dynamika i struktura rodzajowa przestępstw

Przeprowadzone badania, na podstawie danych dotyczących różnych rodzajów przestępstw udostępnionych przez wydział wywiadu kryminalnego komendy wojewódzkiej Policji w Gdańsku, dotyczyły przestępstw stwierdzonych⁷⁹ w Gdy-ni w latach 2004-2014. Z punktu widzeGdy-nia bezpieczeństwa mieszkańców można je podzielić na zagrażające zdrowiu i życiu (bójki i pobicia, rozboje⁸⁰, przestępstwa narkotykowe⁸¹) oraz zagrażające mieniu (kradzież z mieszkania, kradzież z wła-maniem do mieszkania, kradzież z wławła-maniem do piwnicy, strychu, kradzież z pla-cówki handlowo-usługowej, kradzież z włamaniem do plapla-cówki handlowo-usłu-gowej, kradzież z samochodu i kradzież samochodu, kradzież z włamaniem do samochodu oraz kradzież cudzej rzeczy). dla uproszczenia analizy przestępstwa odnoszące się do mieszkań i pomieszczeń przynależnych do nich połączono w jed-ną grupę, którą nazwano przestępstwami mieszkaniowymi. Przestępstwa

popeł-79 Przestępstwa stwierdzone są to czyny, których wstępna kwalifikacja jako przestępstw zo-stała potwierdzona przez organy ścigania (J. Błachut, 2007, s. 165). w dalszej części tek-stu stosuje się dla nich termin przestępstwa.

80 rozboje są to przestępstwa przeciwko mieniu z narażeniem zdrowia i życia. Ze względu na stopień dolegliwości dla ofiary zaliczono je do grupy przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu.

81 w polskich warunkach alkohol niewątpliwie sprzyja przestępczości bardziej niż narkoty-ki, a punkty sprzedaży i wyszynku alkoholu przyciągają przestępstwa, w tym najcięższe (n. sypion-dutkowska, 2014).

81

5. Bezpieczeństwo powszechne

nione w placówce handlowo-usługowej również połączono w jedną grupę, którą nazwano przestępstwami handlowymi. analogicznie postąpiono z przestępstwa-mi, których obiektem był samochód lub przedmioty w nim pozostawione, dla któ-rych utworzono grupę przestępstw samochodowych.

w latach 2004-2014 w Gdyni odnotowano łącznie 46 076 przestępstw. najwię-cej popełniono ich w roku 2004, prawie 7 tys., co stanowi ok. 15% przestępstw odnotowanych w analizowanym jedenastoletnim okresie. Liczba przestępstw spa-dała dość szybko aż do roku 2007, kiedy odnotowano ich niecałe 4 tys. następnie w latach 2008 i 2009 odnotowano niewielki wzrost ich liczby do nieco ponad 4 tys. w kolejnych latach utrzymywała się tendencja spadkowa. w roku 2014 ich liczba spadła poniżej 3 tys., co stanowi 6% łącznej liczby przestępstw (ryc. 5.1).

wskaźnik dynamiki przestępstw w okresie (2004=100) wynosi 38,9 pkt. proc., co oznacza spadek o prawie 2/3.

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

ryc. 5.1. Przestępstwa stwierdzone ogółem w Gdyni w latach 2004-2014

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych wydziału wywiadu kryminalnego komendy wojewódz-kiej Policji w Gdańsku.

wśród omawianych rodzajów przestępstw ponad połowę (52,4%) stanowią kra-dzieże cudzej rzeczy, prawie 25 tys. drugą najliczniejszą grupę tworzą przestępstwa mieszkaniowe i przestępstwa narkotykowe, odpowiednio 13,5% i 12,7%, po ok.

6 tys. kolejną grupę pod względem liczebności stanowią przestępstwa

samocho-82

dowe (8,2%), prawie 4 tys. Rozbojów odnotowano o około tysiąc mniej (6,1%).

Przestępstw handlowych było nieco ponad 2 tys. (4,7%). Najmniej liczną grupę przestępstw, ok. tysiąca, stanowią bójki i pobicia (2,3%) (ryc. 5.2).

Podsumowując, w okresie 2004-2014 popełniono prawie 10 tys. przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu, natomiast przestępstw przeciwko mieniu ponad 36 tys. Podobnie jak w innych wielkich miastach, 4/5 przestępstw dotyczyło za-grożenia mienia, a 1/5 zdrowia i życia (E. Bogacka, 2012, S. Mordwa, 2013;

N. Sypion-Dutkowska, 2014). W latach 2004-2014 nastąpił znaczny, szybki i trwa-ły spadek przestępczości w Gdyni, co oznacza istotną poprawę stanu bezpieczeń-stwa mieszkańców i ich mienia. Oznacza to, że w tym dość długim okresie ofiar przestępstw przeciwko mieniu było czterokrotnie więcej niż ofiar bardziej dotkli-wych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu. Na przykład, okradzionych zostało ok. 24 tys. osób, czyli co dziesiąty mieszkaniec Gdyni, a w przestępstwie z udzia-łem przemocy uczestniczyło ok. 4 tys. osób, czyli zaledwie co pięćdziesiąty mieszkaniec. Natomiast ok. 12 tys. osób, czyli co dwudziesty mieszkaniec Gdyni oraz jego rodzina, doświadczonych zostało włamaniem do mieszkania, piwnicy, kradzieżą samochodu lub znajdującego się w nim mienia.

0 5000 10000 15000 20000 25000

Bójki i pobicia Przestępstwa

handlowe Rozboje Przestępstwa

samochodowe Przestępstwa

narkotykowe Przestępstwa

mieszkaniowe Kradzież cudzej rzeczy

Ryc. 5.2. Rodzaje przestępstw stwierdzonych w Gdyni w latach 2004-2014

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Wywiadu Kryminalnego Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku.

Bójki

83

5. Bezpieczeństwo powszechne

w analizowanym okresie 2004-2014 odnotowano ogólną tendencję spadko-wą wszystkich rodzajów przestępstw (ryc. 5.3), co obrazują wskaźniki dynamiki, przy założeniu, że liczba przestępstw w roku 2004 stanowi 100. największy spa-dek o 4/5 zaobserwowano dla przestępstw samochodowych, wskaźnik dynamiki wynosi 19,4. Znacznie zmniejszyła się liczba rozbojów – wskaźnik dynamiki

0

500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Bójki i pobicia Rozboje Przestępstwa narkotykowe

Przestępstwa mieszkaniowe Przestępstwa handlowe Przestępstwa samochodowe Kradzież cudzej rzeczy

ryc. 5.3. dynamika rodzajów przestępstw stwierdzonych w Gdyni w latach 2004-2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych wydziału wywiadu kryminalnego komendy wojewódzkiej Policji w Gdańsku.

Bójki

84

nosi 25,8, co oznacza spadek o 3/4. wyraźny spadek zanotowano dla przestępstw mieszkaniowych, kradzieży cudzej rzeczy⁸² oraz bójek i pobić, ich wskaźniki dy-namiki wynosiły odpowiednio 32,9, 37,4 oraz 37,6, co oznacza spadek liczby tych przestępstw o ok. 2/3. Liczba przestępstw handlowych spadła o 1/4, wskaźnik dy-namiki to 74,9. najmniejszy spadek, bo zaledwie o 5,3%, odnotowano dla prze-stępstw narkotykowych. nie można jednoznacznie stwierdzić, że występuje tu ten-dencja spadkowa, ponieważ ich liczba podlegała silnym wahaniom, bardzo wy-soka była w okresie 2008-2010. w całej Polsce, a zatem również w Gdyni, rośnie spożycie i zużycie różnego rodzaju substancji odurzających: miękkich i twardych narkotyków, tzw. dopalaczy oraz leków psychotropowych. wytwarzanie, obrót, a nawet posiadanie niektórych z nich traktowane jest jako wykroczenie lub prze-stępstwo. Przepisy w tym zakresie zmieniają się, w poszczególnych latach prowa-dzone były z różnym nasileniem akcje prewencyjne, co miało i ma wpływ na sta-tystykę tego rodzaju przestępczości.

Zmiany liczebności poszczególnych rodzajów przestępstw w Gdyni, w latach 2004-2014, polegające na znacznym systematycznym spadku większości z nich, z wyjątkiem przestępstw narkotykowych oraz przestępstw handlowych, wpłynę-ły na pewne zmiany struktury rodzajowej przestępczości (ryc. 5.4). największy udział, około połowy, miały kradzieże cudzej rzeczy. Udział ten wahał się od 58%

w roku 2007 do 44% w roku 2009, głównie z powodu gwałtownego wzrostu licz-by przestępstw narkotykowych⁸³. natomiast udział dokuczliwych dla mieszkań-ców przestępstw samochodowych i przestępstw mieszkaniowych systematycznie malał, odpowiednio z ok. 10% do ok. 5% oraz z 18% do 15%. wzrósł natomiast udział przestępstw handlowych z 4% do 7%. Udział przestępstw narkotykowych wahał się od 7% w roku 2004 do aż 25% w roku 2009, aby spaść do 11% w roku 2012 i wzrosnąć znowu do 16% w roku 2014. systematycznie spadał udział roz-bojów z 8% w roku 2004 do 5% w roku 2014. natomiast udział bójek i pobić za-równo w roku 2004, jak i w roku 2014 wynosił 2%, lecz w okresie 2009-2011 wynosił 3%. Pomimo tych zmian i zauważalnych tendencji struktura przestępczo-ści w Gdyni od lat charakteryzuje się pewną trwałoprzestępczo-ścią i podobna jest do struk-tury przestępczości w innych dużych miastach (s. Mordwa, 2013; n. sypion- -dutkowska, 2014).

82 Znaczny spadek liczby kradzieży cudzej rzeczy w latach 2013 i 2014 można wytłumaczyć zmianami w kodeksie postępowania karnego. Podniesiono próg wartości poniesionej szko-dy z 250 zł do 400 zł (2013) oraz do 420 zł (2014), po przekroczeniu którego czyn zabro-niony przestaje być wykroczeniem, a staje się przestępstwem (http://prawo.gazetaprawna.

pl/artykuly/862875,kradziez-rzeczy-ponizej-437-50-zl-nie-jest-przestepstwem.html).

83 Jeżeli ilość narkotyków, za której posiadanie grozi kara, jest niewielka, gwałtownie rośnie liczba zarejestrowanych przestępstw tego rodzaju.

85

5. Bezpieczeństwo powszechne

ryc. 5.4. struktura rodzajowa przestępstw stwierdzonych w Gdyni w latach 2004-2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych wydziału wywiadu kryminalnego komendy wojewódzkiej Policji w Gdańsku.