Chrystologia w doświadczeniu uczniów

Działalność Jezusa związana była od początku z gromadze-niem nowej społeczności, opierającej się nie na pochodzeniu, lecz na wspólnocie z Jezusem, który jest „żywą Torą Boga”83. Chodzi najpierw o grupę Dwunastu. Powołanie ich dokonało się w klimacie modlitwy i ma sens głęboko teologiczny – zro-dziło się z dialogu Syna z Ojcem i tam ma swoje korzenie, a służyć mają nowemu ludowi Bożemu. Słowa skierowane do Natanaela (J 1, 51) objawiają Jezusa jako nowego Jakuba. Sen Patriarchy o drabinie łączącej niebo i ziemię stał się rzeczywi-stością: Jezus jest „bramą do nieba” (Rdz 28, 10–12), „praw-dziwym Jakubem, Synem Człowieczym i Protoplastą Izraela czasów ostatecznych”84. Dwunastu wraz z grupą Siedemdzie-sięciu oraz ich posłannictwo są znakiem powszechnej jedności narodów powszechnego charakteru Ewangelii przeznaczonej dla wszystkich narodów85.

O chrystologicznym doświadczeniu uczniów Jezusa świadczą dwa doniosłe wydarzenia: wyznanie Piotra (por. Mk 8, 27–30; Mt 16, 13–20; Łk 9, 18–21) i następujące po nim Przemienie-nie Pańskie (por. Mk 8, 31–9, 1; Mt 16, 21–28; Łk 9, 22–27), w którym wyznanie Piotra zostaje jeszcze raz wyjaśnione i pogłębione w połączeniu z tajemnicą śmierci i Zmartwych-wstania Jezusa86.

Papież podkreśla, że wspólnota uczniów znajduje się „w dro-dze” z Jezusem, a ich decyzja towarzyszenia Mu opiera się na „poznaniu” Jezusa (Jego niepowtarzalności) i nowej wiedzy

83 Tamże, s. 147.

84 Tamże, s. 149.

85 Por. tamże, s. 149–156. M. Schulz podkreśla związek tego powszech-nego otwarcia z zasadą racjonalności chrześcijaństwa w myśli teologicznej J. Ratzingera – Benedykta XVI (Jezus z Nazaretu, dz. cyt., s. 150–152). Por. M. Schulz, Zwölf und der Siebzig – das Israel Jesu als Zeichen der universellen

Einheit der Völker, [w:] Jesus und der Papst…, dz. cyt., s. 74–76.

66 ks. Marek Jagodziński

o Bogu (Ojcu Jezusa). Doświadczyli bowiem tego, czego nie mogli zobaczyć inni ludzie i dlatego ich wiedza przewyższa ludzkie opinie, chociaż i one były jakimiś przybliżeniami tajem-nicy Jezusa, otwierającymi także drogę do prawdy87. Istota tej wiedzy polegała na tym, że Jezus jest Mesjaszem (Chrystusem, Pomazańcem, Synem Boga żywego, Świętym Bożym). Papież zauważa, że to stwarza pokusą zbudowania z tych wersji histo-rii rozwoju chrześcijańskiego Credo88. Wspomina o badaniach pierwotnego chrześcijaństwa, mówiących o dwóch typach for-muł wyznania wiary: „rzeczownikowym” – „ontologicznym” i „czasownikowym” – „historiozbawczym”, które stanowią jedną całość oraz są dla siebie wzajemnie niezbędne w kwestii pełni i zrozumiałości wypowiedzi o Jezusie89.

Benedykt XVI zwraca uwagę na to, że każdy szczegół trze-ba odczytywać w ramach danej Ewangelii i zawartej w nie tradycji. Wskazuje na to, że tytuły chrystologiczne wywodziły się z grupy uczniów i były znane szerzej, a odbijały w sobie do-świadczenie uczniów, którzy dostrzegali moc Boga działającą przez słowa Jezusa oraz przeżyli spotkanie z żywym Bogiem w Jezusie. Świadectwem tego jest tytuł „Kyrie” nadawany tylko Chrystusowi (por. Łk 5, 8), wyznanie w Jezusie „Syna Boże-go” (por. Mt 14, 33) i odpowiedź na pytanie, czy i uczniowie chcą odejść (J 6, 68n)90.

Podsumowując, papież podkreśla, że próby historycznej rekonstrukcji pierwotnych wypowiedzi Piotra, które wszyst-kie problemy składają na karb dalszego rozwoju i wiary po-paschalnej, prowadzą na manowce, ponieważ pozbawiają tę wiarę jakichkolwiek podstaw. Ponieważ powszechnie odno-szono wrażenie, że Jezus stawia siebie na jednym poziomie

87 Por. tamże, s. 234–246.

88 Przytacza także radykalne ich interpretacje przez P. Grelota, Les

paroles de Jésus Christ, Desclée 1986, s. 174–205.

89 Por. J. Ratzinger – Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, dz. cyt., s. 249n.

Specyfika chrystologii w dziele Jezus z Nazaretu 67

z Bogiem – tylko On mógł do tego doprowadzić – i ta prawda (wraz w trwaniem w wierze w jedynego Boga) przenikała Jego orędzie oraz decydowała o jego nowości, odrębności i niepo-wtarzalności (wyczuwał to także Piłat). Jezus nie odpowiadał dokładnie żadnej znanej uczniom kategorii i przerastał je wszystkie. Momentami odczuwali głęboko Jego boskość, ale nie umieli utworzyć adekwatnej wypowiedzi o Nim. Posługiwali się słusznie terminami starotestamentalnymi, ale byli w drodze i posuwali się po omacku, aż do wyznania, że On jest Panem i Bogiem (por. J 20, 28)91.

Wyznanie Piotra łączy się u synoptyków z Przemienieniem Jezusa. W obu przypadkach chodzi o boskość Jezusa, w obu też objawienie się Jego chwały jest połączone z tematem Męki i Krzyża jako wywyższenia Jezusa. Papież zwraca uwagę, że wielkie wydarzenia z życia Jezusa są zawsze powiązane z ży-dowskim kalendarzem świąt: liturgia staje się życiem i od-wrotnie, a święta te mają praźródło w religii naturalnej (te-mat stworzenia), są wspomnieniem działania Boga w historii i są pełne nadziei ukierunkowanej na przyjście i dopełnienie przez Pana92.

Uczniów – Piotra, Jakuba i Jana – Jezus wyprowadza na górę, która jest miejscem szczególnej bliskości Boga. Papież wskazuje, że góry starotestamentowe są górami Objawienia i męki oraz wskazują na górę świątynną, gdzie Objawienie staje się liturgią. Przemienienie dokonuje się w rozmowie Jezusa z Ojcem, widzialne przenikanie Jego bytu przez Boga staje się światłem, w zjednoczeniu z Ojcem jest On światłem ze światłości. Jest podobieństwo Jezusa do Mojżesza, ale i róż-nice. Białe szaty Jezusa to nie tylko symbol istoty niebieskiej, lecz także oczyszczającego działania Męki (por. Ap 7, 14). Mojżesz i Eliasz – Prawo i Prorocy – mówią o Jezusie, o Jego „exodusie” z życia, przejściu przez Mękę i wejściu do chwały

91 Por. tamże, s. 253n.

68 ks. Marek Jagodziński

jako treści nadziei Izraela. Jest nią cierpiący Syn Człowieczy, który przez Mękę przenikniętą chwałą Bożą przynosi ocale-nie, a ona sama przemienia się w światło, wolność i radość93. Reakcje uczniów mogą świadczyć o przerażeniu i radości pły-nącej z bliskości Boga, ale także o próbie nadania procesowi Objawienia trwałego charakteru. Autor książki optuje jednak za kontekstem liturgicznym żydowskich świąt o wymowie me-sjańskiej94. Znacząca pod kątem teologicznym jest także obec-ność „obłoku” i usłyszanych z niego słów (Mk 9, 7), w których obok deklaracji synostwa pojawia się imperatyw słuchania Jezusa. Papież znowu wskazuje na interpretacyjny kontekst tego w postaci wstępowania Mojżesza na Synaj i otrzymania Tory95. Słowa o królestwie Bożym przychodzącym w mocy (za. R. Peschem) interpretuje jako doświadczenie przez uczniów na górze chwały tego królestwa jaśniejącej w Jezusie, pozna-nie nadejścia mesjańskiego Święta Namiotów, Jezusa jako żywej Tory i mocy królestwa96. W powrotnej drodze Jezus mówi uczniom o poprzedzonym Krzyżem Zmartwychwstaniu i potwierdza tradycje dotyczące oczekiwania Mesjasza, ale nieustannie wskazuje na konieczność ich interpretacji w kon-tekście cierpiącego Chrystusa i rozumienia Pisma w perspek-tywie Zmartwychwstania97.