W 1996 roku przypom nijm y sobie świetlaną postać wielkiego miłoś
nika polskiej i czeskiej kultury artystycznej oraz cieszyńskiej kultury ludo
wej - Teofila Hrabca z Cierlicka. Dnia 29 w rześnia minie bowiem 90. rocznica Jego urodzin, zaś 3 stycznia 25-lecie zgonu.
Teofil Hrabiec był człow iekiem niezwykle pracow itym . O prócz obo
wiązków kościelnego przy nie istniejącym już obecnie kościele kato
lickim w Cierlicku, wiele wysiłku pośw ięcał sw em u ogrodow i przydo
m o w e m u , p e łn e m u r ó ż n o k o lo r o w y c h k w ia tó w p o trz e b n y c h do układania w ieńców i w spaniałych bukietów na m iejscow e p ogrzeb).
Krótkie chw ile w ytchnienia pośw ięcał obcow aniu z książkami, których był w iernym przyjacielem. W jego bibliotece dom owej nie było książek służących rozrywce. Były tam przede wszystkim dzieła m ów iące o tw ór
cach sztuk plastycznych - o m alarstwie, grafice, rzeźbiarstwie - zarówno artystycznych, i tych sam orodnych, ludowych. Był ofiarnym miłośnikiem i m ecenasem sztuki, gromadził obrazy, grafiki, zwłaszcza drzeworyty, oraz rzeźby i plastyki artystyczne wypale z gliny.
Jako miłośnik i kolekcjoner książek i grafiki posiadał 23 exlibrisy własnoś
ciowe, wykonane przez artystów polskich i czeskich. W śród polskich znala
zło się również dw óch artystów zaolziańskich - Gustaw Fierla oraz Franci
szek Świder. W tamach rocznicz jubileuszowych Teofila Hrabca pragnę niniejszy artykuł poświęcić właśnie rejestracji owych „cacek graficznych, jak często miłośnicy i kolekcjonerzy grafiki określają exlibrisy. Na te exlibri- sowe zamiłowania Teofila Hrabca nie zwrócono dotąd większej uwagi, cho
ciaż zarówno ich twórcy, jak i sam właściciel w pełni na to zasługują.
A oto wykaz exlibrisow w łasnościow ych Teofila Hrabca:
joża Baruch, artysta grafik czeski: 1. Kwiaty w słońcu, rysunek piórem /1966/.
Yojtech Cinybulk, artysta grafik czeski: 2. Chrystus i Maria Magdalena, drzew oryt
/19Ó9/-larom ir Fajkus, artysta grafik czeski: 3- Kobieta płacząca nad grobem, li
noryt. 4. Kwitniący dm uchaw iec, linoryt.
Gustaw Fierla, artysta malarz i grafik polski: 5. Chrystus frasobliwy, ry
sunek piórem /1969/. 6. Madonna, rysunek piórem /1969/. 7. Święty Te
ofil, rysunek p ió rem /1 9 6 9 /. 8. Krzyż przydrożny, rysunek piórem /19Ó 9/.
Michael Florian, artysto grafik czeski: 9. Aniołek niosący koszyk ow o
ców św. Teofilowi, drzew oryt dw ubarw ny /1969/.
Am ośt Hrabal, artysta grafik czeski: 10. św. Teofil przed krzyżem i mieczem, rysunek piórem
/1969/-W ojciech Jakubow ski, artysta grafik polski: 11. Kogut, m iedzioryt /1965/. 12. Pieta, m iedzioryt/1966/.
Richard Lander, artysta grafik czeski: 13- Archanioł Gabriel ze św. Teo
filem, rysunek piórem /19Ó 9/.
J. Lang, artysta grafik czeski: 14. Wiejski cm entarz z kościółkiem, rysu
nek piórem /19Ó9/.
Helena Salichovä, artysta grafik czeski: 15. Wiejski kościółek, na jego tle starzec z psem, drzew oryt /1965/.
Iza Saunovä, artysta grafik czeski: 16. Portret Teofila Hrabca, rysunek p ió rem /1 9 5 6 /.
Dominik Szelong, artysta grafik polski: 17. św. Franciszek z Asyżu i ptaszki, rysunek piórem /1966/.
Franciszek Świder, artysta malarz i grafik polski: 18. Chrystus fraso
bliwy, rysunek piórem /1964/. 19- Niewiasty płaczące nad Ukrzyżowa
nym, rysunek piórem /1 9 6 4 /. 20. M adonna Rafaela, rysunek piórem /1964/.
Jan Wałach, artysta malarz i grafik polski: 21. Kościelny p o mszy gasi świece, drzew oryt.
Jaroslav Yodrażka, artysta grafik czeski: 22. Pieta, linoryt barw ny /1965/.
Grafik nieznany: 23. Herb „Buchta“, rysunek piórem , kolorowany.
O prócz grom adzonych przez Teofila Hrabca publikacji dotyczących profesjonalnej sztuki artystycznej oraz sztuki ludowej, w Jego pozo
stałości znalazła się też spora liczba silesiaków, czyli w ydaw nictw m ówią
cych o Śląsku lub wydanych na Śląsku Cieszyńskim.
Opieka nad wym ienionym zespołem bibliofilskim silesiaków przeka
zana została po śmierci kolekcjonera przez dziedziców pozostałości nie
którym członkom Sekcji Folklorystycznej PZKO w postaci depozytu.
O becnie celem upam iętnienia 90. rocznicy urodzin, jak również 25-le- cia zgonu Teofila Hrabca, decyzją autora niniejszego artykułu, popartą bez zastrzeżeń przez dziedziców pozostałości po zmarłym kolekcjonerze, zostanie część zespołu bibliofilskiego silesiaków, oddanych jemu w de
pozyt, przekazana w formie darow izny na w łasność Bibliotece Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie /Polska/. Część ta obejm uje publi
kacje książkowe oraz czasopisma: Frantiśek Släma - Vlastenecke putoväni po Slezsku /z defektem /, Jan Yyhlidal - Naśe Slezsko, Bogumił Hoff - Imko Wisełka, Yestnik Matice Opavske, rocz. 1897, n r 7; rocz. 1924, nr 30; rocz. 1925/26, nr 31/32; rocz. 1927/28, nr 33/34.
„Gwiazdka Cieszyńska“ nabyta przez Teofila Hrabca z pozostałości po
ks. Rudolfie Tom anku. Zespól ten tw orzą kom pletne roczniki od 1904 do 1937 włącznie, z wyjątkiem roczników 1918, 1919 i 1920, których w de
pozycie nie było. Zespół „Gwiazdki Cieszyńskiej“ obejm uje w ięc 31 rocz
ników w 32 w olum inach. /Rocznik 1920 opraw ny jest w dw u wolumi
nach półrocznych/. ,
W ymienione powyżej opraw ne publikacje książkowe, jak rowm ez o- praw ne roczniki „Gwiazdki Cieszyńskiej“, przekazane Bibliotece Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie /Polska/, oznaczone zostały exlibri- sami w łasnościowym i Teofila Hrabca. Autor niniejszego artykułu zwraca się uprzejm ie do członków Sekcji Folklorystycznej PZKO w Czeskim Cieszynie z gorącym apelem przekazania Bibliotece Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie /Polska/ wszystkich posiadanych w depozycie sile- siaków z pozostałości p o Teofilu Hrabcu, m.in. ponad 260 starych kalen
darzy w ydanych na Śląsku Cieszyńskim oraz ponad 60 tzw. „Feitzingero- w ek“, czyli „książeczek dla ludu“ w ydanych nakładem wydawcy i drukarza cieszyńskiego Edwarda Feitzingera w Cieszynie.
Członkowie Sekcji Folklorystycznej PZKO uczczą w ten sposób godnie świetlaną postać Teofila Hrabca w jubileuszowym roku dw u Jego rocznic
Ż1-CiOWyCh' JÓZEF ONDRUSZ
J o ia B aruch - K w ia ty w sło ń cu
Teofil H rabiec - O«- p ió r e m (1 9 6 6 )