Efekty rzeczowe i struktura inwestycji finansowanych z EFRR

Struktura inwestycji finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w polskich regionach wynika z przyjętych celów oraz obszarów działania tego funduszu strukturalnego. Skala i zakres interwencji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w Polsce jest ogromna, stanowiąc zarazem wielką szansę i wyzwanie dla beneficjentów i administracji.

Strategicznym celem Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 było rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym¹⁹¹.

Rysunek 3.33. Wartość projektów (dofinansowanie UE) realizowanych na terenie całego kraju w podziale na obszary wsparcia w ujęciu procentowym, w okresie programowania 2004-2006

Źródło: Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Efekty, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009, s.

22.

191 Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 2003, s. 3

158

Projekty o największej wartości dofinansowania UE w okresie programowania 2004-2006 (40% dostępnych funduszy) realizowane były w obszarze infrastruktury transportowej oraz ochrony środowiska. Podział zakontraktowanych środków pomiędzy poszczególne obszary wsparcia przedstawiono na rysunku 3.33.

Efekty realizacji programów operacyjnych w latach 2004-2006 przedstawiono poniżej:

a) ZPORR

Główne cele ZPORR wyrażone jako stworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów, odzwierciedlone zostały we wskaźnikach postępu rzeczowego, których poziom został w większości przypadków osiągnięty, a w wielu przekroczony.

Dzięki realizacji projektów współfinansowanych z ZPORR zbudowano bądź zmodernizowano łącznie¹⁹²:

4054 km dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych, 3907 km sieci rozdzielczej wodociągów,

5198 km sieci kanalizacyjnych, 139 stacji uzdatniania wody,

148 oczyszczalni ścieków,

296 obiektów infrastruktury kulturalnej, rekreacyjnej, sportowej lub służącej aktywnym formom wypoczynku.

Ponadto ze środków ZPORR:

wsparto rozwój 2598 mikroprzedsiębiorstw,

zakupiono 6259 sztuk sprzętu medycznego dla 551 zakładów opieki zdrowotnej, wsparto 231 obiektów dydaktycznych i badawczych,

zbudowano 1164 Publiczne Punkty Dostępu do Internetu (PIAP), odrestaurowano i odremontowano 122 obiekty historyczne i zabytkowe.

Najwięcej projektów było realizowanych z zakresu ochrony środowiska a najmniej z sektora energetyki (por. tab. 3.10).

192 Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Efekty, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009, s. 23

159 Tabela 3.10. Liczba projektów w ramach sektorów wsparcia według województw ze ZPORR

Województwo Energetyka Transport Turystyka

Badania,

Źródło: opracowanie własne na podstawie mapadotacji.gov.pl, 15.03.2014r.

b) SPO-WKP

Wysokość wsparcia ze środków wspólnotowych, o które wnioskowali beneficjenci w ramach SPO WKP¹⁹³ wyniosła 17 423,1 mln zł. Wartość złożonych wniosków stanowiła 361,11% zobowiązań na cały okres programowania. Jest to rekordowy poziom, biorąc pod uwagę wartość wniosków złożonych w obrębie poszczególnych Programów Operacyjnych przewidzianych na lata 2004-2006. Do beneficjentów trafiło ponad 6,6 mld zł (z czego ok. 4,9 mld zł z EFRR) zarówno w formie dotacji, jak i poprzez uzyskane pożyczki, poręczenia, doradztwo, a także wzbogacenie oferty inkubatorów technologicznych i parków przemysłowych. Łącznie w ramach programu podpisano 15 158 umów o dofinansowanie projektów, z czego ponad 14,5 tysiąca z przedsiębiorcami. Ze wsparcia na inwestycje skorzystało 3228 przedsiębiorstw, w tym 3196 z sektora MSP.¹⁹⁴

Dzięki realizacji projektów współfinansowanych z SPO WKP:¹⁹⁵ utworzono 37 601 miejsc pracy,

193 według stanu na 30 czerwca 2009 r.

194 Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Efekty, op. cit., s.105

195 Narodowy Plan Rozwoju 2004-200 Efekty,. op. cit., s.104

160

dofinansowano utworzenie bądź przebudowę 134 laboratoriów badawczych i specjalistycznych,

401 przedsiębiorstw wdrożyło nowe technologie,

1363 przedsiębiorców podpisało nowe kontrakty handlowe z partnerami zagranicznymi dzięki wsparciu w zakresie internacjonalizacji działalności gospodarczej,

dokapitalizowano 53 fundusze mikropożyczkowe oraz 39 funduszy poręczeń kredytowych,

udzielono wsparcia 27 parkom przemysłowym, 17 parkom naukowo-technologicznym oraz 19 inkubatorom technologicznym,

zrealizowano 107 projektów celowych, polegających na prowadzeniu badań naukowych mających praktyczne zastosowanie w gospodarce,

dofinansowano inwestycje w 74 instytucjach otoczenia biznesu, wsparto utworzenie 6 funduszy kapitału zalążkowego (seed capital).

W ramach dofinansowanych projektów osiągnięto również następujące efekty ekologiczne:

redukcja emisji dwutlenku węgla wynosi 492 tys. megagramów rocznie, oszczędność zużycia wody wynosi 1 165 tys. metrów sześciennych rocznie, zostały wybudowane 53 oczyszczalnie ścieków.

c) SPO Transport

Od początku realizacji programu¹⁹⁶ podpisano z beneficjentami umowy o wartości 5 733,35 mln zł, co stanowi ok. 131% wartości środków finansowych. Warto zaznaczyć, że w przypadku SPOT, osiągnięto i przekroczono najważniejsze wskaźniki produktów. Z wyjątkiem jednego wskaźnika, tj. długości przebudowanych dróg krajowych w Działaniu 2.1, zrealizowanego na poziomie 80,55%, oraz długości rozbudowanych dróg krajowych w Działaniu 2.2, zrealizowanego na poziomie 95,74%, poziom wykonania zawiera się w przedziale od 100 do 290%, w tym m.in:¹⁹⁷

w Działaniu 2.1 rozbudowano drogi krajowe o długości 85,96 km (co stanowi 290,70% zakładanej wartości),

w Działaniu 2.1 rozbudowano drogi krajowe o długości 44,19 km (co stanowi 187,48% zakładanej wartości),

196 Według stanu na 30 czerwca 2009 r.

197 Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Efekty, op. cit., s. 88

161

w Działaniu 2.2 przebudowano drogi krajowe o długości 86,45 km (co stanowi 115,19% zakładanej wartości),

w Działaniu 2.2 zbudowano drogi krajowe o długości 29,59 km (co stanowi 112,29%

zakładanej wartości).

Ponadto w ramach Priorytetu 1 osiągnięto następujące wskaźniki¹⁹⁸:

przebudowano linie kolejowe o długości 71,2 km, co stanowi 113,40% zakładanej wartości

zakupiono 93 nowe pojazdy kolejowe i zmodernizowano 160 starych (odpowiednio:

221% i 100% realizacji wskaźnika)

3,92 km linii metra (101,30% zakładanej wartości wskaźnika) oraz 4 nowe stacje metra (100% wartości wskaźnika) zostało wybudowanych

W ramach SPOT¹⁹⁹:

zostało wybudowanych 14 mostów, ramp, wiaduktów i obiektów nawigacyjnych, przebudowano 26 szczególnie niebezpiecznych skrzyżowań,

wybudowano i zmodernizowano 355 km dróg,

wybudowano 1019 miejsc postojowych „Park & Ride”,

wybudowano i zmodernizowano 179 244 metrów kwadratowych, obiektów manewrowych, dróg technologicznych i parkingów,

przebudowano 71,2 km długość linii kolejowych, zbudowane zostało 1 centrum logistyczne,

zakupiono 1000 alkotestów oraz 115 samochodów specjalistycznych.

d) 16 RPO

W ramach alokacji środków EFRR w zakresie 16 RPO w okresie programowania 2007-2013 w przekroju poszczególnych obszarów tematycznych - kategorii interwencji²⁰⁰ zdefiniowanych w rozporządzeniu Komisji Europejskiej (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. przeznaczone zostały na:

energię,

rewitalizacją obszarów miejskich i wiejskich, kulturę,

198 Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Efekty, op. cit., s.89

199 Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Efekty, op. cit., .88

200 Kategorie interwencji zdefiniowane zostały w rozporządzeniu Komisji Europejskiej (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r.

162

turystykę,

społeczeństwo informacyjne, ochronę środowiska,

infrastrukturę społeczną, transport,

badania i rozwój technologiczny, innowacja i przedsiębiorczość.

Najwięcej środków EFRR w ramach 16 RPO przeznaczono na transport – niemal 27%

całości kwoty co oznacza, że co czwarte euro wesprze ten typ inwestycji. Najwięcej środków na transport przeznaczyło województwo warmińsko - mazurskie – aż 34% całości alokacji, a niewiele mniej województwa podlaskie (33%), pomorskie i wielkopolskie (po 32%).

Najmniejsze wydatki w tym obszarze zaplanowało województwo dolnośląskie – 16%.

Kolejnym, bardzo znaczącym obszarem wsparcia są badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość. Na ten obszar przeznaczono przeciętnie w skali 16 RPO 24%

dostępnych środków EFRR, a zróżnicowanie w poziomie alokacji na ten cel w poszczególnych regionach jest niewielkie. Wyjątkiem jest województwo opolskie, które przeznaczyło na ten cel więcej środków niż przeciętnie (33%). Następny istotny obszar wsparcia – inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia oraz społeczną – absorbuje ok. 11 % całości alokacji EFRR. Tutaj widać spore zróżnicowanie wśród województw. Największe wydatki w tym obszarze zaplanowano w RPO województwa dolnośląskiego ok. 15% ogółu dostępnych środków, a najmniejsze – w RPO województwa opolskiego – ok. 8% środków.

Środowisko, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń przyrodniczych i technologicznych to obszar absorbujący również ok. 11% całości alokacji EFRR. Najwięcej środków na wsparcie tego obszaru zamierza wydatkować województwo podkarpackie – ponad 17% środków dostępnych w ramach swojego programu, natomiast województwo zachodniopomorskie prawie czterokrotnie mniej czyli ok. 5% całości środków.

Znaczne środki – niemal 8% dostępnych środków dla 16 RPO – przeznaczono na wparcie społeczeństwa informacyjnego. W tym obszarze także widoczne są bardzo znaczące zróżnicowania pomiędzy poszczególnymi województwach, jeśli chodzi o wielkość alokacji.

Najwięcej środków na wsparcie tego obszaru zaplanowały województwa mazowieckie i śląskie – po 12%, natomiast najmniej województwo świętokrzyskie – 4%²⁰¹.

201 Bilans otwarcia Programów Operacyjnych realizowanych w latach 2007-2013 - perspektywa regionalna, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa 2008, s. 20-22

163 Rysunek 3.34. Struktura środków EFRR przeznaczone na realizację 16 RPO według obszarów wsparcia w % .

Źródło: Bilans otwarcia Programów Operacyjnych realizowanych w latach 2007-2013 - perspektywa regionalna, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa 2008., s 23

Według danych z Krajowego Systemu Informatycznego²⁰² można określić wyniki realizacji Regionalnych Programów Operacyjnych na podstawie wskaźników rzeczowych realizacji projektów²⁰³ (por. tab. 3.11).

202 z dnia 31 stycznia 2014 roku

203 Należy zaznaczyć, iż w ramach 16 RPO na dzień 30 września 2013 roku trwa jeszcze realizacja, rozliczanie, certyfikacja a nawet kontraktacja środków, więc efekty są pokazane w okresie intensywnych prac związanych z wdrażaniem 16 RPO. Ostateczne efekty 16 RPO będzie można ocenić w momencie sprawozdań końcowych tj.

w połowie 2016 roku.

164 Tabela 3.11. Osiągnięte rezultaty w ramach 16 RPO

Obszar wsparcia Rezultaty Uwagi

TRANSPORT ok. 889 km w stosunku do innych województw.

9 jednostek taboru kolejowego zakupiono bądź zmodernizowano. wskaźnika ma woj. świętokrzyskie (518 km), a najmniejszy – wielkopolskie (ok. 6 km).

43 tys. osób uzyskało możliwość podłączenia do sieci wodociągowej

PRZEDSIĘBIORSTWA

6 619 przedsiębiorcom udzielono wsparcia

najwięcej w woj. mazowieckim, tj..

1 295 ha terenów przeznaczonych na inwestycje

348 ha powierzchni terenów uzbrojonych przeznaczono na cele inwestycyjne

Źródło: opracowanie własne na podstawie Stanu Wdrażania Regionalnych Programów Operacyjnych 2007-2013 na dzień 31.01.2014 na postawie danych z KSI SIMIK 2007-2013, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 2014.

Kierunki wykorzystania udzielonego wsparcia w zakresie RPO na lata 2007-2103²⁰⁴ na podstawie zawartych umów z beneficjentami potwierdzają planowane do realizacji środki przeznaczone na poszczególne kategorie (por. rys 3.35).

204 z dnia 31 stycznia 2014 roku

165 Rysunek 3.35. Kierunki wykorzystania udzielonego wsparcia pod kątem zawartych umów w ramach RPO 2007-2013

Źródło: opracowanie własne na podstawie Stanu Wdrażania Regionalnych Programów Operacyjnych 2007-2013 na dzień 31.01.2014 na postawie danych z KSI SIMIK 2007-2013, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 2014.

e) Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

Największa część środków w ramach POIG około 36% alokacji przeznaczona została na inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia (oś priorytetowa 4). Blisko 15% środków została wykorzystana na projekty z zakresu badań i rozwoju nowoczesnych technologii, zaś 13%

środków zostało zaplanowanych na działania związane z gospodarką elektroniczną (oś priorytetowa 8). Szczegółowy podział kwot w ramach programu przedstawiono na rysunku 3.36.

Rysunek 3.36. Podział środków na priorytety w ramach POIG

Źródło: opracowanie własne na podstawie Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka zatwierdzony przez Komisję Europejską w dniu 9 grudnia 2013 r.

166

f) Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Podział środków UE dostępnych w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko pomiędzy sektory przedstawia się następująco:

środowisko – 5 066,3 mln euro, transport – 19 575,8 mln euro, energetyka – 1 722,3 mln euro, kultura – 533,5 mln euro, zdrowie – 395,8 mln euro,

szkolnictwo wyższe – 586,5 mln euro.

Podział środków w ramach POIiŚ w % przedstawiono na rysunku 3.37.

Rysunek 3.37. Podział środków w ramach POIiŚ na obszary wsparcia

Źródło: opracowanie własne na podstawie Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko zaakceptowanego przez Komisję Europejską decyzją z 21 grudnia 2011 r.

W Polsce, środki na lata 2004-2006 oraz 2007-2013 zostały zaplanowane w obszarach, mających kluczowe znaczenie dla konkurencyjności naszego kraju, począwszy od rozwoju infrastruktury transportowej, w której mamy największe zapóźnienia w stosunku do pozostałych państw członkowskich, środowiskowej, kulturowej, zdrowotnej, poprzez rozwój przedsiębiorstw i wzmocnienie innowacyjności polskiej gospodarki, a skończywszy na działaniach nakierowanych na poprawę sytuacji na rynku pracy. Z ogólnej puli dostępnych dla Polski funduszy w okresie programowania 2004-2006 ponad połowa, a w okresie 2007-2013 ponad 64% finansowała wydatki związane bezpośrednio z realizacją Strategii Lizbońskiej.

167

3.4. Ocena wpływu EFRR na wyrównywanie różnic w poziomie rozwoju regionalnego

W dokumencie Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wroclaw University of Economics and Business (Stron 124-134)