Metoda, techniki i narzędzia badawcze. Analiza statystyczna

Analiza statystyczna

W badaniach własnych wykorzystano procedurę panelu, przeprowadzono je bowiem dwukrotnie. W ramach przyjętej procedury zastosowana została meto-da sonmeto-dażu diagnostycznego, a podstawowymi technikami zbierania meto-danych empirycznych były badania ankietowe¹:

1) ankieta skierowana do studentów studiów dziennych dwukrotnie:

a) w pierwszym etapie badań ankietę otrzymała grupa wylosowana spośród studentów wszystkich roczników, co pozwoliło ocenić stan kultury fi-zycznej badanego środowiska akademickiego; badania miały na celu po-znanie opinii studentów o zajęciach wychowania fizycznego, zdobycie informacji na temat ich udziału w fakultatywnych zajęciach sportowo-

1 Zastosowanie ankiety powoduje, że badacz opiera się tylko na deklaracjach. W związku z tym na przykład na pytanie: „Czy uprawiasz sport?”, uzyskano deklaracje badanych dotyczące teraźniejszości i przyjęto, że badani sport uprawiają lub nie, choć jest to tylko deklaracja działa-nia, a nie stwierdzenie faktu działania. Na pytanie: „Czy będziesz uprawiał sport po zakończe-niu studiów?”, także uzyskano deklaracje – dotyczące przyszłości – i potraktowano je jako chęć, zamiar działania.

-rekreacyjnych, uzyskanie deklaracji uczestnictwa w kulturze fizycznej w przyszłości itp.;

b) w drugim etapie badań ankietę otrzymali tylko ci studenci, którzy w eta-pie eta-pierwszym uczestniczyli w obligatoryjnych zajęciach wychowania fi-zycznego, a teraz nie byli już nimi objęci; pozwoliło to sprawdzić faktycz-ne uczestnictwo studentów w kulturze fizyczfaktycz-nej, zadeklarowafaktycz-ne podczas pierwszego etapu badań;

2) ankieta skierowana do studentów uczestniczących w pierwszym etapie ba-dań dotycząca stylu oddziaływania wychowawczego nauczycieli podczas za-jęć wychowania fizycznego.

W badaniach zastosowano też inne techniki:

1) wywiad z kierownikami studiów wychowania fizycznego i sportu lub peł-nomocnikami rektora do spraw sportu w celu uzyskania informacji na temat bazy sportowej uczelni, stanu osobowego kadry, liczby godzin obligatoryj-nych zajęć wf., obozów sportowo-rekreacyjobligatoryj-nych, zajęć fakultatywobligatoryj-nych itp.;

2) obserwację z inwentaryzacją i oceną bazy sportowej badanych szkół wyż-szych podczas przeprowadzania wywiadów z osobami odpowiedzialny-mi w nich za kulturę fizyczną (obserwację i doświadczenie autora w pracy z młodzieżą wykorzystano przy tworzeniu narzędzi badawczych);

3) analizę treści dokumentów (aktów prawnych, programów nauczania) doty-czących kultury fizycznej w szkołach wyższych.

W celu pozyskania materiału badawczego opracowano następujące narzę-dzia badawcze:

1) kwestionariusz ankiety Uczestnictwo studentów w kulturze fizycznej (załącz-nik 1), skierowany do studentów w pierwszym etapie badań, zawierający pytania dotyczące:

a) uczestnictwa w różnych formach kultury fizycznej – organizowanych na uczelni – na poszczególnych latach studiów;

b) charakterystyki uprawianego przez studentów sportu i ich uczestnictwa w turystyce podczas studiów;

c) deklaracji uczestnictwa w sporcie i turystyce po zakończeniu zajęć wy-chowania fizycznego i później – po zakończeniu edukacji;

d) sposobów zagospodarowania wolnego czasu i miejsca, jakie przypada wśród nich aktywności ruchowej;

e) samooceny zdrowia, sprawności fizycznej i umiejętności sportowych;

f) biernego uczestnictwa w sporcie (konsumpcji sportowej, barier w aktyw-nym uczestnictwie w sporcie, posiadanych kwalifikacji sportowych i tu-rystycznych)².

2 W odniesieniu do charakterystyki uprawianego przez studentów sportu, kompetencji sportowych, konsumpcji sportowej (bierne fizycznie zainteresowanie sportem) i barier w upra-wianiu sportu przyjęto w kwestionariuszu rozumienie R.W. Winiarskiego (1995).

2) kwestionariusz ankiety Ocena pracy nauczyciela wychowania fizycznego (załącz-nik 2), skierowany do studentów w pierwszym etapie badań, zawierający 24 pytania podzielone na cztery grupy, a oceniające:

a) sposób wyrażania sankcji;

b) sposób podejmowania decyzji;

c) sposób odnoszenia się do studentów;

d) sposób traktowania opinii i ocen wypowiadanych przez studentów³. 3) kwestionariusz ankiety Przygotowanie studentów do uczestnictwa w kulturze

fi-zycznej (załącznik 3), skierowany do studentów w drugim etapie badań, za-wierający pytania dotyczące:

a) oceny wychowania fizycznego przez studentów poprzez wyrażenie opi-nii na temat zajęć wf. i organizacji kultury fizycznej na uczelni;

b) oceny skuteczności wychowania fizycznego poprzez wyrażenie subiek-tywnych odczuć studentów na temat wpływu zajęć wf. na wzrost ich sprawności fizycznej, umiejętności sportowych, wiedzy o kulturze fi-zycznej i motywacji do uprawiania sportu;

c) oceny treści zajęć wf., zwłaszcza częstości występowania w ich trakcie motywujących i informujących czynności nauczyciela;

d) aprobaty dla aktywności sportowej i turystycznej po zakończeniu wycho-wania fizycznego na studiach;

e) samooceny higieny życia i umiejętności wyboru dyscyplin sportowych przydatnych w rekreacji fizycznej dorosłego człowieka;

f) wskazania hierarchii podmiotów, które miały największy wpływ na ukształtowanie u studentów potrzeby uprawiania sportu;

g) oceny wychowania fizycznego na różnych poziomach edukacji.

4) kwestionariusz wywiadu (załącznik 4), skierowany do kierowników stu-diów wychowania fizycznego i sportu, dotyczący charakterystyki badanych uczelni pod względem bazy sportowej, kadry nauczycielskiej oraz form za-jęć obligatoryjnych i fakultatywnych.

Uzyskane w badaniach własnych dane empiryczne analizowano za pomo-cą technik statystycznych. Zastosowano typowe miary tendencji centralnej:

średnią arytmetyczną, medianę, kwartyle i dominantę. Ich wybór determinował sposób pomiaru cech. Sposób pomiaru zmiennych stanowił podstawę wyboru i obliczeń miar dyspersji cech (wariancja, odchylenie standardowe, odchylenie ćwiartkowe).

3 Zastosowany kwestionariusz jest zmodyfikowaną wersją kwestionariusza J. Bielskiego (1996), który badał wpływ stylów oddziaływania wychowawczego na efektywność pracy nauczy-cieli wychowania fizycznego. Liczba pytań została zmniejszona z 40 do 24, a wyboru dokonano, odrzucając pytania nieodnoszące się do rzeczywistości studenckiego wychowania fizycznego (np. karanie uczniów poprzez stosowanie kar cielesnych lub stawianie złych ocen). Zachowano proporcje w czterech grupach pytań dotyczących ocenianych zachowań (po 6) oraz w grupach dotyczących pozytywnych i negatywnych postaw nauczycieli (po 12).

Dla celów selekcyjnych założono, że stosowanym w badaniach zmiennym syntetycznym odpowiada pomiar na poziomie skal interwałowych. Takie za-łożenie (dokonane, by zwiększyć zakres stosowanych metod statystycznych) mimo swej dyskusyjności pozwoliło ostrożnie orzekać o zróżnicowaniach bu-dowanych wskaźników w ramach przyjętych kryteriów selekcyjnych. Zróżni-cowania te ustalano za pomocą wartości statystyki t, jednoczynnikowej analizy wariancji oraz testu najmniejszych istotnych różnic (test LSD).

Związki między zmiennymi badano za pomocą kilku miar. Ich wybór, tak jak w przypadku podstawowych statystyk opisowych, podyktowany był sposo-bem pomiaru korelowanych cech. Użyto opartego na statystyce chi-kwadrat (c²) współczynnika kontyngencji C Pearsona, który przyjmuje wartości od 0 do wartości zależnej od liczby pól tabeli korelacyjnej. Aby ułatwić porówna-nia i interpretację wyników, dokonano standaryzacji współczynnika względem wartości maksymalnej właściwej dla danego analizowanego przypadku. Zależ-ność cech badano również za pomocą współczynników V-Cramera i Φ-Yula.

Otrzymane miary korelacyjne interpretowano na podstawie klasyfikacji A. Gó-ralskiego. Siłę związku między cechami ustalano też za pomocą stosunku ko-relacyjnego eta i korelacji dla cech rangowych według Spearmana z rangami wiązanymi.

Do prezentacji uzyskanego w badaniach materiału empirycznego zastoso-wano tabele i wykresy statystyczne. Analizy statystyczne wykonano za pomocą wersji 6.1 programu STATISTICA.

3.4. Dobór i charakterystyka próby, organizacja