Użytkowanie wód

Wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności pobierane są w województwie małopolskim z ujęć podziemnych i wód powierzchniowych. W 2016 r. pobrano łącznie 532,4 hm³ wód, które wykorzystane zostały między innymi na cele produkcyjne (317,1 hm³), eksploatację sieci wodociągowych (158,7 hm³), a także do nawodnień w rolnictwie, leśnictwie oraz napełniania i uzupełniania stawów rybnych (56,5 hm³). W przeważającej większości wody pobierane są z ujęć wód powierzchniowych. Udział poborów wód powierzchniowych na cele produkcyjne wynosi 92,6%. W przypadku poborów wód powierzchniowych przeznaczonych do wtłoczenia do sieci wodociągowej udział jest mniejszy i stanowi 66,7%. Poniższa tabela (Tabela 2.12Tabela 2.13) przedstawia wielkości poborów wód w województwie małopolskim w latach 2012 – 2016. Na jej podstawie stwierdzić można, że do 2015 roku pobór wód zmniejszał się. W 2016 r. nastąpił wzrost wielkości poboru o ok. 13%. W przeważającej większości (ok. 61%) woda pobierana jest na cele przemysłowe. Najmniejszy udział ma pobór wód na cele rolnicze i leśne. Jedynie 10% ogólnego poboru wody przeznaczane jest na ten cel.

Tabela 2.12 Pobór wody w województwie małopolskim Pobór

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

W ostatnich latach zaobserwować można niewielki spadek zużycia wody w województwie małopolskim. Największy spadek zużycia wody zauważyć można w przemyśle. W 2017 r., w porównaniu z 2012 r., zużycie wody w przemyśle spadło o ok. 10%. W latach 2012-2017 zaobserwowano niewielki wzrost, na poziomie kilku procent, zużycia wody w rolnictwie i leśnictwie oraz w eksploatacji sieci wodociągowej. W tabeli poniżej (Tabela 2.13) przedstawiono wielkości zużycia wody w latach 2012-2017.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska Tabela 2.13 Zużycie wody w województwie małopolskim

Zużycie

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Na terenie województwa małopolskiego wody przeznaczone dla ludności rozprowadzane są siecią wodociągową o łącznej długości 20 429,1 km. Wartość ta corocznie wzrasta o kilka procent.

W porównaniu z 2012 r. nastąpił wzrost długości sieci wodociągowej o ok. 13%. Z roku na rok wzrasta również liczba osób korzystających z sieci wodociągowej. W 2016 r. 81,4% mieszkańców Małopolski korzystało z sieci wodociągowej. Jest to jednak wartość niższa niż określona dla Polski. Zgodnie z danymi GUS, w 2016 r. sieć wodociągowa dostarczała wodę do 91,9% mieszkańców Polski. Większy przyrost ludności korzystającej z sieci wodociągowej zaobserwować można na terenach wiejskich.

W porównaniu z 2012 r. liczba osób korzystających w 2016 r. z wodociągu w mieście wzrosła jedynie o 1,3%. Na terenach wiejskich wartość ta jest znacznie wyższa. Liczba ludności korzystających z sieci wodociągowej wzrosła o 15,5%.

Większy przyrost długości sieci zaobserwować można w przypadku sieci kanalizacyjnej. W 2017 r.

na terenie województwa małopolskiego długość sieci kanalizacyjnej wynosiła 15 870,3 km i wzrosła względem roku 2012 o ok. 39%. Corocznie wzrasta również liczba osób korzystających z sieci kanalizacyjnej. Ok. 62,5% mieszkańców odprowadza ścieki do sieci kanalizacyjnej. Należy jednak zauważyć, że jest to wartość o 7,6% niższa od wartości określonej dla Polski. Analizując lata 2012 – 2016 stwierdzić można, że na terenach wiejskich zintensyfikowano budowę sieci kanalizacji sanitarnej.

W porównaniu z 2012 r. liczba ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej wzrosła o prawie 48%.

W miastach wartość ta jest znacznie niższa. Nastąpił wzrost liczby ludności jedynie o 3,2%.

Tabela 2.14 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna w województwie małopolskim.

Wskaźnik

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska Rysunek 2.21 Długość sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w województwie małopolskim.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Rysunek 2.22 Ludność korzystająca z sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w województwie małopolskim

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Ścieki odprowadzane siecią kanalizacyjną oczyszczane są na komunalnych oczyszczalniach ścieków.

W 2017 r. odprowadzono 113 435 dam³ ścieków komunalnych. W porównaniu z 2012 r. ilość ścieków odprowadzanych do oczyszczalni ścieków wzrosła o ok. 11,4%. W województwie małopolskim znajduje się obecnie 177 biologicznych oczyszczalni ścieków oraz 66 oczyszczalni z podwyższonym usuwaniem biogenów. Brak jest natomiast oczyszczalni mechanicznych. W porównaniu z rokiem 2012 liczba biologicznych oczyszczalni spadła o 4 szt., a liczba oczyszczalni z podwyższonym usuwaniem biogenów wzrosła o 9 szt. W oczyszczalniach biologicznych oczyszczono w 2017 r. 20 262 dam³ ścieków komunalnych, a w oczyszczalniach z podwyższonym usuwaniem biogenów – 93 173 dam³ ścieków komunalnych. W porównaniu z rokiem 2012, ilość oczyszczanych ścieków komunalnych wzrasta.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska

Tabela 2.15 Sposób zagospodarowania ścieków komunalnych w województwie małopolskim

Wskaźnik

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Wzrost długości sieci kanalizacyjnej i liczby mieszkańców podłączanych do sieci kanalizacyjnej, przekłada się na wzrost ilości ścieków odprowadzanych do oczyszczalni ścieków komunalnych, co powoduje również wzrost wielkości ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych wraz z oczyszczonymi ściekami z oczyszczalni ścieków komunalnych. Największy wzrost zaobserwować można w przypadku ładunków BZT5, zawiesiny ogólnej oraz ChZT. W 2017 r. wielkość ładunku BZT5 wzrosła o 34,05% w porównaniu z rokiem 2012. Wielkość ładunku zawiesiny ogólnej wzrosła o 26,82%, a ChZT – 22,35%. Wielkość ładunku fosforu w stosunku do roku bazowego wzrosła o ok. 10,24%

Najmniejszy wzrost, jedynie o 2,99%, zaobserwować można w przypadku azotu ogólnego.

Tabela 2.16 Ładunki zanieczyszczeń odprowadzane z oczyszczalni ścieków komunalnych

Wskaźnik

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska Rysunek 2.23 Ładunki zanieczyszczeń odprowadzane z oczyszczalni ścieków komunalnych

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

W województwie małopolskim w 2017 r. odprowadzonych zostało 420,9 hm³ ścieków przemysłowych.

Zaobserwować można spadek wytwarzania ścieków przemysłowych. W porównaniu do 2012 r., ilość ścieków przemysłowych zmniejszyła się o ok. 10%. Większość powstających ścieków przemysłowych odprowadzona była do wód. Jedynie 2,9% ścieków odprowadzanych było do kanalizacji sanitarnej.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska Tabela 2.17 Sposoby gospodarowania ściekami przemysłowymi w województwie małopolskim

Wskaźnik Jednostka 2012 2013 2014 2015 2016 2017

ścieki odprowadzone bezpośrednio do wód lub do ziemi - wody chłodnicze

(niewymagające oczyszczania)

dam³ 291 440 289 382 241 979 247 921 263 927 254 045

hm³ 291,4 289,4 242,0 247,9 263,9 254,0

ścieki zawierające substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego

dam³ 14 381 16 286 15 500 14 653 15 330 20 340

hm³ 14,4 16,3 15,5 14,7 15,3 20,3

ścieki odprowadzone bezpośrednio do wód lub do ziemi wymagające oczyszczania

dam³ 165 721 168 451 161 296 157 970 150 574 154 718

hm³ 165,7 168,5 161,3 158,0 150,6 154,7

ścieki oczyszczane razem dam³ 161 044 163 506 156 537 144 863 137 157 140 573

hm³ 161,0 163,5 156,5 144,9 137,2 140,6

ścieki oczyszczane mechanicznie dam³ 149 012 151 925 145 293 132 316 124 571 126 879

hm³ 149,0 151,9 145,3 132,3 124,6 126,9

ścieki oczyszczane chemicznie dam³ 2 697 2 233 2 235 3 259 2 949 3 307

hm³ 2,7 2,2 2,2 3,3 2,9 3,3

ścieki oczyszczane biologicznie dam³ 3 581 3 364 3 508 3 585 3 679 2 685

hm³ 3,6 3,4 3,5 3,6 3,7 2,7

ścieki oczyszczane z podwyższonym usuwaniem biogenów

dam³ 5 754 5 984 5 501 5 703 5 958 7 702

hm³ 5,8 6,0 5,5 5,7 6,0 7,7

ścieki nieoczyszczane dam³ 4 677 4 945 4 759 13 107 13 417 14 145

hm³ 4,7 4,9 4,8 13,1 13,4 14,1

ścieki ponownie wykorzystane dam³ 49 426 51 490 51 417 53 981 54 972 55 443

hm³ 49,4 51,5 51,4 54,0 55,0 55,4

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

za lata 2016-2017 - tj. Programu Strategicznego Ochrona Środowiska

2.4.3 Jakość wód