Do likwidacji pożarów i innych miejscowych zagrożeń na terenie powiatu biel-skiego są dysponowane jednostki ochrony przeciwpożarowej w postaci zasobów PSP, OSP, zakładowej straży pożarnej (ZSP) oraz jednostki wojskowej ochrony przeciwpo-żarowej (JWOP). W zależności od specyfiki zagrożeń i ich skali, działania ratownicze są podejmowane samodzielnie lub w ramach współdziałania wielopodmiotowego. Wśród ogólnej liczby zdarzeń, jaką wskazano powyżej, w roku ubiegłym OSP uczest-niczyły w 1236 interwencjach, z czego 351 stanowiły pożary, 831 inne miejscowe zagrożenia, a 54 alarmy fałszywe [19]. Oznacza to, że jednostki OSP uczestniczyły w aż 75% interwencji podejmowanych na terenie powiatu. We wszystkich akcjach ratowniczych w roku 2016 brało udział 3249 zastępów, wśród nich 1564 zastępy jed-nostek OSP włączonych do KSRG oraz 326 zastępów OSP spoza systemu [19]. Udział OSP stanowił łącznie 58% potencjału ratowniczego angażowanego w działania na terenie powiatu. Pokazuje to znaczenie i skalę zaangażowania jednostek OSP w re-alizacji zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej.
Udział jednostek OSP w działaniach ratowniczych w kolejnych latach, poczyna-jąc od roku 2011 przedstawiono na rys. 3.
Dane dotyczą zdarzeń, w których udział brały jednostki OSP wspólnie z innymi jednostkami ratowniczymi lub samodzielnie. Wykres zdaje się korelować z powyżej prezentowanym dotyczącym ogółu interwencji w powiecie. Oznacza to, że zaanga-żowanie OSP w działania ratownicze w ostatnich latach utrzymuje się na względnie stałym poziomie. Zwraca uwagę fakt występowania sporych dysproporcji w zakresie ilościowym innych miejscowych zagrożeń odnotowywanych w kolejnych latach, ale jak już wspomniano wynika to głównie z faktu okresowego nasilania zjawisk przy-rodniczych.
Jak już wspomniano, jednostki OSP realizują działania ratownicze również samodzielnie. Analiza ilościowa rokrocznie podejmowanych interwencji pozwala
twierdzić, że w tym zakresie zaangażowanie OSP również utrzymuje się na stałym poziomie (rys. 4).
Rys. 4. Liczba interwencji podejmowanych na terenie powiatu bielskiego w latach 2011– 2016 wyłącznie przez jednostki OSP
Źródło: opracowanie własne na podstawie [19]
Biorąc pod uwagę wyłącznie rok 2016, należy stwierdzić, że 866 zagrożeń zli-kwidowanych samodzielnie przez OSP stanowi ponad połowę ogółu zdarzeń w po-wiecie. Pozwala to zaryzykować twierdzenie, że OSP stanowią główny potencjał ratowniczy powiatu nie tylko w odniesieniu do liczby jednostek, ale również ich ak-tywności ratowniczej.
Rys. 3. Liczba interwencji z udziałem OSP powiatu bielskiego w latach 2011–2016
Do tej pory nie odnoszono się do szczegółowego charakteru zdarzeń, w które angażowano OSP. Biorąc pod uwagę dane z zakresu działalności ratowniczej [19] w roku 2016, należy stwierdzić, że wśród pożarów, największą liczbę (ponad 1/3) sta-nowiły pożary w obiektach mieszkalnych. Drugą grupę pod względem ilościowym stanowiły pożary w innych obiektach, a więc inwentarskich, pustostanach itp. OSP angażowano również do gaszenia środków transportu, pożarów lasów i upraw. Sa-modzielnie podejmowane przez OSP działania gaśnicze dotyczyły przede wszystkim obiektów budowlanych i należy je wiązać z pożarami sadzy w kominach (przyp. aut.). W zakresie innych miejscowych zagrożeń, w roku 2016 jednostki OSP dyspo-nowano przede wszystkim do zdarzeń związanych z likwidacją skutków silnego wiatru, a także opadów deszczu i przyboru wód (ok. połowa interwencji). Prawie wszystkie tego rodzaju działania były podejmowane przez OSP samodzielnie. Drugą grupę zdarzeń stanowi likwidacja zagrożeń w transporcie drogowym (ok. ¼). W tym przypadku jednostki OSP najczęściej współdziałały z innymi jednostkami w sytu-acjach nagłych zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi (wypadki), a także likwidacji za-grożeń występujących na kilkukilometrowych odcinkach dróg (likwidacja rozlewisk olejowych). Zagrożenia w transporcie drogowym OSP likwidowały również samo-dzielnie. Dotyczyło to przede wszystkim czynności polegających na zabezpieczeniu miejsca zdarzenia i neutralizowania wycieków oleju będących następstwem kolizji drogowych.
Zaangażowanie OSP w realizację zadań ratowniczych na terenie powiatu biel-skiego jest znaczące. Jednostki są dysponowane do zdarzeń o różnym charakterze. Działania podejmowane na miejscu zdarzenia są zróżnicowane i zależą od specyfiki sytuacji. Gotowość bojowa OSP musi zatem odpowiadać zdolności do podejmowa-nia różnorodnych zadań ratowniczych w możliwie najkrótszym czasie.
Podsumowanie
Podjęte rozważania doprowadziły autorkę do przekonania, że jednostki OSP w zakresie przygotowania do realizacji zadań ratowniczych odpowiadają na wyzwa-nia stawiane dynamiką zmian zagrożeń. Potwierdza to fakt ich zaangażowawyzwa-nia w li-kwidację bieżących zagrożeń występujących na terenie powiatu.
W ujęciu wieloletnim widoczny jest wyraźnie stały udział OSP w realizacji za-dań z zakresu ochrony przeciwpożarowej. OSP zajmują w ten sposób ugruntowaną pozycję ratowniczą na poziomie lokalnym. Co więcej, przeprowadzone dociekania pozwalają twierdzić, że na terenie powiatu bielskiego jednostki OSP stanowią głów-ny potencjał ratowniczy – nie tylko w zakresie liczby podejmowagłów-nych interwencji, ale również ze względu na zasób ratowniczy, jaki jest bieżąco angażowany w dzia-łania. Uzyskane wyniki rozważań nie potwierdzają prawdziwości tezy postawionej we wstępie.
Walka z pożarami już od wielu lat nie stanowi głównej domeny zadań podejmo-wanych w ochronie przeciwpożarowej przez jednostki OSP powiatu. Wraz z rozwo-jem cywilizacyjnym coraz wyraźniej uwidacznia się rola OSP w zwalczaniu innych
miejscowych zagrożeń [20]. Dziś ta rola jest dominująca, a katalog możliwych zda-rzeń, do których dysponowane są siły i środki OSP, stale się rozszerza. Ze względu na dynamikę zmian zagrożeń jednostki OSP razem z innymi jednostkami muszą dążyć do sukcesywnego podnoszenia kwalifikacji ratowniczych, rozszerzania zakre-sów podejmowanych zadań, a także dostosowywania własnych struktur do nowych wyzwań.
Literatura
[1] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. DzU 2016 poz. 191). [2] Ustawa z 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tj. DzU 2017 poz. 210).
[3] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. DzU 2016 poz. 191), art. 15). [4] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. DzU 2016 poz. 191), art. 19). [5] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. DzU 2016 poz. 191), art. 27). [6] Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 17 lipca 1998 w sprawie terenu działania jednostek ochrony przeciwpożarowej, okoliczności i warunków udzia-łu tych jednostek w działaniach ratowniczych poza terenem własnego działania oraz zakresu, szczegółowych warunków i trybu zwrotu poniesionych przez nie kosztów (DzU 1998 nr 94 poz. 673 z późn. zm.), § 2.
[7] R. Radkowski, Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy jako element organizacji ratow-nictwa i ochrony ludności w Polsce, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Za-wodowej im. Witelona w Legnicy, nr 14 (1) 2015.
[8] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. DzU 2016 poz. 191), art. 2. [9] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (DzU z 2013 poz. 1340 z późn.
zm.), art. 7.
[10] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. DzU 2016 poz. 191), art. 29. [11] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. DzU 2016 poz. 191), art. 32. [12] Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. DzU 2016 poz. 191), art. 31. [13] R. Radkowski, Wybrane aspekty udziału Ochotniczych Straży Pożarnych w zabezpie-czeniu zgromadzeń religijnych [w:] B. Wiśniewski, A. Prędecka, J. Bryk, A. Szela, Bez-pieczeństwo uczestników zgromadzeń religijnych, Szkoła Główna Służby Pożarniczej, Warszawa 2016.
[14] Biuletyn Informacyjny Państwowej Straży Pożarnej za rok 2015, Warszawa 2016. [15]
http://katowice.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_slaskie/portrety_powiatow/po-wiat_bielski.pdf (dostęp: 13.02.2017).
[16] Przykładowo, w roku 2008 oddano do użytku Park Technologiczny Przemysłu Lotnicze-go; zob. http://parklotniczy.com.pl/bptlpii/historia/ (dostęp: 13.02.2017).
[17] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 18 lutego 2011 roku w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo – gaśniczego, (DzU 2011 nr 46 poz. 239), § 7.
[18] T. Szczurek, Zaangażowanie jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej na rzecz ochrony przeciwpowodziowej [w:] M. Koziński (red.), Bezpieczeństwo Kryzysowe, Pro Promerania, Gdańsk 2010.
[19] Informacje roczne Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Bielsku-Bia-łej o stanie bezpieczeństwa i ochrony przeciwpożarowej oraz o zagrożeniach pożaro-wych powiatu bielskiego, lata 2006–2016, KM PSP Bielsko-Biała.
[20] L. Berliński, Zarządzanie i dowodzenie Ochotniczą Strażą Pożarną. Wiedza, nowocze-sność, tradycja, Difin, Warszawa 2012.
Wydział Nauk o Bezpieczeństwie Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. generała Tadeusza Kościuszki