inwestycje w transporcie miejskim

Po okresie stagnacji trwającym przez większość lat 80. i 90., także w Polsce podjęto działania zmierzające do modernizacji i rozbudowy sieci tramwajowych i trolejbusowych oraz wyposażenia ich w nowy tabor. spowodowany tymi działa-niami wzrost atrakcyjności transportu publicznego w wypadku większości miast zaowocował znaczną poprawą jego wizerunku. Przemiana ta nie byłaby jednak możliwa bez sprzyjającej temu rodzajowi transportu polityki Unii europejskiej, której członkiem Polska stała się w 2004 r. współfinansowanie środkami pocho-dzącymi z funduszy strukturalnych Ue pozwoliło w wielu polskich miastach na modernizację infrastruktury i taboru trolejbusowego, pozostających w sferze planów od dziesięcioleci. szansę otrzymania dotacji miały w szczególności projekty, które dotyczą transportu przyjaznego środowisku (t. dyr, 2006).

w latach 2004-2015 gdyński samorząd odpowiedzialny za funkcjonowanie systemu transportu trolejbusowego efektywnie wykorzystywał możliwość współ-finansowania inwestycji ze środków pomocowych Unii europejskiej. Pierwsze doświadczenia były związane z projektem realizowanym w latach 2004-2006.

Przedsięwzięcie zostało sfinansowane z europejskiego Funduszu rozwoju re-gionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego rozwoju regio-nalnego. efektem realizacji tej inwestycji był zakup 10 niskopodłogowych trolej-busów, budowa zajezdni trolejbusowej oraz rozwój przestrzenny sieci trakcyjnej (J. Bogusławski 2006; M. Jarzmik, 2008; M. Połom, M. Bartłomiejczyk, 2011a).

w ramach programów przewidzianych na lata 2007-2013 wykonano kolejny projekt, który w odróżnieniu od pierwszego zakładał modernizację istniejącej infrastruktury i wymianę znacznej części taboru (M. Połom, 2011).

władze Gdyni we współpracy z Przedsiębiorstwem komunikacji trolejbusowej przygotowały w 2004 r. projekt pt. Rozwój proekologicznego transportu publicz-nego w Gdyni, który otrzymał dofinansowanie w ramach Zintegrowapublicz-nego Progra-mu Operacyjnego rozwoju regionalnego⁸⁹ w wysokości 50% kosztów kwalifiko-wanych. Przedmiotem projektu rozpisanego na lata 2005-2006 były:

89 Zintegrowany Program Operacyjny rozwoju regionalnego to część europejskiego Fun-duszu rozwoju regionalnego. Funkcjonował w latach 2004-2006 i miał na celu umoż-liwienie uzyskania przez beneficjentów, którymi były polskie miasta, subwencji na cele zapisane w programie. Gdynia otrzymała dofinansowanie do projektu komunikacyjnego w ramach i Priorytetu: rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu kon-kurencyjności regionów, a bardziej szczegółowo, w ramach działania 1.6: rozwój trans-portu publicznego w aglomeracjach (Zintegrowany Plan…, 2004).

129

7. Mobilność i transport miejski

– budowa nowej zajezdni trolejbusowej w dzielnicy Grabówek w zamian za zajezdnię zlokalizowaną w dzielnicy redłowo przeznaczoną w planach miejskich na inne cele;

– budowa dwóch nowych tras trolejbusowych o łącznej długości 10,6 km do pętli przy ul. Miętowej w dąbrowie i przy ul. starochwaszczyńskiej w dzielnicy kacze Buki;

– budowa nowej pętli autobusowo-trolejbusowej w dzielnicy kacze Buki;

– zakup 10 niskopodłogowych trolejbusów.

Całkowita wartość projektu wyniosła ponad 53 mln zł, a dotacja opiewała na ponad 25 mln zł. realizacja projektu trwała od 10 marca 2005 r. (podpisanie umowy z generalnym wykonawcą) do 27 kwietnia 2007 r., gdy oddano do eksploatacji ostat-ni element przedsięwzięcia – zajezdostat-nię trolejbusową. Pierwszą nową trasę urucho-miono 19 grudnia 2005 r. (do pętli dąbrowa Miętowa). do jej obsługi skierowano linię nr 24 (M. Połom, t. Palmowski, 2009). Była to dziesiąta linia trolejbusowa w gdyńskim podsystemie trolejbusowym. druga z budowanych tras została odda-na do eksploatacji 7 sierpnia 2006 r. sieć trakcyjną zbudowano odda-na ulicach rdesto-wej, Chwaszczyńskiej i starochwaszczyńskiej. w ramach tego etapu uruchomio-no także uruchomio-nową pętlę w dzielnicy kacze Buki. na uruchomioną trasę skierowauruchomio-no trolejbusy linii 23 i 27 oraz nową linię nr 31, która zastąpiła autobusową nr 121 (M. Połom, t. Palmowski, 2009). Obie nowe trasy pozwoliły wydłużyć przebieg linii utrwalony na przełomie lat 80. i 90. XX w. wraz z otwarciem trasy trolejbuso-wej do pętli w dzielnicy karwiny przy ul. nowowiczlińskiej. Od tego czasu był to obszar miasta o bardzo silnym procesie urbanizacyjnym. Przedłużenie tras umoż-liwiło obsługę komunikacyjną dzielnicy o bardzo dużej liczbie mieszkańców. Po-nadto obie trasy usytuowane są w bliskości trójmiejskiego Parku krajobrazowe-go i nie bez znaczenia pozostawała dbałość o stan środowiska przyrodniczekrajobrazowe-go.

realizacja projektu Rozwój proekologicznego transportu publicznego w Gdyni była pierwszym etapem wykonania planów zapisanych w Zintegrowanym Planie roz-woju transportu Publicznego.

Przed rozpoczęciem drugiego projektu współfinansowanego ze środków unijnych, gdyński system trolejbusowy obejmował 44 km tras, w tym 40,3 km w granicach administracyjnych Gdyni i 3,7 km w sopocie. Pkt jako operator świadczyło obsługę 12 linii trolejbusowych dziennych o łącznej długości 152 km, w tym 144,3 km w Gdyni oraz 7,7 km w sopocie. Obsługę zapewniało 69 zadań przewozowych w dni powszednie i nieco mniej w soboty, niedziele i święta. dwie linie łączyły Gdynię z sopotem, a pozostałych 10 obsługiwało trasy wewnątrzmiejskie Gdyni.

według danych z 2007 r., transport trolejbusowy posiadał 26% udziału w rynku transportu publicznego i wykonywał blisko 5 mln wozokilometrów.

wśród zadań określonych do realizacji w drugim projekcie gdyńskim wpisano:

– wzmocnienie układu zasilania transportu trolejbusowego przez budowę czterech nowych podstacji, w tym dwóch na wymianę starej podstacji zlo-kalizowanej przy dworcu kolejowym Gdynia Główna oraz dwóch nowych;

130

– remont pozostałych czterech podstacji trakcyjnych;

– budowę centrum zdalnego sterowania podstacjami i siecią trakcyjną zloka-lizowanego przy podstacji w redłowie;

– modernizację sieci trakcyjnej na głównym ciągu transportowym Gdyni i so-potu, odpowiednio w al. Zwycięstwa w Gdyni i al. niepodległości w sopocie;

– zakup 25 niskopodłogowych trolejbusów wyposażonych dodatkowo w napęd pomocniczy bateryjny(M. Połom, 2011).

szczególnie istotna była realizacja zadania związanego z budową centrum zdalnego sterowania, które eliminowało konieczność stałej obsługi pozostałych podstacji i umożliwiało szybką reakcję w przypadku awarii lub braku zasilania na którymkolwiek odcinku.

Projekt pt. Rozwój proekologicznego transportu publicznego na Obszarze Me-tropolitalnym Trójmiasta przewidywał także modernizację wyeksploatowanej sieci trakcyjnej na odcinku od Urzędu Miasta w Gdyni do pętli w sopocie przy ul. M. reja wraz z pętlą. Zakres określono jako kompleksową odbudowę infra-struktury, którą zaplanowano wykonać przez wymianę słupów trakcyjnych, prze-wodów jezdnych i podwieszeń. nową sieć trakcyjną planowano zamontować na mniejszej liczbie słupów trakcyjnych, które jednocześnie pełniłyby rolę oświetle-niową. Cała trasa przeznaczona do modernizacji liczyła 11 km długości.

Projekt otrzymał dofinansowanie w ramach regionalnego Programu Operacyj-nego dla województwa Pomorskiego na lata 2007-2013. Umowę w sprawie finan-sowania podpisano pomiędzy Pkt (beneficjentem), a Urzędem Marszałkowskim (podmiotem finansującym) 26 stycznia 2010 r. Całkowity koszt projektu osza-cowano na poziomie blisko 99 mln zł, z czego wydatki kwalifikowane to prawie 78,5 mln zł. 70% kosztów kwalifikowanych stanowiło dofinansowanie z programu europejskiego. Pierwotna data zakończenia rzeczowego projektu to 31 październi-ka 2011 r., a finansowego do końca tego samego roku. w związku z przedłużają-cymi się pracami projektowymi w zakresie przebudowy sieci trakcyjnej okres re-alizacji przedłużono do czerwca 2012 r.

Poza opisanym zakresem projektu, w ramach jego budżetu sfinansowano także nadzór inwestorski, promocję projektu, dokumentację projektową, studium wy-konalności, ale przede wszystkim kampanię edukacyjno-informacyjną promującą zrównoważony transport zbiorowy wśród dzieci i młodzieży.

Oprócz znaczących kapitałowo i przedmiotowo projektów trolejbusowych gdyński samorząd starał się także wykorzystać szansę na modernizację taboru au-tobusowego i infrastruktury przystankowej. Zakres tych inwestycji był ograniczo-ny rzeczowo i czasowo.

na przełomie lat 2014 i 2015 wykonano projekt pt. Zwiększenie konkurencyj-ności transportu publicznego w Gdyni, dzięki przebudowie komunikacji zbiorowej oraz zakupowi nowoczesnego taboru. Była to inicjatywa realizowana przez Gmi-nę Miasta Gdyni wraz z Przedsiębiorstwem komunikacji autobusowej i Przed-siębiorstwem komunikacji Miejskiej w ramach regionalnego Programu

Opera-131

7. Mobilność i transport miejski

cyjnego dla województwa Pomorskiego na lata 2007-2013 – Oś priorytetowa 3, Funkcje miejskie i metropolitalne, działanie 3.1. rozwój i integracja systemów transportu zbiorowego. w ramach tego projektu obie miejskie spółki autobusowe zakupiły po 15 niskopodłogowych 12-metrowych autobusów. Poza zakupem no-wych pojazdów w ramach tego samego projektu przebudowano zatoki przystan-kowe, plac postojowy i wydzielono pierwsze w Gdyni buspasy⁹⁰.

Gdynia planuje ponadto nabyć dla jednego z przewoźników (PkM) autobusy hybrydowe w ramach projektu GaZeLa. Jest to program zarządzany przez naro-dowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki wodnej. w ramach tej inicjaty-wy stworzono budżet o wartości ponad 80 mln zł uzyskanych ze sprzedaży praw do emisji CO₂. Przeznaczono go na transport ekologiczny w miastach. O środ-ki z projektu GaZeLa ubiegało się wiele ośrodków. dofinansowanie przyznano dwóm – Częstochowie i Gdyni. w pierwszym z nich za uzyskane środki zakupio-no 40 autobusów hybrydowych (elektryczzakupio-no-gazowych). w Gdyni plazakupio-nowazakupio-no za-kupić dla Przedsiębiorstwa komunikacji Miejskiej dziesięć podobnych pojazdów, lecz dwie próby wyłonienia wykonawcy przetargów w 2015 r. nie powiodły się.

Planuje się zakończenie projektu w ramach dialogu technicznego z wykonawca-mi w 2016 r. z dostawą pojazdów w 2017 r. (J. dybalski, 2016).

Poza transportem autobusowym i trolejbusowym Gmina Miasta Gdyni party-cypowała w inwestycjach PkP szybkiej kolei Miejskiej w trójmieście w zakresie modernizacji przystanków kolejowych na stacjach Gdynia Główna, Gdynia wzgó-rze Św. Maksymiliana i Gdynia Cisowa. Planuje się dalsze inwestycje remontowe przystanków skM przy współudziale samorządu gdyńskiego.