Dotychczasowe badania naukowe nad studencką kulturą fizyczną podzielić można na trzy grupy. Pierwszą, najobszerniejszą, stanowią te poświęcone war-tościom biologicznym kultury fizycznej, podejmujące między innymi zagad-nienia związane z rozwojem, sprawnością i wydolnością fizyczną studentów, a także z ich zdrowiem i rehabilitacją. Badania należące do drugiej grupy doty-czą organizacji kultury fizycznej w szkole wyższej, struktury i funkcji studiów wychowania fizycznego i sportu oraz klubów uczelnianych AZS, kadry, bazy, programów, metodyki i dydaktyki wychowania fizycznego. Trzecia grupa badań rozpatruje kulturę fizyczną w systemie wartości społeczności akademickiej.
Wiążą się one z problematyką zainteresowań i postaw studentów wobec kultury fizycznej, z ich aspiracjami i potrzebami w tym zakresie (Obodyński 1992).
Badania postaw wobec sportu przeprowadził wśród studentek Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach A. Liedke (1979). Opracowana przez niego, wraz ze współpracownikami, skala postaw zawierała opinie odnośnie do siedmiu war-tości sportu: zdrowia, przeżycia emocjonalnego, przeżycia estetycznego, „wyży-cia się”, walki, sukcesu, usprawnienia „wyży-ciała. Studentki najbardziej ceniły zdrowie i usprawnienie ciała, najmniej zaś sukces. Przejawiały „zdecydowanie przychyl-ne” lub „przychylprzychyl-ne” postawy wobec sportu, a postawa obojętna dotyczyła tylko co dziewiątej z nich. Jednocześnie nie stwierdzono statystycznie istotnej zależno-ści badanych postaw od samooceny sprawnozależno-ści fizycznej i kierunku studiów.
Choć sport – co pokazało nie tylko przywołane badanie – jest wartością ce-nioną w środowisku akademickim, to w hierarchii form zagospodarowania cza-su wolnego przez studentów znajduje się zazwyczaj na dalszym miejscu, a upra-wia go rekreacyjnie co trzeci, czwarty student (Gaweł 2000; Kocemba 1993;
Mirkiewicz 1990; Zawadzka, Leonardziak, Mojecka 2004), niesystematycznie ćwiczy zaś 75,0% młodzieży (Biernat 2000; Obodyński 1992; Półbratek 1986).
Aktywność fizyczna ustępuje miejsca biernym formom wypoczynku, przede
wszystkim oglądaniu telewizji. Przed ekranem telewizora czas wolny spędza aż 86,0% studentów uczelni rzeszowskich (Mirkiewicz 1990). W Krakowie, na kierunkach pedagogicznych, przyznaje się do tego 35,5% osób (Gaweł 2000), a na Uniwersytecie Łódzkim – 21,5% (Nowakowska, Nowakowski 1995).
Skrajne przejawy takiej „aktywności” H. Ruskin nazwał ekranomanią (1994).
Elementem studenckiej kultury fizycznej jest turystyka (Gołembski i in.
2002; Kocemba 1983). Spełnia ona ważną rolę w kształtowaniu zamiłowania do aktywności fizycznej, a ponadto można ją uprawiać przez całe życie. W stu-denckiej turystyce, uprawianej najczęściej indywidualnie lub w małych, kole-żeńskich grupach, największą popularnością cieszą się wędrówki górskie (Bier-nat 2000; Bukowiec 1990; Krawczyk, Kocemba 1986; Mirkiewicz 1990). Ponad 20,0% studentów uważa turystykę za charakterystyczną dla młodzieży formę uczestnictwa w kulturze fizycznej (Piskadło 1986; Półbratek 1985). Aktywność turystyczna młodych ludzi spada jednak w momencie podjęcia studiów, a je-dyną jej formą, która jest uprawiana częściej, są studenckie obozy narciarskie (Mirkiewicz 1990).
Do najczęstszych przyczyn nieuczestniczenia studentów w kulturze fizycznej zaliczyć należy brak czasu i dostępu do obiektów sportowych oraz brak zaintere-sowania sportem i chęci do wysiłku (Bukowiec 1990; Derbich 1995; Klimowicz 2003; Mirkiewicz 1990; Obodyński 1992; Piotrowska 1988; Wolańska 1987).
Z badań A. Zawadzkiej (1983) nad wartością wypoczynku studentów wy-nika, że młodzież często tylko po to rezygnuje z uczęszczania na zajęcia nie-obowiązkowe, żeby czas wolny mieć, ale nie po to, żeby go prawidłowo wy-korzystać. Jego główna wartość zdaniem badanych polegała nie na tym, że umożliwiał wypoczynek, rozrywkę czy rozwój osobowości, lecz na możliwości fizycznej i psychicznej separacji jednostki od mało ją interesujących, nużących obowiązków uczelnianych. Mimo wszystko osoby zaangażowane w studia, po-święcające nauce wiele czasu, choć była to grupa nieliczna, z reguły wypełniały swój czas wolny wartościową treścią.
W badaniach M. Bukowca (1990) studenci pierwszego roku krakowskich uczelni jako przyczynę braku bądź małej aktywności ruchowej wymienia-li mało efektywne zajęcia wf. w szkole średniej. Dwie trzecie z nich nie do-strzegało wpływu tych zajęć na stopień ich uczestnictwa w rekreacji fizycz-nej, a 8,5% odczuwało wręcz zniechęcenie. Badania K. Obodyńskiego (1992) i H. Piotrowskiej (1988) pokazały z kolei, że dla młodzieży studiującej prze-szkodą w podejmowaniu aktywności ruchowej jest brak towarzystwa.
Na nikłe uczestnictwo ludzi dorosłych w rekreacji fizycznej wpływa też niski poziom umiejętności sportowych. Niewielu z nich dysponuje bowiem umiejętnościami, które mogą być przydatne dla rekreacji w ciągu całego życia, takimi jak jazda na nartach, pływanie albo gra w tenisa (Wolańska 1989). Wśród młodzieży studiującej na nartach umie jeździć co trzecia osoba, a prawie dwie trzecie umie pływać (Lubaś 1987; Obodyński 1992).
Co najmniej trzy czwarte studentów ocenia swoje zdrowie jako dobre lub bardzo dobre (Kocemba 1993; Mirkiewicz 1990; Nowakowska, Nowakowski 1995; Obodyński 1992; Półbratek 1986), ale co dziesiąty jest całkowicie zwol-niony z zajęć wychowania fizycznego, a od 3,0% do 8,0% ma skierowanie na za-jęcia terapii ruchowej (Dutkiewicz, Majchrzak-Liberek 2001; Obodyński 1992;
Przewęda 1989; Rutkowska, Fijewski 1992; Skorupka 2000). Obligatoryjne za-jęcia wf. nie spełniają oczekiwań studentów. Uznają je za potrzebne, lecz mało atrakcyjne. Ponadto uważają, że nie wyniosą z tych zajęć żadnych wartości z za-kresu kultury fizycznej i że nie mają one wpływu na poprawę ich sprawności (Piskadło 1986; Półbratek 1985; Przewęda 1989; Rutkowska, Fijewski 1992).
Chcą poszerzać podczas nich swoją wiedzę z kultury fizycznej (Fijewski 1998;
Lisicki 2003; Nowakowska, Nowakowski 1995).
W badaniach pojawiają się też pozytywne opinie dotyczące akademickie-go wychowania fizyczneakademickie-go (Gorzkowski, Martyński, Najmark 2000; Jezierski 1992). Ponadto większość młodzieży akademickiej opowiada się za obligato-ryjnością zajęć wf., a od 50,0% do 75,0% osób chce uczęszczać na nie przez wszystkie lata studiów (Fijewski 1998; Klimowicz 2003; Romanowska-Tołłocz-ko, Tołłoczko 2000; Rutkowska, Fijewski 1992; Tołłoczko 2000).
Studenci nie mają wykształconych i utrwalonych nawyków higienicznych.
Od 14,0% do 40,0% spośród nich pali papierosy, a od 60,0% do ponad 90,0%
pije alkohol (Fijewski 1998; Maksimowska 1999; Makuła 1999; Zawadzka, Le-onardziak, Mojecka 2004). Wielu nieregularnie się odżywia, nieregularnie śpi i nadużywa leków (Rutkowska, Fijewski 1992). Do sporadycznego zażywania narkotyków podczas studiów przyznała się w badaniach A. Fijewskiego (1998) co dziesiąta studentka i co szósty student. Co trzecia z tych osób pierwszy raz sięgnęła po narkotyki na studiach. Do tych wszystkich elementów niehigie-nicznego życia studentów dodać należy niewystarczającą aktywność fizyczną w ciągu dnia.
Młodzież akademicka uprawiająca sport przez cały rok, także wyczynowo, kilka razy w tygodniu uczęszczająca na treningi, znacznie rzadziej pali papiero-sy, pije alkohol czy sięga po narkotyki (Mędrela-Kuder 2004). Jednak również wśród tych studentów zauważyć można sprzeczność między deklarowaniem troski o własne ciało a faktyczną dbałością o nie (Makuła 2000).
Mimo że uczelnia odgrywa niewielką rolę w kształtowaniu postaw proso-matycznych (Półbratek 1986), szkolne wychowanie fizyczne w nikłym stopniu motywuje do aktywności ruchowej na studiach (Jezierski 1992), podczas któ-rych studenci zatracają pozytywne postawy wobec kultury fizycznej (Grządziel, Strzyżewski 1979), to często deklarują oni uczestnictwo w ćwiczeniach po za-kończeniu edukacji (Rutkowska 1985). Wiadomo jednak, że i tu istnieją duże rozbieżności między postawami deklarowanymi a realizowanymi (Kocemba 1993; Przewęda 1989; Żukowska 1987).