ze środków Unii Europejskiej
3.4. Kontrole sprawowane przez organy krajowe – wybrane przykłady
3.4.1. Kontrole Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych
Biorąc pod uwagę zmiany, jakim ulegały w kolejnych noweliza-cjach kompetencje Prezesa UZP, trzeba uznać, że kontrola jest jedynym środkiem, który pozwala Prezesowi oddziaływać na proces udzielania zamówień publicznych18. Kontrola Prezesa UZP przeprowadzona jest pod względem legalności, zgodności z obowiązującymi przepisami Pzp i ma formę kontroli administracyjnej19.
18 P. Szustakiewicz: Kontrola zamówień publicznych. Warszawa 2011, s. 35.
19 R. Szostak: Kontrola zarządcza…
3.4.1.1. Kontrola doraźna
Prezes UZP może wszcząć kontrolę doraźną z urzędu lub na wniosek, podstawą jej wszczęcia jest uzasadnione przypuszczenie, że doszło do naruszenia przepisów Pzp, które miało wpływ na wy-nik postępowania o udzielnie zamówienia publicznego. Niezależnie jednak od zaistnienia przesłanek Prezes zobowiązany jest wszcząć kontrolę na wniosek Instytucji Zarządzającej. Kontrola ta może mieć zarówno charakter ex ante, jak i ex post, dotyczyć może wszystkich postępowań, w przypadku kontroli doraźnej uprzedniej bieg ter-minu związania ofertą ulega zawieszeniu. Kontrola doraźna może zostać wszczęta w terminie 4 lat od daty zakończenia postępowa-nia o udzielenie zamówiepostępowa-nia, wszczęcie kontroli następuje z chwilą doręczenia beneficjentowi żądania przekazania kopii dokumentacji z postępowania. Zakończeniem kontroli doraźnej jest doręczenie be-neficjentowi informacji o wyniku kontroli. Beneficjent ma 7-dnio-wy termin na zgłoszenie umotywowanych zastrzeżeń do Prezesa UZP. Prezes UZP ma 15 dni na rozpatrzenie zastrzeżeń, a termin ten liczony jest od dnia ich otrzymania. Zgodnie z art. 167 ust. 2 w przypadku, kiedy Prezes nie uwzględni zgłoszonych zastrzeżeń, przekazuje zastrzeżenia beneficjenta Krajowej Izbie Odwoławczej, która w terminie 15 dni od ich otrzymania wyraża swoją opinię w formie uchwały. Opinia KIO jest wiążąca dla Prezesa UZP, któ-ry niezwłocznie zawiadamia kierownika zamawiającego-beneficjenta o ostatecznym rozpatrzeniu zastrzeżeń20.
3.4.1.2. Kontrola uprzednia
Zgodnie z treścią art. 169 ust. 2 Pzp Prezes Urzędu Zamówień Publicznych obligatoryjnie dokonuje kontroli uprzedniej postępowań o udzielenie zamówienia publicznego współfinansowanych ze środ-ków Unii Europejskiej, jeżeli wartość zamówienia lub umowy ramowej jest równa 10 mln euro dla dostaw i usług oraz 20 mln euro dla robót budowlanych lub jeżeli przekracza te progi. Kontrola ta wszczynana jest poprzez doręczenie Prezesowi UZP kopii dokumentacji o
udziele-20 Zob. E. Przeszło: Kontrola udzielania zamówień publicznych. Poznań 2013, s. 282–284.
123 3.4. Kontrole sprawowane przez organy krajowe…
nie zamówienia, w odróżnieniu do kontroli prowadzonej na miejscu.
Kontrola Prezesa przeprowadzana jest w siedzibie urzędu, czyli jest typową kontrolą prowadzoną na dokumentach. Istotę procesu kontroli określił A. Panasiuk, definiując kontrolę jako
zbiór czynności polegających na porównaniu stanów faktycznych i na orzekaniu o odchyleniach, przy jednoczesnym aktywnym trak-towaniu kontroli. Kontrola powinna wykrywać odchylenia w takim momencie, aby umożliwić korektę działania, zanim zostanie ono podjęte21.
Kontrola uprzednia jest kontrolą ex ante, czyli przed zawarciem umowy z wykonawcą i do czasu jej zakończenia beneficjent nie może zawrzeć umowy o udzielenie zamówienia publicznego. Stwierdzenie A. Panasiuka w przypadku tej kontroli jest bardzo trafne, ponieważ w przypadku wykrycia ewentualnych nieprawidłowości w zalece-niach pokontrolnych beneficjent znajdzie informacje umożliwiające usunięcie stwierdzonych naruszeń lub unieważnienie postępowania.
Widoczny jest prewencyjny charakter kontroli uprzedniej postępowań, dzięki której nie dojdzie do zawarcia umowy obarczonej wadą. Pod-kreślić należy, że regulacja art. 169 ust. 4 Pzp umożliwia odstąpienie przez Prezesa UZP od przeprowadzenia kontroli uprzedniej w przy-padku, gdy z takim wnioskiem wystąpi Instytucja Zarządzająca, opi-niująca przeprowadzone postępowanie o udzielenie zamówienia jako zgodne z przepisami ustawy. Jak pokazuje praktyka, takie sytuacje są niezwykle rzadkie, by nie powiedzieć marginalne, co jest zresztą w pewnym stopniu zrozumiałe, gdyż kontrola przeprowadzona przez Prezesa UZP zapewnia gwarancję prawidłowości przeprowadzonej procedury22.
Warto podkreślić, że termin przeprowadzenia kontroli został pre-cyzyjne określony w art. 171 ust. 3 Pzp. Prezes UZP winien doręczyć informacje o wyniku kontroli, a tym samym zakończyć ją, w terminie 14 lub 30 dni od daty doręczenia kopii dokumentacji o udzielenie zamówienia, pisemnych wyjaśnień czy opinii biegłych. Wskazany 30-dniowy termin został zarezerwowany dla kontroli „szczególnie
21 A. Panasiuk: Kontrola jako element władczej ingerencji administracji w procedury zamówień publicznych. „Prawo Zamówień Publicznych” 2006, nr 4, s. 29.
22 J. Grzywaczewska, M. Szydlik-Derczyńska, M. Namysłowska, D. Lubasz:
Kontrola udzielania zamówień publicznych w świetle przepisów prawa polskiego i unijnego.
W: Ekonomiczne i prawne zagadnienia zamówień publicznych. Polska na tle Unii Europej-skiej. Międzynarodowa konferencja naukowa w Łodzi, 21–22 czerwca. Red. A. Borowicz, M. Królikowska-Olczak, J. Sadowy, W. Starzyńska. Warszawa 2010, s. 305–311. Zob.
E. Przeszło: Kontrola…, s. 284–293.
skomplikowanych”, jak wynika z treści przywołanego powyżej prze-pisu. Ustawodawca nie definiując, jakie to kontrole mają wagę „skom-plikowaną”, pozostawia pewną swobodę w tym zakresie Prezesowi UZP. Nie należy jednak utożsamiać stopnia skomplikowania kontroli z trudnym dla beneficjenta postępowaniem o udzielenie zamówienia.
Niezależnie jednak od przyjętej interpretacji tego sformułowania, do czasu doręczenia informacji o wyniku kontroli beneficjent nie może zawrzeć umowy z wyłonionym wykonawcą. Beneficjentowi przysłu-guje prawo zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń do Prezesa UZP w terminie 7 dni od dnia doręczenia informacji o wyniku kontroli.
W przypadku ich złożenia zakończeniem kontroli jest doręczenie beneficjentowi informacji o ostatecznym rozpatrzeniu zastrzeżeń23. Regulacje art. 167 Pzp dotyczące zastrzeżeń do wyników kontroli do-raźnej znajdują również zastosowanie w przypadku kontroli uprzed-niej Prezesa UZP24.