EKSPOZYCJA NA WIATR

Ekspozycja na wiatr jest ważnym czynnikiem mającym wpływ na stabilność drzewa.

W przypadku występowania rozkładu lub innych cech zwiększających ryzyko drzewa wy-eksponowane i narażone na podmuchy wiatru złamią się szybciej niż te, które są od tego

6 Pasożyt – organizm żyjący w lub na innym organizmie (gospodarzu), z którego pobiera pożywienie, osłabiając lub w efekcie zabijając go.

II. Podstawowa diagnostyka drzew

wiatru osłonięte przez inne drzewa lub budynki.

Czynniki, takie jak: ograniczenia rozwoju korzeni, pochylenie, odległość odcięcia korzeni od pnia, mają wtedy poważniejsze znaczenie dla zwiększenia ry-zyka wywrócenia się drzewa niż w przypadku drzew osłoniętych od wiatru. Drzewa, które wyrosły osło-nięte od wiatru i zostały gwałtownie odsłoosło-nięte, np.

wskutek usunięcia sąsiednich drzew, są znacznie bar-dziej wrażliwe na wywrócenie lub złamanie niż te wy-eksponowane na wiatr w ciągu całego swojego życia.

W otwartym krajobrazie drzewo wyeksponowane na wiatr odpowiednio rozwija system korzeniowy i przypory (napływy korzeniowe), tak więc – mimo ekspozycji na wiatr – może być stabilne. Należy więc odnotować nie tylko stopień ekspozycji drzewa na wiatr, ale i fakt, czy zostało ono ostatnio gwałtownie odsłonięte.

Drzewa rosnące blisko źródeł wody lub okre-sowo zalewane (fontanna, sztuczne podle-wanie, zmiany poziomu wody w zbiorniku) narażone są na okresowe stagnowanie wody wpływające na rozkład korzeni. Brak tlenu niezbędnego do życia korzeni powoduje ich zamieranie i rozkład. Jeśli do sytuacji doszło w wyniku realizacji nowej inwestycji, możli-we było także mechaniczne uszkodzenie ko-rzeni podczas prac budowlanych. Drzewa w podobnej sytuacji wymagają specjalnej uwagi i sprawdzenia (Fot. MS)

Rysunek przedstawia przykładowe istotne zmiany otoczenia wokół drzewa. Przy sa-mym pniu podniesiono poziom gruntu. Dalej odcięto korzenie i wykonano ścieżkę pokrytą nieprzepuszczalną nawierzchnią. Wprowa-dzono również nawadnianie trawnika, które wpływa negatywnie na system korzeniowy.

Korzenie wędrują w kierunku wody – w tym przypadku więcej wody jest w górnej war-stwie gleby, co powoduje wypłycanie syste-mu korzeniowego; jednocześnie ewentual-ne stagnowanie wody wskutek ograniczoewentual-ne- ograniczone-go odpływu może spowodować zamieranie korzeni głębiej sięgających. Na drzewie po-jawił się susz gałęziowy – oznaka negatyw-nych zmian w systemie korzeniowym. Zmia-ny w otoczeniu tego drzewa znacznie zwięk-szyły ryzyko upadku drzewa na dom. W tym przypadku należy też zwrócić uwagę na sła-be wiązanie w nasadzie korony. (Rys. JS)

Drzewa widoczne na zdjęciu w żaden sposób nie zostały zabezpieczo-ne na czas trwania budowy. Ruch ciężkich pojazdów w bezpośrednim otoczeniu drzewa spowodował nieodwracalne zagęszczenie gleby, co w efekcie doprowadziło do zamierania korzeni, a następnie całego drzewa. Sprawę pogorszyła ziemia składowana w obrębie korzeni. Mo-gły też zostać mechanicznie uszkodzone same pnie. Należy zaznaczyć, że korzenie tych drzew nie zostały uszkodzone mechanicznie. Zagęsz-czenie gleby w tym przypadku było głównym powodem obumarcia drzew i miało analogiczny skutek jak odcięcie korzeni (Fot. MS)

Efekt żagla: korona drzewa stawia opór wiatrowi, podobnie jak żagiel. Jeżeli korzenie, pień i korona są zdrowe i przystosowane przez lata rozwoju do obciążeń, wtedy mają odpowiednią od-porność mechaniczną. Uszkodzenia mechaniczne, wady budo-wy oraz przede wszystkim rozkład przez grzyby zwiększają ry-zyko upadku drzewa (Rys. JJ wg Mattheck, Breloer 1994) Drzewo wyeksponowane na silne

podmu-chy wiatru jest bardziej narażone na złama-nie niż drzewo osłonięte. Ryzyko zwiększają takie czynniki, jak: obecność rozkładu, nie-prawidłowy współczynnik żyjącej korony (zbyt mała korona, która nie odżywia drze-wa w sposób wystarczający) oraz intensyw-ność użytkowania terenu. Na zdjęciu po le-wej widać drzewo, które zostało wyeks-ponowane. Świadczy o tym wysoko pod-niesiona i ograniczona przez brak światła w grupie korona. Nagłe wyeksponowanie drzewa na wiatr zwiększa ryzyko w jego otoczeniu, ponieważ zarówno kształt ko-rony, jak i systemu korzeniowego dostoso-wany jest do wzrostu w warunkach osło-niętych i nie wypracowało mechanizmów zwiększających jego stabilność. Na zdjęciu po prawej widzimy drzewo z dużym ubyt-kiem w pniu po obłamanym, wyekspono-wanym na wiatr przewodniku oraz z ogra-niczoną koroną. Takie drzewo ciągle odgry-wa istotną rolę przyrodniczą oraz edukacyj-ną (Fot. MS)

II. Podstawowa diagnostyka drzew

III. CECHY DRZEWA MAJĄCE WPłYW NA PRAWDOPODOBIEŃSTWO UPADKU

W tej części formularza dokumentujemy cechy drzewa, które mogą mieć na nie nega-tywny wpływ z punktu widzenia bezpieczeństwa człowieka i jego mienia. Najpoważniejsze i najczęściej spotykane zostały wymienione w wersach poświęconych kolejnym częściom drzewa, poczynając od korzeni aż do korony. Jeśli zauważymy objawy niewymienione w li-ście kontrolnej, wpisujemy je w wolnym miejscu na końcu wiersza.

Występowanie zidentyfikowanych symptomów można zaznaczyć w sposób ogólny, jed-nak najlepiej przy ich rejestracji określić wagę tych wad dla żywotności i stabilności drzewa w skali od 1 do 4, zaznaczając odpowiedni kwadrat. Ułatwi to podsumowanie wyników oględzin drzewa oraz, przy kolejnych przeglądach okresowych, pozwoli na oszacowanie dynamiki zmian.

nawierzchnia stosunki wodne poziom gruntu

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

Osłabienie witalności* ^{0 1 2 3}

NIE STWIERDZONO oznak wskazujących na zwiększone ryzyko w otoczeniu drzewa Wymagane badania specjalistyczne

kontrola suszu zdjęcie suszu wiązanie w koronie

oznakowanie drzewa pilność wykonania zabiegów - w ciągu

za

* Witalność oceniona została w fazach witalności Roloffa (0 do 3). Poniżej przedstawiono opis poszczególnych faz witalności: (1 - niewielkie oznaki; 2 - średnio istotne; 3 - poważne; 4 - bardzo poważne) - zakreśl odpowiednią kratkę

Pień rozkład pochylenie

3 - drzew obumierające, bez możliwości regeneracji i powrotu do fazy 2. Stan zdrowotny b, słaby.

za 6 m-cy

1 - drzewo o lekko zahamowanym przyroście pędów. Stan zdrowotny średni.

0 - drzewo w fazie silnego przyrostu pędów na długość, zdrowe. Stan zdrowotny dobry.

Podpis (i pieczęć)

2 - drzewo o wyraźnie zahamowanym przyroście pędów, możliwa regeneracja. Stan zdrowotny słaby.

opis wiązań

zagęszczona gleba ograniczona objętość inne:

Gałęzie, pędy, liście

dni: miesięcy:

nekrozy/

chlorozy

strzała asymetryczny ogłowienie podkrzesanie

Wysokość drzewa [m] Szerokość korony [m]

Nr drzewa

sygnatura akt sprawy

liczba przewodników:

Przyczyna oceny planowa

godzin:

wyeksponowane częściowo osłonięte całkowicie osłonięte interwencja postępowanie administracyjne

cenne /wyjątkowe

ciągłe

STWIERDZONO oznaki wskazujące na zwiększone ryzyko w otoczeniu drzewa wykop

Zmiany otoczenia inne:

Ekspozycja na wiatr

c

W formularzu zastosowana została czterostopniowa skala intensywności występowania danego objawu:

1 – nieznaczne oznaki 2 – średnio istotne 3 – poważne oznaki 4 – bardzo poważne oznaki

Na przykład: występowanie dużej liczby owocników agresywnego grzyba pasożytnicze-go u nasady korony ocenimy jako 4, natomiast przy obecności jednepasożytnicze-go owocnika grzyba o powolnym tempie rozkładu zlokalizowanym na gałęzi przyznamy w tym punkcie 1. Za-łożyliśmy, że – dla oszczędności czasu – użytkownik formularza nie będzie zaznaczał faktu niezaobserwowania niepokojących objawów. Jednak może to zrobić np. poprzez „odzna-czenie” przy nazwie danej wady. Może to zapobiec pominięciu którejś z pozycji, a ponadto będzie stanowiło solidne udokumentowanie szczegółowości kontroli. W każdym przypad-ku musimy jednoznacznie ustalić konwencję notowania i konsekwentnie się jej trzymać.

4 pkt

pęknięcie podłużne, przechodzące na dole w poprzeczne, nie ma możliwości minimalizo-wania zagrożenia tak dużego konaru, rozwid-lenie się rozłamuje

Powyższe zdjęcia prezentują przykład punktowania uszkodzeń drzewa w zakresie cechy słabe rozwidlenie (Fot. MS)

0 pkt

brak rys i pęknięć u nasady przewodników

2 pkt

widoczna tylko rysa, nie ma pęknięcia

3 pkt

widoczne wyraźne pęknięcie w rozwidleniu (możliwa obecność zakorka)

II. Podstawowa diagnostyka drzew