Komunikacja (komunikowanie) to proces wymiany informacji, myśli, idei, odczuć, emocji za pomocą mowy, sygnałów, zachowania, a także pisma. I właśnie przekaz za pomocą znaków pisma (ręczny, drukowany, elektroniczny) czynimy obiektem naszego zaintereso-wania. Jak to ujął Krzysztof Migoń, „Piśmiennictwo, produkt kul-tury i społeczeństwa, podlega prawom komunikacji społecznej, bo jest instrumentem, uczestniczy w procesach transmisji zapisanego języka, w społeczeństwie ma swoich twórców i odbiorców”1.
Badanie wytworów piśmiennictwa, ich form, zawartości, od-działywania społecznego to zajęcie pasjonujące. Rozległość i różno-rodność tych badań są imponujące, co ma także odbicie w liczbie dyscyplin w nie zaangażowanych. Bibliologia, bibliotekoznawstwo, informatologia także są żywotnie zainteresowane tą problematyką, choć oczywiście nie mogą uzurpować sobie prawa do wyłączności.
Dyscypliny bibliologiczne badają i oceniają zarówno cechy formalne dokumentów biorących udział w obiegu społecznym, jak i ich treść.
Ten niezwykle szeroki zakres zainteresowań niejednokrotnie wzbu-dzał obiekcje, stawał się przedmiotem dyskusji i gorących sporów.
Nawet niektórzy bibliologowie ostrzegali przed zabieraniem głosu w sprawie treści dzieł, uznając, że mają do tego prawo wyłącznie specjaliści — twórcy tego piśmiennictwa2.
1 K. Migoń: Uniwersum piśmiennictwa, jego właściwości, granice i sposoby istnie-nia. W: Uniwersum piśmiennictwa wobec komunikacji elektronicznej. Red. K. Migoń, M. Skalska-Zlat. Wrocław 2009, s. 11.
2 Szerzej na ten temat: M. Skalska-Zlat: Bibliografia w Polsce 1945—1996.
Naukoznawcza analiza dyscypliny. Wrocław 2002, s. 42 passim, oraz w artykule Bibliografia jako przedmiot i narzędzie badań. W: Czwarta Ogólnokrajowa Narada
160 Marta Skalska-Zlat
Gdybyśmy zgodzili się w pełni z takim stanowiskiem, podważy-libyśmy — na co wielokrotnie zwracano uwagę — istotę bibliologii jako nauki stosowanej, nastawionej na pragmatyzm, zajmującej się książką (dokumentem piśmienniczym) w całym złożonym procesie jej powstawania i funkcjonowania: produkcji, rozpowszechniania i oddziaływania społecznego. W badaniach bibliologicznych każ-dego z tych etapów życia książki nie można pominąć. Zwłaszcza w działalności bibliograficzno-informacyjnej konieczne jest wnikli-we rozpatrzenie treści dokumentów. Nie bez powodu w krajach anglosaskich rozróżnia się intelectual bibliography, która zajmuje się treścią tekstów, i physical bibliography, która koncentruje się na for-malnych cechach dokumentu3.
Odwołując się do opinii znakomitych polskich humanistów bi-bliologów, trzeba wskazać co najmniej dwa nazwiska: Stefana -Wierczyńskiego i Adama Łysakowskiego, którzy zgodnie twierdzili, że w bibliologii treść należy traktować na równi z innymi częściami składowymi dokumentu. Szczególnie Łysakowski wniknął głęboko w to zagadnienie, udowadniając, że bibliolog nie może się dystan-sować od treści dokumentu, gdyż ta nierozerwalnie łączy się z jego wartością. Wyraził to już w tytule swej rozprawy i w jej początko-wych zdaniach: „Skoro więc bibliografia chce adekwatnie przedsta-wiać ten świat, musi poznać treść książek i nie może zamykać oczu na wartość ich treści”4. Podkreślił też, że „moment treści stanowi istotny składnik analizy bibliograficznej”5. Uznawał bibliografię za naukę opisową i wyjaśniającą, wyjaśnienia zaś dzielił na historycz-ne i właśnie oceniające6. W swych rozważaniach nie ograniczył się zresztą do bibliografii, ale zwrócił też uwagę na konieczność znajo-mości treści i oceny treści również przez inne dyscypliny bibliolo-giczne. Podobne stanowisko zajmowali Stanisław Sierotwiński i Jan Muszkowski7. Także młodsze pokolenia polskich oraz zagranicz-Bibliografów, Warszawa 7—9 czerwca 1995. Referaty i dyskusja. [Oprac. D. Bilin-kiewicz-Blanc, A. Karłowicz]. Warszawa 1996, s. 50—62.
3 R. Stokes: The function of bibliography. Aldershot 1982, s. 13.
4 A. Łysakowski: Zagadnienie treści i wartości książki w bibliografii. „Biuletyn Instytutu Bibliograficznego” 1953, t. 3, nr 9, s. 197—198.
5 Ibidem, s. 222.
6 A. Łysakowski: Określenie bibliografii. Przedmiot, metody i zadania na tle nauki o książce. „Biuletyn Instytutu Bibliograficznego” 1953, t. 3, nr 2, s. 30. Por. też:
A. Żbikowska-Migoń: Adama Łysakowskiego poglądy na bibliografię. W: Czwarta Ogólnokrajowa Narada…, s. 75—84; S. Sierotwiński: Adam Łysakowski — teoretyk nauki o książce. „Przegląd Biblioteczny” 1952, z. 4, s. 326—331.
7 S. Sierotwiński: Analiza metody bibliograficznej. „Życie Nauki” 1949, nr 39, s. 198; J. Muszkowski: Życie książki. Wrocław 1951, s. 322.
nych bibliologów, bibliotekoznawców, informatologów akcentują potrzebę, wręcz konieczność ustosunkowania się tych dyscyplin do merytorycznej wartości dokumentów. Z coraz większym zapałem poszukują metod i sposobów analizy, a następnie oceny stanu i rozwoju komunikacji piśmienniczej, jej struktury, właściwości oraz wartości. Takich sposobów, które — choćby wstępnie — pozwolą niespecjalistom z danej dziedziny na prawidłową ocenę treści.
Dlaczego w moich dotychczasowych wywodach wymieniam przede wszystkim bibliografię jako dyscyplinę badającą zarówno aspekty formalne, jak i treściowe dokumentów? Otóż dlatego, że z niej właśnie — a szerzej: z nauki o informacji — wykształciła się bibliometria, wyeksponowana jako drugi człon tytułu niniejszego artykułu. Bibliometria oferuje wiele istotnych sposobów (technik) i mierników (wskaźników) oceny zarówno struktury, jak i procesów zachodzących w komunikacji piśmienniczej. Od razu należy dodać, że przede wszystkim naukowej komunikacji piśmienniczej. Biblio-metria dostarcza nam szerokiej wiedzy o właściwościach tej ko-munikacji, opisuje jej zasady, priorytety, ocenia jej wartość. W toku tych badań rodzi się nie tylko nowa wiedza o badanym odcinku komunikacji piśmienniczej, ale także proces doskonalenia się metod samej bibliometrii.
Wkrótce po „narodzinach” tego terminu, w 1969 roku, znacznie wzrosło zainteresowanie możliwościami badawczymi bibliometrii, zintensyfikowały się badania korzystające z jej metod i technik, wśród których istotną rolę wartościującą odgrywa analiza cyto-wań. Jest ona podstawą budowania, rozbudowywania i ulepszania warsztatu badań nad różnymi aspektami komunikacji piśmienniczej.
Wielokrotnie potwierdzono, że wnioski wynikające z analiz biblio-metrycznych wyraźnie korelują z opiniami ekspertów — z ocenami peer rewiev. Dzieje się tak, gdyż w gruncie rzeczy cytowania to nic innego, jak wypowiadanie się specjalistów o pracach innych specjali-stów, którzy zajmują się tą samą bądź zbliżoną tematyką badawczą.
Często też zdarza się, że formułujący opinie peer rewiev eksperci już wcześniej — choć w inny sposób, właśnie podlegający badaniom bibliometrycznym — taką opinię wyrazili w swych pracach nauko-wych, powołując się na publikacje (cytując) innych uczonych, jeśli były im pomocne w prowadzeniu własnych badań. Analiza cytowań jako forma oceny jakości publikacji jest cenna także dlatego, że daje bibliologom, informatologom ważne narzędzie potwierdzające ich uprawnienia do wypowiadania się o wartości merytorycznej doku-mentów. Upewnia ich, że w tej kwestii nie muszą od razu sięgać do opinii ekspertów dziedzinowych lub metod właściwych badanym
162 Marta Skalska-Zlat
dziedzinom, wystarczy, jeśli to uczynią na etapie weryfikacji wyni-ków. Za analizą cytowań przemawia jej obiektywizm oraz szerokie wykorzystanie w świecie, potwierdzające zaufanie do pozyskanych dzięki niej wyników. Badania nad wartością cytowań wymownie ilustrują ich potencjał w ocenie wiedzy zawartej w publikacjach naukowych.
Wraz z nadejściem ery informacji cyfrowej metoda analizy cy-towań została dostosowana do jej specyfiki i potrzeb. Poszerza się więc pole badawcze bibliometrii, a jej metody znajdujące nowe zastosowania muszą być odpowiednio modyfikowane pod wpły-wem nowych warunków badawczych. Współcytowania analizowa-ne w celu odkrywania zależności między publikacjami tradycyjnymi (drukowanymi) obecnie służą także badaniu struktury intelektualnej przestrzeni World-Wide Web. Podobnie Impact Factor (IF), utworzo-ny z myślą o ocenie czasopism (ewentualnie autorów, instytucji), po odpowiednich modyfikacjach przydaje się w ocenie potencjału stron WWW. Należy jednak zaznaczyć, że zasady komunikacji sieciowej są dopiero odkrywane, a co za tym idzie, nie do końca objaśnione.
Na przykład w badaniach dotyczących analizy cytowań mówi się o słabszej — niż w przypadku dokumentów drukowanych — za-leżności artykułów funkcjonujących w sieci od IF czasopisma, gdyż artykuły te mogą w pewnym sensie stanowić byt od czasopisma niezależny8.
Zakres i typologię badań bibliometrycznych można różnicować w zależności od rozległości wyznaczanych celów i od aspektów ko-munikacji, którymi chcemy się zająć. Analogicznie do stosowanych w bibliologii podziałów badań nad szeroko rozumianą książką, takich jak jej produkcja, rozpowszechnianie, zawartość i odbiór spo-łeczny, można je podzielić na trzy rozległe bloki, w których mieści się: autorstwo; wytwory piśmiennicze (nośniki informacji); idee, koncepty oraz ich wpływ na rozwój nauki.
W pierwszym bloku, autorskim, analiza może objąć poszczegól-nych autorów lub wybrane grupy osób — np. według tematyki ich zainteresowań, afiliacji, krajów pochodzenia — co pozwala na opis, objaśnienie, ocenę, prognozę komunikacyjnych zachowań uczonych.
Decyzje, które podejmuje autor w ramach własnej aktywności ko-munikacyjnej, dotyczą przede wszystkim szczegółowej tematyki publikacji, jej formy, jej lokalizacji, współautorstwa. Analiza
tytu-8 G.A. Lozano, V. Larivière, Y. Gingras: The weakening relationship between the impact factor and papers’ citations in the digital age. „Journal of the American Society for Information Science and Technology” 2012, vol. 63, nr 11, s. 2140—
2145.
łów publikacji, terminologii zawartej w pełnym tekście mówi wiele o kierunkach badań w obrębie dyscypliny, o związkach z innymi dyscyplinami. Decyzje autora o lokalizacji i formie tekstu, który chce opublikować (rozstrzygające np.: czy wybrać czasopismo w wersji drukowanej lub elektronicznej, czy też materiały konferencyjne lub inną postać książki zbiorowej), badaczowi pozwalają dociekać zasad wyborów autorskich. Z kolei analizy współpracy i współautorstwa pozwolą ocenić ich rozmiar w poszczególnych dyscyplinach. W su-mie badania te dają socjologiczny obraz związków interpersonal-nych, międzyinstytucjonalinterpersonal-nych, międzynarodowych9.
Blok drugi wiąże się z analizą owoców działalności autorskiej
— oceną merytorycznej wartości publikacji, przede wszystkim czasopism. Identyfikacja czasopism podstawowych dla danej te-matyki, która zgodnie z prawem Bradforda podlega rozproszeniu w mniejszej bądź większej (w zależności od dziedziny wiedzy) liczbie tytułów, wpływa na usprawnienie komunikacji naukowej oraz znacznie zwiększa pewność wyboru odpowiednich czasopism (np. jako lektury, jako miejsca publikowania prac badawczych, jako trzonu księgozbioru bibliotecznego). Szczególnie pożyteczne są w odniesieniu do badań interdyscyplinarnych te działania, w których notuje się największy stopień rozproszenia artyku-łów, jak również w stosunku do wąskospecjalistycznej tematyki niemającej własnych czasopism10. Analiza zawartości tematycznej
9 Z. Bigdeli, A. Gazni: Authors’ sources of information: A new dimension in information scattering. „Scientometrics” 2012, vol. 92, nr 3, s. 505—521; I.F. Dil-lon, K.L. Hahn: Are researchers ready for the electronic-only journal collection?:
Results of a survey at the university of Maryland. „Libraries and the Academy”
2002, vol. 2, nr 3, s. 375—390; H.R. Jamali, D. Nicholas: Interdisciplinarity and the information-seeking behavior of scientists. „Information Processing and Mana-gement” 2010, vol. 46, nr 2, s. 233—243; S. Talja, H. Maula: Reasons for the use and non use of electronic journals and databases: A domain analytical study in four scholarly disciplines. „Journal of Documentation” 2003, vol. 59, nr 6, s. 673—691.
10 S. Goldstein: Statistical bibliography and library periodical literature. Part 4:
1972 abstracting, indexing, and contents coverage of library and information science pe-riodicals. „Current Awareness Library Literature — CALL” 1973, vol. 2, s. 3—13;
M.L. Sprules: Online bibliometrics in an academic library. „Online” 1983, vol. 7, nr 1, s. 25—34; R.T. Bottle, C.E. Voudouris: A bibliometric critique of the EURI-STOTE database. „Journal of Information Science” 1988, vol. 14, nr 4, s. 205—220;
I.K.R. Rao: Journal productivity in economics. In: Informetrics 89/90: Selection of papers submitted for the Second International Conference on Bibliometrics, Scientome-trics and InformeScientome-trics. London, Ontario, July 1989. Ed. by L. Egghe, R. Rousseau.
Amsterdam—New York 1990, s. 251—280; S.R. Coleman: Disciplinary variables that affect the shape of Bradford’s bibliograph. „Scientometrics” 1994, vol. 29, nr 1, s. 59—81.
164 Marta Skalska-Zlat
i recepcji poszczególnych tytułów czasopism przez uczonych po-zwala na ocenę i porównanie ich bazy intelektualnej, identyfikację kierunków badań, które reprezentują11. Analiza produkcji, stop-nia wykorzystastop-nia różnych form piśmienniczych i wydawniczych umożliwia ich hierarchizację w obrębie analizowanej dyscypliny, wskazanie prac lub wydawnictw dla niej podstawowych, określe-nie tempa wzrostu poszczególnych form piśmiennictwa, progno-zowanie ich dalszego rozwoju, a więc dokonanie oceny roli, jaką odgrywają w komunikacji piśmienniczej12. Analiza wyszukiwań w bibliografiach i bazach danych pozwala rozpoznać potrzeby informacyjne użytkowników w zakresie piśmiennictwa naukowe-go oraz ocenić stopień zaspokojenia tych potrzeb. Daje więc jed-nocześnie obraz braków lub zaniedbań w zawartości treściowej zasobów piśmiennictwa13.
W ramach bloku trzeciego dokonuje się analizy tematycznej, której celem może być ocena szybkości rozprzestrzeniania się idei, ich przepływu między dyscyplinami, ocena miejsca, stanu, rozwoju, narodzin, stagnacji dyscyplin, specjalności, kierunków badawczych.
Niepoślednią rolę odgrywa w tym przypadku analiza terminologii swoistej dla nowo powstającej lub jeszcze niezupełnie ukształtowa-nej specjalności czy kierunku badawczego. Wskazuje ona stopień ak-ceptacji kształtujących się kierunków, tempo narastania badań, dzie-dzinę, z której „wykiełkowały” lub z którą są najsilniej związane14. Z kolei chronologiczna analiza terminologii używanej w naukach już ugruntowanych prowadzi do ustalenia zmian zachodzących w terminologii tych nauk, poznania zasad zastępowania jednych terminów innymi, ułatwia uchwycenie początków dyscypliny i
dal-11 A.M. Schrader, L. Beswick: The first five years of PLQ, 1979—1984:
a bibliometric analysis. „Public Library Quarterly” 1989, vol. 9, nr 2, s. 3—23;
O. Persson: The intellectual base and research fronts of JaSIS 1986—1990. „Journal of the American Society for Information Science” 1994, vol. 45, nr 1, s. 31—38;
A.K. Shenton: Uniting information behaviour research and the information professio-nal: Identifying the key journals. „Library Review” 2010, vol. 59, nr 1, s. 9—23.
12 University of Bath: Size, growth and composition of social science literature.
Design of information systems in the social sciences. „DISISS Research Report.
Series A” [Claverton Down] 1975, nr 2, s. 134; R. Subbaiah: Thirty-two years of weed science research in India (1950—1982): a case study. „Library-Science” 1983, vol. 20, nr 3, s. 132—144.
13 K. Dunn et al.: a quantitative method for measuring library user journal needs
− a pilot study using CD Plus MEDLINE usage statistics. „Journal of the American Medical Informatics Association” 1994, Suppl., s. 108—112.
14 B.C. Peritz: On the careers of terminologies; the case of bibliometrics. „Libri”
1984, vol. 34, nr 3, s. 233—242.
szego jej rozwoju15. Współwystępowanie haseł klasyfikacyjnych lub współwystępowanie w tych samych tekstach terminów charaktery-stycznych dla różnych dyscyplin ujawnia ich powiązania i stopień interdyscyplinarności oraz zmiany w strukturze pola badawczego16. Opracowana za pomocą analizy współcytowań mapa powiązań te-matycznych najlepiej oddaje zakres, strukturę, spójność dyscypliny17. Umożliwia ocenę tożsamości dyscypliny oraz stworzenie swoistego indeksu zmian w niej zachodzących. Pozwala lepiej zrozumieć jej intelektualną i społeczną strukturę. W sumie więc bibliometria daje nam oręż do wnioskowania o kulturze publikowania i zróżnicowa-niu w środowiskach autorskich, dyscyplin, krajów, nacji.
Wszystkie wymienione dotychczas możliwości bibliometrii znaj-dują odbicie w bardzo bogatej literaturze przedmiotu z ostatnich lat, co już zostało zobrazowane w przypisach. Warto jednakże wyraźniej podkreślić, że bibliometria nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa.
Potwierdzają to zarówno rozległość dociekań nad komunikacją pi-śmienniczą, jak i stałe doskonalenie technik bibliometrycznych oraz ich adaptacja na potrzeby badań struktury i zawartości Internetu w ramach nowo powstałego kierunku, określonego mianem webo-metrii. Istotne jest również to, że większość badań koncentruje się na kilku problemach jednocześnie, np. na ewolucji danego obszaru badawczego, wartości merytorycznej publikacji (najczęściej czaso-pism) zawierających teksty, które dotyczą tego zagadnienia, na no-wych sposobach (technikach) badania komunikacji w tym zakresie18. Warto też nadmienić, że wraz z rozwojem komunikacji społecznej w Internecie zwiększyła się liczba form wypowiedzi internautów.
Z tych możliwości coraz częściej korzystają także uczeni. Nie można
15 A.M. Schrader: In search of a name. Information science and its conceptual antecedents. „Library and Information Science Research” 1984, vol. 6, nr 3, s. 227—271; S. Milojević, C.R. Sugimoto, E. Yan, Y. Ding: The cognitive structure of library and information science. Analysis of article title words. „Journal of the American Society for Information Science and Technology” 2011, vol. 62, nr 10, s. 1933—1953.
16 S. Hinze: Bibliographical cartography of an emerging interdisciplinary discipline.
The case of bioelectronics. „Scientometrics” 1994, nr 3, s. 353—376.
17 H.H. Garrison, S.S. Herman, J.A. Lipton: Measuring characteristics of scien-tific research. A comparison of bibliographic and survey data. „Scientometrics” 1992, vol. 24, nr 2, s. 359—370; A. Cambrosio et al.: Historical scientometrics? Mapping over 70 years of biological safety research with co-word analysis. „Scientometrics”
1993, vol. 27, nr 2, s. 119—143.
18 L. Wiles, T. Olds, M. Williams: Twenty-five years of Australian nursing and allied health professional journals. Bibliometric analysis from 1985 through 2010.
„Scientometrics” 2013, vol. 94, nr 1, s. 359—378.
166 Marta Skalska-Zlat
więc w badaniach bibliometrycznych lekceważyć blogów, e-maili, treści umieszczanych na Facebooku czy Twitterze, bo tam także mogą się znaleźć ważne dla rozwoju nauki informacje, a podda-nie ich bibliometrycznej analizie ukaże nowe aspekty komunikacji naukowej i nowe techniki jej badania19. Wiąże się z tym następna cecha współczesnej komunikacji naukowej — możliwość śledzenia kolejnych etapów procesu badawczego: od zamieszczenia pierwszej wzmianki o podjęciu badania, przez poszukiwania piśmiennictwa, jego ocenę, po ostateczne wyniki badań opublikowane w formie artykułu, rozprawy czy monografii. Tym kolejnym czynnościom ba-dacza, ujawnionym dzięki zapisom w Internecie, mogą towarzyszyć komentarze, uwagi, rekomendacje i rady innych uczonych, co jesz-cze bardziej wzbogaca i przyspiesza proces komunikacji naukowej, sprzyja wymianie poglądów, nawiązaniu współpracy.
Na podstawie dotychczasowych wypowiedzi wyraźnie widać przydatność bibliometrii w badaniach nad komunikacją piśmien-niczą, jak wcześniej zaznaczyłam — przede wszystkim naukową.
Dobitnie świadczy o tym nie tylko — co jest już oczywistością — wprowadzenie bibliometrii jako przedmiotu nauczania na uniwer-sytetach i w innych szkołach wyższych, ale także poświęcanie jej znaczeniu i możliwościom całych numerów renomowanych czaso-pism, organizowanie studiów podyplomowych i doktoranckich czy wreszcie — co jest nam najbliższe — oferowanie przez biblioteki różnych usług, które wymagają analiz bibliometrycznych (niestety, łączą się one zazwyczaj ze znienawidzoną parametryzacją dokonań naukowych). W opinii wielu uczonych — przynajmniej ze Stanów
19 Por. np.: P. Groth, T. Gurney: Studying scientific discourse on the web using bibliometrics. A chemistry blogging case study. http://journal.webscience.org/308/2/
websci10_submission_48.pdf [dostęp: 11.03.2013]; K. Holmberg, M. Thelwall:
Disciplinary differences in Twitter Scholarly Communication. http://kimholmberg.
fi/papers/DisciplinaryDifferencesInTwitterScholarlyCommunication_preprint.
pdf [dostęp: 3.10.2013]; C.R. Sugimoto,M. Thelwall: Scholars on soap boxes.
Science communication and dissemination in TED videos. „Journal of the American Society for Information Science and Technology” 2013, vol. 64, nr 4, s. 663—674;
S. Burke, S.L. Snyder, R.C. Rager: An assessment of faculty usage of YouTube as a teaching resource. „The Internet Journal of Allied Health Sciences and Practice”
2009, vol. 7, nr 1. http://ijahsp.nova.edu/articles/Vol2017Num2011/pdf/Burke.
pdf [dostęp: 6.07.2011]; K. Kousha, M. Thelwall: Assessing the impact of disci-plinary research on teaching. An automatic analysis of online syllabuses. „Journal of the American Society for Information Science and Technology” 2008, vol. 59, nr 13, s. 2060—2069; K. Jonkers, F. de Moya Anegon, I.F. Aguillo: Measuring the usage of e-research infrastructure as an indicator of research activity. „Journal of the American Society for Information Science and Technology” 2012, vol. 67, nr 7, s. 1374—1382.
Zjednoczonych — bibliometria urasta do głównej metody badawczej informatologii; oczywiście, z podkreśleniem jej interdyscyplinar-ności, co przekłada się na stosowanie jej technik w wielu różnych dyscyplinach.
W 2012 roku 75-lecie istnienia obchodziło Amerykańskie Towa-rzystwo Informacji Naukowej (American Society for Information Science and Technology — ASIS&T). Stało się to okazją do głębszego wejrzenia w pole badawcze informacji i — jak to ujęli organizatorzy uroczystości — bibliometrii jako jej głównej specjalności. We wstępie specjalnie z tej okazji wydanego numeru „Biuletynu ASIS&T” Staša Milojević oraz Cassido R. Sugimoto stwierdzili, że bibliometria jest jedną z niewielu metod i metateorii, które zrodziły się w ramach informacji naukowej20.
Warto też przytoczyć pochodzące z tego samego numeru pierw-sze zdania artykułu autostwa Vincenta Larivière’a, który uznał bibliometrię za serce Library and Information Science (LIS) i za jedną — jeśli nie jedyną — z metod wyrosłych z LIS, badającą ko-munikację piśmienniczą21.
W tym samym artykule Larivière omawia badania bibliometrycz-ne prowadzobibliometrycz-ne przez specjalistów informatologów oraz przedsta-wicieli innych dyscyplin wykorzystujących możliwości bibliometrii do analiz komunikacji piśmienniczej w obrębie własnych dyscyplin.
Przedstawia także swoje badania dotyczące tego zagadnienia. Mia-nowicie na podstawie analizy bazy Web of Science (WoS) wykazuje tempo wzrostu badań ilościowych, poszukując w tytułach publikacji oraz abstraktach terminów bibliometria, informetria, naukometria, webo-metria. Imponujący okazał się wzrost użycia w publikacjach terminu bibliometria, zwłaszcza po 2003 roku, podczas gdy zanika używanie terminu informetria. Nie oznacza to zaniechania badań informetrycz-nych, lecz umieszczanie ich w obrębie bibliometrii (wykres 1).
Ta sama baza posłużyła Lerivière’owi do ukazania interdyscy-plinarności bibliometrii. W tym celu poszukiwał wymienionych już terminów w tytułach i abstraktach czasopism z różnych dziedzin (nauki o informacji, nauk społecznych, medycznych i przyrodni-czych). Podobne badania prowadził także we współpracy z Sugi-motem i Croninem, dokonując analizy ponad stu lat rozwoju
infor-20 S. Milojević, C.R. Sugimoto: Introduction: Metrics & ASIS&T. „Bulletin
infor-20 S. Milojević, C.R. Sugimoto: Introduction: Metrics & ASIS&T. „Bulletin