Strategia rozwoju regionalnego województwa dolnośląskiego

W momencie, kiedy Polska stała się krajem członkowskim Unii Europejskiej i uzyskała dostęp do funduszy unijnych, jednym z najważniejszych obszarów działań stało się programowanie rozwoju. Realizacja tego działania odbywa się zgodnie z ustawą z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa²¹⁸, przez opracowywanie strategii rozwoju województw i programów wojewódzkich. Uznając strategię za podstawowy akt planistyczny, będący punktem odniesienia dla dokumentów operacyjnych na poziomie wojewódzkim, wyznaczono go w systemie polityki rozwoju regionalnego państwa jako podstawę do oceny przez zarządy województw projektu Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego oraz do prowadzenia wszelkich działań rozwojowych na terenie województwa. Przy takim założeniu powinna ona uwzględniać:²¹⁹

pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej,

pobudzanie aktywności gospodarczej,

podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa, zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,

kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.

Za przygotowanie projektu dokumentu strategii odpowiada zarząd województwa. Organem uchwałodawczym jest sejmik województwa. Po podjęciu przedmiotowej uchwały strategia jest przedkładana do wiadomości ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego. Zatem odgrywa także znaczącą rolę w prowadzeniu polityki rozwoju regionalnego. Niezbędnymi partnerami w konsultacjach strategii województwa są samorządy powiatów i gmin jak również partnerzy gospodarczy: przedsiębiorcy, reprezentanci środowiska akademickiego,

218 Ustawa z dnia 5 czerwca 1999 r. o samorządzie województwa Dz.U.2001.142.1590,

219 Ustawa z dnia 5 czerwca 1999 r. o samorządzie województwa Dz.U.2001.142.1590, art. 11 pkt 1.

187

przedstawiciele regionu w parlamencie. Proces tworzenia strategii musi być uzupełniony o konsultacje z ekspertami z dziedzin, których dotyczy strategia.

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku została przyjęta przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego uchwałą nr XLVIIII649/2005²²⁰ z dnia 20 listopada 2005 roku wraz z jej aktualizacją²²¹ w 2013 roku i stała się zasadniczym elementem procesu rozwoju regionu. Sformułowana została w postaci koncepcji systemowego działania na rzecz długofalowego rozwoju i zawiera:

diagnozę aktualnego stanu,

analizę silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń regionu, kierunki rozwoju regionu,

cele rozwojowe, określenie mikrosfer,

system wdrażania i monitoringu strategii.

Uchwalona przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego Strategia prezentuje następujące główne kierunki rozwoju regionu do 2020 roku:²²²

a) region gospodarczy skoncentrowany na rozwoju za własne środki, według własnych priorytetów,

b) region użyteczny wewnętrznie i zewnętrznie, rzetelne ogniwo samorządnej Polski i Europy,

c) region stabilny i bezpieczny dysponujący kapitałem przetrwania i potrafiący reagować na zagrożenia,

d) region gotowy na przyszłość bazujący na kapitale społecznym i inteligencji adaptacyjnej,

e) region dla przyszłych pokoleń formujący następców i nie pozostawiający im długów, f) region innowacyjny budujący swoją pozycję na rozważnym ryzyku i oryginalnych

inicjatywach,

g) region obywatelski zamieszkany przez świadome społeczeństwo, aktywnych obywateli, a nie pasywną większość i małe grupy interesów,

220 Uchwała nr XLVIII/649/2005 z dnia 20 listopada 2005 r. Sejmiku Województwa Dolnośląskiego przyjmująca Strategię Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku

221 Uchwała nr XXXII/932/2013, op. cit.,

222 Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław, 2013, s. 24.

188

h) region macierzysty - zadbana kraina, pozytywne relacje, otwarty na innych, skupiony na sobie,

i) region solidarny - wspieranie się w potrzebie,

j) region samorządny - sprawna administracja motywowana służbą publiczną,

k) region konkurencyjny - przodujące województwo Polski, atrakcyjna część Europy, l) region efektywny - racjonalnie zarządzający dostępnymi środkami,

m) region aktywny dzięki zdrowiu i witalności swoich mieszkańców.

W celu osiągnięcia wyznaczonych kierunków realizacja Strategii opieranie się o następujące zasady i wzorce postępowania²²³:

zasada partnerstwa i współpracy (partnerstwo: publiczne, publiczno-społeczne, publiczno-prywatne),

zasada wieloszczeblowego zarządzania i zintegrowanych projektów inwestycyjnych, zasada budowania tożsamości regionalnej,

zasada zachowania dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego dla następnych pokoleń zasada decentralizacji i dekoncentracji systemu wdrażania,

zasada celowości i efektywności interwencji, zasada równości szans.

W Strategii przyjęto także zasady realizacji zawarte w Strategii Rozwoju Kraju 2020²²⁴ tj.

koncentracja tematyczna (wypracowywana macierz celów), zaakcentowanie znaczenia partnerstwa publiczno-prywatnego, publiczno-publicznego i publiczno-społecznego (czyli elementu wieloszczeblowego zarządzania rozwojem na poziomie regionalnym) czy też terytorializacja polityki rozwoju (Obszary Funkcjonalne i Obszary Interwencji).

Celem głównym strategii jest nowoczesna gospodarka i wysoka jakość życia w atrakcyjnym środowisku. Wyznaczono następujące cele szczegółowe, które mają służyć do osiągnięcia efektów²²⁵ (por tab. 4.1).

Osiągnięcie założonych w Strategii celów, będzie możliwe dzięki skupieniu prowadzonych działań w ośmiu kluczowych grupach, nazwanych dalej Makrosferami, skierowanych na wzmocnienie rozwoju gospodarczego Dolnego Śląska i kierunkujących racjonalny dobór przedsięwzięć²²⁶ (por. rys. 4.1).

223 Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020, op. cit., s. 2

224 Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo została przyjęta 25.09.2012 r. przez Radę Ministrów, Ministerstwo Rozowju Regionalnego, Warszawa 2012.

225 Strategia Rozwoju Województwa op. cit., s. 24

226 Strategia Rozwoju Województwa op. cit., s. 42.

189 Tabela 4.1. Cele rozwojowe Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku

CEL 1 rozwój gospodarki opartej na wiedzy

CEL 2 zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej CEL 3 wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP

CEL 4 ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa CEL 5 zwiększenie dostępności technologii komunikacyjno-informacyjnych CEL 6 wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników

CEL 7 włączenie społeczne, podnoszenie poziomu i jakości życia CEL 8 podniesienie poziomu edukacji, kształcenie ustawiczne

Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, UMWD, Wrocław, 2013.

Rysunek 4.1. Mikrosfery zawarte w Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020

INFRASTRUKTURA

Grupa działań zakładających poprawę dostępności transportowej i powiązań wewnętrznych regionu oraz realizację kluczowych dla województwa inwestycji energetycznych.

ROZWÓJ OBSZARÓW MIEJSKICH i WIEJSKICH

Wzmacnianie węzłowych funkcji i rewitalizacja ośrodków miejskich oraz wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich przy ochronie najcenniejszych zasobów rolnych

ZASOBY

Podniesienie efektywności wykorzystania zasobów środowiska naturalnego i kulturowego regionu (w tym potencjału rozwiniętej, policentrycznej sieci osadniczej).

TURYSTYKA

Wykorzystanie walorów krajobrazowych, kulturowych oraz środowiskowych Dolnego Śląska dla zapewnienia rozwoju społecznego i gospodarczego regionu przez wzmocnienie przemysłu turystycznego, w szczególności w oparciu o dolnośląskie uzdrowiska.

ZDROWIE i BEZPIECZEŃSTWO

Poprawa jakości i dostępności usług medycznych oraz ograniczenie negatywnych skutków powodzi i innych zjawisk katastrofalnych na Dolnym Śląsku, a także poprawę bezpieczeństwa publicznego i ratownictwa.

EDUKACJA, NAUKA, KULTURA, SPORT i INFORMACJA

Kształtowanie postaw obywatelskich, prozdrowotnych, tożsamości regionalnej, aktywności kulturalnej oraz przygotowująca do wyzwań i potrzeb rynku pracy, a także szerokie otwarcie przestrzeni informacyjnej na potrzeby mieszkańców, firm i instytucji regionu.

SPOŁECZEŃSTWO i PARTNERSTWO

Kształtowanie pozytywnej tożsamości i solidarności międzypokoleniowej na Dolnym Śląsku, a także partnerstwa międzyinstytucjonalnego, publiczno-publicznego i publiczno-prywatnego.

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ i INNOWACYJNOŚĆ

Rozwój mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, w szczególności umożliwienie implementacji rozwiązań naukowych i patentów oraz transfer wiedzy w relacji gospodarka - nauka.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, UMWD, Wrocław, 2013.

190

Strukturę środków przeznaczonych na realizację poszczególnych działań przedstawiono na rysunku 4.2.

Rysunek 4.2. Podział środków wspierających rozwój Dolnego Śląska proponowany w Strategii

Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020, UMWD, Wrocław, 2013, s. 42

Jak widać najwięcej środków przeznacza się na infrastrukturę (w wysokości około 20%), udział pozostałych działań oscyluje w okolicach 10%.

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego w perspektywie roku 2020 zakłada cele, dostosowane do możliwości finansowych i organizacyjnych realizacji konkretnych projektów, które zgrupowano w „makrosferach”. W nadchodzących latach cele działań władz województwa skoncentrują się na podwyższaniu szeroko rozumianej kompetencji, racjonalnym wydatkowaniu i pozyskiwaniu środków na rozwój oraz doskonaleniu infrastruktury służącej regionowi.

4.2.Regionalny Pogram Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013