Decyzja zarządzająca wpis uczelni do rejestru lub wykreślenie uczelni z rejestru

Z punktu widzenia skutków prawnych decyzja zarządzająca wpis uczelni (związku) do rejestru oraz decyzja zarządzająca wykreślenie uczelni (związku) z rejestru mają najważniejsze znaczenie. Wspominany już wyżej art. 29 ust.

1 u.p.s.w. stanowi bowiem, że uczelnia niepubliczna (związek) uzyskuje oso-bowość prawną z chwilą wpisania do rejestru⁷. Analogicznie, wydanie decyzji

7 Kwestia osobowości prawnej jest regulowana przez art. 33 k.c., zaliczający do osób prawnych jed-nostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Jak zauważa zatem H. Izdebski (H. Izdebski, J. M. Zieliński, Prawo o szkolnictwie wyższym…, op. cit., s. 127), k.c. dla na-dania osobowości prawnej wymaga zarówno przepisu prawa powszechnie obowiązującego, jak i ist-nienia jednostki organizacyjnej. Z kolei jak twierdzi Z. Świderski (Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, LEX 2014), ze względu na brak definicji pojęcia „jednostka organizacyjna” należy przyjąć, że jest to pewna organizacja mająca swoją odrębną, samodzielną strukturę, która jest realnym tworem społecznym, a nie tylko konstrukcją prawną. Natomiast w odniesieniu do zagadnienia utworzenia osób prawnych, k.c. również odsyła do ustaw szczególnych regulujących funkcjonowanie poszcze-gólnych osób prawnych i uwzględniających ich specyfikę. Art. 35 k.c. jednoznacznie rozstrzyga, że powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy, natomiast art. 37 k.c. stanowi, iż jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Przenosząc powyższe na grunt u.p.s.w., należy wska-zać, że przepisem szczególnym przyznającym uczelniom (zarówno publicznym, jak i niepublicznym) osobowość prawną, czyli wyposażającym je w zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, jest art. 12 u.p.s.w. Natomiast nabycie przez uczelnię niepubliczną osobowości prawnej następuje właśnie na podstawie art. 29 u.p.s.w., czyli z chwilą jej wpisania do rejestru.

MGR MONIKA KWIECIEŃ-MILAND

48

zarządzającej wykreślenie uczelni (związku) z rejestru powoduje dokonanie wpisu, którego skutkiem jest definitywne ustanie działalności dotychczasowe-go bytu prawnedotychczasowe-go, jakim była uczelnia.

Powyższe informacje wskazują, iż zarówno decyzja zarządzająca wpis uczelni (związku) do rejestru, jak i decyzja zarządzająca wykreślenie uczelni (związku) z rejestru mają zdecydowanie konstytutywny charakter. Ich wydanie połączone z wpisem do rejestru powoduje bowiem odpowiednio powstanie nowego bądź ustanie dotychczasowego bytu prawnego.

Wróćmy jednak do decyzji zarządzającej wpis uczelni do rejestru. Jak już wskazywano wcześniej, zgodnie z art. 29 ust. 2 u.p.s.w., wpis uczelni niepu-blicznej do rejestru dokonywany jest na wniosek założyciela, a w przypadku związku uczelni niepublicznych – na zgodny wniosek wszystkich założycieli uczelni tworzących związek. Postępowanie administracyjne w powyższej spra-wie wszczynane jest zatem przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego na wniosek założyciela⁸ lub założycieli. Zgodnie z § 6 rozporządzenia MNiSW z 2011 r. wniosek składa się w formie papierowej w jednym egzemplarzu albo w formie dokumentu elektronicznego. We wniosku podaje się dane, które mają być wpisane do rubryki 4 (imię, nazwisko i miejsce zamieszkania albo nazwa, numer z Krajowego Rejestru Sądowego lub z innego właściwego reje-stru i siedziba założyciela albo każdego z założycieli uczelni tworzących zwią-zek uczelni) i rubryki 5 rejestru (nazwa, siedziba i adres uczelni albo związku

8 Zgodnie z art. 20 ust. 1 u.p.s.w. założycielem uczelni niepublicznej może być osoba fizyczna albo osoba prawna niebędąca państwową ani samorządową osobą prawną. Forma prawna osoby założy-ciela będzie kluczowa dla dokonania oceny, czy wniosek w sprawie wpisu uczelni do rejestru został złożony przez osobę lub organ do tego uprawniony. W praktyce najwięcej problemów związanych z weryfikacją poprawności decyzji podjętych przez założyciela powoduje sytuacja, w której zało-życielem są dwie osoby fizyczne i dla podjęcia decyzji niezbędne jest ich zgodne współdziałanie.

Zob. wyrok NSA z dnia 24 marca 2009 r., sygn. akt I OSK 1355/08, LEX nr 529846 oraz wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 czerwca 2008 r., sygn. akt I SA/Wa1/08, LEX nr 510281. Natomiast w odniesieniu do osób prawnych, dla oceny prawidłowości podjęcia decyzji, istotne będzie jednak zbadanie, czy odbyło się to zgodnie z przepisami, które regulują to zagadnienie, np. umowa spółki, statut fundacji itp. Dosyć nietypowa sytuacja będzie miała miejsce w sytuacji wystąpienia przez ist-niejącą uczelnię niepubliczną z wnioskiem o utworzenie innej uczelni niepublicznej. Jest to możliwe, ponieważ uczelnia niepubliczna jest osobą prawną i może być założycielem innej uczelni niepublicz-nej. W praktyce powoduje to jednak komplikacje, ponieważ rektor uczelni będącej założycielem, jako organ ją reprezentujący, jest jednocześnie osobą, która wykonuje uprawnienia założyciela wobec drugiej uczelni niepublicznej.

uczelni). Natomiast rubryki 1, 2, 3, 6 i 8 rejestru (numer wpisu uczelni albo związku uczelni; data wydania decyzji zarządzającej wpis; data wydania po-zwolenia na utworzenie uczelni albo związku uczelni; posiadane uprawnienia do prowadzenia studiów na danym kierunku i określonym poziomie kształ-cenia oraz data uzyskania osobowości prawnej) wypełniane są z urzędu przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego.

Do wniosku o dokonanie wpisu uczelni do rejestru dołącza się akt za-łożycielski⁹ oraz statut uczelni (związku). Wpisu dokonuje się pod kolejnym numerem w rejestrze.

Oprócz nabycia osobowości prawnej wpis uczelni do rejestru ma rów-nież kluczowe znaczenie z innych względów. Zgodnie z art. 23 ust. 2 pkt 2 i 3 u.p.s.w. od tego momentu biegnie trzymiesięczny termin na przekazanie zadeklarowanych w akcie założycielskim środków majątkowych¹⁰ oraz roczny termin na uruchomienie kształcenia studentów. Brak spełnienia tych obowiąz-ków powoduje cofnięcie przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego pozwo-lenia na utworzenie uczelni.

Jeżeli natomiast akt założycielski lub statut jest niezgodny z przepisami prawa lub udzielonym pozwoleniem, to zgodnie z art. 29 ust. 4 u.p.s.w. mi-nister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego odmawia (również w formie decyzji administracyjnej) wydania decyzji zarządzającej wpis uczelni (związku) do rejestru¹¹.

9 Akt założycielski jest sporządzonym w formie aktu notarialnego oświadczeniem woli o założeniu uczelni niepublicznej. Zgodnie z art. 23 u.p.s.w. powinien określać w szczególności założyciela, na-zwę, siedzibę i szczegółowy zakres działalności uczelni, wielkość środków majątkowych przeznaczo-nych na utworzenie uczelni, w tym wartość rzeczy przekazaprzeznaczo-nych jej na własność, termin ich przeka-zania oraz sposób dalszego finansowania uczelni.

10 Wprawdzie przekazanie składników majątkowych nie musi mieć formy aktu notarialnego, ale jak uważa H. Izdebski (H. Izdebski, J. M. Zieliński, Prawo o szkolnictwie wyższym…, op. cit., s. 106), dla pewności powinno ono jednak przybierać taką formę.

11 Ustawa z dnia 13 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmia-nie zmia-niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 84, poz. 455) zniosła zatwierdzazmia-nie przez ministra statutów uczelni niepublicznych. Jak twierdzi W. Sanetra (Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, red. W. Sanetra, M. Wierzbowski, Warszawa 2013, s. 75), nadzór ministra nad zgodnością prowa-dzonej działalności może być wykonywany m.in. właśnie na podstawie przepisu art. 29 ust. 4 u.p.s.w.

MGR MONIKA KWIECIEŃ-MILAND

50

Z kolei postępowanie w sprawie zarządzenia wykreślenia uczelni z rejestru wszczynane jest przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego po przeprowa-dzeniu przez likwidatora wszystkich koniecznych czynności likwidacyjnych i zgodnie z art. 27 ust. 7 u.p.s.w. zawiadomieniu go o zakończeniu likwidacji.

U.p.s.w. wprawdzie nie normuje czynności wykreślenia uczelni z rejestru¹², ale wydaje się, iż likwidator powinien wraz z zawiadomieniem przekazać jedno-cześnie świadczącą o tym dokumentację.

§ 8 rozporządzenia MNiSW z 2011 r., który nieco powtarza regulację usta-wową, stanowiąc, iż warunkiem wykreślenia uczelni z rejestru jest zakończenie likwidacji oraz zawiadomienie ministra nauki i szkolnictwa wyższego przez likwidatora o zakończeniu likwidacji, precyzuje jednocześnie, iż wykreślenie uczelni z rejestru polega na dokonaniu z urzędu odpowiedniego wpisu w ru-bryce 12, odnotowującego datę oraz przyczynę wykreślenia uczelni.

Minister, po analizie przekazanej przez likwidatora dokumentacji i stwier-dzeniu wywiązania się przez niego z ciążących na nim obowiązków, wszczyna z urzędu postępowanie w sprawie dokonania w rejestrze wpisu w przedmio-cie wykreślenia z niego uczelni, a następnie wydaje decyzję administracyjną zarządzającą odpowiedni wpis w rejestrze. Z brzmienia § 8 rozporządzenia MNiSW z 2011 r. wynika jednak brak możliwości złożenia przez likwidatora wniosku o wykreślnie uczelni z rejestru, a nawet gdyby tak się stało, to taki wniosek nie będzie powodował wszczęcia postępowania, które, jak już wyżej wykazano, może być wszczęte jedynie z urzędu przez ministra nauki i szkol-nictwa wyższego.

Z dniem wydania decyzji zarządzającej wykreślenie uczelni z rejestru oraz dokonaniem odpowiedniego wpisu uczelnia traci osobowość prawną, co po-ciąga za sobą utratę jej bytu prawnego¹³. Po wykreśleniu uczelni z rejestru, zgodnie z § 8 ust. 3 rozporządzenia MNiSW z 2011 r., nie dokonuje się w nim już żadnych zmian dotyczących wykreślonej uczelni.

12 H. Izdebski, J. M. Zieliński, Prawo o szkolnictwie wyższym…, op. cit., s. 127.

13 Ibidem, s. 117.