Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 kon-tynuuje kierunki inwestycji realizowane w poprzedniej perspektywie przez Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007–2013.

Cele programu wynikają z jednego z trzech priorytetów Strategii Eu-ropa 2020⁸⁵, tj. zrównoważonego wzrostu poprzez rozwój gospodarki w najważniejszych sektorach, przyjaznej środowisku i konkurencyjnej.

Podstawowe założenia dotyczą budowy gospodarki niskoemisyjnej.

Najważniejsze priorytety tego programu w ramach nowej perspekty-wy to: zmniejszenie emisyjności gospodarki i poprawa bezpieczeństwa energetycznego, ochrona środowiska, rozwój infrastruktury drogowej dla miast, rozwój transportu kolejowego, ochrona zdrowia, ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury.

Program Infrastruktura i Środowisko finansowany jest z trzech źródeł:

– Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, z którego przezna-czono 4.905,90 mln euro;

– Funduszu Spójności, kwotą 22.507,90 mln euro;

– Środków krajowych – publicznych i prywatnych, których minimalne zaangażowanie wynosi 4.853,20 mln euro.

Zasady wydatkowania środków dla tego programu wynikają oczywiście z wytycznych horyzontalnych, ale także z wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Programu Ope-racyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020. Z rozdziału 6.5 wytycznych dla PO IiŚ wynika, iż wydatki powinny być dokonywane zgodnie z zasadą uczciwej konkurencji. Można zauważyć, iż doku-ment ten powiela oraz uszczegóławia warunki i procedury określone w wytycznych horyzontalnych. Warto również zwrócić uwagę na postanowienia rozdziału 6.2 wytycznych PO IiŚ, gdzie pojawia się wymóg dotyczący wydatków wynikających z umów o wartości od 2 tys. zł do 50 tys. zł⁸⁶. Beneficjent dokonując wydatków od 2 tys. zł

85 Europa 2020 – W 2010 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat EUROPA 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Komunikat ten stanowił rozwinięcie postanowień zawartych w art. 173 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którym „Unia i państwa członkowskie czuwają nad zapewnieniem warunków niezbędnych dla konkurencyjności przemysłu Unii” oraz art. 179–189 TFUE dotyczących badań i rozwoju technologicznego.

86 6.2.1: Szczegółowe warunki i procedury dotyczące obowiązku dokonania i udokumen-towania rozeznania rynku.

97 2.4. Udzielanie zamówień współfinansowanych…

do 50 tys. zł, musi posiadać, o ile jest to możliwe, dokumenty po-twierdzające przeprowadzenie rozeznania rynku, wskazujące, iż dana usługa, robota lub dostawa została wykonana po cenie nie wyższej od ceny rynkowej. Jak wynika z wytycznych programowych, rozeznanie rynku może zostać dokonane poprzez: skierowane do wykonawców zapytania ofertowego lub ogłoszenie o zamówieniu zamieszczone na stronie internetowej, ale także wydruki ze stron internetowych, listy elektroniczne, informacje handlowe. Z jednej strony potwierdzeniem dokonanego rozeznania mogą być wydruki ze stron internetowych przedstawiające oferty, z drugiej, w przypadku ogłoszenia, dołączone oferty będące odpowiedzią wykonawców na zamieszczone ogłoszenie o zamówieniu⁸⁷. Wątpliwości budzi taka dowolność, chociaż wymóg zamieszczania ogłoszenia dotyczącego wydatków o tak małej warto-ści wydaje się być nadmiernym formalizmem. Warto zwrócić uwagę jeszcze na jedno sformułowanie, mianowicie:

Beneficjent musi posiadać, o ile to możliwe, dokumenty potwierdza-jące rozeznanie rynku.

Towarzyszy mu zastrzeżenie, że w danym przypadku, gdy roze-znanie rynku nie jest możliwe, beneficjent powinien wykazać okolicz-ności uzasadniające konieczność udzielenia danego zamówienia bez jego dokonania. Dostawy i usługi określone w art. 4 Pzp nie są objęte wymogiem rozeznania rynku⁸⁸, wymóg ten nie dotyczy między in-nymi zamówień Banku Gospodarstwa Krajowego, zamówień, których przedmiotem są usługi arbitrażowe lub pojednawcze czy też usługi Narodowego Banku Polskiego.

Na uwagę zasługują również postanowienia dotyczące wydatków poniesionych na realizację robót zamiennych, wynikających ze zwięk-szenia wartości zamówień podstawowych, związanych z udzieleniem zamówień w trybach niekonkurencyjnych⁸⁹. Powyższe wydatki muszą odnosić się do zakresu rzeczowego projektu oraz nie mogą prze-kroczyć maksymalnej kwoty wydatków kwalifikowanych określonej w umowie o dofinansowanie. Ocena kwalifikowalności poniesionych

87 Tj. co najmniej dwie ważne oferty; wymóg będzie spełniony również wtedy, gdy w odpowiedzi na zamieszczone na ogólnodostępnej stronie internetowej ogło-szenie o zamówieniu złożona zostanie tylko jedna ważna oferta.

88 Wymóg nie dotyczy art. 4 pkt 1–2a, pkt 3 lit. a, b, i–l, pkt 4, pkt 5–8c, pkt 10–14 ustawy Pzp.

89 6.5.4: Roboty zamienne (rozwiązania zamienne) oraz wydatki wynikające ze zwięk-szenia wartości zamówień podstawowych albo udzielenia zamówień w trybach niekonkuren-cyjnych.

wydatków będzie dokonywana na podstawie wytycznych obowiązują-cych w momencie zaistnienia zdarzenia⁹⁰, chyba że istnieje możliwość dokonania oceny ich kwalifikowalności w oparciu o bardziej korzystne warunki, wynikające z treści wytycznych obowiązujących w chwili do-konywania oceny. Należy podkreślić, iż wszystkie omawiane wydatki muszą zostać pozytywnie ocenione na etapie weryfikacji wniosku o płatność przez właściwą instytucję pod kątem zgodności z prawem krajowym i unijnym w dziedzinie zamówień publicznych. Jak wynika z wytycznych PO IiŚ, w przypadku udzielenia zamówienia w trybie z wolnej ręki na podstawie art. 67 ust. 1 albo art. 134 ust. 6 ustawy Pzp oraz w trybie negocjacji bez ogłoszenia na podstawie art. 62 ust. 1 albo art. 134 ust. 5 ustawy Pzp, warunkiem uznania wydatków będzie przedłożenie protokołu postępowania o udzielenie zamówienia pub-licznego, a także pełnego uzasadnienia faktycznego i prawnego. Warto dodać, że dodatkowo winny zostać spełnione warunki opisane w pod-rozdziale 6.5.2 pkt 5 i 3 wytycznych programowych, które stanowią powtórzenie wymagań odnośnie publikacji informacji o zamówieniu publicznym zawartych w wytycznych horyzontalnych. Załącznik nr 1 do wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w PO IiŚ zatytułowany: Zalecenia i rekomendacje dotyczące przeprowadzania postę-powań o udzielenie zamówień publicznych dotyczące zamówień na dostawy i usługi oraz ich realizacji zawiera również istotne wymagania dotyczące wydatkowania środków. Postanowienia te są bardzo zbliżone do zna-nego beneficjentom Programu Operacyjzna-nego Kapitał Ludzki. Załącz-nik zaleca sporządzenie szczegółowego planu prac w odniesieniu do najbardziej ryzykownych postępowań, jak również w przypadku cen-tralnych zakupów. W przypadku beneficjentów PO KL wymóg ten był obligatoryjny. Plan prac podobnie jak w przypadku PO KL powinien zostać opracowany w początkowej fazie realizacji projektu, przed prze-prowadzeniem postępowań i powinien określać terminy dla każdego etapu postępowania. Zakres ewentualnego planu prac pokrywa się z wyszczególnionym w wytycznych PO KL. Ponieważ sporządzenie planu prac jest uzależnione od decyzji beneficjenta, załącznik nr 1 dla PO IiŚ nie wskazuje formy tabeli dla takiego planu, zatem zarówno decyzja o jego sporządzeniu, jak i wybór ewentualnej formy, zależą od beneficjenta. Załącznik określa również zasady dotyczące szacowania wartości zamówienia oraz zapewnienie odpowiedniego potencjału

90 W świetle wytycznych Programu PO IiŚ zdarzenie rozumiane jest w szcze-gólności jako data: podpisania umowy po przeprowadzeniu procedury niekonku-rencyjnej, podpisania aneksu do umowy, wydania polecenia zmiany – polecenie inżyniera lub protokół konieczności, jeżeli stanowią one podstawę dokonania mo-dyfikacji w kontrakcie na roboty.

99 2.4. Udzielanie zamówień współfinansowanych…

kadrowego dla realizacji zadań na poszczególnych etapach udzielania zamówienia publicznego. Dodatkowo rekomenduje się beneficjentom protokołowanie odbioru przedmiotu umowy.

Wzór umowy dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Śro-dowisko obliguje do przestrzegania wytycznych dla PO IiŚ, a także w paragrafie Procedura zawierania umów w ramach wydatków kwalifikowa-nych dla zadań objętych Projektem⁹¹ określa zasady wydatkowania środ-ków. Na wniosek właściwej instytucji beneficjent zobowiązany będzie przedstawić: treść zapytania ofertowego albo treść ogłoszenia o zamó-wieniu publicznym lub zaproszenia do negocjacji, a także specyfikację istotnych warunków zamówienia, informację o wszczynanych postę-powaniach o udzielenie zamówienia publicznego albo o upublicznie-niu zapytania ofertowego. Również informację o wyborze najkorzyst-niejszej oferty w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego lub o unieważnieniu tego postępowania. Instytucja Wdrażająca może wnioskować o udostępnienie projektów umów i projektów aneksów do umów z wykonawcą oraz poświadczonych za zgodność z oryginałem kopii umów i kopii aneksów do umów zawartych z wykonawcą. Od jej decyzji będzie zależał zakres dokumentów, jakie winien przedło-żyć beneficjent. W trakcie kontroli procedur zawierania umów IW jest uprawniona do opiniowania nie tylko w zakresie podmiotowej i przedmiotowej zgodności z zawartą umową, ale również zgodności z wytycznymi dla PO IiŚ.