Zachorowalność

Ze względu na brak pełnych danych dotyczących zachorowalności i chorobo-wości do analizy przyjęto dwie najbardziej monitorowane grupy. w ostatnich la-tach w Polsce coraz więcej osób żyje z chorobami nowotworowymi, co wiąże się nie tylko ze wzrostem zachorowań na nie, ale także z poprawą wyników leczenia niektórych nowotworów (U. wojciechowska i inni, 2012). stąd istotna jest anali-za anali-zachorowalności i chorobowości z powodu tych chorób.

w zmianach poziomu zachorowalności na nowotwory złośliwe wśród miesz-kańców Gdyni obserwuje się dwie tendencje (ryc. 2.4). Po pierwsze występuje wyraźny wzrost dla obu płci. Po drugie, chociaż przez większość czasu poziom zachorowalności wśród mężczyzn był wyższy niż u kobiet, jednak w 2007 r. sy-tuacja się odwróciła. dla roku 2012 zachorowalność wśród mężczyzn wynosiła 64,8 przypadków na 10 tys. mężczyzn, a dla kobiet odpowiednio 59,8, przy śred-niej dla obu płci 62,2⁴⁹.

wyraźną cechą chorób nowotworowych jest to, że dotykają zwłaszcza osoby starsze. Potwierdza to analiza tab. 2.2. zawierająca dane na temat chorobowości i zachorowalności mieszkańców Gdyni w podziale na wiek. O ile w 2013 r. licz-ba zachorowań wśród gdyńskich dzieci wynosiła 20, to wśród dorosłych 782. Po-nieważ coraz częściej można żyć z chorobą nowotworową długie lata – różnice te uwidaczniają się jeszcze bardziej. i tak w 2013 r. liczba chorych dzieci z Gdy-ni wynosiła 87, podczas gdy np. w przedziale wiekowym 65 i więcej lat było to aż 1682 osób. Potwierdza to porównanie chorobowości. O ile dla osób w wieku do 34 lat włącznie jest ona relatywnie niska, to w starszych rocznikach zaczyna gwałtownie rosnąć.

46 Z tego trzy zgony z powodu wad rozwojowych wrodzonych, zniekształceń i aberracji chro-mosomowych oraz trzy z powodu stanów rozpoczynających się w okresie okołoporodowym.

47 w tym po jednym z powodu chorób układu krążenia, chorób układu oddechowego, chorób układu nerwowego.

48 Jest to stosunek urodzeń martwych i zgonów w pierwszym tygodniu trwania życia do ogól-nej liczby urodzeń żywych i martwych (razy 1000).

49 Była to zła sytuacja, gdyż np. w sosnowcu współczynnik zachorowań na nowotwory złośli-we w 2012 r. wynosił dla obu płci razem 49,6 przypadków na 10 tys. mieszkańców; w Czę-stochowie 46,1; w toruniu 44,3; a w Białymstoku zaledwie 36,6.

33

2. Zdrowie

tab. 2.2. Zagrożenia chorobami nowotworowymi (iCd-10: C00-d48) mieszkańców Gdy-ni będących pod opieką lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (rodzinnego) w 2013 r.

Osoby w wieku [lata]: Liczba osób Na 10 tys. ludności w danym wieku

chorzy 0-2 13 18,5

chorzy 3-4 9 17,9

chorzy 5-9 29 27,0

chorzy 10-14 18 17,6

chorzy 15-18 18 19,6

chorzy 0-18 87 20,6

chorzy 19-34 123 21,1

chorzy 35-54 499 74,5

chorzy 55-64 1073 272,3

chorzy 65 i więcej 1682 402,9

chorzy 19 i więcej 3377 163,7

chorzy razem: 3464 139,4

zachorowali 0-18 20 4,7

zachorowali 19 i więcej 782 37,9

zachorowania razem: 802 32,3

Źródło: Pismo WZ-III.1331.24.2014.PK; www.stat.gov.pl.

0 10 20 30 40 50 60 70

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

mężczyźni kobiety ogółem

ryc. 2.4. Zachorowalność na nowotwory złośliwe w Gdyni w latach 2004-2012 w podziale na płeć

Źródło: opracowanie własne na podstawie: U. wojciechowska, J. didkowska (bd.); www.stat.gov.pl.

34

Zachorowalność na choroby zakaźne oraz zatrucia nie odbiega w Gdyni od war-tości średnich dla kraju. Odznacza się dużą zmiennością w czasie. rycina 2.5. uka-zuje liczbę zachorowań z powodu zatruć w Gdyni w 2014 r. w podziale na główne przyczyny. dodatkowo oznaczono liczbę osób, które zachorowały i ze względu na swój stan musiały być hospitalizowane. najwięcej odnotowano zakażeń wiruso-wych (419 osób), na drugim miejscu znalazły się pozostałe zakażenia (259 osób), a na ostatnim zakażenia bakteryjne (66 osób). na podstawie odsetka osób wyma-gających hospitalizacji widać, że najcięższe były zatrucia wywołane przez bakte-rie (68,2% osób nimi zarażonych wymagało hospitalizacji), tuż za nimi odnoto-wano zatrucia wywołane przez wirusy (54,9%). natomiast wśród osób, u których stwierdzono biegunkę i zapalenie żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaź-nym pochodzeniu jedynie 8,5% wymagało hospitalizacji.

duże społeczne emocje budzi zagrożenie grypą. sanepid gromadzi informacje na temat zachorowań na grypę oraz podejrzeń zachorowań na grypę⁵⁰. Jest to

bar-50 Oznacza to, że nie wszystkie wykazywane przez Państwową stację sanitarno-epidemio-logiczną w Gdyni przypadki są faktycznie zachorowaniami na grypę. Lekarz pierwszego kontaktu nie ma możliwości, aby bez wątpliwości zdiagnozować zgłaszającego się do nie-go chorenie-go. stąd poszczególne przypadki są klasyfikowane na możliwe, prawdopodobne i dopiero na końcu na potwierdzone (szerzej na ten temat: Definicje przypadków chorób zakaźnych…, 2014).

0 100 200 300 400 500

Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe BNO, o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu (ICD-10: A09) Wirusowe zakażenia jelitowe

(ICD-10: A08) Zatrucia bakteryjne (ICD-10:

A02-05)

w tym liczba osób hospitalizowanych liczba osób zatrutych

ryc. 2.5. Liczba zatruć odnotowanych wśród mieszkańców Gdyni w 2014 r.

Źródło: Druk MZ-56 sprawozdania rocznego z PSS-E w Gdyni za 2014 r.

35

2. Zdrowie

dzo istotne, gdyż z danych zamieszczonych na ryc. 2.6 wynika, że mieliśmy do czynienia z epidemią grypy. Przyczyna jest jednak inna. w związku z organizacją eUrO 2012 zobowiązano lekarzy do bardzo ścisłego raportowania grypy. to „wy-czulenie” spowodowało, że medycy bardziej skrupulatnie niż w przeszłości rapor-towali przypadki podejrzeń zachorowań na grypę.

ryc. 2.6. Liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę mieszkańców Gdyni w latach 2004-2014

Źródło: E-mail z dn. 26.08.2015 r. z Oddziału Epidemiologii i Statystyki Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epi-demiologicznej w Gdańsku.

Ponadto w roku 2014 zarejestrowano cztery zachorowania na chorobę menin-gokową inwazyjną, siedem zachorowań wywoływanych przez pneumokoki oraz osiem zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby (z tego jeden typu a i pozo-stałe typu C). natomiast spośród chorób przenoszonych drogą płciową w 2014 r.

odnotowano wśród mieszkańców Gdyni osiem przypadków kiły i ani jednego rze-żączki oraz chorób wywoływanych przez Chlamydie.

tym, co niepokoi jest wzrost zachowań na choroby zakaźne, przeciwko którym są szczepienia. w 2014 r. na świnkę (nagminne zapalenie przyusznic) zachorowało 20 gdynian, na różyczkę 143, a na krztusiec 18, z czego sześć wymagało hospitalizacji. ta niebezpieczna sytuacja wiązana jest przez pracow-ników Oddziału epidemiologii i statystyki wojewódzkiej stacji sanitarno-epi-demiologicznej w Gdańsku z pojawieniem się w naszym kraju ruchów antysz-czepionkowych.

0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 70 000 80 000 90 000 100 000 110 000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

36

2.3. Podsumowanie

na sytuację zdrowotną mieszkańców możemy spojrzeć dwojako. Pierwsze spoj-rzenie opiera się na realnie odnotowywanych wskaźnikach opisujących zachoro-walność, chorobowość, umieralność itd. Przy takim podejściu na pierwszy rzut oka sytuację zdrowotną mieszkańców Gdyni należałoby określić jako niedobrą. Z dru-giej strony wiadomo, że wiek populacji odgrywa bardzo dużą rolę przy ocenie jej sytuacji zdrowotnej – w populacjach starych demograficznie nasilenie chorób jest dużo większe niż w populacjach młodych demograficznie. więc nawet przy lep-szej dbałości o własne zdrowie, lepszym poziomie opieki medycznej itp. – wskaź-niki zachorowalności, chorobowości czy umieralności będą bardziej niekorzystne dla populacji starszej demograficznie.

Z takim przypadkiem mamy do czynienia w Gdyni, dla której odsetek osób w wieku 70 i więcej lat w 2014 r. wynosił 12,3% populacji, podczas gdy np. dla województwa pomorskiego było to 9,2%, a dla Polski 10,1%. Potwierdzeniem tej tezy jest chociażby porównanie poziomu standaryzowanej wiekowo umieralności⁵¹ dla Gdyni, która w 2014 r. wyniosła 86,1 zgonu na 10 tys. mieszkańców⁵², przy realnie odnotowanej 100,0. dla porównania w Polsce współczynnik ten w tym roku wyniósł 97,8. na tej podstawie można sformułować wniosek o relatywnie dobrej dbałości o zdrowie zarówno w wymiarze instytucjonalnym, jak i osobni-czym mieszkańców Gdyni.

51 standaryzacja (bezpośrednia) współczynników zgonów jest procedurą mającą na celu otrzy-manie mierników umożliwiających porównywanie natężenia zgonów w populacjach róż-niących się między sobą pod względem struktury wiekowej (i. kuropka, 2010).

52 taka umieralność wystąpiłaby w Gdyni, gdyby ta miała strukturę wiekową taką jak Polska w 2014 r.

37