uzaleĪnione od miejsca w tabeli. Zarząd moĪe takĪe podejmowaü decyzje personalne o karaniu indywidualnym zawodników przesuwając ich do zespoáów máodzieĪowych, bądĨ teĪ stosowaü inne kary zapisane w kontraktach.