Hałas

Najbardziej uciążliwymi źródłami emisji hałasu, jakie mają wpływ na klimat akustyczny Małopolski jest bardzo dynamiczny i zmienny w czasie hałas komunikacyjny, w tym hałas lotniczy oraz hałas generowany przez zakłady przemysłowe i gospodarcze; obiekty publiczne oraz place budowy.

Podstawowymi narzędziami w walce z emisją hałasu do środowiska, są między innymi instrumenty planowania przestrzennego oraz instrumenty ochrony środowiska (zabezpieczenia akustyczne, dobrze zaprojektowane i wykonane drogi linie kolejowe i porty lotnicze oraz plany i programy walki z hałasem).

W z dnia 3 lipca 2009 roku, uchwałą Nr XXXIV/494/09 Sejmiku Województwa Małopolskiego został przyjęty do realizacji pierwszy Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego, który został zaktualizowany uchwałą Nr XLII663/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 września 2013r. Programu przyjęty do realizacji uchwałą z dnia 30 września 2013r., swoim zakresem obejmował tereny poza aglomeracyjne, wzdłuż odcinków dróg o łącznej długości 803,15km, dla których natężenie ruchu w 2010roku wynosiło 3 mln pojazdów rocznie oraz tereny wzdłuż 130km linii kolejowych, o natężeniu ruchu powyżej 30 tys., pociągów rocznie.

Na drogach, które zostały objęte aktualizacją przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu dotyczyły 126 km dróg. W celu poprawy jakości klimatu akustycznego na terenach położonych w obszarze oddziaływania dróg, program zakładał budowę 5 km ekranów akustycznych oraz wymianę nawierzchni, na nawierzchnię o obniżonym poziomie wytwarzanego hałasu, na odcinku ok 120 km dróg. Termin realizacji tych zadań został wyznaczony na koniec 2033roku.

Podmiotami zobowiązanymi do wykonania przyjętych w programie celów i działań są zarządcy dróg i linii kolejowych, tj. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, PKP Polskie Linie Kolejowe sp. z o. o oraz Stalexport Autostrada Małopolska S.A. Organem kontrolnym dla wykonawców działań wyznaczony został Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Krakowie.

Zgodnie z informacją zawartą w przyjętą uchwałą Nr XLIV/678/17/663/1330 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 28 grudnia 2017r., aktualizację „Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego”, w latach 2013-2016, wykonano ok.4,43km ekranów akustycznych i wymieniono nawierzchnię na odcinku 28km, co stanowi ok. 88,5% wykonania prac związanych z budową ekranów akustycznych oraz ok 23% wymienionej nawierzchni dróg.

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, w latach 2012-2016, w ramach „Programu Państwowego monitoringu emisji hałasu”, wykonał pomiary hałasu komunikacyjnego, w tym hałasu drogowego, kolejowego i lotniczego oraz przemysłowego na terenie Województwa Małopolskiego, pomiary hałasu komunikacyjnego realizowane były również w roku 2017. Prowadzone pomiary miały określić warunki akustyczne panujące w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych oraz przedstawić dane o uciążliwości akustycznej analizowanych miejsc.

Hałas drogowy

Pomiary klimat akustycznego hałasu drogowego w latach 2012- 2017 przeprowadzono dla dróg krajowych i wojewódzkich. Pomiary określające poziomy krótkookresowe (dobowe), wykonano w 69 punktach, a określające poziomy długookresowe przeprowadzono w 19 punktach. Głównym celem prowadzonych pomiarów było wyznaczenie oraz zewidencjonowanie miejsc, w których przekroczone są dopuszczalne wartości hałasu oraz określenie warunków jakie panują w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych. Pomiary prowadzone były na terenie całego województwa.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska

W latach 2016- 2017 badania poziomu hałasu drogowego przeprowadzono w 30 punktach, w tym w 24 punktach wykonane zostały pomiary krótkookresowe, a w 6 punktach prowadzone były badania długookresowe.

Badania długookresowe w roku 2016 prowadzone były w następujących punktach: Nowy Sącz, ul. Nowochruślicka /DK 75, Myślachowice/ DW 791 i Ilkowice /DW 973, natomiast w roku 2017 w punktach: Wadowice/DK28, Nowy Sącz ul. Królowej Jadwigi/ DK87 i m. Piotrowice/DK 79.

Badani krótkookresowe w 2016 roku, prowadzone były w następujących punktach: Nowy Sącz ul. Nowochruślicka/DK75, Nowy Sącz ul. Jagiellońska/DK75, Biecz/DW980, Lubomierz/DW968, Piwniczna Zdrój/DK87, Mylachowice/DW791, Sukmanie/DW975, Tymanowa/DW966, Bochnia/DW965, Nowe Brzesko/DW775, Olszyny/DW781, Wola Batorska/DW964, Przytkowice/DW953 i Dłużec/DW974. W roku 2017, badania przeprowadzono w następujących punktach pomiarowych: Przesławice/DW 775, Olkusz/DW791, Polana Wielka/DW 949, Marszowice/DW967, Szczawa/DW968, Ludźmierz/DW 957, Rytro/DK87, Nowy Sącz ul. Krakowska, Sokołowice/DW768, Kowala/DW775, Radłów/DW975 oraz Połom Duży/DW965.Rysunek 2.15 Liczba punktów pomiarowych z przekroczeniem poziomów dopuszczalnych hałasu drogowego w latach 2012-2017

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WIOŚ, „Raport podsumowujący 5 letni cykl monitoringu hałasu obejmujący lata 2012-2016”, „Wyniki pomiarów monitoringu hałasu komunikacyjnego na terenie województwa małopolskiego wykonanych w 2017roku.”.

Przeprowadzone wyniku pomiarów wykazały, iż we wszystkich opomiarowanych odcinkach dróg, zarówno w porze dziennej i nocnej nie odnotowano przekroczenia norm powyżej 20 dB.

Najwięcej przekroczeń hałasu krótkookresowego mierzonego podczas jednej doby (LAeqD, LAeqN) zarejestrowano w porze dziennej w roku 2015, natomiast w porze nocnej w latach 2012, 2015 i 2016.

Najmniej przekroczeń hałasu mierzonego podczas jednej doby (LAeqD, LAeqN) zarejestrowano w porze dziennej w roku 2013, w porze nocnej również w roku 2013.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska

Natomiast przekroczenia hałasu długookresowego LDWN oraz LN, zarówno w porze dziennej, jak i porze nocnej, zrejestrowano w każdym roku monitoringowym tj w okresie 2012 – 2016. Najwięcej przekroczeń odnotowano w roku 2012. W latach 2013, 2014, 2015 i 2016 odnotowano pojedyncze przekroczenia. Zgodnie z danymi WIOŚ na przełomie 2016-2017 roku, zostały sporządzone przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie i Stalexport Autostrada Małopolska S.A., nowe mapy akustyczne.

Uchwałą Nr XLIV/678/17/663/1330 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 28 grudnia 2017 r., przyjął aktualizację „Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego”.

Aktualizacją Programu objętych zostało 35,52km autostrady oraz 233,14km dróg wojewódzkich, w tym odcinki dróg, dla których sporządzone zostały nowe mapy akustyczne. Przekroczenia poziomów dopuszczalnych występują wzdłuż dróg o łącznej długości 147,1km, w tym 8,1km autostrady A4, oraz 139km dróg wojewódzkich. Zgodnie z zapisami w/w Programu na ponadnormatywny hałas może być narażonych ok. 41 tysięcy mieszkańców, a w tym ok. 4,3 tyś. narażonych na najwyższy poziom przekroczenia hałasu zarówno dla pory dobowej jak i nocnej.

Hałas kolejowy

Łączna długość linii kolejowych w województwie wynosi ok. 1040,7 km., a największe obciążenie ruchem pasażerskim występuje na magistralach:

 Kraków-Trzebinia-Katowice

 Kraków-Tarnów

 Kraków-Warszawa.

Ze względu na to, że linie kolejowe na dużym odcinku są zlokalizowane na terenach intensywnej zabudowy mieszkalnej, a stan techniczny nawierzchni kolejowej jest przestarzały, hałas kolejowy jest najbardziej uciążliwy dla okolicznych mieszkańców.

Pomiary hałasu kolejowego w latach 2012-2017 wykonano w 19 punktach na terenie całego województwa.

W roku 2016, badania poziomu hałasu kolejowego wykonane zostały w następujących punktach:

Maków Podhalański/LK nr 8, Żegiestów/LK nr 96 i Tuchów/LK nr 96., natomiast w roku 2017 w punktach: Klecza Dolna /LK nr 117, Poronin/ LK nr 99 i Tuchów/LK nr 96.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska

Rysunek 2.16 Liczba punktów pomiarowych z przekroczeniem poziomów dopuszczalnych hałasu kolejowego w latach 2012-2017

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WIOŚ, „Raport podsumowujący 5 letni cykl monitoringu hałasu obejmujący lata 2012-2016”, „Wyniki pomiarów monitoringu hałasu komunikacyjnego na terenie województwa małopolskiego wykonanych w 2017roku.”.

Wyniku pomiarów wykazały przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu zarówno w porze dziennej, jak i nocnej. Najwięcej przekroczeń hałasu mierzonego podczas jednej doby (LAeqD, LAeqN) odnotowano w porze dziennej i nocnej w roku 2012 i 2015. W latach 2013 i 2014 zarejestrowano tylko pojedyncze przekroczenia w porze nocnej, a w roku 2016 pojedyncze przekroczenia w porze dziennej.

Hałas lotniczy

Zaliczany jest do hałasu bardzo uciążliwego podobnie jak hałas drogowy. Hałas lotniczy pojawia się nagle, szybko osiąga wartość maksymalną i następnie szybko ustaje. Dźwięk generowany przez startujący samolot osiąga 120-130 dB, czyli poziomu odczuwalnego jako ból. Pomiary hałasu lotniczego prowadzone były na obszarze Międzynarodowego Portu Lotniczego Kraków – Balice, który jest drugi polskim portem lotniczy po warszawskim Okęciu, zarówno pod względem ilości odprawianych pasażerów jak również operacji lotniczych.

Pomiary przeprowadzono na wysokości 4 m.n.p.t. w punkcie oddalonym od pasa startowego o 3225 m. Punkt pomiarowy wyznaczony został na terenie chronionym w pobliżu wielokondygnacyjnych budynków mieszkalnych. Pomiarami objęto wszystkie lądujące i startujące w trakcie pomiarów samoloty. Od 2014 roku prowadzone i gromadzone są pomiary ciągłego monitoringu hałasu lotniczego wokół lotniska Kraków – Balice.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska

Rysunek 2.17 Liczba punktów pomiarowych z przekroczeniem poziomów dopuszczalnych hałasu lotniczego, w latach 2012-2016

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WIOŚ, „Raport podsumowujący 5 letni cykl monitoringu hałasu obejmujący lata 2012-2016”.

Pomiary wykonane w latach 2014 – 2016 wykazały przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu zarówno w porze dziennej, jak i nocnej (LAeqD, LAeqN). Widoczny jest wyraźny wzrost przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu do 5 dB, przekroczenie to utrzymuje się na stałym poziomie od 2014roku. Ze względu na fakt, że w roku 2017, pomiary hałasu lotniczego nie były wykonywane nie można się odnieść do aktualnego stanu klimatu akustycznego występującego na obszarach zlokalizowanych w obrębie lotniska Balice. Zgodnie z informacją WIOŚ w Krakowie, kolejna tura badań monitoringowych hałasu lotniczego zaplanowana została na jesień 2018r.

Hałas przemysłowy

Pomiary hałasu przemysłowego prowadzone są podczas kontroli zakładów emitujących hałas do środowiska. Kontrolami i pomiary WIOŚ w Krakowie objął głównie na mikro i małe przedsiębiorstwa prowadzące swoją działalność na posesjach o niewielkiej powierzchni, usytuowanych na terenach zabudowy mieszkaniowej, gdzie emisja hałasu przedostającego się do środowiska jest najbardziej uciążliwa. Wybór tych podmiotów spowodowany był również tym, iż coraz mniej skarg wpływa na podmioty duże, natomiast problemem w ostatnich latach stał się hałas emitowany przez małe podmiotów gospodarcze. Wśród skontrolowanych podmiotów największą grupę stanowiły tartaki, zakłady stolarskie, stacje paliw, zakłady budowlane oraz myjnie samochodowe. Przeprowadzone przez WIOŚ, kontrole wykazały, iż głównym źródłem hałasu emitowanego do środowiska przez te podmioty są urządzenia klimatyzacyjne montowane na zewnątrz budynków a w przypadku zakładów produkcyjnych urządzenia takie jak: maszyny tartaczne, szlifierki, piły tarczowe, spawarki, młoty pneumatyczne, koparki, kruszarki i inne urządzenia budowlane.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska

Tabela 2.10 Liczba punktów pomiarowych oraz wyniki pomiarów monitoringowych hałasu przemysłowego przeprowadzonego w latach 2012-2016, przez WIOŚ w Krakowie na terenie województwa małopolskiego

Rysunek 2.18 Liczba punktów pomiarowych z przekroczeniem poziomów dopuszczalnych hałasu przemysłowego na terenie województwa małopolskiego w latach 2012-2016

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WIOŚ, „Raport podsumowujący 5 letni cykl monitoringu hałasu obejmujący lata 2012-2016”.

Przeprowadzone badania wykazały, przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu zarówno w porze dziennej, jak i nocnej (LAeqD, LAeqN). W latach 2016-2017 widoczny jest wyraźny wzrost punktów, w których zaobserwowano przekroczenia hałasu o wartości do 5 dB, oraz brak punktów z brakiem przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu.