W ostatnich latach na polskich ekranach pojawia się coraz więcej filmów i seriali o tematyce historycznej. Są to produkcje zarówno fabularne, jak i dokumentalne. Dzięki rozwojowi techniki i mediów stają się coraz lepsze i dokładniej przedstawiają wybrane zagadnienia. Media również wykazują większe zainteresowanie tematyką historyczną. Mierzą się one z przeszłością i historią teraźniejszą, nawet gdy często okazuje się trudna, niezrozumiała czy kontrowersyjna. Historia jest dziedziną bardzo ważną, która kształtuje tożsamość. W dzisiejszych czasach ludzie są coraz bardziej ciekawsi prawdy i coraz więcej chcą poznawać. Obecnie telewizja jest bardzo popularnym przekazem informacji. W programie telewizyjnym można znaleźć różnorod-ną tematykę i wiele gatunków. W większości są to jednak seriale. Widzowie najchętniej oglądają telenowele, które mówią o życiu, o podobnych problemach, które sami prze-żywają, często próbując utożsamiać się z bohaterami. Można zaobserwować, że w telewizji zaczęło pojawiać się coraz więcej seriali i filmów historycznych. Scenarzyści, reżyserowie raz po raz i chętniej sięgają po taką tematykę. Zwiększona ich liczba ma też związek ze zmianami politycznymi w naszej historii. Dziś Polska jest wolnym krajem, gdzie można mówić i poruszać więcej tematów. Ostatnio na światło dzienne wychodzi wiele faktów, o których wcześniej mogliśmy nie mieć pojęcia. Dzięki serialom jest to udostępniane dla szerszego grona osób w dużo prostszy sposób. Telewizja coraz bardziej otwiera się na widzów i pragnie pozyskać nowych. Z roku na rok wzrasta liczba filmów, seriali o różnej tematyce. Coraz częściej pokazywane są tematy kontrowersyjne, tematy tabu, co jeszcze parę lat temu nie było dopuszczane do szerszego grona wi-dzów. Dużą rolę odegrała w tym także historia. Media zobaczyły, że jest to tematyka warta zainteresowania. Społeczeństwo polskie jest społeczeństwem ciekawym, chcą-cym poznawać nowe rzeczy i nie lubi nudy. Historia jest dziedziną tak ciekawą, inspiru-jącą, pouczającą i prawdziwą, że nie sposób przejść obok niej obojętnie.
162
Ostatnie dziesięciolecie to wzrost fabularnych produkcji filmowych. Pierwszą dużą realizacją był film pt. „Katyń” z 2007 roku. Następnie w 2011 roku „1920 Bitwa Warszawska” oraz „W Ciemności”. Rok później powstały filmy „Bitwa pod Wiedniem” oraz „Czarny Czwartek”. W 2013 roku zrealizowano produkcję „Tajemnica Westerplatte” oraz „Wałęsa”. „Człowiek z nadziei”, „Powstanie Warszawskie”, „Miasto 44” oraz „Ka-mienie na Szaniec” to ekranizacje z 2014 roku. Rok 2016 przyniósł film „Historia Roja” oraz „Wołyń”. W sierpniu 2018 roku w kinach pojawiła się produkcja „Dywizjonu 303”. Na przestrzeni ostatnich 10 lat zwiększyła się również liczba polskich seriali historycz-nych. Zrealizowane zostały takie seriale jak: „1920 wojna i miłość” emitowany w latach 2010–2011 oraz „Czas Honoru” emitowany od 7 września 2008 do 23 listopada 2014 w programie drugim telewizji polskiej. Pierwsza produkcja opowiada historię trzech Polaków, którzy poznają się, gdy każdy z nich jest żołnierzem w innym zaborze. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości razem służą ojczyźnie. Dużą popularnością cieszył się także serial „Czas Honoru”. Opowiada on o losach grupy młodych polskich oficerów — tzw. cichociemnych zrzuconych na teren okupowanej Polski w czasie II wojny światowej. Inspirowany jest historią polskich dywersantów, którzy przechodzili w Anglii szkolenia, by wrócić do okupowanej przez Niemców Polski z misją konspiracyj-nej walki o niepodległość. Pierwszy odcinek serialu obejrzało 2 374 829 1 widzów. Kolejne odcinki przyciągały coraz większą liczbę oglądających.
Analizując prezentowane produkcję, można zaobserwować, że Polacy raczej głównie tworzą filmy dotyczące historii XX wieku, a to wiąże się zarówno z tym, że ten okres w polskiej historii jest ciekawy, a z drugiej strony — przygotowanie filmu czy serialu o tematyce średniowiecznej czy nowożytnej jest kosztowne ze względu na scenografię i kostiumy. Popularność wśród polskich widzów zyskują także produkcje około historyczne realizowane przez rodowitych twórców lub zagranicznych producen-tów. Takim przykładem może być serial „Gra o Tron”. Jest to amerykański serial fantasy stworzony przez Davida Benioffa i Daniela Weissa dla stacji HBO, będący adaptacją sagi „Pieśń lodu i ognia” autorstwa amerykańskiego pisarza George’a R.R. Martina. Amerykańska premiera pierwszego sezonu w HBO miała miejsce 17 kwietnia 2011, w Polsce serial zadebiutował dzień później. Serial został przedłużony o sezon siódmy i ósmy, które będą ostatnimi seriami tej produkcji[3]. Będą miały one kolejno po siedem i sześć odcinków2. Akcja serialu opowiada o losach kilku rodzin szlacheckich walczą-cych o panowanie nad ziemiami krainy Westeros. Polityczne i seksualne intrygi są
1 https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/czas-honoru-podniosl-widownie-dwojki[dostęp 08.08.2018] 2 https://ew.com/article/2016/07/18/game-thrones-season-7-2[dostęp 09.08.2018]
163
na porządku dziennym. Kilka rodzin planuje przejęcie tytułowego tronu. planuje kilka rodzin. Lannisterowie, familia królowej, staje się podejrzana o podstępne knucie spisku. Po drugiej stronie morza pozbawieni władzy ostatni przedstawiciele poprzednio rządzą-cego rodu, Targaryenów, również zamierzają odzyskać kontrolę nad królestwem. Nara-stający konflikt pomiędzy rodzinami, do którego włączają się również inne rody, prowa-dzi do wojny. W międzyczasie na dalekiej północy buprowa-dzi się pradawne zło. W chaosie pełnym walk i konfliktów tylko grupa wyrzutków zwana Nocną Strażą stoi pomiędzy królestwem ludzi, a horrorem kryjącym się poza nim. Produkcja od samego początku przyciągnęła wielu widzów, ale wraz z emitowaniem dalszych odcinków liczba widzów wzrastała. Kiedy serial pojawił się na antenie liczba widzów wynosiła zaledwie 2,2miliona oglądających. Statystyki kolejnych sezonów prezentują się następująco:
— Sezon 1 – 2,52 mln, — Sezon 2 – 3,8 mln, — Sezon 3 – 4,97 mln, — Sezon 4 – 6,84 mln, — Sezon 5 – 6,88 mln, — Sezon 6 – 7,69 mln3.
Na popularność i fenomen serialu może wpływać tematyka i dobrze realizo-wany scenariusz. Ponadto „Gra o tron” jest pełna zwrotów akcji, bohaterowie są cieka-wymi postaciami, a scenografia jest szczegółowo dopracowana. Serial realizowany jest
z dużym rozmachem. Koszt jednego odcinka to 6 milionów dolarów. Produkcja
przygo-towywana jest w kilku krajach, w tym w Islandii, Chorwacji i Irlandii Północnej. Całość wymaga bogatych kostiumów, ale także nasycona jest kosztownymi scenami walk, mnóstwem efektów wizualnych i specjalnych. Budżet pilotażowego odcinka wyniósł aż 10 milionów dolarów4. Są to ogromne koszty, ale między innymi dzięki nim produkcja jest zrealizowana bardzo dokładnie z dbałością o szczegóły.
W ostatnim roku na ekranach telewizji polskiej pojawił się nowy serial histo-ryczny pt. „Korona Królów”. Jest to polski serial telewizyjny, emitowany od 1 stycznia 2018 roku przez Telewizję Polską. Jest to produkcja opowiadająca o życiu Kazimierza III Wielkiego. Akcję serialu rozpoczyna śmierć króla Polski Władysława Łokietka w 1333 roku, przekazującego władzę w państwie swemu synowi Kazimierzowi Wielkiemu, a akcja rozgrywa się wokół utrzymania ziem połączonych przez Łokietka w jedno
3 https://www.spidersweb.pl/rozrywka/2017/07/18/gra-o-tron-rekord-s07e01/[dostęp 09.09.2018] 4 https://kultura.onet.pl/film/wiadomosci/gra-o-tron-koszt-jednego-odcinka/0vedfqr[dostęp 09.09.2018]
164
stwo. W tle zaobserwować można miłość, dworskie intrygi, trudne relacje z żoną Anną i matką Jadwigą, zdrady i walkę o wpływy. Jest to pierwszy serial Telewizji Polskiej poświęcony średniowiecznej historii Polski.
Pojawienie się w Telewizji Polskiej produkcji „Korona Królów” spowodowało różnorodne opnie. Serial zapowiadano jako największą polska produkcję historyczną od wielu lat. Nowa telenowela historyczna budzi ogromne emocje. Mimo że wielu wi-dzów i ekspertów ma o niej raczej krytyczne zdanie, to w pierwszym tygodniu serial okazał się hitem TVP1, gromadząc średnio ponad 3 mln widzów, dając Jedynce pozycję lidera rynku telewizyjnego. Na pewno osiągnięciu takich wyników produkcji pomaga dogodna pora emisji, wielka dyskusja medialna wokół serialu oraz efekt nowości.
Jak wynika z danych Nielsen Audience Measurement, udostępnionych porta-lowi Wirtualnemedia.pl przez Codemedia średnia widownia 84 premierowych odcinków pierwszego sezonu telenoweli wyemitowanych w okresie od 1 stycznia do 23 maja 2018 roku wyniosła 2,05 mln osób. Zdecydowanie największą oglądalność miały pilotażowe odcinki serialu. Śledziło je średnio 3,71 mln osób. Z danych telemetrycznych wynika, że TVP1 w czasie emisji pierwszego sezonu „Korony królów” była liderem oglądalności rynku telewizyjnego w 4+5. Z reguły to właśnie pierwsze odcinki nowych programów cieszą się największą oglądalnością. Jednak najważniejszą kwestią jest znalezienie sposobu na zachowanie wysokiej widowni przez cały okres emisji. Ta sztuka udała się przed dwoma laty innej historycznej telenoweli nadawanej przez TVP, którą było „Wspaniałe Stulecie”. Emisja miała miejsce w okresie od sierpnia 2015 roku do kwietnia 2016 roku. Serial przedstawia obrazy z życia dworu osmańskiego, w okresie panowania sułtana Sulejmana Wspaniałego, który był najdłużej panującym sułtanem osmańskim. Jednym z głównych wątków w produkcji jest miłość sułtana do Roksolany (Hürrem). Serial osiągał średnią widownię na poziomie 2,3 mln widzów i dzięki temu stał się lide-rem rynku. Czy „Korona Królów” powtórzy ten sukces? Polska produkcja w tym mo-mencie zastąpiła turecki serial z nadzieją na wielki sukces. Obie ekranizacje mają ze sobą wiele wspólnego. Są dziełami, które przypadły do gustu „zwykłym zjadaczom chleba”. Są zrealizowane w łatwy i przystępny sposób dla zwykłych telewidzów i mogą oni je oglądać w ciągu całego dnia. Mimo iż tematyka dotyczy zagadnień historycznych, nie są przeładowane treścią, która dodatkowo obciążałaby i męczyła widza. To jest duży plus takiego typu produkcji.
5 https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/ogladalnosc-korona-krolow-tvp1-sezon-1#[ dostęp 26.08.2018].