SZW trzeciej generacji (technologia portali internetowych/technologia Web 3,0) – polegające na budowie zintegrowanych systemów pozwalających na

wielostronne komunikowanie się, wymianę informacji i korzystanie ze zinte-growanej bazy danych oraz ustalania zasad dostępu określonych użytkowni-ków do określonych aplikacji (np. do potrzeb związanych z ochroną danych). 4. SZW czwartej generacji (technologia portali semantycznych i technologii

sztucz-nej inteligencji) – polegające na stworzeniu użytkownikom możliwości twórcze-go i innowacyjnetwórcze-go korzystania z informacji w taki sposób, by przetworzone informacje miały już gotową postać propozycji rozwiązania problemu. Przygo-towana propozycja może być zaakcepPrzygo-towana lub poddana dalszemu przetwo-rzeniu przez użytkownika. Opracowanie propozycji odbywa się na podstawie uzyskanych informacji ze zróżnicowanych źródeł osobowych i nieosobowych. Technologie zarządzania informacją (wiedzą) dla potrzeb wspomagania pro-cesów podejmowania decyzji są bardzo szeroko prezentowane w specjalistycznej literaturze.

Na dzień dzisiejszy istnieje konieczność kompleksowego wdrażania specjali-stycznych rozwiązań informatycznych o charakterze systemowym oraz wdrażania profesjonalnych aplikacji dla potrzeb reagowania i zarządzania kryzysowego.

2.4. Zarządzanie wiedzą w zarządzaniu kryzysowym

Dynamiczne rozwijanie się wiedzy związanej z problematyką zarządzania kryzyso-wego rodzi kolejne wyzwania w temacie opracowania specjalistycznej metodyki zarządzania wiedzą (Knowledge Management, KM) z tego obszaru. Na wspomnia-ną metodykę składać się będą: defi nicje, kluczowe obszary wiedzy, procedury,

techniki i narzędzia. Upowszechnienie specjalistycznej metodyki zarządzania

za-sobami wiedzy z obszaru zarządzania kryzysowego da wiele korzyści, takich jak: • szybsza adopcja – dzięki wprowadzeniu jasnych standardów i dobrych

prak-tyk wymagany jest mniejszy zakres wiedzy na temat KM do stosowania jej w praktyce, bo dobrze opisana metodyka dla różnych problemów proponuje gotowe rozwiązania,

• ujednolicenie języka komunikacji – podobnie, jak to ma miejsce w przypadku metodyki zarządzania projektami, uczestnicy zamierzeń wywodzący się z róż-nych organizacji są w stanie skutecznie komunikować się w ramach realizo-wanego zadania i wzajemnie rozumieć swoje intencje, bowiem posługują się tymi samymi pojęciami,

• porównywalność inicjatyw – podobny sposób opisu inicjatyw KM w organi-zacjach sprawi, że łatwiej będzie porównać działania i rezultaty w nich osią-gnięte,

2. Podstawy inżynierii zarządzania kryzysowego 43

• odkrywanie ogólnych prawd – oddzielenie wymiaru merytorycznego od me-todycznego może ułatwić formułowanie ogólnych wniosków i reguł dotyczą-cych zarządzania wiedzą w organizacjach15.

Mimo iż, nie powstała jak dotąd jednolita i spójna defi nicja zarządzania wie-dzą w ujęciu ogólnym i w poszczególnych specjalizacjach, powszechnie akcepto-wana zarówno w teorii, jak i praktyce zarządzania, to należy zawsze uwzględniać, że zarządzanie wiedzą musi:

• mieć charakter kompleksowy,

• zamieniać aktywa intelektualne organizacji w efekt ekonomiczny, organizacyjny, • być wspierane przez cztery czynniki: przywództwo, kulturę organizacyjną,

technologię i system pomiarowy,

• łączyć ze sobą ludzi, a dokładniej tych, którzy posiadają wiedzę z tymi, którzy jej potrzebują,

• być hybrydowym połączeniem ludzi i technologii, • kreować sieć – formalną lub nieformalną.

Dla zobrazowania zróżnicowanych poglądów w obszarze defi niowania pojęcia „zarządzanie wiedzą” poniżej przedstawiono kilkanaście defi nicji na ten temat: 1. Zarządzanie wiedzą składa się z procesów przechodzenia wiedzy w dwóch

wymiarach, tj. epistemologicznym (ukryta/dostępna) i ontologicznym (indy-widualna, grupowa, organizacyjna): socjalizacji, eksternalizacji, kombinacji i internalizacji16.

2. Zarządzanie wiedzą składa się z sześciu kluczowych procesów: „lokalizowania, pozyskiwania, rozwijania, dzielenia się wiedzą i jej rozpowszechniania, wyko-rzystywania oraz zachowywania wiedzy”17.

3. Zarządzanie wiedzą składa się z czterech aspektów: „dzielenia się wiedzą, do-stępu do wiedzy, przyswajania wiedzy i zastosowania wiedzy”18.

4. Zarządzanie wiedzą jest procesem „wyłapywania” ekspertyz w przedsiębior-stwie gdziekolwiek istnieją i dystrybucji ich wszędzie tam, gdzie mogą pomóc wytworzyć większy zwrot19.

5. Zarządzanie wiedzą to ogół procesów umożliwiających tworzenie, upowszech-nianie i wykorzystanie wiedzy do osiągania celów organizacji (Cranfi eld School

of Management).

6. Zarządzanie wiedzą to strategia dostarczania odpowiedniej wiedzy do odpo-wiednich ludzi w odpowiednim czasie i wspieranie ludzi w dzieleniu się i sto-sowaniu informacji w taki sposób, by podnosiła efektywność organizacji20.

15 M. Żmigrodzki, Metodyka zarządzania wiedzą, www.e-mentor.edu.pl.

16 H. Takeuchi, Kreowanie wiedzy w organizacji. Jak spółki japońskie dynamizują procesy

innowacyjne, Warszawa 2000.

17 S. Raub, K. Rombardt, Zarządzanie wiedzą w organizacji, Kraków 2002, s. 48.

18 A.M. Laverde, A.F. Baragano, J.M. Sarriegui Dominguez, Knowledge Processes: An

Ove-rview of the Principal Models, 3rd European Knowledge Management Summer

Scho-ol, San Sebas an 2003.

19 Knowledge Mapping & Management, London 2002, s. 2 (tłum. własne).

2. Podstawy inżynierii zarządzania kryzysowego

44

7. Zarządzanie wiedzą jest określonym i systematycznym zarządzaniem istotną dla organizacji wiedzą i związanymi z nią procesami kreowania, zbierania, or-ganizowania, dyfuzji, zastosowań i eksploatacji realizowanych w dążeniu do osiągania celów organizacji21.

8. Głównym celem zarządzania wiedzą jest poprawa sprawności organizacji przez umożliwienie jednostkom lokalizowania, dzielenia i zastosowania ich wiedzy, by podejmowane były optymalne decyzje w czasie rzeczywistym22. 9. Zarządzanie wiedzą to organizacja i usprawnianie systemu wsparcia wiedzy

w określonej organizacji. Jego głównym celem jest umożliwienie optymalne-go wykorzystania wiedzy w miejscu działania23.

10. Zarządzanie wiedzą jest celową, systematyczną strategią optymalizacji bizne-su, która selekcjonuje, destyluje, przechowuje, organizuje, pakuje i przekazu-je informację istotną dla biznesu przedsiębiorstwa w sposób poprawiający efektywność pracowników i konkurencyjność fi rmy24.

Z badań przeprowadzonych w ponad 700 fi rmach amerykańskich wynika, że wiedza przydatna do zarządzania podmiotem organizacyjnym znajduje się za-równo w formalnych dokumentach, jak i w umysłach pracowników. Wyniki tych badań być może już trochę spóźnionych jest punktem odniesienia do badań na poziomie kraju – przedstawia rysunek 8.

Rys. 8. Alokacja zasobów wiedzy w organizacji (Knowledge Management – KM)

Dokumenty papierowe 26% Dokumenty elektroniczne 20% Komputerowe bazy danych 12% Umysł pracowników 42%

Źródło: „Numann Management Review”; System informacji strategicznej, red. R. Boro-wiecki, M. Romanowski, Warszawa 2001.

W praktyce zarządzanie wiedzą przybiera różne formy w zależności od charak-teru działalności podmiotu organizacyjnego, specyfi ki branży i przyjętej strategii. Wyróżnia się cztery podstawowe modele strategii zarządzania wiedzą stosowane

21 A. Stosik, Zarządzanie wiedzą w małej fi rmie, „Prace Naukowe AE”, Wrocław 2003,

nr 975, s. 362–370.

22 A. Farquhar, The Road Ahead for Knowledge Management An AI Perspec ve, „AI

Ma-gazine”, Winter 2000, s. 17.

23 B.A. Bremdal, C. Spaggiari, F. Johansen, R. Engels, Knowledge Management through

Content Interpreta on, Halden 2000, s. 4.

2. Podstawy inżynierii zarządzania kryzysowego 45

w różnych sektorach i branżach, które dostosowuje się specyfi ki podmiotu orga-nizacyjnego25.