Dyplomacja sportowa narzędziem kreowania wizerunku i prestiżu międzynarodowego państwi prestiżu międzynarodowego państw

Jednym z podstawowych celów dyplomacji sportowej jako części dyplomacji publicznej jest budowanie pozytywnego wizerunku międzynarodowego państwa, które ją prowadzi. Dyplomacja publiczna jest bowiem określana jako skoordyno-wane wykorzystywanie zasobów soft power, do których należy także sport. Celem

dyplomacji sportowej obok opisanego wyżej kształtowania stosunków z innymi państwami może być więc również kreowanie wizerunku i prestiżu międzynaro-dowego państwa. W tym kontekście dyplomacja sportowa niekiedy wykracza poza umowne ramy dyplomacji publicznej i wchodzi w zakres brandingu narodowego.

Wizerunek państwa określany jest na wiele sposobów, np. jako unikalna, wie-lowymiarowa mieszanka elementów, które zapewniają mu ugruntowane kultu-rowo wyróżnienie w oczach określonych odbiorców107. Ludzie wyrabiają sobie opinię na temat danego państwa na podstawie wielu źródeł: relacji medialnych, stereotypów, kontaktów z jego mieszkańcami, opowieści osób, które je odwiedzi-ły, a w końcu własnej obserwacji po wizycie w danym kraju. Ich opinia może być także efektem mieszanki wymienionych elementów.

Zagadnienie wizerunku państwa oraz jego kształtowania łączy się zarazem z  przytaczaną już koncepcją miękkiej siły Josepha Nye’a. Państwa starają się zwiększać swoją miękką siłę, aby wzmocnić swoje możliwości oddziaływania. Wszystko to wiąże się z tym, jak dane państwo jest postrzegane przez otocze-nie. Istnieje szereg narzędzi służących kształtowaniu zewnętrznego wizerunku państwa w ramach brandingu narodowego czy dyplomacji publicznej. Do kla-sycznych czynników wizerunkowych państwa zalicza się np. jakość produktów pochodzących z  danego kraju, jego atrakcyjność, jeśli chodzi o  turystykę czy możliwości studiowania bądź pracy, usposobienie mieszkańców takiego państwa, kształt jego polityki zagranicznej, aspekty kulturowe, w tym sport itp. Na czynni-ki te państwo może wpływać na różne sposoby, na jedne bardziej, a na inne mniej, przy czym sport można uznać za sferę, na którą państwo ma stosunkowo dużą możliwość oddziaływania, oczywiście przy uwzględnieniu obiektywnych ograni-czeń wynikających np. z jego bogactwa czy populacji.

Sport należy do popularnych narzędzi zdobywania soft power, ponieważ mało

co przyciąga uwagę mas tak silnie jak on. Jeśli chodzi o jego możliwości wpływa-nia na wizerunek państwa, zwraca się uwagę, że jest on jednym z najważniejszych zjawisk tzw. kultury masowej, a ponadto wyzwala silne emocje, dzięki czemu po-woduje lepsze i szybsze tworzenie stosownych skojarzeń108. Inwestowanie w suk-cesy sportu elitarnego oraz organizowanie megawydarzeń sportowych pozwala na zdobywanie uznania międzynarodowego i osiąganie celów geopolitycznych109. Jak zauważył Alan Bairner, zwiększanie prestiżu narodowego jest jednym z klu-czowych sposobów politycznego wykorzystywania sportu, obok takich działań jak zapewnianie legitymizacji, rekompensowanie ograniczeń w innych dziedzi-nach życia czy prowadzenie międzynarodowej rywalizacji za pomocą narzędzi pokojowych110.

Istnieje wiele sposobów, w jakie sport może być dyskontowany w celu kształ-towania międzynarodowego wizerunku państwa. Do najpowszechniejszych na-leżą: osiąganie sukcesów sportowych, nawiązywanie i  utrzymywanie wymian sportowych, udzielanie sportowej pomocy rozwojowej, organizacja imprez spor-towych czy w wypadku mikropaństw, a także państw nieposiadających uznania międzynarodowego w  wymiarze uniwersalnym –  udział w  międzynarodowej

108 M.  Ryniejska-Kiełdanowicz, Rola wielkich wydarzeń sportowych i  kulturowych

w promowaniu wizerunku miast i państw, [w:] Public Relations. Aktualne zagadnienia sztu-ki komunikowania w teorii i praktyce, red. R. Maćkowska, H. Przybylssztu-ki, Katowice 2009,

s. 89–90.

109 D. Reiche, Success and Failure of Countries at the Olympic Games, New York

2016, s. 54.

110 A. Bairner, Sport, Nationalism, and Globalization. European and North American

rywalizacji sportowej. Inne metody to intensywne inwestowanie w sport czy po-siadanie rozpoznawalnych sportowców, aczkolwiek ten ostatni środek w mniej-szym stopniu leży w sferze możliwości oddziaływania państw. Lista ta nie wyczer-puje zapewne całego spectrum możliwości stosowania wizerunkowej dyplomacji sportowej, aczkolwiek te wymienione wydają się kluczowe. Poniżej zostanie do-konana krótka charakterystyka każdego z tych narzędzi.

W kontekście wizerunku państwa często mówi się o istotności wyników osią-ganych przez jego reprezentantów w międzynarodowej rywalizacji sportowej111. Sukcesy w sporcie tradycyjnie wykorzystywane były przez wiele państw do bu-dowania ich prestiżu („propagandowe wykorzystanie sportu”112). Ze zjawiskiem tym łączy się pojęcie nacjonalizmu sportowego, który definiowany jest jako „wy-korzystanie przez rządy elitarnych sportowców, aby zademonstrować sprawność i witalność narodu w celu poprawy prestiżu państwa”113. Niemniej wydaje się, że budowanie prestiżu międzynarodowego przez dobre wyniki w sporcie można też uznać za element dyplomacji publicznej, niezależnie od tego, czy dotyczy to pań-stwa demokratycznego, czy niedemokratycznego.

Zwycięstwa sportowe często postrzegane są jako wskaźnik sukcesu rzą-dzących bądź ogólnego dostatku danego państwa. Badania wskazują, że pań-stwa, które osiągają sukcesy na igrzyskach olimpijskich i w międzynarodowych rozgrywkach piłki nożnej, są zwykle najwyżej oceniane, jeśli chodzi o kulturę, w rankingach wizerunku państw114. Pozytywną zależność pomiędzy wynikami uzyskiwanymi na igrzyskach olimpijskich a wizerunkiem państwa wykazali także w swoim badaniu Michał Kobierecki i Piotr Strożek115. Sport zapewnia arenę do rywalizacji, w której można zyskać międzynarodowy prestiż dzięki innym środ-kom niż ekspansjonistyczny nacjonalizm116, a przy okazji zaprezentować swoją

111 Pojawiają się także opinie, że sukcesy sportowe jako takie różnią się od soft

po-wer, ponieważ trudno taki sukces skalkulować. J. Haut, J. Grix, P.M. Brannagan, I. van

Hilvoorde, International Prestige through ‘Sporting Success’: An Evaluation of the Evidence,

„European Journal for Sport and Society” 2018, s. 315.

112 Por. B.A. Hazan, Soviet Propaganda. A Case Study of the Middle East Conflict,

Je-rusalem 1976, s. 127.

113 D.L. Koller, How the United States Government Sacrifices Athlete’s Constitutional

Rights in the Pursuit of National Prestige, „Bringham Young University Law Review” 2008,

s. 1469.

114 S. Anholt, The Anholt-GfK Roper Nation Brands Index SM 2009 Report, s. 24,

https://www.eda.admin.ch/content/dam/eda/de/documents/topics/Switzerland_ 2009_NBI_Report_08-31-2009.pdf [dostęp: 24.05.2017].

115 Zob. M.M. Kobierecki, P. Strożek, Sport as a Factor of Nation Branding:

A Quan-titative Approach, „The International Journal of the History of Sport” 2017, vol.  34,

no. 7–8, s. 697–712.

tożsamość narodową. Używanie zwycięstw sportowych do budowania pozytyw-nego wizerunku za granicą jako pewien mechanizm koresponduje bowiem z wy-korzystywaniem sportu jako narzędzia konsolidacji narodowej. Sukces sportowy stanowi wówczas, podobnie jak udana organizacja imprezy sportowej, „paradę osiągnięć narodowych”117.

Sukcesy sportowe zależą od wielu okoliczności118, przy czym rząd ma real-ne szanse decydowania o większości z nich119. Mogą one zatem świadczyć o wi-talności i potędze państwa. O sukcesach sportowych donoszą światowe media, toteż medale zdobywane przez reprezentanta danego państwa to źródło publi-city przedstawiającego takie państwo w korzystnym świetle. Sukcesy sportowe

potwierdzają także wysoki poziom sportu w danym państwie, w postaci np. sil-nej ligi piłkarskiej. Współczesne kluby piłkarskie stanowią globalne marki po-siadające rzesze fanów na całym świecie, a ponieważ drużyny takie nie działają w oderwaniu od swojego kraju120, przyczyniają się do budowania pozytywnych skojarzeń na jego temat. Dotyczy to także pojedynczych sportowców funkcjo-nujących jako globalni sportowi celebryci. Ich osiągnięcia sportowe, a  często i życie prywatne cieszą się dużym zainteresowaniem na całym świecie, co zwięk-sza zarazem obecność medialną ich ojczyzny. A  że słynni sportowcy zwykle udzielają się też społecznie, ich oddziaływanie na międzynarodową publikę jest jeszcze silniejsze.

117 B. Houlihan, Politics and Sport, s. 216.

118 Zalicza się do nich dostępność i możliwość identyfikacji zasobów ludzkich,

me-tody treningowe, efektywność poszczególnych organizacji sportowych oraz zakres

wie-dzy z medycyny sportowej i nauk o sporcie. J. Maguire, ‘Real Politic’ or ‘Ethically Based’:

Sport, Globalization, Migration and Nation-State Policies, [w:] Sport and Foreign Policy in a Globalizing World, red. S.J. Jackson, S. Haigh, Abingdon 2009, s. 107. Oczywiście

mogą się także pojawić czynniki niemożliwe do przewidzenia, jak wyjątkowy sportowiec zdolny samodzielnie zdobywać medale. Tak było chociażby w wypadku pływaczki Kirsty Coventry z Zimbabwe, która zdobywała medale na igrzyskach olimpijskich w Atenach w 2004 r. i w Pekinie w 2008 r. S. Shibli, V. De Bosscher, M. van Bottenburg, J. Bingham,

Forecasting the Performance of Nations in Elite Sport, [w:] Routledge Handbook of Sport Management, red. L. Robinson, P. Chelladurai, G. Bodet, P. Downward, London 2012,

s. 89–90.

119 S. Shibli, J. Bingham, I. Henry, Measuring the Sporting Success of Nations, [w:]

Transnational and Comparative Research in Sport. Globalization, Governance and Sport Policy, red. I. Henry et al., London 2007, s. 64; V. De Bosscher, P. de Knop, M. van

Bot-tenburg, S. Shibli, A Conceptual Framework for Analysing Sports Policy Factors Leading

to International Sporting Success, „European Sport Management Quarterly” 2006, vol. 6,

no. 2, s. 186–187.

120 Marki ze swojej natury łączone są z konkretnym miejscem pochodzenia oraz są

Jak widać, sukcesy sportowe to bardzo wszechstronne narzędzie wpływania na międzynarodowe postrzeganie państwa. Problem leży jednak w możliwościach tworzenia takich sukcesów, gdyż różne państwa posiadają różne możliwości w tym zakresie. To z kolei wiąże się po części z zasobami hard power, choć sport zaliczany

jest do zasobów miękkiej siły państw. Natomiast jeśli chodzi o rozpoznawalnych sportowców, państwa o wysokim poziomie sportowym mają rzecz jasna większą szansę na „wychowanie” globalnie znanego mistrza, aczkolwiek bezpośrednio leży to poza kontrolą ich rządów. Dodajmy, że wspomniana rozpoznawalność sportow-ców także uchodzi za metodę wizerunkowej dyplomacji sportowej.

Kolejnym narzędziem wizerunkowej dyplomacji sportowej są wymiany sportowe, przez które należy rozumieć aranżowane kontakty międzynarodowe uwzględniające sportowców, a niekiedy także trenerów, ekspertów czy działaczy sportowych. Mają one na celu budowanie wśród społeczeństwa drugiego za-angażowanego państwa (bądź państw) bardziej pozytywnego obrazu państwa, z którego pochodzą biorące udział w wymianie osoby. W przeszłości wymiany sportowe bardzo często były wykorzystywane jako metoda działania w ramach dyplomacji sportowej będącej środkiem kształtowania stosunków pomiędzy państwami. Okazuje się jednak, że nie jest to jedyny sposób ich dyplomatycznej instrumentalizacji. W tym kontekście wymiany sportowe można także zaklasyfi-kować jako przejaw dyplomacji sportowej ukierunkowanej na kształtowanie mię-dzynarodowego wizerunku państwa, nawiązywane bowiem przy ich okazji kon-takty międzyludzkie nastawione są przede wszystkim na budowanie wzajemnej sympatii, obalanie stereotypów, ale też pokazywanie walorów własnego państwa. Może pojawić się wątpliwość, jaka jest zatem różnica pomiędzy przedstawio-ną wcześniej koncepcją dyplomacji sportowej jako środka kształtującego stosun-ki z innymi państwami oraz jako narzędzia wizerunkowego, skoro wymiany spor-towe mogą zostać zaszeregowane do obu tych kategorii. W tym wypadku chodzi głównie o partykularność celu i bezpośredniość oddziaływania. Wymiany o cha-rakterze wizerunkowym mają za zadanie ogólne poprawienie postrzegania da-nego państwa, co w przyszłości może przysporzyć państwu prowadzącemu ten typ dyplomacji sportowej „więcej przyjaciół”. Tymczasem opisywana wcześniej kategoria dyplomacji sportowej jako środka kształtowania stosunków z innymi państwami związana jest z konkretnymi, bardziej doraźnymi i widocznymi ce-lami, takimi jak zbliżenie skonfliktowanych państw. Należy jednak zauważyć, że granica pomiędzy tymi typami dyplomacji sportowej nie jest sztywna i niektóre z podejmowanych inicjatyw mogą zawierać elementy obu form.

Metodą wizerunkowej dyplomacji sportowej zbliżoną nieco do wymian sportowych jest udzielanie sportowej pomocy rozwojowej. Pomoc rozwojowa jest zresztą uważana za typową metodę dyplomacji publicznej. O  ile opisane wyżej wymiany sportowe Rhonda Zaharna zaliczyła do pierwszego rzędu inicja-tyw budujących stosunki, o tyle projekty pomocy rozwojowej stanowią według tej autorki przykład inicjatyw drugiego rzędu. Opierają się one na założeniu,

że udzielana pomoc symbolizuje więzi pomiędzy dwoma podmiotami, a także buduje więzi pomiędzy osobami z obu stron (dawcy i biorcy pomocy), które są w dany program zaangażowane121. Sportowa pomoc rozwojowa dotyczy udziela-nia pomocy w dziedzinie sportu bądź poprzez sport. Chodzi tu o prowadzenie szkoleń, przekazywanie sprzętu czy fundowanie obiektów sportowych. A że tego rodzaju pomoc niekiedy obejmuje wysyłanie ekspertów, pod niektórymi wzglę-dami pokrywa się ona z wymianami sportowymi, stąd metody te zostały omó-wione tutaj łącznie.

Analizując wykorzystanie sportu w kreowaniu prestiżu i pożądanego wize-runku międzynarodowego, często nawiązuje się do organizacji imprez sporto-wych122. Jest to zagadnienie, któremu poświęcono chyba najwięcej uwagi spośród wszystkich form wizerunkowej dyplomacji sportowej. Jak zauważył Joseph Nye, imprezy sportowe zaliczają się do drugiego kręgu koncentrycznego dyplomacji publicznej123, łączącego się z komunikacją strategiczną. Polega ona na rozwija-niu prostych wątków czy tematów odnośnie państwa124. W efekcie są one coraz częściej wykorzystywane w celu poprawiania wizerunku państwa, traktuje się je bowiem jako jedną z form wydarzeń specjalnych125. Podkreśla się, że wydarzenia sportowe bardzo mocno wpływają na postrzeganie miejsc, w których się odby-wają, znacznie silniej niż inne wydarzenia kulturalne. Do najbardziej znaczących zgodnie z badaniami Simona Anholta należą igrzyska olimpijskie, mistrzostwa świata w piłce nożnej, a także Tour de France oraz Maraton Nowojorski126.

121 R.S. Zaharna, Mapping out a Spectrum of Public Diplomacy Initiatives. Information

and Relational Communication Frameworks, [w:] Routledge Handbook of Public Diploma-cy, s. 94.

122 Mimo że pojawiają się niekiedy poglądy, wedle których sama organizacja

wiel-kiego wydarzenia sportowego jak igrzyska olimpijskie to za mało, aby w długotrwały sposób pozytywnie wpłynąć na wizerunek państwa czy węziej –  miasta gospodarza, a ponadto organizacja wielkich imprez sportowych jest nazbyt kosztowna, biorąc pod

uwagę chociażby korzyści infrastrukturalne. Por. C. Hautbois, Sports and City Branding:

How Useful Are Professional Football Clubs for Branding Europe’s Cities?, [w:] Routledge Handbook of Sports Marketing, red. S. Chadwick, N. Chanavat, M. Desbordes, London

2016, s. 56; J. Horne, The Politics of Hosting the Olympics Games, [w:] The Politics of the

Olympics. A Survey, red. A. Bairner, G. Molnar, London 2010, s. 28.

123 Obok codziennej komunikacji i budowania trwałych więzi z jednostkami

w in-nych państwach.

124 J. Nye Jr., Hard, Soft and Smart Power, [w:] The Oxford Handbook of Modern

Diplomacy, s. 570.

125 L. Chalip, C.A. Costa, Sport Event Tourism and the Destination Brand: Towards

a General Theory, „Sport in Society” 2005, vol. 8, no. 2, s. 219.

126 S. Anholt, Competitive Identity. The New Brand Management for Nations, Cities

Często mówi się o  wizerunkowym znaczeniu tzw. megawydarzeń sporto-wych (mega-events), które charakteryzuje krótki czas trwania, ale ich wymiar

spo-łeczny dalece wykracza poza tak określoną perspektywę czasową. Oferują przy tym rozrywkę i emocje dla masowego odbiorcy127. Ich wyróżnikiem jest także generowanie turystyki, uwagi mediów, prestiżu oraz wpływu ekonomicznego na lokalną społeczność128. Przynoszą wiele efektów w  wymiarze społecznym, np. przyczyniają się do rozwoju infrastruktury miasta i państwa, zwiększają dumę lokalną oraz tworzą nową subkulturę przynależności i spójności129. Niezwykle istotne jest jednak ich znaczenie wizerunkowe, gdyż stanowią rzadką okazję do zaprezentowania wizerunku państwa w globalnych mediach, innymi słowy – za-pewniają międzynarodową widzialność130. Inicjatywy związane z organizacją me-gawydarzeń sportowych często podejmowane są przez państwa, które mają na arenie międzynarodowej coś do udowodnienia131, jako że umożliwiają zaprezen-towanie światu zewnętrznemu konkretnego obrazu na swój temat, a ich organiza-cja oraz ubieganie się o nie stały się kluczowymi czynnikami rozwijania lokalnych i narodowych strategii132.

Wśród megawydarzeń sportowych szczególne miejsce zajmują igrzyska olim-pijskie. Xin Zhong, Shuhua Zhou, Bin Shen i Chao Huang stwierdzili, że dają one możliwość kształtowania tożsamości konkurencyjnej (competitive identity), jaka

pojawia się raz na pokolenie133. Uważa się je za jedno z najlepszych narzędzi

mar-127 C. Palmer, Global Sports Policy, s. 105.

128 M. Taks, The Rise and Fall of Mega Sport Events. The Future Is in Non-Mega Sport

Events, [w:] Ethics and Governance in Sport. The Future of Sport Imagined, red. Y. Vanden

Auweele, E. Cook, J. Parry, London 2016, s. 85.

129 C.-K. Lee, T. Taylor, Y.-K. Lee, B. Lee, The Impact of a Sport Mega-Event on

De-stination Image, „International Journal of Hospitality & Tourism Administration” 2005,

vol. 6, no. 3, s. 28–29.

130 A. Dembek, R. Włoch, The Impact of a Sports Mega-Event on the International

Image of a Country: The Case of Poland Hosting UEFA Euro 2012, „Perspectives” 2014,

vol. 22, no. 1, s. 35.

131 M. Widomski, The Olympic Games in the Creation of the Image of the Host Country

and City, „Historia i Polityka” 2016, t. 23, nr 16, s. 46.

132 J. Grix, P.M. Brannagan, B. Houlihan, Interrogating States’ Soft Power Strategies:

A Case Study of Sports Mega-Events in Brazil and the UK, „Global Society” 2015, vol. 29,

no. 3, s. 468.

133 X. Zhong, S. Zhou, B. Shen, C. Huang, Shining a Spotlight on Public Diplomacy:

Chinese Media Coverage on the Opening Ceremony of the 2012 London Olympics, „The

In-ternational Journal of the History of Sport” 2013, vol. 30, no. 4, s. 396–397. Koncepcja tożsamości konkurencyjnej oznacza pewną syntezę pomiędzy zarządzaniem wizerun-kiem i dyplomacją publiczną oraz promocją handlu, inwestycji i turystyki. S. Anholt,

ketingowych dostępnych państwom lub miastom, a dzieje się tak z paru powodów. Na kilka lat przed igrzyskami firmy zaczynają promować swoje związki z tą imprezą, a już na wiele miesięcy przed ich rozpoczęciem reporterzy z całego świata zaczyna-ją pisać artykuły o państwie goszczącym igrzyska. Dalszą uwagę generuje sztafeta olimpijska odbywająca się kilka tygodni wcześniej. Ceremonia otwarcia jest ogląda-ną przez przynajmniej trzy miliardy ludzi ekspozycją kultury gospodarza, a rywali-zację sportową śledzi 92,5% dorosłych posiadających dostęp do telewizji134. Właśnie ze względu na ich medialność imprezy sportowe są także oceniane pod względem ich wartości135. Takie szacowanie wartości ma oczywiście znaczenie przede wszyst-kim biznesowe, jednak biorąc pod uwagę terytorialny charakter większości imprez sportowych, mają one także wartość dla państwa czy miasta je goszczącego.

Organizacja wielkich imprez sportowych, jak wskazali Jonathan Grix i Paul Brannagan, stała się dla państw istotną „bronią dyplomatyczną” dzięki możliwo-ści generowania na dużą skalę soft power, co wiąże się z ich częstym strategicznym

przechodzeniem od stosowania hard power do większego wykorzystania miękkiej

siły136. Goszczenie takiego wydarzenia jest bowiem wyjątkową okazją dla danego państwa, regionu bądź miasta do zaprezentowania siebie i swoich walorów sze-rokiej, globalnej publiczności, a w niektórych sytuacjach także przekazania glo-balnej opinii publicznej konkretnego komunikatu. W związku z tym z całą pew-nością organizowanie megaeventów sportowych można rozpatrywać jako środek budowania międzynarodowego wizerunku danego państwa.

Badacze wskazują na różne szczegółowe cele organizacji wielkich imprez sportowych. Wspomina się o chęci rządu, aby poprawić stan stosunków z kon-kretnymi państwami, podnieść morale społeczeństwa oraz poprawić wizerunek narodowy, współcześnie przede wszystkim w  kontekście pokazywania światu zmian, jakie w nim zaszły137. Mówi się również o rozwoju miast gospodarzy jako

134 H. Preuss, The Olympic Games. Winners and Losers, [w:] Sport and Society.

A Stu-dent Introduction, red. B. Houlihan, Los Angeles 2008, s. 424. Ponadto igrzyska

olimpij-skie same w sobie jako marka należą do najlepiej rozpoznawalnych na świecie.

R. Pana-giotopoulou, Nation Branding and the Olympic Games: New Media Images for Greece and

China, „The International Journal of the History of Sport” 2012, vol. 29, no. 16, s. 2339.

135 Przykładowo wartość finału amerykańskiej ligi NFL – Super Bowl z 2010 r.

sza-cowana jest na 420 milionów USD, igrzysk olimpijskich w Pekinie w 2008 r. na 230 mi-lionów USD, mistrzostw świata w piłce nożnej w 2010 r. na 12 mimi-lionów USD.

D. Papa-dimitriou, A. Apostolopoulou, K. Kaplanidou, Participant-Based Brand Image Perceptions

of International Sport Events: The Case of the Universiade, „Journal of Convention & Event

Tourism” 2016, vol. 17, no. 1, s. 1.

136 J. Grix, P.M. Brannagan, Of Mechanisms and Myths: Conceptualising States’ “Soft

Power” Strategies through Sports Mega-Events, „Diplomacy & Statecraft” 2016, vol. 27,

no. 2, s. 252.

głównym celu organizacji imprez sportowych138, a także o celach ekonomicznych, takich jak wzrost turystyki czy zatrudnienia, wykorzystywanie ich jako bodźca do rozwoju, zwiększenia dumy narodowej czy realizacji celów politycznych139. Niekiedy wiąże się to z chęcią przeciwdziałania negatywnym stereotypom, jak chociażby w wypadku Republiki Południowej Afryki140. Zapewne w różnych

W dokumencie Dyplomacja sportowa. Sport w działaniach dyplomatycznych państw i aktorów niepaństwowych (Stron 56-67)