w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w okresie 2007–2013
2.3.2.3. Procedury zamówień współfinansowanych z Regionalnych Programów Operacyjnych
W okresie finansowym 2007–2013 nie istniał w Polsce jeden wspól-ny program sprzyjający rozwojowi regionów, który byłby ewentualnie kontynuacją Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Re-58 www.poig.gov.pl; www.mg.gov.pl; www.nauka.gov.pl (dostęp: 12.07.2016).
gionalnego. Uruchomiono szesnaście regionalnych programów opera-cyjnych, na których wdrażanie przeznaczono kwotę 16 mld euro ze środków EFRR. Ich podstawowym celem było podniesienie konkuren-cyjności regionów poprzez modernizację infrastruktury transportowej, telekomunikacyjnej, ale także infrastruktury środowiska. Dodatkowo wsparciem objęte zostały takie dziedziny, jak promowanie inicjatyw lokalnych w zakresie zatrudnienia oraz wsparcie kultury59.
Jeśli chodzi o wymogi związane z procedurą udzielania zamówień publicznych, trzeba jasno powiedzieć, że w związku z tym, iż uru-chomiono aż szesnaście programów regionalnych, każda z Instytucji Zarządzających miała prawo do opracowania własnych wytycznych oraz wzorców umów. Obowiązki beneficjentów zobligowanych do stosowania ustawy Pzp zostały przedstawione na wybranych progra-mach obowiązujących w poszczególnych regionach Polski. W przy-padku Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego beneficjent zobowiązany był do:
– udostępniania wszelkich dowodów dotyczących udzielania zamó-wienia publicznego na żądanie IZ RPO WSL lub innych upoważ-nionych organów;
– niezwłocznego przekazywania IZ RPO WSL informacji o wyni-kach kontroli przeprowadzonej przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych oraz wydanych zaleceniach pokontrolnych;
– przekazywania do IZ RPO WSL potwierdzonej za zgodność z ory-ginałem kopii podpisanej umowy i aneksu do umowy z wykonawcą po rozstrzygnięciu postępowania60.
W przypadku zamówień, dla których istniał obowiązek przeka-zywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Euro-pejskich61, beneficjent był zobowiązany do przekazywania do IZ RPO WSL treści projektu ogłoszenia, a także, na jej pisemne żądanie, projektu specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Dokumenty te musiały zostać dostarczone w terminach umożliwiających sporzą-dzenie opinii i zastosowanie się do zaleceń w niej zawartych. Insty-tucja Zarządzająca była uprawniona do opiniowania dostarczonych
59 R. Poździk: Fundusze unijne, zasady finansowania projektów ze środków unijnych w Polsce w latach 2007–2013. Lublin 2008, s. 174.
60 Wzór umowy o dofinansowanie projektu w ramach Regionalnego Progra-mu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007–2013 (wzór obowiązujący w sierpniu 2012 r.).
61 W początkowym okresie finansowania 2007–2013 wymóg ten dotyczył przekazywania treści projektu ogłoszenia niezależnie od wartości zamówienia.
Beneficjenci zobowiązani byli również do przekazywania IZ RPO WSL informacji o wszczynanych postępowaniach, o wyniku postępowania, a także projektu umowy i projektu aneksu do umowy.
83 2.3. Zamówienia publiczne…
dokumentów w zakresie zgodności podmiotowej i przedmiotowej z wnioskiem o dofinansowanie i umową, w terminie umożliwiającym sporządzenie opinii i wniesienie zmian w projekcie ogłoszenia lub projekcie specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Identyczne wymagania dotyczące procedury zamówień publicz-nych obowiązywały beneficjentów zawierających umowy o dofinan-sowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Woje-wództwa Pomorskiego na lata 2007–2013 (Działanie 1.1.), w odróżnieniu od beneficjentów otrzymujących wsparcie w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007–2013. Beneficjenci tego programu nie byli zobligowani do spełnienia dodatkowych wy-mogów w zakresie Pzp. Obowiązywała zasada generalna:
Beneficjent zobowiązany jest do stosowania przepisów o zamówie-niach publicznych w zakresie, w jakim ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych ma zastosowanie do benefi-cjenta lub projektu62.
Bardzo ciekawe wymagania dotyczące procedury zamówień pub-licznych zawierał wzór umowy o dofinansowanie projektów w ra-mach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007–2013:
Beneficjent jest zobowiązany do stosowania przepisów o zamówie-niach publicznych w zakresie, w jakim ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2007, nr 223, poz. 1655) i prawo wspólnotowe ma zastosowanie dla Beneficjenta i realizowa-nego Projektu. W przypadku, gdy ustawodawstwo krajowe pozostaje w sprzeczności z przepisami wspólnotowymi dotyczącymi zamó-wień publicznych, należy stosować przepisy wspólnotowe, a także zalecenia Ministerstwa Rozwoju Regionalnego dla Beneficjentów funduszy UE dotyczące interpretacji przepisów ustawy Prawo za-mówień publicznych z dnia 29 lutego 2008 roku63.
62 Wzór umowy o dofinansowanie projektu w ramach Małopolskiego Regional-nego Programu OperacyjRegional-nego na lata 2007–2013 (niezależnie od działania).
63 Sformułowanie tej treści znalazło się również w obowiązującym wzorze umowy dla projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach priorytetu I Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału in-nowacyjnego i przedsiębiorczości na Mazowszu Działania 1.4 Wzmocnienie instytucji oto-czenia biznesu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013.
W treści przywołanego wzoru umowy jednoznacznie podkreślo-no, że w przypadku sprzeczności obowiązujących przepisów prawa krajowego pierwszeństwo mają regulacje unijne, co oczywiście jest zgodne z obowiązującą zasadą nadrzędności prawa unijnego, tym niemniej zasada ta została bardzo wyraźnie podkreślona. W takiej sytuacji ciężar zastosowania właściwych przepisów unijnych i oceny ich zgodności z normami krajowymi przerzucony został na benefi-cjentów programu.
Zgodnie z zasadami opisanymi we wzorze umowy beneficjenci zobowiązani byli do stosowania przepisów prawa zamówień pub-licznych, ale także do przekazywania na każde pisemne wezwanie Instytucji Zarządzającej i w terminie przez nią wskazanym wszelkich dokumentów dotyczących realizowanego projektu. A zatem dokumen-tacja przekazywana była jedynie w przypadku pisemnego wezwania Instytucji (w odróżnieniu od Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego, który przewidywał – w przypadku zamó-wień, dla których istnieje obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzę-dowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich – obligatoryjny wymóg przekazania dokumentacji postępowania o udzielenie zamó-wienia publicznego). Dodatkowo Instytucja Zarządzająca Wielkopol-skiego Regionalnego Programu Operacyjnego uprawniona była do opiniowania i weryfikacji przekazywanych dokumentów, wymóg ten stanowił powtórzenie postanowień obowiązujących wzorów umów w innych programach finansowanych z EFRR.
Warto jednak zaznaczyć, że IZ opiniowała dokumenty nie pod względem ich zgodności z wnioskiem, ale pod względem ich podmio-towej i przedmiopodmio-towej zgodności z umową o dofinansowanie, z prze-pisami ustawy Pzp i prawem unijnym. Bardzo wyraźnie podkreślona została nie tylko spójność i poprawność dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w zakresie Pzp, ale również przepisów prawa unijnego i wreszcie postanowień samej umowy o dofinansowanie. Warto podkreślić, iż zarówno w perspektywie fi-nansowej 2004–2006, jak i 2014–2020 Instytucje Zarządzające opiniowa-ły dokumentację postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jedynie w zakresie zgodności z wnioskiem o dofinansowanie.
Instytucja Zarządzająca Wielkopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym zastrzegała sobie również prawo do przeprowadzania weryfikacji zakończonej procedury o udzielenie zamówienia publicz-nego w trakcie wizyty monitorującej i, chociaż jest to sformułowanie dosyć nietypowe, nie ulega wątpliwości, że owa „wizyta” miała cha-rakter kontroli. Najpoważniejszą konsekwencją w przypadku narusze-nia przepisów Pzp, które miało wpływ na wynik postępowanarusze-nia, było
85 2.3. Zamówienia publiczne…
prawo IZ do odstąpienia od zawartej umowy o dofinansowanie lub jej rozwiązania.
W przypadku Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewódz-twa Mazowieckiego w zakresie stosowania przepisów Pzp beneficjent zobowiązany był do:
– udostępnienia na żądanie MJWPU64 lub innych upoważnionych organów wszelkich dokumentów dotyczących postępowań o udzie-lanie zamówień publicznych, ich realizacji oraz Regulaminu Komisji Przetargowej;
– niezwłocznego przekazywania MJWPU informacji o wynikach kontroli przeprowadzonych przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych oraz wydanych zaleceniach pokontrolnych.
Przywołane obowiązki nie budzą wątpliwości i występują w wielu wzorcach umowy o dofinansowanie w ramach regionalnych progra-mów operacyjnych, wątpliwości budzi natomiast wymóg opracowania i przedłożenia MJWPU65 harmonogramu realizacji zamówień publicz-nych w ramach realizowanego projektu, stanowiącego załącznik do umowy, a także konieczność jego aktualizacji w terminie do 7 dni od daty zajścia zdarzenia mającego wpływ na informacje zawarte w harmonogramie. Beneficjent zobowiązany był również do skutecz-nego poinformowania Wydziału Kontroli Projektów RPO WM MJWPU o wszczęciu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nie później niż na 7 dni przed wszczęciem procedury przetargowej.
W przypadku procedury zmierzającej do udzielenia zamówienia publicznego niezmiernie trudno jest dokładanie zaplanować i okreś-lić harmonogram realizacji zamówień. Trudno przecież na etapie planowania przyszłych procedur przewidzieć, ile dokładnie potrwa postępowanie (ewentualne pytania wykonawców lub odwołania de-terminują terminy) i czy w ogóle zakończy się ono udzieleniem zamówienia. W zależności od wartości zamówienia przedmiotowe postępowanie może zostać przez beneficjenta zakwalifikowane np. do procedury przetargu powyżej progów, dla których istnieje obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, wówczas beneficjent może planować ewentualny har-monogram, uwzględniając ustawowe terminy. Nigdy nie ma jednak
64 Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych, pełniąca funkcję Instytucji Pośredniczącej II stopnia, działająca w imieniu Instytucji Zarządzającej.
65 Wzór umowy o dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Re-gionalnego w ramach priorytetu I Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału inno-wacyjnego i przedsiębiorczości na Mazowszu Działania 1.4 Wzmocnienie instytucji oto-czenia biznesu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007–2013.
pewności, że po pierwsze – zostaną złożone ważne oferty, a po drugie – że wykonawca ubiegający się o zamówienie nie uchyli się od zawar-cia umowy. Tego rodzaju wymagania wobec beneficjentów programu operacyjnego z całą pewnością stanowiły dodatkowe utrudnienie w procedowaniu.