równoważnych uprawnieniom wynikającym z posiadania stopnia doktora habilitowanego

Problematykę decyzji rektora szkoły wyższej w sprawie nabycia uprawnień równoważnych uprawnieniom wynikającym z posiadania stopnia doktora ha-bilitowanego oraz tryb jej weryfikacji przez Centralną Komisję reguluje art.

21a u.s.t. Jest to nowa regulacja wprowadzona do tej ustawy w drodze usta-wy nowelizującej z 2011 r. Celem, który przyświecał jej wprowadzeniu, było otwarcie polskich uczelni na wybitnych badaczy, w tym zwłaszcza badaczy za-granicznych, polegające na wprowadzeniu możliwości stwierdzenia posiada-nia przez nich pełni uprawnień naukowych i dydaktycznych przysługujących w Polsce doktorom habilitowanym¹.

Wydanie przez rektora szkoły wyższej² decyzji w sprawie nabycia przez daną osobę (naukowca) uprawnień równoważnych uprawnieniom wynikają-cym z posiadania stopnia doktora habilitowanego jest uzależnione od łącz-nego spełnienia przesłanek określonych w art. 21a ust. 1 u.s.t. W świetle po-wołanego przepisu do przesłanek tych należą: posiadanie stopnia doktora uzyskanego w Polsce lub za granicą, samodzielne kierowanie zespołami ba-dawczymi przez osobę posiadającą stopień doktora podczas pracy w innym państwie przez co najmniej pięć lat, posiadanie znaczącego dorobku i osią-gnięć naukowych oraz zatrudnienie w szkole wyższej na stanowisku profesora nadzwyczajnego lub profesora wizytującego³. Udokumentowanie faktu

łącz-1 Zob. uzasadnienie projektu ustawy z dnia 18 marca 2011 r., druk nr VI 3391, s. 9 uzasadnienia.

2 Z dniem 1 stycznia 2016 r. uprawnienie do wydania decyzji w sprawie stwierdzenia nabycia upraw-nień równoważnych uprawnieniom wynikającym z posiadania stopnia doktora habilitowanego zo-stało przyznane także dyrektorowi instytutu naukowego PAN (wobec osób zatrudnionych w instytu-cie PAN) i dyrektorowi instytutu badawczego (wobec osób zatrudnionych w tym instytuinstytu-cie) – zob.

art. 3 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności (Dz.U. z 2015 r., poz. 1767).

3 Szczegółowo przesłanki te omówiłam w artykule: M. Sieniuć, Charakter prawny decyzji rektora szkoły wyższej w sprawie stwierdzenia nabycia uprawnień równoważnych uprawnieniom wynikającym z posiadania stopnia doktora habilitowanego, ZNSA 2014, nr 2, s. 57–63.

DR MAGDALENA SIENIUĆ

176

nego spełnienia powyższych przesłanek ciąży na osobie, której uprawnienia z art. 21a u.s.t. mają być stwierdzone decyzją rektora. Musi ona przedstawić dokumenty potwierdzające spełnienie tych przesłanek, sporządzone w języku polskim, a w razie potrzeby w tłumaczeniu na język polski. Wymóg ten, jak wskazuje się w orzecznictwie⁴, wynika z art. 4 pkt 4 i art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim⁵. Pozytywna ocena kwestii spełnienia przez kandydata powyższych przesłanek skutkuje obowiązkiem wydania decy-zji o nabyciu uprawnień równoważnych uprawnieniom wynikającym z posia-dania stopnia doktora habilitowanego. O decyzji rektor zawiadamia Centralną Komisję, przekazując jej decyzję wraz z zawiadomieniem, opisem kariery za-wodowej i wykazem publikacji osoby nabywającej uprawnienia równoważne.

Zgodnie z art. 21a ust. 3 u.s.t., decyzja rektora wchodzi w życie po upływie 4 miesięcy od dnia jej otrzymania przez Centralną Komisję, jeżeli w tym okre-sie Centralna Komisja, w drodze decyzji administracyjnej, nie wyraziła sprzeci-wu i nie uchyliła decyzji rektora w sprawie nabycia uprawnień równoważnych uprawnieniom wynikającym z posiadania stopnia doktora habilitowanego.

Powołany przepis budzi wiele wątpliwości interpretacyjnych, dotyczących zarówno trybu weryfikacji decyzji rektora przez Centralną Komisję, polegają-cego na wyrażeniu sprzeciwu w drodze decyzji administracyjnej, podlegającej kontroli sądu administracyjnego sprawowanej na podstawie przepisów p.p.s.a., jak i samego charakteru decyzji rektora stanowiącej przedmiot sprzeciwu Cen-tralnej Komisji.

W kwestii charakteru prawnego decyzji rektora w sprawie nabycia upraw-nień równoważnych w literaturze przedmiotu ścierają się dwie koncepcje.

Pierwsza z nich wskazuje, że decyzja ta nie jest decyzją administracyjną, po-stępowania bowiem, w którym zapada, nie obejmuje dyspozycja art. 29 ust. 1 u.s.t., a zatem nie znajdują do niego zastosowania przepisy k.p.a. – ani odpo-wiednio, ani wprost. W konsekwencji przyjmuje się, że decyzja ta nie musi odpowiadać wymogom formalnym określonym w art. 107 § 1 k.p.a.⁶

Po-4 Zob. np. wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 września 2007 r., sygn. akt V SA/Wa 1284/07, LEX nr 420671; wyrok WSA w Gliwicach z dnia 8 lutego 2008 r., sygn. akt II SA/Gl 16/08, LEX nr 565689.

5 Tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 z późn. zm.

6 Zob. H. Izdebski, J. M. Zieliński, Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym. Komentarz, Warszawa 2013, s. 98–99.

dobny pogląd jest prezentowany w orzecznictwie sądów administracyjnych.

W wyroku z dnia 23 października 2012 r.⁷ WSA w Warszawie przyjął bowiem, że „posłużenie się przez ustawodawcę w art. 21a ustawy z 2003 r. o stop-niach naukowych i tytule naukowym oraz o stopstop-niach i tytule w zakresie sztuki pojęciem »decyzja rektora«, przy jednoczesnym wprowadzeniu do jego tre-ści »decyzji administracyjnej«, przemawia za uznaniem, że decyzja rektora nie jest decyzją administracyjną, w rozumieniu przepisów k.p.a., lecz aktem we-wnętrznym rektora uczelni, wchodzącym w zakres władztwa zakładowego, realizowanego na podstawie i w granicach prawa, poddawanego wprawdzie kontroli, jednakże w szczególnym trybie, w wyniku którego dochodzi do wy-dania decyzji administracyjnej, podejmowanej przez Centralną Komisję do Spraw Stopni i Tytułów”.

Druga koncepcja, którą zaprezentowałam w literaturze przedmiotu, za-kłada, że decyzja rektora w sprawie nabycia uprawnień równoważnych, mimo braku uregulowania w art. 29 ust. 1 u.s.t. kwestii odesłania wskazującego na odpowiednie stosowanie k.p.a. w tym postępowaniu, jest decyzją administra-cyjną, spełnia bowiem jej wszystkie cechy⁸. W szczególności jest ona aktem podejmowanym na podstawie powszechnie obowiązującego przepisu prawa (art. 21a u.s.t.). Jednocześnie to akt władczy (wydawany w imieniu państwa) i jednostronny (przy jego pomocy rektor wyraża władztwo administracyj-ne i sam decyduje o prawach oraz obowiązkach adresata; ten zaś nie bierze udziału w formułowaniu treści aktu i co najwyżej ma na nią jedynie pośredni wpływ⁹), podejmowany przez organ administracji w znaczeniu funkcjonal-nym¹⁰, którym w tym przypadku jest rektor (organ szkoły wyższej). Niewąt-pliwie mocą tego aktu rektor rozstrzyga konkretną sprawę – sprawę nabycia uprawnień równoważnych uprawnieniom wynikającym z posiadania stopnia doktora habilitowanego. Akt ten ma zatem charakter konstytutywny. Decyzja rektora jest skierowana do indywidualnie oznaczonego adresata¹¹ – kandydata

7 Sygn. akt II SA/Wa 1146/12, LEX nr 1241544.

8 Zob. M. Sieniuć, Charakter prawny decyzji rektora…, op. cit., s. 68–69.

9 Zob. J. Zimmermann, Prawo administracyjne, Kraków 2005, s. 342.

10 Zob. szerzej J. P. Tarno, Naczelny Sąd Administracyjny a wykładnia prawa administracyjnego, War-szawa 1999, s. 18–20.

11 Zob. J. Zimmermann, Prawo administracyjne, op. cit., s. 343.

DR MAGDALENA SIENIUĆ

178

ubiegającego się o stwierdzenie nabycia uprawnień równoważnych, zatrud-nionego na stanowisku profesora nadzwyczajnego lub profesora wizytujące-go (a zatem osobę tę łączą z uczelnią stosunki pracownicze, w rozumieniu u.p.s.w.). Jednocześnie w ramach tej koncepcji zaproponowałam wprowadze-nie zmian do art. 29 ust. 1 u.s.t., polegających na wprowadzeniu wymogu od-powiedniego stosowania przepisów k.p.a. także i w tym postępowaniu¹².

Przedstawionym powyżej wątpliwościom dotyczącym natury prawnej de-cyzji rektora, jak wskazałam powyżej, wtórują wątpliwości dotyczące trybu weryfikacji tej decyzji przez Centralną Komisję, które koncentrują się wokół:

charakteru uprawnienia decyzyjnego Centralnej Komisji w kwestii sprzeciwu, formy, w której jest on wyrażany, a także wywoływanych przez sprzeciw skut-ków prawnych w sferze nabycia uprawnień równoważnych. Ze względu na złożoność tych zagadnień konieczne staje się podjęcie badań zmierzających do rozwikłania tych wątpliwości i zarazem nakreślenie miejsca owego sprzeci-wu wyrażanego w drodze decyzji administracyjnej pośród instytucji sprzecisprzeci-wu znanych dotychczasowemu ustawodawstwu. Jednocześnie rozważenia wyma-ga problem stosowania przepisów k.p.a. przez Centralną Komisję wyrażającą sprzeciw w drodze decyzji administracyjnej, powołany bowiem art. 29 ust. 1 u.s.t. nie zawiera odesłania wskazującego na odpowiednie stosowanie k.p.a.

w tym postępowaniu weryfikacyjnym.

Przystępując zatem do analizy powyższego trybu weryfikacyjnego, w pierwszej kolejności należy zauważyć, że możliwość wyrażenia sprzeciwu uruchamiającego ten tryb została przypisana organowi o szczególnym statu-sie. W art. 33 ust. 1 u.s.t. ustawodawca nie określił Centralnej Komisji mianem centralnego organu administracji rządowej, lecz wskazał, że działa ona przy Prezesie Rady Ministrów i pełni jedynie funkcje takiego organu w zakresie wydawanych przez siebie decyzji. Jest zatem centralnym organem administra-cji publicznej na użytek toczących się postępowań administracyjnych objętych zakresem jej działania i na gruncie przepisów k.p.a. przysługuje jej status mi-nistra (zob. art. 5 § 2 pkt 4 k.p.a.). W pozostałym zakresie działania Centralna Komisja jest z woli ustawodawcy organem (podmiotem) szczególnego rodzaju,

12 Zob. szerzej M. Sieniuć, Charakter prawny decyzji rektora…, op. cit., s. 69–70.

wymykającym się spod tradycyjnych podziałów i klasyfikacji. Szczególnego ro-dzaju pozycji prawnej Centralnej Komisji należy upatrywać bowiem głównie w sposobie jej powoływania (wybory) oraz nietypowych zadaniach, do których należy wskazana w art. 33 ust. 1a u.s.t. dbałość o harmonijny rozwój kadry naukowej. W orzecznictwie sądowym wyrażono przy tym pogląd, że Central-na Komisja posiada atrybuty swoistego samorządu pracowników Central-naukowych, quasi-korporacji uczonych, sprawującej kontrolę nad dopuszczeniem określo-nych podmiotów do przyznawania lub otrzymywania stopni naukowych i ty-tułu naukowego¹³. Niewątpliwie przepis art. 21a ust. 3 u.s.t., wprowadzający sprzeciw od decyzji rektora, treścią swą konkretyzuje ową ogólną normę na-kładającą na Centralną Komisję obowiązek dbałości o harmonijny rozwój ka-dry naukowej, zgodnie z najwyższymi standardami jakości badań wymaganych do uzyskania stopni naukowych i tytułu naukowego. Można zatem przyjąć, że omawiany sprzeciw jest środkiem służącym realizacji tego zadania. Jego wy-rażenie przez Centralną Komisję udaremnia bowiem wejście w życie decyzji rektora o stwierdzeniu nabycia uprawnień równoważnych w sytuacjach, gdy osoba ubiegająca się o te uprawnienia nie spełnia warunków określonych usta-wą. Należy przy tym podkreślić, że ustawodawca wprowadził cezurę czasową w kwestii skorzystania przez Centralną Komisję z tego uprawnienia. Centralna Komisja może bowiem wyrazić ów sprzeciw jedynie w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania decyzji rektora. Jeśli tego nie uczyni, w życie wchodzi decyzja rektora, choćby budziła zastrzeżenia Centralnej Komisji.

W dalszej kolejności należy zauważyć, że wyrażenie sprzeciwu ma nastę-pować z zachowaniem formy decyzji administracyjnej. Jednocześnie decyzją tą Centralna Komisja, wyrażając sprzeciw, uchyla decyzję rektora w sprawie nabycia uprawnień równoważnych uprawnieniom wynikającym z posiadania stopnia doktora habilitowanego. Brak uregulowania tych kwestii procesowych w art. 29 ust. 1 u.s.t. i użyte przez ustawodawcę określenie „w drodze decyzji ad-ministracyjnej” zdają się wskazywać, że przepisy k.p.a. powinny być stosowane w ramach tego trybu weryfikacyjnego wprost, zarówno gdy idzie o procedurę

13 Zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 stycznia 2008 r., sygn. akt I SA/Wa 1301/07, LEX nr 458210, a także uzasadnienie wyroku TK z dnia 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt SK 30/10, LEX nr 1133363.

DR MAGDALENA SIENIUĆ

180

wydawania decyzji wyrażającej sprzeciw, jak i samej decyzji, a w szczególności jej elementów składowych. Wszakże art. 1 pkt 1 k.p.a. expressis verbis stano-wi, że k.p.a. reguluje postępowanie przed organami administracji publicznej w sprawach rozstrzyganych właśnie „w drodze decyzji administracyjnych”.

Rozważenia wymaga przy tym kwestia, czy decyzja wyrażająca sprzeciw jest decyzją organu II instancji, czy też decyzją podejmowaną w szczególnym try-bie weryfikacyjnym poza tokiem postępowania administracyjnego.

Konfrontując analizowane uprawnienie orzecznicze Centralnej Komisji z uprawnieniami organu odwoławczego określonymi w art. 138 k.p.a., moż-na stwierdzić, że uprawnienie to wymyka się z katalogu rozstrzygnięć organu odwoławczego w rozumieniu k.p.a. W katalogu tym nie mieści się bowiem uprawnienie sprowadzające się jedynie do „uchylenia decyzji”. Niemniej jed-nak analizowana decyzja podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego, co prima facie mogłoby uzasadniać przyjęcie tezy, że wykazuje ona jednak pewne cechy decyzji organu II instancji. Dodatkowo za przyjęciem tej tezy mógł-by przemawiać argument, że Centralna Komisja pełni funkcję organu od-woławczego w pozostałych postępowaniach uregulowanych w rozdziale 2 u.s.t. Wydaje się jednak, że ta teza nie oprze się dalszym argumentom natury procesowej. Zauważyć bowiem należy, że wyrażenie sprzeciwu nie stanowi choćby surogatu odwołania, następuje ono z urzędu, a zatem nie może ono uruchamiać trybu odwoławczego od decyzji rektora. Jednocześnie Centralna Komisja w ramach przyznanych uprawnień orzeczniczych, o czym już wspo-mniałam, może jedynie uchylić decyzję rektora, gdy uzna, że osoba ubiegają-ca się o te uprawnienia nie spełnia warunków ustawowych. Ustawa wyklucza natomiast możliwość uchylenia przez Centralną Komisję decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania rektorowi (podjęcia rozstrzygnięcia kasa-cyjnego), a jest to typowe uprawnienie przypisywane Centralnej Komisji jako organowi odwoławczemu w pozostałych postępowaniach w sprawach stopni naukowych i tytułu naukowego, przy założeniu odpowiedniego zastosowania art. 138 k.p.a. w tym zakresie. W tym miejscu można się zatem pokusić jedynie o stwierdzenie, że decyzja wyrażająca sprzeciw Centralnej Komisji od decyzji rektora nie jest decyzją podjętą w ramach typowych uprawnień orzeczniczych

organu odwoławczego, choć decyzją tą Centralna Komisja uchyla decyzję rektora i niewątpliwie przysługuje na nią skarga do sądu administracyjnego, podobnie jak w przypadku decyzji podjętej przez organ orzekający w trybie odwoławczym.

Jak się wydaje, istotne znaczenie dla określenia charakteru tego uprawnia-nia orzeczniczego Centralnej Komisji może mieć kwestia skutków prawnych wynikających z wyrażenia sprzeciwu w drodze analizowanej decyzji. Jak wyni-ka z art. 21a ust. 3 u.s.t., wyrażenie sprzeciwu ma udaremniać wejście w życie decyzji rektora w sytuacjach nieuprawnionego wydania tej decyzji. Na tym eta-pie rozważań można zatem przyjąć, że decyzja Centralnej Komisji wyrażająca sprzeciw, o którym mowa w art. 21a ust. 3 u.s.t., jest decyzją administracyjną wydawaną w szczególnym trybie weryfikacyjnym, który nie wykazuje cech trybu odwoławczego mającego zastosowanie w postępowaniach o nadanie stopni naukowych i tytułu naukowego. Jedynym bowiem celem postępowania prowadzonego w tym trybie weryfikacyjnym jest udaremnienie wejścia w życie decyzji rektora o stwierdzeniu nabycia uprawnień równoważnych przez osobę niespełniającą warunków ustawowych, a nie merytoryczne rozpoznanie spra-wy nabycia tych uprawnień przez określoną osobę. Sprzeciw uruchamia zatem analizowany tryb weryfikacyjny i zarazem jest środkiem służącym realizacji jednego z podstawowych zadań Centralnej Komisji – dbałości o harmonijny rozwój kadry naukowej zgodnie z najwyższymi standardami jakości badań wy-maganych do uzyskania stopni naukowych i tytułu naukowego.

Dokonując konfrontacji powyższych cech decyzji wyrażającej sprzeciw z cechami pozostałych instytucji sprzeciwu, mających wolą ustawodawcy za-stosowanie w innych sprawach, należy zauważyć, że przyjęta w komentowa-nym artykule procedura weryfikacji decyzji rektora poprzez wyrażenie sprze-ciwu nawiązuje do konstrukcji znanych na gruncie innych ustaw, np. u.p.b. czy p.p.s.a. Przy czym w przypadku tej pierwszej regulacji sprzeciw do zgłoszenia zamiaru rozpoczęcia robót budowlanych, regulowany art. 30 ust. 6 tej ustawy, porównywany jest w literaturze przedmiotu do nieostatecznej decyzji w spra-wie pozwolenia na budowę i jako taki nie może stanowić pierwowzoru dla

DR MAGDALENA SIENIUĆ

182

sprzeciwu od analizowanej decyzji rektora¹⁴. W procesie budowlanym bowiem sprzeciw jest wyrażany w stosunku do zamiaru podjęcia określonych działań, wówczas gdy nie ma żadnego rozstrzygnięcia, inaczej zatem niż w analizowa-nym przypadku, gdzie mamy już do czynienia z decyzją i to ona jest kwestio-nowana w drodze sprzeciwu. Natomiast punkt wspólny dla obu powyższych przypadków to zamierzony sposób rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy, któ-ry nie może się ziścić. Z tego względu z dużą dozą ostrożności podchodzić należy do możliwości zastosowania do sprzeciwu Centralnej Komisji, nawet per analogiam, orzeczeń sądów administracyjnych dotyczących instytucji sprze-ciwu, o którym mowa w wyżej powołanym art. 30 ust. 6 u.p.b.

Prima facie bliższym rozwiązaniem, znanym na gruncie dotychczasowego ustawodawstwa, wydaje się uregulowany w art. 259 p.p.s.a. sprzeciw od roz-strzygnięć referendarza sądowego wydawanych w sprawach przyznania prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Jednakże i w tym przy-padku trudno uznać, że przepis ten jest regulacją, która posłużyła za pier-wowzór dla konstrukcji prawnej sprzeciwu, o którym mowa w art. 21a ust. 3 u.s.t., choćby z tego powodu, że sprzeciw na gruncie p.p.s.a. jest szczególnym środkiem zaskarżenia przysługującym od postanowienia lub zarządzenia re-ferendarza sądowego, nie zaś rodzajem uprawnienia orzeczniczego. Zgodnie z art. 260 p.p.s.a., w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 sierpnia 2015 r.¹⁵, w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub po-stanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa bę-dąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Na gruncie p.p.s.a. sprzeciw w pierwotnym kształcie wywoływał skutek anulacyjny, postanowienie lub zarządzenie referendarza sądowego tra-ciło bowiem moc prawną („upadało”), bez konieczności uchylenia, a sprawą przyznania prawa pomocy zajmował się WSA. Nie badał on jednak prawidło-wości ustaleń poczynionych przez referendarza w zaskarżonym sprzeciwem postanowieniu lub zarządzeniu, lecz ponownie oceniał kwestię zachowania

14 Na temat sprzeciwu w u.p.b. zob. szerzej Z. Niewiadomski, [w:] Prawo budowlane. Komentarz, red.

idem, Warszawa 2011, s. 383.

15 Zob. art. 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sąda-mi adsąda-ministracyjnysąda-mi (Dz.U. z 2015 r., poz. 658).

wymogów formalnych i wykazania zasadności wniosku o przyznanie prawa pomocy. A zatem podobieństwo między tymi instytucjami, także i w tej sytu-acji, sprowadzało się jedynie do skutku w postaci nieziszczenia się zaprezento-wanego w kwestionowanym akcie sposobu rozstrzygnięcia sprawy indywidu-alnej. Przy czym w przypadku sprzeciwu z art. 21a ust. 3 u.s.t. decyzja rektora

„nie wchodzi w życie”, a w przypadku sprzeciwu z art. 259 p.p.s.a. zarządze-nie lub postanowiezarządze-nie referendarza sądowego traciło moc prawną. Ponadto w tym pierwszym przypadku uprawnienia Centralnej Komisji mają wyłącznie charakter kasacyjny (uchylenie decyzji rektora) i organ ten nie rozpoznaje po-nownie sprawy przyznania uprawnień równoważnych, w drugim zaś przypad-ku sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd, który wydaje w tej sprawie postanowienie bądź zarządzenie w zależności od poczynionych ustaleń w sprawie¹⁶. Warto przy tym zauważyć, że z dniem 15 sierpnia 2015 r. ustawodawca wprowadził nową konstrukcję sprzeciwu do p.p.s.a.¹⁷ Stosownie do art. 260 § 1 p.p.s.a., w brzmieniu obowiązującym od tej daty, rozpoznając sprzeciw od zarządzenia i postanowień, o których mowa w art. 258 § 2 pkt 6–8, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone za-rządzenie lub postanowienie referendarza sądowego zmienia albo utrzymuje w mocy. Aktualnie zatem sprzeciw na gruncie p.p.s.a. utracił charakter anula-cyjny, a utrata mocy orzeczenia referendarza sądowego następuje w wyniku zmiany w drodze postanowienia wydanego przez sąd. Jednocześnie podej-mując rozstrzygnięcie reformatoryjne, sąd dokonuje prawidłowości ustaleń poczynionych przez referendarza w zaskarżonym sprzeciwem postanowieniu lub zarządzeniu, bierze także pod uwagę kwestię zachowania przez wniosko-dawcę wymogów formalnych i wykazania zasadności wniosku o przyznanie prawa pomocy. A zatem podobieństwo także i tego nowego sprzeciwu do sprzeciwu Centralnej Komisji sprowadza się jedynie do skutku w postaci nie-ziszczenia się zaprezentowanego w kwestionowanym orzeczeniu sposobu rozstrzygnięcia sprawy indywidualnej.

16 Szerzej na temat sprzeciwu w p.p.s.a. zob. P. Zaborniak, [w:] W. Maciejko, M. Rojewski, P. Zabor-niak, Zarys metodyki pracy referendarza sądowego, Warszawa 2009, s. 284.

17 Zob. art. 1 pkt 73 ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2015 r., poz. 658).

DR MAGDALENA SIENIUĆ

184

W ramach analizy instytucji sprzeciwu występujących na gruncie dotych-czasowego ustawodawstwa można odwołać się również do założeń, jakie przyświecały instytucji sprzeciwu uregulowanej przepisami ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym¹⁸. Zgodnie z art. 47 ust. 4 tej ustawy wniesienie sprzeciwu od wyroku wydanego na posiedzeniu niejaw-nym w terminie 14 dni od daty doręczenia wyroku uczestnikowi postępowania powodowało, że sprawa trafiała do rozpoznania na rozprawie. Sąd w orzecze-niu wydanym po rozpoznaorzecze-niu sprzeciwu wydawał wyrok utrzymujący w mocy w całości lub w części wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym albo go uchy-lał i wydawał wyrok rozstrzygający sprawę co do istoty bądź też sprzeciw ten odrzucał i umarzał postępowanie. Niewątpliwie także i ten sprzeciw pełnił funkcje środka zaskarżenia, nie przyjmował natomiast postaci uprawnienia orzeczniczego sądu. Jedyne, co łączy te instytucje, to nieziszczenie się zapre-zentowanego w kwestionowanym orzeczeniu sposobu rozstrzygnięcia spra-wy. W przypadku bowiem skutecznego wniesienia sprzeciwu w postępowaniu przed NSA sprawa rozpoznana uprzednio na posiedzeniu niejawnym podlega rozpoznaniu na rozprawie i w ramach tego rozpoznania sąd weryfikował roz-strzygnięcie zapadłe uprzednio na posiedzeniu niejawnym.

Z uwagi zatem na fakt, że zaprezentowane powyżej regulacje dotyczą sprzeciwu pojmowanego jako środek zaskarżenia¹⁹, a regulacja sprzeciwu za-wartego w u.p.b. nie może być postrzegana jako pierwowzór dla omawianej instytucji sprzeciwu, wydaje się, że najbardziej trafnym punktem odniesienia powinna być regulacja stanowiąca niejako fundament dla rozwiązań przyję-tych w obecnie obowiązującej u.s.t. Trzeba bowiem podkreślić, że instytucja sprzeciwu była znana wcześniejszym aktom prawnym regulującym w Polsce

18 Dz.U. z 1995 r. Nr 74, poz. 368. Ustawa ta utraciła moc obowiązującą z dniem 1 stycznia 2004 r.

na podstawie art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyj-nymi (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271).

19 Poza powołanymi regulacjami instytucję sprzeciwu jako środka zaskarżenia wprowadzają także m.in.: art. 184 k.p.a. – sprzeciw prokuratora od decyzji ostatecznej; art. 84c ust. 1 ustawy z dnia 2 lip-ca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2015 r., poz. 584) – sprzeciw przedsiębior-cy wobec czynności kontrolnych podjętych i prowadzonych z naruszeniem przepisów regulująprzedsiębior-cych

W dokumencie Specyfika postępowań administracyjnych w sprawach z zakresu szkolnictwa wyższego i nauki (Stron 176-190)