Otoczenie bliĪsze

Otoczenie bliĪsze zespoáu sportowego to podmioty i organizacje, które wpáywają na jego dziaáalnoĞü bezpoĞrednio, ale takĪe pozostają pod jego wpáywem. Elementy otoczenia bliĪszego zespoáu sportowego, znajdujemy zarówno w ramach organizacji sportowej, jak i w jej otoczeniu. Trzeba pamiĊtaü Īe zespóá jest tylko czĊĞcią organizacji sportowej, mimo swojego kluczowego znaczenia, nie moĪna pominąü innych elementów klubu, które skáadają siĊ na jego otoczenie. Podziaá którego dokonano opiera siĊ na wiedzy na temat dziaáalnoĞci klubów sportowych, a takĪe na obserwacji poczynionych w ramach przygotowania do pisania niniejszej rozprawy.

W ramach otoczenia bliĪszego wyróĪniono 7 gáównych skáadowych: x Sztab szkoleniowy –– trenerzy i ich wspóápracownicy

x Klub –– zarówno zarząd klubu, jak i jego pracownicy, ale takĪe inne druĪyny sportowe zorganizowane w ramach klubu, ta kategoria jest najszersza i najbardziej zróĪnicowana

x Kibice –– interesariusze klubu, ludzie którzy są bezpoĞrednio zainteresowani i zaangaĪowani w Īycie klubu sportowego, wspierając i oceniając jego dziaáania. x Media –– gáówny recenzent dziaáaĔ zespoáu sportowego

x Rywale –– zespoáy rywalizujące w ramach tych samych rozgrywek

x Związki sportowe –– wáadze dyscypliny, które ustalają zasady i regulują dziaáanie zespoáów w ramach danego systemu rozgrywek

Sztab szkoleniowy jest podmiotem pozostającym w najbliĪszej relacji z zespoáem, trener i jego wspóápracownicy na bieĪąco organizują pracĊ zespoáu i wspierają jego dziaáania. Wpáyw sztabu szkoleniowego na dziaáalnoĞü zespoáu jest oczywisty, trener jest menedĪerem zarządzającym dziaáalnoĞcią druĪyny, a jego dziaáania bezpoĞrednio przekáadają siĊ na sposób postĊpowania w ramach zespoáu. Zadania na poszczególnych stanowiskach w ramach sztabu szkoleniowego opisano powyĪej.

Klub jest organizacją w ramach której zbudowano zespóá sportowy. Zarząd klubu umoĪliwia zespoáowi funkcjonowanie organizując pracĊ caáego klubu i zapewniając Ğrodki na utrzymanie zespoáu. W gestii zarządu po konsultacjach z trenerem jest uzupeánianie i zmienianie skáadu druĪyny, a takĪe budowa systemu wynagradzania i premiowania. Zarząd klubu buduje takĪe dáugofalową strategiĊ rozwoju organizacji, z którą powinien korelowaü sposób zarządzania zespoáem sportowym. Wspóápraca pomiĊdzy zespoáem, trenerem, a zarządem klubu jest kluczowa dla efektywnego funkcjonowania druĪyny. Sportowcy pracujący w stabilnym dobrze zarządzanym klubie mają wiĊksze szanse i moĪliwoĞci osiągania lepszych wyników. Klub to takĪe inne piony takie jak administracja, czy marketing. Inne dziaáy peánią funkcjĊ niejako sáuĪebną wzglĊdem zespoáu sportowego wspierając jego dziaáania poprzez realizowanie swoich zadaĔ. Ostatnim, bardzo waĪnym ogniwem są inne zespoáy funkcjonujące w ramach klubu sportowego. W przypadku klubów jednosekcyjnych (w polskiej ekstraklasie piákarskiej dominuje ten model) mamy do czynienia z druĪynami máodzieĪowymi, a takĪe druĪyną wystĊpującą w rozgrywkach Máodej Ekstraklasy (ME), która zastąpiáa system druĪyn rezerwowych. DruĪyny te sáuĪą wyksztaáceniu nowych zawodników mogących zasiliü pierwszy zespóá, a takĪe (w przypadku ME) sáuĪyü jako bezpoĞrednie zaplecze pierwszej druĪyny. Niejednokrotnie teĪ druĪyna ME sáuĪy jako miejsce w którym zawodnicy mogą przygotowaü siĊ do powrotu do peánej dyspozycji w wypadku kontuzji, sáuĪy teĪ czasami jako miejsce do którego wysyáani są zawodnicy w momencie kiedy ich forma sportowa odbiega od standardów oczekiwanych przez zarząd klubu. W przypadku klubów wielosekcyjnych, druĪyna wystĊpująca w rozgrywkach w innej

dyscyplinie moĪe byü wsparciem, a takĪe byü postrzegana jako konkurent o uznanie kibiców i mediów. Z uwagi jednak na duĪą popularnoĞü piáki noĪnej w Polsce, druĪyny wystĊpujące w ramach innych dyscyplin, są traktowane przez kibiców i media jako dodatek do zespoáu piákarskiego, nawet jeĞli osiągają wiĊksze od niego sukcesy¹²².

Kibice to jest w zasadzie sens istnienia kaĪdej organizacji sportowej. Rola kibiców w dziaáalnoĞci klubu wykracza poza rolĊ klienta organizacji. Kibice aktywnie wspóápracują z klubem tak aby osiągaá on sukcesy i wykazują siĊ daleko wiĊkszą lojalnoĞcią wobec klubu, nawet w wypadku dostarczania produktu o niĪszej niĪ bezpoĞredni konkurent jakoĞci. Kibice, Īywo zainteresowani są finansami klubu, a takĪe sposobem w jaki jest zarządzany. Na bieĪąco recenzują takĪe poczynania zespoáu sportowego, wspierając go w trakcie meczów, ale takĪe i treningów. Organizują Īycie okoáoklubowe i wspóápracują z klubem w organizowaniu efektownych widowisk piákarskich. Co zrozumiaáe profesjonalizacja klubu pociąga za sobą mniejsze znaczenie pracy kibiców na jego rzecz, przesuwają siĊ oni do roli obserwatorów, jednak nawet w najwiĊkszych i najbogatszych organizacjach sportowych ich rola pozostaje istotna. Zespóá bezpoĞrednio odczuwa presjĊ ze strony kibiców, którzy oczekują okreĞlonych wyników, ale takĪe postawy w trakcie rozgrywek sportowych. Budowanie odpowiednich relacji miĊdzy sportowcami a kibicami ma duĪe znaczenie w spoáecznym wymiarze dziaáalnoĞci klubu sportowego. NaleĪy pamiĊtaü Īe zawodnicy, którzy Ğwiadczą pracĊ na rzecz klubu są stale obserwowani przez jego interesariuszy. To wyróĪnia ich miejsce pracy od innych standartowych zawodów. Ich rozpoznawalnoĞü, a takĪe oczekiwanie wysokiej formy sportowej powoduje, Īe muszą kontrolowaü swoje zachowania równieĪ poza miejscem pracy. Wsparcie moralne kibiców i jego znaczenie czĊsto bywa doceniane przez zawodników i trenerów, kiedy to fani dopingują swoją druĪynĊ w czasie meczów, dąĪąc do podniesienia morale swojej druĪyny i obniĪenie morale

122 Bardzo jaskrawym przykáadem jest MKS Cracovia SSA, której druĪyna hokejowa w ciągu szeĞciu lat osiągnĊáa 3 Mistrzostwa Polski, 1 wicemistrzostwo i 2 brązowe medale, oraz udanie zaprezentowaáa siĊ w pucharach europejskich, w tym samym czasie piákarze osiągają wyniki poniĪej oczekiwaĔ kibiców, mimo tego mecze piákarskie przyciągają znacząco wiĊcej kibiców, a zainteresowanie ich poczynaniami jest zdecydowanie wiĊksze, co widaü miĊdzy innymi po iloĞci artykuáów prasowych, a takĪe aktywnoĞci kibiców w internecie.

przeciwnika. Wspóápraca pomiĊdzy zespoáem a kibicami jest konieczna, jednak naleĪy zwróciü uwagĊ Īe czĊsto nieáatwa, a nastawienie interesariuszy wzglĊdem druĪyny, czy teĪ pojedynczych zawodników, moĪe siĊ diametralnie zmieniü pod wpáywem jednego meczu piákarskiego.

Dziennikarze sportowi są drugim po kibicach gáównym recenzentem dziaáaĔ zespoáu piákarskiego. Zawodnicy są cyklicznie oceniani przez dziennikarzy, którzy poprzez swoje opinie nierzadko kreują postawy wobec zawodników w otoczeniu klubu. MoĪna zwróciü uwagĊ na presjĊ którą przedstawiciele mediów starajĞ siĊ czasem wywrzeü na trenerach i zawodnikach oczekując okreĞlonych rozwiązaĔ taktycznych, czy teĪ zachowaĔ na boisku i poza nim. OczywiĞcie wpáyw ten jest zróĪnicowany, jednak nie moĪe byü w peáni ignorowany, jako Īe sportowcy są osobami publicznymi i ich wizerunek medialny jest wpisany w ten zawód.

Sponsorzy –– podmioty finansujące dziaáalnoĞü klubu, a w konsekwencji zespoáu sportowego. Sponsorzy wykorzystują wizerunek klubu do wáasnych celów marketingowych, a identyfikacja marki z zespoáem odnoszącym sukcesy jest podstawowym celem podjĊcia decyzji o jego finansowaniu. Sponsorzy poza Ğwiadczeniami ze strony klubu takimi jak reklamy meczowe, czy prawo do uĪywania marki klubu w swoich kampaniach promocyjnych, mogą takĪe wykorzystywaü poszczególnych zawodników w swoich kampaniach. Osobnym zagadnieniem są dodatkowe nagrody fundowane przez sponsorów przy okazji waĪnych meczów, które mogą stanowiü istotny element motywacyjny. Mecze wybierane w takich przypadkach mogą byü istotne ze wzglĊdu na ciĊĪar gatunkowy (derby, bezpoĞredni rywal w tabeli), albo ze wzglĊdu na sponsorów rywali, bezpoĞrednich konkurentów na rynku. Znane są przypadki kiedy firmy konkurujące w jednej branĪy sponsorują przeciwników w ramach jednych zawodów. Przykáadem moĪe byü firma Sage produkująca systemy informatyczne, która sponsorowaáa zespóá Wisáy Kraków w derbach z Cracovią sponsorowaną przez potentata w tej dziedzinie firmĊ Comarch.

Rywale –– druĪyny rywalizujące w jednej lidze są konkurentem dla zespoáu w kontekĞcie zdobywanych punktów i bramek na boisku. Warto zwróciü uwagĊ Īe rywalizacja miĊdzy niektórymi druĪynami przybiera bardziej intensywny charakter co moĪe wynikaü z róĪnych powodów. Miejsce w tabeli i rywalizacja o podobne cele jest najbardziej oczywistym z nich. DruĪyny którym postawiono podobne cele, w meczach miĊdzy sobą czują wiĊkszą presjĊ nie tylko ze strony otoczenia –– kibiców i

mediów, ale takĪe ze strony kierownictwa klubu, które moĪe w takim przypadku stosowaü specjalny system premiowania tego rodzaju spotkaĔ. Inne formy przybiera rywalizacja wynikająca z uwarunkowaĔ kulturowych, czy tez zwyczajowych. Najbardziej jaskrawym przykáadem są tak zwane mecze derbowe –– jak np. Derby Krakowa, czy teĪ Derby ĝląska. Mecze te przyciągają zainteresowanie kibiców z caáego kraju, a zawodnicy w nich uczestniczący czują dodatkową motywacjĊ do wygranej. Warto teĪ wspomnieü o meczach w których rywalizują druĪyny, które czĊsto spotykają siĊ w meczach o stawkĊ, takie mecze mają swój dodatkowy kontekst, niejednokrotnie bĊdąc okazją do rewanĪu na rywalu, który wczeĞniej odniósá kluczowe zwyciĊstwo. Rywalizacja z innymi zespoáami jest nieodáącznym elementem piáki noĪnej, a pokonanie przeciwnika w tej rywalizacji daje dodatkową satysfakcjĊ. Warto teĪ zwróciü uwagĊ, Īe pokonanie okreĞlonych rywali moĪe stanowiü dla interesariuszy, a nawet zarządu klubu wartoĞü wyĪszą niĪ zdobycie okreĞlonego miejsca w lidze.

Związki sportowe, których rolĊ moĪna porównaü do wystĊpujących w klasycznej koncepcji otoczenia organizacji regulatorów, poprzez ustalanie i wdraĪanie w Īycie reguá wedáug których rozgrywane są mecze w danej lidze definiują sposób prowadzenia klubu sportowego. Związek ustala reguáy wedáug których determinowana jest kolejnoĞü w tabeli ligowej, ale takĪe system indywidualnych kar dyscyplinarnych dla zawodników, przepisy transferowe, czy przepisy dotyczące uprawnieĔ zawodników i trenerów do pracy w ramach ekstraklasowego klubu piákarskiego. Związki mają bezpoĞredni wpáyw na organizacje sportowe, ale teĪ na samą koncepcjĊ budowy zespoáu. W przypadku polskiej piáki noĪnej na najwyĪszym poziomie rozgrywek rolĊ regulatorów sprawują dwa podstawowe podmioty czyli Polski Związek Piáki NoĪnej, a takĪe Ekstraklasa SA które wspólnie organizują rozgrywki w piáce noĪnej w Polsce. Dodatkowymi podmiotami są Ministerstwo Sportu i Polski Komitet Olimpijski, które stanowią instytucje nadrzĊdne kontrolujące dziaáalnoĞü związków sportowych. Zespóá sportowy musi przestrzegaü reguá ustalonych przez związek w swojej dziaáalnoĞci. W wyniku profesjonalizacji sportu, przestrzeganie przyjĊtych reguá jest równie istotne jak sam wynik sportowy, w skrajnych przypadkach organizator rozgrywek moĪe zdecydowaü o zmianie wyniku rozegranego meczu w wyniku nieprawidáowoĞci. Osobnym zagadnieniem są organizacje sĊdziowskie –– sĊdzia jest bezpoĞrednim arbitrem rozstrzygającym w

sytuacjach spornych w trakcie zawodów sportowych. Zadaniem sĊdziów jest dbanie o przestrzeganie reguá gry sportowej i reagowanie na przekraczanie przepisów na boisku.