Królestwo Norwegii

Ratyfikowanie U m ow y o rozszerzeniu Europejskiego O bszaru G o spo ­ darczego (EO G) było jedynym w yjściem dla N orw egii, aby zapew nić sobie dostęp do olbrzym iego ry n k u zbytu towarów. D o krajów dawnej „p iętnast­ ki” trafiało bow iem 60-65% eksportu. Kolejne rządy N orw egii oceniają, że w odniesieniu do dziedzin, które są p rzedm iotem regulacji um owy, zapew ­ nia ona funkcjonow anie zasad jednolitego ry n k u i udział trzech państw EFTA w jego doskonaleniu. W prow adzone do u m ow y w yłączenia, zapew ­ niają prow adzenie narodow ej polityki w dziedzinie rybołów stw a, rozwoju regionów, własnej polityki rolnej, zarzą d zan ia zaso bam i n a tu ra ln y m i ro p y i gazu, blokow ania zagranicznych inwestycji we flotę rybacką i dostępu do norw eskich kw ot połowowych. P oprzedni rząd p rem iera K. M. Bondevi- ka nie angażow ał się w działania n a rzecz członkow stw a w UE, a w iększość parlam en tarn a opow iadała się za u trzy m aniem s t a t u s q u o i pragm atycznie realizow ała politykę w ykorzystyw ania możliwości, jakie stw arzała um ow a 0 EOG, przez w prow adzanie do swojego ustaw odaw stw a przepisów u n ij­ nych (dotychczas ok. 99,7% ustaw odaw stw a UE).

C entrolew icow y rząd J. Stoltenberga pragnie, aby N orw egia stała się ak ­ tyw nym udziałow cem w tw orzeniu solidarnej i bezpiecznej Europy. Chce prow adzić aktyw ną, otw artą politykę europejską, pilnując norw eskich in ­ teresów w UE. W tym celu utw orzono N ationalt E uropaforum , aby każdy zainspirow any dośw iadczeniam i z innych krajów m ógł uczestniczyć w dys­ kusji n a tem at w spólnoty europejskiej, uwzględniającej norw eskie sto su n ­ ki (założycielskie spotkanie prow adzone przez m in istra spraw zagranicz­ nych odbyło się w listopadzie 2006 r.). Rząd chce p row adzić więcej debat 1 pogłębiać wiedzę n a tem at spraw europejskich w norw eskim społeczeń­ stwie. E uropaforum , w przeciw ieństw ie do odbywającej się każdego roku Europakonferense, m a być debatą o m niejszym zasięgu tem atycznym , np. energia i bezpieczeństw o energetyczne (innym razem np. m igracja). Nie m a m ieć sztywnej form y organizacyjnej i celem fo ru m nie jest w ypracow y­ w anie uzgodnionych konkluzji, lecz pogłębiona dyskusja n a tem at znacze­ nia zm ian zachodzących w Europie dla Norwegii.

Interesy N orw egii, k ra ju w ysoko rozw iniętego41, trzeciego co do w ielkości światowego ek sp o rte ra ro p y i gazu oraz jed n eg o z najw ięk­

41 Najnowsze studium am erykańskiego th in k -ta n k u >5Th e H eritage Foundation” stawia Norwegię jako 34 n a liście najbardziej nieskrępow anych gospodarek świata do 2008 r., o cztery m iejsca niżej niż w roku ubiegłym, tzn. za Salwadorem, G ruzją i Arm enią. N orw eska gospodarka, jak się ocenia, jest w ol­ n a lub prawie w olna jedynie w 69%, „Aftenposten”, 17.01.2008.

szych eksp o rteró w kapitału, z oczyw istych względów, m ogą nie p o k ry ­ w ać się w n iek tó ry ch obszarach z preferencjam i pozostały ch p ań stw n o r­ dyckich. N orw egia przez członkostw o w NATO p ow iązana jest z USA, które obecnie prow adzą aktyw ną politykę w obec liczących się ek sp o r­ teró w ropy, m .in. Rosji. W ażne interesy N orw egii są zbieżne (np. n a ro ­ dowe praw o do stanow ien ia o polityce energetycznej) z interesam i in ­ nych p ań stw będących ek sp o rteram i ro p y i gazu (przede w szystkim z członkam i O PEC ), k tó ry ch N orw egia w w ielu przy p ad k ach p op ierała w ich dążeniach do ustabilizow ania ry n k u ropy. Z aangażow anie N o rw e­ gii w d ziała ln o ść naftow ą było od dłuższego czasu p ostrzegan e p rzez rząd G.W. B usha jak o n iefo rtu n n e . Ze w zględu n a zaangażow anie w Iranie, Statoil został latem 2004 r. określony przez am erykański praw icow y th in k -ta n k poplecznikiem terro ry zm u . N ieco później, po o d k ry ciu tam w iększych złóż ropy, uwagę skupił n a sobie k o n ce rn N orsk H ydro. Tego ty p u sytuacje w skazują, że h istoryczn ie bliski dla N orw egii sojusz z USA m oże p ow o d o w ać kolizje z norw eskim i globalnym i in teresam i ek o n o ­ m icznym i w dziedzinie ro py i gazu. Rozwój sytuacji n a M orzu B arentsa pozw ala sądzić, że relacje z USA należy ważyć, pam iętając o sto sun kach z F ederacją Rosyjską. W interesie N orw egii leżą dobre sto sun ki z Rosją, a n ie uczestnictw o w ew entualnym k rytyk ow aniu przez USA a d m in istra ­ cji W. P utina. Sprzeczności interesów i rozbieżności po glądów do tyczą­ ce ro p y i gazu nie są niczym now ym . Aby N orw egia m ogła zabezpieczyć swoje interesy i jed n o cześn ie zachow ać dobre sto sun ki z USA, konieczne jest lepsze rozeznanie w polityce USA i bardziej aktyw na o b ec n o ść w W a­

szyngtonie, m ająca n a celu przedstaw ienie stanow iska N orw egii. Istotne jest także znalezienie poparcia, głów nie w b ra n ży naftow ej, finansow ej i tra n sp o rtu m orskiego. N orw egia m a w yjątkow ą m ożliw o ść w ystępow a­ n ia w roli p o śre d n ik a i budow niczego p o m o stó w m iędzy ek sp o rteram i i im p o rte ra m i ropy i gazu. N orw egia zam ierza n ad a l pro w ad zić n iezależ­ n ą politykę w dziedzinie ro p y i gazu, zw iększyć k om petencje M in iste r­ stw a Spraw Z agranicznych dotyczące tych kw estii oraz u sp ra w n ić jego dialog i k oordynację działalności z M in isterstw em ds. R opy i Energii, n a j­ lepiej przy udziale najw iększych n orw eskich k o ncern ów 42.

Pozycja N orw egii w bilan sie energetycznym reg io nu

Rok 2006, był trzecim rokiem z rzędu (trend w zrostow y w gospodarce norw eskiej trw a od 2003 r.), w którym w zrost PKB dla „gospodarki lądowej”

(z w yłączeniem offshore i żeglugi), w yniósł blisko 4%. Dzieje się tak głów­ nie z pow odu: niskich stóp procentow ych, wysokich cen ropy i gazu, k tó ­ re spow odow ały silny w zrost inwestycji n a norw eskim szelfie i w gosp od ar­ ce lądowej. Inwestycje w przem yśle ropy i gazu w zrastały w tem pie 15,6% w roku 2005 i 10% w roku 2006 (szacunkow o). W 2005 r. w ydatki n a inw e­ stycje offshore w yniosły 88 m ld N OK , co stanow iło 24% w szystkich n o rw e­ skich inwestycji. Plan inwestycyjny n a 2006 zakładał w ydatkow anie 95 m ld NOK. W zrost tych nakładów m iał b ezpośrednie przełożenie n a w zrost in ­ westycji w gospodarce lądowej, któ ry w roku 2005 w yniósł 10,9%, a w roku 2006 - 7,5%43.

W ydobycie ropy i gazu z norw eskiego szelfu kontynentalnego (NSC) to podstaw a eksportu (61% norw eskiego eksportu). Poniew aż N orw egia nie wykorzystuje ropy i gazu do produkcji energii n a potrzeby krajowe, surow ­ ce te są prawie w całości eksportow ane. N orw egia zajm uje trzecie miejsce w śród światowych eksporterów ropy po Arabii Saudyjskiej i Rosji - jest n a ósm ym m iejscu w śród producen tów gazu. P rodukcja i eksport, k tó re­ go źródłem są ciężkie węglowodory, przynoszą N orw egii znaczne dochody. Bez ich eksportu, bilans obrotów handlow ych (tylko dla gospodarki ląd o ­ wej) byłby ujemny. W ro k u 2005 w yeksportow ano łącznie p o n ad 257 m ln Sm 3 ( standardow ych m etrów sześciennych) ropy, gazu, ko nd ensatu i in ­ nych ciężkich węglowodorów, co stanow iło 52% w artości całego eksportu. Po przeliczeniu n a NOK, eksport tych surow ców w yniósł 445 m ld NOK, co stanow iło w przybliżeniu 25% udział w norw eskim PKB44. N orw egian Pe­ tro leu m D irectorate (N PD ) podaje, że w roku 2006 pro du kcja gazu z szel­ fu osiągnęła rekordow y poziom , podczas gdy prod uk cja ropy była niższa niż zakładano. Dlatego łączne dostawy ropy i gazu wyniosły 248 m ln Sm 3 oe (standardow ych m etró w sześciennych ekw iw alentu ropy)45. W roku 2007 spodziew ane dostawy w inny przekroczyć 240 m ln Sm 3 oe. P ro cen to­ wy udział gazu w tych dostaw ach w inien zw iększyć się z 35% (w ro k u 2006, kiedy sprzedano 87 m ld Sm 3 gazu) do 45% w rok u 2011. Sprzedaż gazu w ro k u 2007 w yniosła 90 m ld Sm3. N PD obniżyło swoje szacunki odnośnie dziennej produkcji ropy w 2007 r., z 3 m ln b aryłek dziennie n a 2,6 m ln46.

43 Zob.: M inifacts about N orw ay 2007, M inistry of Foreign Affairs, s. 61-64.

44 Zob.: N orw egian C ontinental Shelf, “A Journal from the N orw egian Petroleum D irectorate” 2007, n r 1.

45 Zob.: N orw egian C ontinental Shelf, “A Journal from the N orw egian Petroleum D irectorate” 2007, n r 3.

46 W artość eksportu ropy i gazu jest 35-krotnie wyższa niż w arto ść wyeksportow anych p ro d u k ­ tów m orza (ryb).

N orw eski P arlam e n t (S to rtin g ) w 1990 r. p o stan o w ił, że zn acząca część d o c h o d ó w z e k sp o rtu ro p y i gazu zo stan ie zainw estow ana za g ra ­ n icą p rzez pań stw o w y F u n d u sz Ropy. W te n sp o só b b ieżąca k o n s u m p ­ cja N o rw egów p o zostaje p o d k o n tro lą , w a lu ta się w zm acn ia, a przem ysł nie tra c i k o n k u re n cy jn o ści. Z d n ie m 1 styczn ia 2006, w m iejsce d o ty c h ­ czasow ego F u n d u sz u R opy u tw o rz o n o R ządow y F u n d u sz E m ery ta ln y sk ład ający się z d w óch części; T he G o v e rn m e n t P en sio n F u n d -G lo b a l, k tó ry je st k o n ty n u a c ją daw nego F u n d u sz u R opy o raz T he G o v e rn m en t P en sio n F u n d -N o rw a y , daw ny F u n d u sz U b ezp ieczeń Społecznych. S trategia z a rzą d zan ia p o rtfe le m fu n d u sz u G lobal po leg a n a in w esto w a­ n iu w alorów w za g ran icz n e p a p ie ry w artościo w e w p o staci akcji i o b li­ gacji w ta k i sposób, aby o sią g n ą ć najw yższy m ożliw y zw ro t z tych in w e ­ stycji. N a k o n iec 2006, w a rto ść fu n d u sz u G lobal w y n io sła 1 b ilio n 756 m iliard ó w N O K (d a n e szacu nkow e), a do k o ń ca ro k u 2007 w zro śn ie p ra w d o p o d o b n ie do 2 b ilio n ó w 182 m iliard ó w N O K . S zacunkow o, łą c z ­ n a w a rto ś ć fu n d u sz y G lobal i N orw ay w y n io sła n a k o n iec 2006 - 1,857 b ilio n a N O K , (p ro g n o za n a kon iec 2007 - 2,288 b ilio n a N O K )47. Rząd, k o n stru u ją c swój b u d ż e t dla g o sp o d ark i lądow ej, p rzy jm u je ja k o lim it d eficy tu budżeto w eg o 4% w a rto ści F u n d u sz u G lobal, określonej n a p o ­ czątku ro k u budżetow ego. O znacza to, że ta k p lan o w an y stru k tu ra ln y d eficyt zn ajdzie p o k ry c ie w d o c h o d a c h z sek to ra ro p y i gazu. W b u d ż e ­ cie n a ro k 2007 dla g o sp o d ark i lądow ej, zało żo ny d eficyt s tru k tu ra ln y w y n o sił 71 m ilia rd ó w N OK .

N orw egia, dysponując o g ro m n y m i zasobam i ź ró d eł en erg ii, jest p ra k ­ tycznie sam ow ystarczalna. To w ydaje się p o w o d em nieprzygotow yw ania w łasnej koncepcji b ezpieczeństw a energetycznego. W roku 2002 zuży­ cie energii p e r c a p i t a w ynosiło łącznie 190 GJ, w tym : energia pochodząca z ropy - 85 GJ, bioenergia (biom asa) - 9 GJ, z węgla i koksu - GJ, elektro­ ciepłow nie - 2 GJ.

Tabela 4.8 Bilans nośników energii - N orw egia 2005 Jednostki poza indywidualnym oznaczeniem są wyrażone w 1000 ton

N oś ni ki e ne rg ii Pr od uk cj a w ła sn a Im po rt E ks po rt D os ta w a na ry ne k kr aj ow y br ut to En er gi a p rz et w or zo na lub zu ży ta pr ze z se k to r en er ge ty cz ny o t "(D C O) 5 o ś ? J2 a) ' o N Pr^oc en to w e zu ży ci e do st ar cz on ej en er gi i Węgiel i koks ^{1667 1415 1675 1691 238 1452 85,9} Drewno, oleje, odpady toe 1262 21 0 1283 228 1055 82,2 Ropa naftowa ^{126361 955 13002 13002 0} Benzyna 12140 477 9808 2740 1155 1584 57,8 Paliwo lekkie ^{6950 583 2461 4660 1055 3739} Paliwo ciężkie ^{1674 1706 1732 1325 999 327 24,6} Gazy skroplone ^{7247 242 4485 2995 2820 175 6,0} Gaz naturalny (mln Sm3) 89559 0 82803 6757 5476 276 0,1 Inne gazy toe ^{1210 0 0 1210 903 308 25,5} Energia elektryczna (GWh) 138073 3649 15639 126083 13992 112091 88,9

Źródło: Norweskie Biuro Statystyczne, SSB (2006).

W arto zw rócić uwagę, że N orw egia będąc prod u cen tem i eksporterem energii w skali globalnej, rów nocześnie jest im p o rterem energii elektrycz­ nej w skali kraju, n a co w skazują dane za rok 2004: pro du kcja - 110,1 m ld kW h, konsum pcja - 121,5 m ld kW h, im p o rt - 11,4 m ld kW h.

Powyższa sytuacja wskazuje, że w ew nętrznym problem em Norwegii jest zbilansowanie popytu i podaży energii w gospodarce krajowej ze względu n a istotną zależność wszystkich sektorów tej gospodarki od jednego nośnika, ja ­ kim jest energia elektryczna. O d roku 1990, kiedy to Storting uchwalił u sta­

wę energetyczną (Energiloven), przez blisko 15 lat, czyli do zimy 2003/2004, produkcja energii elektrycznej wzrosła zaledwie o 4%, podczas gdy jej ko n­ sum pcja aż o 15%. N iedobór w ody w zbiornikach elektrowni w odnych, w la­ tach „suchych”, tj. o małej ilości opadów (szczególnie śniegu), przypisywa­ ny powszechnie tzw. efektowi cieplarnianem u i pow odow anym przez niego zm ianom klimatycznym , spowodował, że Norw egia jest zm uszona im p o rto ­ w ać energię elektryczną z krajów europejskich (m.in. z Rosji, Danii, Polski). W łaścicielem sieci przesyłowych energii elektrycznej jest państwo, zarządza­ jące nim i przez Statnet (Zarząd Sieci Państwowych). Producentam i są elek­ trownie, w większości w odne (99% norweskiej energii elektrycznej), będące pryw atnym i podm iotam i gospodarczym i, które od państw a otrzym ują tzw.

g r e e n c e r t f i c a t e , co oznacza, że państw o jest zobowiązane zakupić od w y­

twórcy, w yprodukow aną ilość energii, po określonych cenach.

D ostateczna ilość energii elektrycznej jest w arun kiem nieodzow nym dalszego rozw oju gospodarki tego kraju. Jej cena jest p o ch o d n ą bilansu pom iędzy krajow ą podażą a konsum pcją. Rosnące ceny energii zagrażają konkurencyjności norw eskiego przem ysłu. N otuje się pierw sze przypadki zam ykania zakładów energochłonnych, np. hu ty alum inium .

Przedstawiciele norw eskiej Naczelnej O rganizacji G ospodarki (Narings- livets H ovedorganisation) i Krajowego Stowarzyszenia P roducentów E ner­ gii (E nergibedriftens Landsforening) ostrzegają polityków, iż w latach 2008-2009 m oże zab rak n ąć energii w rejonie M 0re i R om sdal (śro dk o­ w a N orw egia), w którym nad al istnieje i rozw ija się przem ysł ciężki. Z d a­ niem specjalistów, w celu za p ew n ien ia w zro stu d ostaw en ergii elektrycz­ nej, czyli zw iększenia bezpieczeństw a energetycznego k raju , N orw egia p o trze b u je aktyw nej p olity ki rz ąd u , co w edług nich oznacza:

• ciągłą m odernizację istniejących elektrow ni w odnych, np. podw yższanie zapór i tym sam ym zwiększanie pojem ności zbiorników wodnyc,

• zgodę n a budow ę elektrow ni n a paliwo gazowe z w ykorzystaniem n aj­ nowszych technologii n a rzecz ochrony środowiska,

• dostawę energii z małych lokalnych elektrowni wodnych i siłowni wiatrowych, • ograniczenie zużycia energii elektrycznej dzięki np. uzyskiw aniu energii

cieplnej do ogrzew ania w ody z biomasy,

• rozw iązanie problem u linii przesyłow ych energii, aby u n ik n ą ć lokalnych kryzysów energetycznych.

Takie zadania zostały pow ierzone pow ołanej przez Parlam ent N orw e­ gii w czerw cu 2001 organizacji ENOVA SF, k tó ra rozpoczęła działalność

1 stycznia 2002 r. ENOVA jest przedsiębiorstw em państw ow ym (SF), k tó re­ go właścicielem jest M inisterstw o Ropy i Energii. Parlam ent i rząd pow ie­

rzył tem u przedsiębiorstw u zadanie przyczynienia się do racjonalnej i eko­ logicznie „zdrow ej” produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnaw ialnych i takiego stym ulow ania ry n k u energii, aby osiągnąć cele założone w polity­ ce energetycznej rządu.

P rocentow y udział ważniejszych europejskich odbiorców norw eskiego gazu kształtuje się następująco: N iem cy - 30%, Francja - 19,3%, W ielka B rytania - 20%, H iszpania - 22,9%, H olandia - 8,6%, Belgia - 8%, W ło ­ chy - 7,2%.

W czerw cu 2001 r. dokonano zm iany organizacji sektora gazu. Zlikwi­ dow ano centralnie sterow aną jego sprzedaż. Likwidując K om itet N egocja­ cyjny (GFU) odpow iedzialny za cały m arketing gazu, rząd i M inisterstw o Ropy i Energii przestały zajm ow ać się h andlem gazem . Firm y wydobywcze indyw idualnie produkują, tran sp o rtu ją i sprzedają swój gaz, a producenci gazu stali się w spółw łaścicielam i rurociągów przesyłowych. N iezależnym o peratorem gazociągów jest państw ow a firm a Gassco,. k tó ra nie jest w spół­ w łaścicielem złóż gazu ani infrastruktury, jedynie w myśl obowiązujących przepisów, adm inistruje rów nym dla w szystkich firm kom ercyjnych dostę­ pem do linii przesyłowych. Gassco inicjuje i koordynuje plany dalszej ro z­ budow y system ów transportow ych.

N ajw ażniejszym i p roducentam i ropy i gazu w norw eskim szelfie k onty­ nentalnym są norw eskie spółki giełdowe Statoil ASA i N orsk H ydro Pro- duksjon AS. Państw o norw eskie (M inisterstw o Ropy i Energii) posiada 70,9% udziałów w Statoil i 44% w N orsk Hydro. 17 g ru d n ia 2006 rad y n a d ­ zorcze obu spółek w yraziły zgodę n a fuzję i utw orzenie k o n cern u zajm ują­ cego się poszukiw aniem i w ydobyciem ropy naftowej i gazu w szelfie n o r­ w eskim i w innych rejonach świata (Statoil przejm ie za 28 m ld USD część N orsk H ydro zajm ującą się w ydobyciem ropy i gazu). Państwo, które p o ­ siadało 62,5% udziałów w nowej spółce, zam ierza zw iększyć swój udział do 67%. Fuzja uzyskała akceptację Komisji Europejskiej. N owy kon cern o n a ­ zwie StatoilH ydro za tru d n ia 31 tys. pracowników, produkow ał łącznie 1,9 m iliona b aryłek dziennie w roku 2007 i przy o brotach rzędu 480 m ld N O K znajduje się n a 50 m iejscu n a liście 500 największych firm świata.

N orw egia jak o p ro d u c e n t ro p y i gazu

W roku 1962 am erykańskie tow arzystw o naftowe Philips Petrol złożyło w niosek dotyczący poszukiw ań ropy naftowej w norw eskim szelfie k onty­ nentalnym n a M orzu Północnym . Pierwsze odpow iedzi rząd u były o dm o w ­ ne, gdyż kierow ano się opiniam i rodzim ych ekspertów, które wykluczały w ystępow anie złóż ciężkich w ęglow odorów w tym rejonie. „W 1966 r. Esso

dokonał pierw szych próbnych w ierceń, a w 1970 r. Philips Petrol p oin fo r­ m ow ał, że natrafiono n a «gigantyczne pole naftow e»”48.

Rozpoczęcie eksploatacji złóż oraz późniejsze podwyżki cen ropy i gazu49 spowodowały wyraźne przyspieszenie rozwoju gospodarczego kraju i wzrost zamożności społeczeństwa. Obecnie Norwegia należy do największych eksplo­ ratorów i eksporterów ropy i gazu na świecie, co ilustruje tabela 4.9.

Tabela 4.9. Zasoby ropy w poszczególnych obszarach n a n orw eskim szelfie, 31.12.200650 (zawierają też zasoby, które p raw dopodobnie b ęd ą w ydoby­ wane, ale jeszcze nie m a decyzji lub nie są oszacowane)

Obszar ^Ropa, mln Sm3 Gaz, mld Sm3 NGL, mln ton Kondensat, mln Sm3 Mln Sm3 ekwiwalentu ropy Łącznie 152,0 424,0 22,0 35,0 654,0 Morze Północne ^{66,0 112,0 8,0 14,0 206,0} Morze Norweskie ^{58,0 301,0 15,0 22,0 408,0} Morze Barentsa ^{29,0 11,0 0,0 0,0 39,0}

Źródło: Norwegian Petroleum Directorate 2007.

Jak w ynika z O św iadczenia 5/2008 JTh e Shelf in 2007”51, wydobycie gazu wzrosło w 2007 roku. Jak oczekiwano w ydobycie ropy było nieco niższe niż w ro k u poprzednim . W zrosła ilość szybów wydobywczych z 26 (2006) do 32 w roku 2007. D okonano odkrycia 12 now ych złóż: 8 - n a M orzu Pół­ nocnym , 3 - n a M orzu N orw eskim i 1 - n a M orzu Barentsa. D ane całości zasobów now ych odkryw ek szacuje się n a 39-83 m ln Sm 3 możliwej do p o ­ zyskania ropy i 15- 23 m ld Sm 3 gazu. N a M orzu P ółnocnym w iększość o d ­ k ry ć koncentruje się n a obszarze Sleipner/Balder.

48 W. Sowa, K. Konieczny, Norwegia, Pascal, Bielsko-Biała 2007, s. 15.

49 Ceny ropy w 2007 r. były wyższe niż przew idyw ało M inisterstw o Finansów N orwegii, a to o zn a­ cza 16 m ld N O K więcej w postaci podatków i opłata do skarbu państw a. Ogólne w pływ y z podatków i opłat od koncernów petrochem icznych w yniosły w 2007 r. około 210 m ld N OK, z w yłączeniem d o ­ chodów w ynikających z udziałów państw a w StatoilHydro i innych tego typu przedsiębiorstw ach. M in i­ sterstwo Finansów ocenia, że całościowe wpływy netto z szelfu kontynentalnego osiągną 319 m ld NOK, patrz: „A ftenposten”, 03.12.2007.

50 Ilość ropy w yraża się w m ilionach Sm3 (standardow ych m etrach sześciennych), a gazu w m iliar­ dach Sm3. Są to standardow e określenia ISO liczone w tem peraturze równej 15^C i po d ciśnieniem rów ­ nym 1,01325 bara. 1000 Sm3 gazu = 1 Sm3 oe ( ekwiwalentu ropy); 1 Sm3 ropy =1 Sm3 oe; 1 Sm3 NGL = 1 Sm3 oe; 1 Sm3 kondensatu = 1 Sm3 oe. Przeliczniki surowca ropy: 1 Sm3 = 6,29 baryłki;1 Sm3 = 0,84 tony; 1 baryłka = 159 litrów; 1 to n a = 7,49 baryłki.

Tabela 4.10. Nowe odkrycia w 2007 r. M ożliwe do pozyskania zasoby su­ rowcowe Szyby i działki wydobywcze ^Operator Węglowodory typu Ropa (mln Sm3) ^az S ^z 3m 3) (J “O (ml 15/12-18 S i A Pertra Ropa 1,5-7

15/6-9 S Statoil Ropa/ gaz 4-6 3-5

16/4-4 Statoil Gaz/ kondensat 1-2 <1

16/2-3 Statoil Ropa 5-10

16/1-8 Lundin Ropa 10-30

25/11-24 Hydro Ropa 5-10

35/11-15 S Hydro Ropa 1-2 <1

6507/11-8 Statoil Gaz 1-2

6407/7-7 S Hydro Ropa/ gaz 1-2 1-2

6405/10-1 Statoil Gaz/kondensat 1-2 3-5

7125/4-1 Hydro Ropa/ gaz 10-12 5-7

39-83 15-23 Źródło: Th e Shelf in 2007 - Exploration, 14.01.2008, Norwegian..., op.cit.

W 2007 r. oszacowano, że wydobycie ropy osiągnęło 128,5 Sm 3 (2,21 m ln baryłek dziennie), w p o rów naniu ze 136,6 m ln Sm 3 (2,5 m ln baryłek dziennie) w roku poprzednim .

C harakterystyczna dla szelfu jest duża aktyw ność i kontynuacja w zro ­ stu całościowych nakładów inwestycyjnych. Faktycznym i odbiorcam i p o ­ w ażnych nakładów inwestycyjnych w 2008 r. są pola Gjoa, Skarv i Tyrihans. D odatkow e inwestycje przew idyw ane są n a Valhall - głów nie n a nowe o d ­ w ierty i instalacje. W ażnym i odbiorcam i inwestycji są Ekofisk, O rm e n Lan­ ge, O seberg, Snorre, Statfjord i Troll II ( Troll Oil). W sp om niane nakłady inw estycyjne (ok. 100 m ld N O K - 2008) przeznaczone są n a nowe in sta­ lacje n a m orzu, m odernizację instalacji i urząd zeń oraz now e szyby i o d ­ wierty. Jak podaje „Stavanger A ftonbladet” do 100 m ld N O K podniesione zostaną inwestycje w nowe platform y, odw ierty i technologie w pom pow y- w ania w ody n a Ekofisk, norw eskim pierw szym ro p on ośn ym p olu w ydo­ bywczym. W naw iązaniu do planów dyskutow anych w firm ie C

onocoPhi-lips, żyw otność pola zostanie przedłużon a o 22 lata (od 2028 do 2050)52. Dla porów nania O rm e n Lange kosztow ało dotąd 50 m ld N O K a Sn0hvit - 60 m ld N O K 53. Inwestycje n a tych polach stanow ią około 50% ogólnych nakładów inwestycyjnych w 2008 r.54 W zrost n akładów częściowo spow o­ dow any jest przez wyższe ceny za tzw. „jednostkę rozwojową” - zw iązaną z ceną w skaźnika inwestycyjnego. O d połow y 2004 r. do końca 2007 r. w skaźnik inwestycyjny dla dom inującego ty pu urządzeń stosowanych obecnie n a norw eskim szelfie kon tynentalnym w zrósł z 150 000 USD do 475 000 USD dziennie55.

Tabela 4.11. O dkryte zasoby w ęglow odorów n a norw eskim szelfie k onty­ nentalnym łącznie n a 31.12.2006 Dane Surowiec ropy mln Sm3 Gaz naturalny mld Sm3 NGL mln ton Kondensat mln Sm3 Łqcznie mln Sm3 oe Zasoby w procesie produkcji ^{944 1371 96 0 2497} Rezerwy z zatwierdzonym PDO ^{131 931 27 49 1162} Rezerwy łącznie 1075 2302 123 49 3659 W fazie planowania 187 79 12 3 291 Możliwe do rozwoju w dłuższym okresie ^{177 87 8 2 282} Nowe odkrycia oddane do eksploatacji 12 1 О 0 13 Możliwe do eksploatacji przy rozwoju nowych technologii 140 130 _{- -} 27О Dotychczasowe łącznie ^{1591 2599 143 53 4514} Nie odkryte 1260 1875 - 265 34ОО Ogólny potencjał do wydobycia ^{6158 6040 263 442 13141} Sprzedaż 3155 1142 99 89 4573

Źródło: Norwegian Petroleum Directorate 2007.

52 „Stavanger AThonbladet” 04.02.2008. 53 „AThonbladet”, 04.02.2008.

54 Nie zawierają one kosztów wydobycia szacowanych łącznie w 2008r. n a ok. 25 m ld NOK. 55 The Shelf In 2007 - Investm ents, N o rw eg ian .. .op.cit.

W N orw egii ogółem w ydobyto 237,8 m ln Sm 3 oe ciężkich węglow o­ dorów (2007), to jest 26,2 m ln Sm3 m niej niż w rekordow ym 2004 r. O ce­ nia się, że w roku 2008, wydobycie ropy osiągnie 240 m ln Sm 3 oe O znacza