Główne grupy towarowe - Przewozy towarowe

3. Przewozy towarowe

3.2. Główne grupy towarowe

Wyniki przewozu towarów znacząco się różniły w stosunku do lat wcześniejszych pod względem wolumenu przewiezionych ładunków, jak również znaczenia poszczególnych grup towarowych.

Transport kolejowy był wykorzystywany zarówno w celu obsługi pociągów z ładunkami masowymi, ale również coraz ważniejszą częścią były przewozy ładunków w składach rozproszonych, kontenerach czy pociągach złożonych z różnego typu wagonów. Wzrost z 2017 r. pokazuje, że kolej może być nie tylko środkiem transportu towarów masowych, ale również towarów, które obecnie przewożone są transportem samochodowym.

71,5

79,3

74,4

74,3

74,9 74,8

74,0

80,1

70,0 75,0 80,0

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

mln pociągokilometrów

W 2017 r. został zahamowany trend spadkowy w transporcie ładunków masowych. W porównaniu do 2016 r. widać w liczbach bezwzględnych znaczny wzrost m.in. transportu węgla kamiennego, brunatnego, ropy i gazu (blisko 5,4 mln ton więcej) oraz towarów w grupie rudy metali, produkty górnictwa i kopalnictwa (ponad 8,4 mln ton więcej.) Pomimo dużych zmian w liczbach bezwzględnych udziały procentowe wg masy pozostały na podobnym poziomie. Te dwie grupy w 2017 r. stanowiły ponad 66,4%

masy wszystkich przewiezionych towarów, co oznacza wzrost udziału o blisko 1 pkt procentowy.

Najwyższy udział przetransportowanej masy miały przewozy węgla kamiennego - 37,7% (95,3 mln ton).

W związku z sytuacją w zakresie zapasów energetycznych jego transport był znacznie większy. Ostatni raz przewozy tej grupy były na zbliżonym poziomie w 2013 r. Zauważalny był wzrost zapotrzebowania na kruszywa, piasek, żwir i glinę. Powodem było m.in. rozpoczęcie wykorzystywania środków z funduszy europejskich w ramach perspektywy 2014-2020 oraz dobra sytuacja na rynku budowlanym (co potwierdzają dane z urzędów statystycznych).

Rys. 30. Dynamika przewozu surowców wg przetransportowanej masy 2017/2008 (względem przewozów z 2007)

W 2017 r. nastąpił wzrost przewozów produktów rafinacji ropy naftowej o 6,62% w porównaniu do 2016 r. Dynamikę wzrostową w porównaniu z 2016 r., w obszarze przewiezionej masy towarów, odnotowano również w większości pozostałych grup, m.in. w przewozach: metali i wyrobów metalowych - 6,1%, produktów spożywczych - 13,6 %, towarów z grupy surowce niemetaliczne, a w tym materiałów budowlanych - 20% oraz w grupie towarów nieidentyfikowalnych - 11,3%. Zgodnie ze standardową klasyfikacją towarów do celów statystyk transportu, do grupy towarów nieidentyfikowalnych należą towary, które z jakichkolwiek powodów nie zostały zdefiniowane, a przez to przypisane do grup 01-16 oraz towary przewożone w kontenerach lub nadwoziach wymiennych, których nie można zdefiniować.

Udziały poszczególnych grup mierzone wg wskaźnika pracy przewozowej w stosunku do wcześniejszych lat pozostały na zbliżonym poziomie. Jednak nastąpiła zmiana, jeśli chodzi o grupę z największym

-16,9% -16,7% -14,3% -14,6% -16,4%

-13,2% -8,4%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

węgiel kamienny

rudy metali i wyroby górnictwa i kopalnictwa produkty rafinacji ropy naftowej pozostałe produkty

miejsce: węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny. Udział tej grupy pod względem pracy przewozowej wyniósł 27,5 % (blisko 15,1 mld tonokilometrów). W 2017 r. największy udział miała grupa rud metali i pozostałych produktów górnictwa i kopalnictwa - 27,6% (ponad 15,1 mln tonokilometrów).

W 2017 r. w większości grup wystąpiła dodatnia dynamika zmian pracy przewozowej w porównaniu do 2016 r. Dla grupy rudy metali, produkty górnictwa i kopalnictwa wyniosła ona 20,6% zaś dla grupy surowce niemetaliczne 21,6%. Duże zmiany miały też miejsce w przypadku grup: towary nieidentyfikowalne – wzrost o 23,2% oraz metale i wyroby metalowe – 4,4% wzrostu.

Poniżej przedstawiono główne grupy towarowe przewożone przez przewoźników oraz szczegółową analizę przewozów poszczególnych grup towarowych wg masy oraz pracy przewozowej, wyłączając przewozy kolejami wąskotorowymi.

Główne grupy towarowe przewożone przez przewoźników towarowych w 2017 r.

spółka

węgiel kamienny,

brunatny rudy metali, produkty

górnictwa i kopalnictwa koks, brykiety, produkty

rafinacji ropy naftowej chemikalia, produkty

chemiczne metale, wyroby metalowe gotowe

Wielkość przewiezionej masy wg grup towarów (w tys. ton) oraz udział w rynku w 2017 r.

masa towarów

grupy towarowe ogółem (tys. ton) udział w rynku [%]

razem 239 885,415 100,00%

produkty rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa, rybactwa

i rybołówstwa 3 976,539 1,66%

w tym zboża 760,635 0,32%

węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny 97 069,354 40,46%

w tym węgiel kamienny 95 289,133 39,72%

rudy metali i pozostałe produkty górnictwa i kopalnictwa 62 242,923 25,95%

w tym

rudy żelaza 10 991,573 4,58%

kruszywo, piasek, żwir, gliny 43 667,154 18,20%

produkty spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe 1 464,998 0,61%

wyroby włókiennicze i odzież, skóry i produkty skórzane 16,211 0,0068%

drewno wyroby z drewna i korka, słomy, papier i wyroby

z papieru, wyroby poligraficzne oraz nagrania 1 925,689 0,80%

Koks, brykiety, produkty rafinacji ropy naftowej, gazy

wytwarzane metodami przemysłowymi 27 576,119 11,50%

w tym produkty rafinacji ropy naftowej 17 122,009 7,14%

chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne, wyroby

z gumy i tworzyw sztucznych, paliwo jądrowe 9 823,198 4,09%

wyroby z pozostałych surowców niemetalicznych 3 183,414 1,33%

w tym

cement, wapno, gips 2 669,376 1,11%

pozostałe materiały budowlane 478,204 0,20%

metale, wyroby metalowe gotowe (z wyłączeniem maszyn

i urządzeń) 9 517,422 3,97%

maszyny, urządzenia, sprzęt elektryczny i elektroniczny 240,638 0,10%

sprzęt transportowy 903,516 0,38%

meble, pozostałe wyroby gotowe 75,433 0,03%

surowce wtórne, odpady komunalne 3 689,175 1,54%

przesyłki listowe oraz paczki i przesyłki kurierskie 0,048 0,000%

puste opakowania 1 063,870 0,44%

ładunki przewożone w trakcie przeprowadzki, pozostałe

ładunki niebędące przedmiotem handlu 0,000 0,00%

towary mieszane, bez spożywczych 1 903,610 0,79%

towary nieidentyfikowalne 9 796,830 4,08%

pozostałe towary 5 416,429 2,26%

Rys. 31. Udział przetransportowanych grup towarowych wg masy w latach 2015-2017

węgiel kamienny, brunatny, ropa, gaz

w tym węgiel kamienny rudy metali, produkty górnictwa i

kopalnictwa

w tym rudy żelaza

w tym kruszywo, piasek, żwir, gliny

produkty spożywcze

wyroby włókiennicze i odzież, skóry

drewno wyroby z drewna i korka

koks, brykiety

w tym produkty rafinacji ropy naftowej

chemikalia, produkty chemiczne

surowce niemetaliczne

w tym cement, wapno, gips

w tym pozostałe materiały budowlane

metale, wyroby metalowe

Wielkość wykonanej pracy przewozowej wg grup towarów (w tys. tono-km) oraz udział w rynku w 2017 r.

praca przewozowa

grupy towarowe ogółem

(tys. tono-km) udział w rynku [%]

razem 54 829 028,990 100,00%

produkty rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa, rybactwa i

rybołówstwa 1 404 183,951 2,56%

w tym zboża 296 574,796 0,54%

węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny 15 079 000,399 27,50%

w tym węgiel kamienny 14 474 308,730 26,40%

rudy metali i pozostałe produkty górnictwa i kopalnictwa 15 126 438,885 27,59%

w tym rudy żelaza 4 056 629,731 7,40%

kruszywo, piasek, żwir, gliny 8 915 271,357 16,26%

produkty spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe 324 692,424 0,59%

wyroby włókiennicze i odzież, skóry i produkty skórzane 877,484 0,0016%

drewno wyroby z drewna i korka, słomy, papier i wyroby z

papieru, wyroby poligraficzne oraz nagrania 526 502,209 0,96%

koks, brykiety, produkty rafinacji ropy naftowej, gazy

wytwarzane metodami przemysłowymi 8 790 780,293 16,03%

w tym produkty rafinacji ropy naftowej 5 961 253,969 10,87%

chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne, wyroby z

gumy i tworzyw sztucznych, paliwo jądrowe 3 149 388,114 5,74%

wyroby z pozostałych surowców niemetalicznych 958 636,252 1,75%

w tym cement, wapno, gips 782 102,857 1,43%

pozostałe materiały budowlane 166 413,251 0,30%

metale, wyroby metalowe gotowe (z wyłączeniem maszyn i

urządzeń) 2 454 225,525 4,48%

maszyny, urządzenia, sprzęt elektryczny i elektroniczny 57 483,104 0,10%

sprzęt transportowy 266 499,623 0,49%

meble, pozostałe wyroby gotowe 27 800,256 0,05%

surowce wtórne, odpady komunalne 923 474,385 1,68%

przesyłki listowe oraz paczki i przesyłki kurierskie 0,768 0,0000014%

puste opakowania 395 453,106 0,72%

ładunki przewożone w trakcie przeprowadzki, pozostałe ładunki

niebędące przedmiotem handlu 0,000 0,00%

towary mieszane, bez spożywczych 236 852,289 0,43%

towary nieidentyfikowalne 3 846 849,519 7,02%

pozostałe towary 1 259 890,404 2,30%

Rys. 32. Udział przetransportowanych grup towarowych wg pracy przewozowej w latach 2015-2017