umieszczonymi na wystawie. Metoda ta pozwala młodym ludziom na wyrobienie wła-snych opinii i przekonań na dany temat.
Ostatnią propozycją jest warsztat filmowy pt. „Berlin w filmach z czasów NRD «Berlin – Ecke Schoenhauser»” adresowany do klas 11–13. Składa się z kilku etapów. Spotkanie rozpoczyna się od projekcji filmu. Wyreżyserowany w NRD przez Gerharda Kleina w 1957 r. film zaliczany jest do najważniejszych powojennych produkcji niemiec-kich. Następnie, młodzież, która jest podzielona na grupy, pracuje nad wybranymi fragmentami dzieła. Na przykładzie historii kilku młodych Niemców uwikłanych w problemy z policją uczniowie nie tylko poznają życie codzienne ówczesnych berliń-czyków, ale i analizują mechanizmy komunistycznej propagandy i cenzury. Wśród badanych zagadnień są: postawa jednego z głównych bohaterów oraz jego przyjaciół, obraz samego miasta, zarówno ówczesne społeczeństwo socjalistyczne, jak i istniejąca w nim kultura młodzieżowa. Jako pomoc wykorzystywana jest tu ekspozycja dotycząca historii najnowszej oraz znajdujące się na niej obiekty. Na koniec wspólnie omawiane są wszystkie zagadnienia14.
W 2007 r. wydano zeszyt zawierający materiały i wskazówki do oprowadzania po galerii szóstej pt. „Niemiecka Republika Demokratyczna 1949–1990”. Uzupełnieniem tego wydawnictwa były karty pracy dla nauczycieli i uczniów w wieku od 15 do 19 lat pt. „Dyktatura partyjna i życie codzienne w NRD”. Tematyka obu publikacji skupiona była jedynie wokół historii wschodnioniemieckiej, pomijając tym samym dzieje RFN. Dopiero w 2015 r. muzeum przygotowało przewodnik po galerii historii najnowszej pt. „Wspólna i oddzielna niemiecka historia 1949-1989/1990”15.
14Deutsche Geschichte in Bildern und Zeugnissen. Informationen über die Bildungs- und Ver-mittlungsarbeit zur Dauerausstellung und zu den Sonderausstellungen, wyd. Stiftung Deutsches Historisches Museum, Berlin 2013, s. 18, 21.; Faszination Geschichte. Bildungsangebote zur Dau-erausstellung und zu den SondDau-erausstellungen, wyd. Stiftung Deutsches Historisches Museum, Berlin 2015, s. 21.; Faszination Geschichte. Bildungsangebote zur Dauerausstellung und zu den Sonderausstellungen 2016-2017…, s. 26-27.; Faszination Geschichte. Bildungsangebote zur Dau-erausstellung und zu den SondDau-erausstellungen 2017-2018, wyd. Stiftung Deutsches Historisches Museum, Berlin 2017, s. 27.
15Die Deutsche Demokratische Republik 1949-1989. Begleitmaterial zu den Ausstellung, wyd. Deutsches Historisches Museum, Berlin 2007.; Parteidiktatur und Alltag in der DDR. Begleitmaterial zur Ausstellung, wyd. Deutsches Historisches Museum, Berlin 2007.; Gemeinsame und geteilte deutsche Geschichte 1945 - 1990 - Begleitmaterial, wyd. Stiftung Deutsches Historisches Museum, Berlin 2015.
110
Edukacja w Domu Historii w Bonn
Promocja oferty działu edukacji muzealnej w bońskiej placówce prezentuje się inaczej, tj. wszelkie informacje udostępniane są za pomocą strony internetowej oraz materiałów edukacyjnych i ulotek znajdujących się w muzeum.
Najczęstszą formą edukacji muzealnej są oprowadzania z przewodnikiem po ekspozycji stałej. Uzupełniają je karty pracy oraz projekty, które dokładnie opisane zostaną poniżej16.
W bońskim muzeum dostępne są dwa rodzaje oprowadzeń, ogólne i zagadnieniowe. W ramach pierwszego prezentowane jest pół wieku niemieckiej historii - od podziału kraju na cztery strefy, przez powstanie dwóch państw NRD i RFN, upadek muru i proces zjednoczenia kraju aż po najważniejsze problemy czasów współcze-snych. Celem półtoragodzinnych zajęć jest ukazanie młodzieży niemieckiej drogi do zjednoczonego i obywatelskiego narodu oraz demokratycznego państwa, w którym żyją.
Drugim wariantem jest oprowadzanie na zaproponowany przez nauczyciela temat. Podczas spotkania szczegółowo przedstawione mogą zostać różnice między oboma państwami niemieckimi, rozwojem polityki wewnętrznej, sposobem rozliczania nazistowskiej czy komunistycznej przeszłości, jak również kwestie społeczne dotyczące życia codziennego.
Karty pracy, czyli Materialmappe, są drugą formą dostępnych w Domu Historii zajęć. Ofertę stworzono by wyjść naprzeciw oczekiwaniom nauczycieli — część zajęć realizowana jest w muzeum, podczas gdy druga część przeprowadzona może być podczas lekcji w szkole.
Struktura warsztatów prezentuje się następująco: spotkanie rozpoczyna półtoragodzinne zwiedzanie wystawy stałej; później młodzież, również przez półtorej godziny, podzielona jest na sześć grup, z których każda odwiedza wybrany fragment ekspozycji stałej oraz centrum informacyjno-biblioteczne, gdzie pracuje na stronie internetowego portalu LeMO. Na końcu grupy przygotowują argumenty do debaty z zakresu powierzonego im tematu. Debata, na którą przewidziano godzinę, może mieć miejsce w gmachu muzeum, jak również w szkole. Od kilku lat dostępne są dwa rodzaje
16Bieżąca oferta edukacyjna w Domu Historii w Bonn dostępna na stronie placówki,
111
kart pracy, tj. „Media i polityka — trudny związek” oraz „Od zimnej wojny do globaliza-cji”17.a. Media i polityka
Tematem debaty, do której w trakcie zajęć w muzeum przygotowują się uczniowie, jest: Czy media mają zbyt duży wpływ na nasze społeczeństwo? Aby zna-leźć na to pytanie odpowiedź, każda z grup otrzymuje kartę pracy na inny temat, tj.: wolność prasy i cenzura; Afera Spiegla z 1962 r.; kontrola prasy w NRD; prasa bulwa-rowa; prasa sensacji; władza przez media18.
Ilustracja 2. Karty pracy.
Po lewej stronie widoczna jest karta tytułowa kart pracy pt. „Media i polityka — trudny związek?“. Po prawej stronie zdjęcia znajduje się instrukcja z zadaniami do wykonania dla pierwszej grupy, która bada zagadnienie cenzury i wolności prasy.
Źródło: Zbiory autora.
17Ibidem.
18Karty pracy „Media i polityka - trudny związek”,
https://www.hdg.de/fileadmin/bilder/01-Bonn/Lernen/_PDFs_Bildungsmaterialien/Selbstaendig-erkunden_Medien-und-Politik.pdf. [data
112
Rys. 2. Po lewej stronie widoczna jest karta tytułowa kart pracy pt. „Media i polityka — trudny związek?“. Po prawej stronie zdjęcia znajduje się instrukcja z zadaniami do wykonania dla pierwszej grupy, która bada zagadnienie cenzury i wolności prasy.
b. Od zimnej wojny do globalizacji
W tym przypadku tematem dyskusji jaką prowadzić będą uczniowie jest: „Rola Niemiec w świecie: widzowie lub projektanci?”. Dzięki kartom pracy młodzież poznaje zagadnienia: powojennego rozliczenia z narodowo socjalistyczną przeszłością; sytuacji i roli NRD i RFN podczas zimnej wojny; przyczyn i przebiegu polityki rozluźnie-nia; udziału RFN w procesie tworzenia europejskiej integracji; rozwoju gospodarki i armii19.
Ilustracja 3. Karty pracy.
Po lewej stronie zdjęcia widoczna jest karta tytułowa kart pracy pt. „Od zimnej wojny do globalizacji“. Po prawej stronie zdjęcia znajduje się instrukcja z zadaniami do wykonania dla pierwszej grupy, która bada zagadnienie rozliczenia z niemiecką przeszłością naro-dowosocjalistyczną.
Źródło: Zbiory autora.
19Karty pracy „Od zimnej wojny do globalizacji”, https://www.hdg.de/fileadmin/bilder/01-Bonn/Lernen/_PDFs_Bildungsmaterialien/Selbstaendig_erkunden_VomKaltenKriegZurGlobalisierun g.pdf. [data dostępu: 30.06.2018.]
113
Ilustracja 4. Spurensuche. Strona tytułowa Spurensuche: 4-2-1-dein.
Spurensuche
Chociaż tytuły obu zajęć są różne, cechuje je uniwersalność. Każdej z grup przypisane jest inne zagadnienie ze współczesnej historii Niemiec. Wymiernym efektem prezentacji wyników poszczególnych grup na forum klasy jest zapoznanie z problematyką uczniów, którzy opracowywali inny problem. Jak można zauważyć, tematami, które przebijają się przez treści są: wolność słowa, ingerencja państwa w życie jego obywateli i prawa jednostki. To zagadnienia, które w niemieckim systemie kształcenia historycznego i obywatelskiego pełnią nadrzędną rolę.
Kolejną ofertą są Spurensuche, czyli szukanie śladów. Chociaż docelową grupą odbiorców niniejszych zajęć są uczniowie z poziomu szkoły średniej I stopnia, tj. klasy 5–10, dział edukacji muzealnej poleca je również starszym uczniom. Podczas godzinnych zajęć Spurensuche: 4-2-1-dein uczniowie, odnajdując na ekspozycji stałej poszczególne stacje uzyskują odpowiedzi na zamieszczone w notatniku zagadki. Tropy, które należy znaleźć i rozwikłać dotyczą tematów życia codziennego w powojennych Niemczech; powstania z 17 czerwca 1953 r.; budowy muru berlińskiego; kultury mło-dzieżowej, w tym fascynacji tą amerykańską z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku; ruchów studenckich, m.in. hipisowskich; konsumpcjonizmu i życia codziennego młodzieży następnych dwóch dekad; upadku muru i dzisiejszych Niemiec20. W tej for-mie zajęć ważne jest to, że część pytań jest otwarta i dotyczy osobistych przemyśleń, emocji ucznia.
Źródło: Zbiory autora
20Zeszyt z zadaniami dla uczniów: Spurensuche: 4-2-1-dein, wyd. Stiftung Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland, Bonn 2014.
114
Ilustracja 5. Spurensuche.
W pierwszym zadaniu (od góry) uczniowie muszą odnaleźć na wystawie konkretne obiekty i przyporządkować im odpowiednie hasła. W drugim poleceniu uczniowie powinni napisać, które tematy -ich zdaniem – są jeszcze ważne i przy pomocy jak-ich przedmiotów muzealnych można by je zaprezentować.
Źródło: Zbiory autora
Projektem, który pośrednio wykorzystuje wystawy stałe obu muzeów jest stworzony w 1999 r. portal edukacyjny LeMO, tj. „Lebendiges Museum Online”. Serwis