1. Ludność
1.3. inne struktury ludności
wstępna analiza struktury społeczno-zawodowej ludności Gdyni wykonana została w oparciu o relacje pomiędzy ludnością w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat), produkcyjnym (kobiety: 18-59 lat, mężczyźni: 18-64 lat) i poproduk-cyjnym (kobiety 60 i więcej lat, mężczyźni 65 i więcej lat). wyniki przedstawiono
20 szerzej na temat wielkości migracji ekonomicznych z Polski: M. anacka, M. sokólski, 2014;
a. Fihel i inni, 2012; J. isański i inni, 2014; P. kaczmarczyk, M. Okólski, 2008; J. napie-rała, 2013; P. Zientara, 2012.
21 rezydenci to ogół ludności przebywającej na danym terenie przez okres co najmniej 12 mie-sięcy. do rezydentów danej jednostki administracyjnej zaliczamy dwie kategorie osób: (a) stałych mieszkańców (osoby zameldowane na pobyt stały), ale bez osób przebywających poza miejscem zamieszkania (zameldowania) w kraju lub za granicą, przez okres co naj-mniej 12 miesięcy; (b) osoby przybyłe z innego miejsca zamieszkania w kraju lub z zagra-nicy na okres co najmniej 12 miesięcy (wyjątek stanowią osoby przebywające w zakładach karnych i aresztach, gdyż one są zaliczane do rezydentów miejscowości, w której zamiesz-kiwali przed rozpoczęciem odbywania kary pozbawienia wolności) (J. Z. Holzer, 2003).
21
1. Ludność
na ryc. 1.6. Jest to analiza oparta o oficjalne dane, a więc nie uwzględniająca dłu-gookresowych emigrantów zarobkowych z Gdyni, jak i większości imigrantów z zagranicy ją zamieszkujących.
0 10 20 30 40 50 60 70
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Ludność w wieku przedprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym
w 2004 r. przypadało 52,6 osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wie-ku produkcyjnym, przy czym udział ludności w wiewie-ku przedprodukcyjnym (26,9 osób) był nieznacznie wyższy niż poprodukcyjnym (25,7 osób). w 2014 r. było to już 63,8 osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 w wieku produkcyjnym, przy czym przyrost ten dokonał się tylko za sprawą wzrostu ludności w wieku popro-dukcyjnym (37,6 osób), gdyż wartość dla ludności w wieku przedpropopro-dukcyjnym nieznacznie nawet zmalała (do 26,2 osób). Zgodnie z najnowszą prognozą GUs, sytuacja w tym zakresie w 2030 r. jeszcze się pogorszy. Zakładając te same ramy wiekowe prognozuje się, że w 2030 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przy-padnie 66,4 osób w wieku nieprodukcyjnym, z czego zaledwie 24,2 osób będzie w wieku przedprodukcyjnym i aż 42,2 osób w wieku poprodukcyjnym. aktualne i prognozowane dla Gdyni zmiany są podobne do procesów zachodzących w in-nych dużych polskich miastach. na przykład, w Częstochowie w 2004 r. 52,2 osób w wieku nieprodukcyjnym przypadało na 100 w wieku produkcyjnym, przy czym ryc. 1.6. Oficjalna ludność w wieku nieprodukcyjnym na 1000 osób w wieku produkcyjnym w Gdyni w okresie 2004-2014
Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.stat.gov.pl.
22
było to 26,6 osób w wieku przedprodukcyjnym i 25,6 w poprodukcyjnym; w 2013 r.
było już 60,8 osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 w wieku produkcyjnym22. dane nsP 2011 pozwalają na zbadanie struktury mieszkańców Gdyni w wie-ku 15 i więcej lat według stanu cywilnego prawnego i płci. wyniki przedstawio-no na ryc. 1.7.
ryc. 1.7. struktura mieszkańców Gdyni w wieku 15 i więcej lat według stanu cywilnego praw-nego i płci w 2011 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.stat.gov.pl.
w 2011 r. w Gdyni wśród ludności w wieku 15 i więcej lat przeważały osoby w związku małżeńskim23 (54,7%). Co czwarta osoba była panną lub kawalerem (25,9%). wdowców i wdów było 9,4%, natomiast osób rozwiedzionych 6,6%24. różnice między płciami nie były zbyt wielkie i dotyczyły przede wszystkim dużo wyższego odsetka wdów (14,9%) niż wdowców (3,1%) – jest to proces naturalny
22 analizę struktury ludności pod kątem zawodowym zawarto w rozdziale piątym o rynku pra-cy w publikacji Gdynia w Unii Europejskiej. Konkurenpra-cyjność gospodarki (M. tarkowski i inni, 2016).
23 stan rzeczywisty może być nieco niższy, ponieważ osoby będące w separacji są uwzględ-niane w tej kategorii. w 2013 r. na terenie całego województwa pomorskiego orzeczono jedynie 117 separacji.
24 dla 3,4% osób nie udało się ustalić ich stanu cywilnego prawnego.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
mężczyźni ogółem kobiety
nieustalony
rozwiedzeni, rozwiedzione
wdowcy, wdowy
żonaci, zamężne
kawalerowie, panny
23
1. Ludność
wynikający z dłuższego przeciętnego dalszego trwania życia kobiet niż mężczyzn25. Podobnie jak w poprzednim przypadku struktura wyznaczona dla Gdyni nie różni się znacząco od występującej w innych dużych polskich miastach.
w oparciu o dane nsP 2011 opisano także strukturę mieszkańców Gdyni według głównego źródła utrzymania i płci. wyniki przedstawiono na ryc. 1.8.
ryc. 1.8. struktura mieszkańców Gdyni według głównego źródła utrzymania i płci w 2011 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.stat.gov.pl.
w 2011 r. spośród osób utrzymujących się z pracy najliczniejszą grupę sta-nowili czerpiący dochód z pracy najemnej poza rolnictwem (33,8%), za nimi sytuowały się osoby utrzymujące się z niezarobkowego źródła (łącznie renta plus emerytura) (24,3%). Pozostałe osoby stanowiły dużo mniejsze odsetki: osoby czer-piące dochody z pracy na rachunek własny poza rolnictwem lub z dochodów z naj-mu stanowiły 5,7% całości, z pracy w rolnictwie zaledwie 0,2%, a z pozostałych źródeł 3,3%26. Oprócz tego 27,2% mieszkańców Gdyni pozostawało na utrzyma-niu innych. Podobnie jak poprzednia struktura ludności Gdyni, także i ta nie róż-niła się znacząco od występującej w innych dużych polskich miastach.
25 Przeciętne dalsze trwanie życia kobiety urodzonej w 2013 r. w trójmieście było przewi-dziane na 81,9 lat, a mężczyzny na 75,6 lat (www.demografia.stat.gov.pl).
26 aż dla 5,5% nie udało się ustalić źródła utrzymania.
0%
praca na rachunek własny poza rolnictwem lub dochody z wynajmu praca najemna poza rolnictwem
24
Z danych uzyskanych z nsP 2011 wynika, że wśród mieszkańców Gdyni w wie-ku 25 i więcej lat największy odsetek (ryc. 1.9) stanowiły osoby legitymują-ce się wykształlegitymują-ceniem wyższym (29,9%), za nimi uplasowały się osoby z wy-kształceniem średnim i policealnym zawodowym (20,7%). Mniej osób posiadało wykształcenie zasadnicze zawodowe (17,4%), średnie i policealne ogólnokształ-cące (12,6%) oraz podstawowe (8,6%). najmniejszy odsetek stanowiły osoby z wykształceniem podstawowym nieukończonym lub bez wykształcenia szkol-nego (0,4%) oraz z wykształceniem gimnazjalnym (0,3%)27. Charakteryzowane osoby były poddane edukacji w dwóch różnych systemach. w starszym nie było gimnazjów, ale za to funkcjonowały dłużej trwające szkoła podstawowa i średnia;
ponadto wcześniej nie było studiów wyższych licencjackich. Ludność w Gdyni pod względem wykształcenia także nie różni się znacząco od notowanej w innych dużych polskich miastach.
ryc. 1.9. struktura wykształcenia mieszkańców Gdyni w wieku 25 i więcej lat, stan na 2011 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.stat.gov.pl.
analiza pozostałych struktur ludności28, w tym narodowościowej i językowej napotyka w Polsce olbrzymie trudności ze względu na braki w gromadzeniu tego typu danych. dla Gdyni możliwa jest analiza udziałów ludności kaszubskiej w licz-bie mieszkańców miasta. Oparto się na badaniach J. Mordawskiego (2005). wy-nika z nich, że w 2005 r. kaszubi stanowili 15,8% mieszkańców Gdyni, a osoby
27 Jednocześnie dla 10,1% nie określono posiadanego wykształcenia.
28 strukturę religijną gdynian zawarto w rozdziale czwartym.
0% 20% 40% 60% 80% 100%
1
wyższe
średnie i policealne - średnie zawodowe
średnie i policealne - średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne
podstawowe ukończone podstawowe nieukończone i bez wykształcenia szkolnego nieokreślone
25
1. Ludność
z częściowym rodowodem kaszubskim 16,0%29 (ryc. 1.10). Jednocześnie spośród kaszubów i osób o częściowym rodowodzie kaszubskim zaledwie 1,7% posługi-wało się językiem kaszubskim codziennie, 1,6% bardzo często, a 2,3% czasami.
Zadeklarowało, że zna ten język, ale się nim nigdy nie posługuje 7,0%, a stwier-dziło, iż nie zna tego języka aż 87,4%. w podziale na dzielnice w 2005 r. naj-więcej kaszubów i osób z częściowym rodowodem kaszubskim zamieszkiwało:
wielki kack (51,8%) i Chwarzno-wiczlino (48,1%), natomiast najmniej: witomi-no-Leśniczówkę (13,7%), dąbrowę (18,3%) oraz witomino-radiostację (18,4%) (J. Mordawski, 2006).
ryc. 1.10. Odsetek ludności kaszubskiej w Gdyni na początku XXi w.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: J. Mordawski, 2005.