Uczestnictwo w turystyce deklarowało 40,0% badanych. Aktywność tu-rystyczną kobiet (37,0%) charakteryzowała tendencja do zwiększania się ich grona wraz z trwaniem nauki (ryc. 1). Inaczej było w przypadku mężczyzn, spośród których 44,1% uprawiało turystykę.
Turystykę najczęściej uprawiali studenci Akademii Świętokrzyskiej (43,6%).
Rzadziej podejmowały tę aktywność osoby studiujące na Politechnice Święto-krzyskiej (34,5%) i na uczelniach niepaństwowych (26,3%).
Aż 64,4% studentów uprawiających turystykę robiło to nieregularnie, 17,0%
regularnie, a 18,6% z różną regularnością.
Tabela 12. Wybrane formy turystyki uprawiane przez studentów (%)
Formy turystyki
Osoby uprawiające turystykę na uczelni i poza nią
tylko na uczelni
Dane przedstawione w tabeli 12 dotyczą także niesystematycznego uczest-nictwa w turystyce. Jeżeli wziąć pod uwagę tylko te formy turystyki, które ba-dani uprawiali regularnie, to ich nasilenie było kilkukrotnie mniejsze. Kobiety najczęściej regularnie brały udział w rajdach pieszych – 4,8%, rajdach rowe-rowych – 3,7% i wędrówkach górskich – 2,9%. W grupie mężczyzn było po-dobnie, choć zaobserwowano nieco inną kolejność i inny rozkład procentowy:
rajdy piesze – 9,6%, wędrówki górskie – 5,2%, rajdy rowerowe – 4,4%.
Uczestnictwo w rajdach pieszych i obozach narciarskich organizowanych na uczelni deklarowało więcej osób niż w przypadku ich organizacji na uczelni i poza nią razem. Różnica wynikała z faktu, że na Akademii Świętokrzyskiej na pierwszym roku niektórych kierunków udział w jednym rajdzie pieszym po Górach Świętokrzyskich był warunkiem otrzymania zaliczenia z wycho-wania fizycznego. Tym samym część studentów nie traktowała takiej turystyki, ze względu na jej obligatoryjność, jako własnej. Jeśli zaś chodzi o uczestnictwo w obozach narciarskich, to choć było ono dobrowolne, dla części studentów po-byt na jednym obozie nie stanowił jeszcze o uprawianiu przez nich turystyki.
Badania pokazały, że poziom uczestnictwa młodzieży akademickiej w tu-rystyce spadał wraz z kolejnym rokiem studiów. Chwilowy wzrost na drugim roku dotyczył wędrówek górskich i obozów narciarskich. W odniesieniu do
obozów wynikało to z uprzywilejowania studentów tego rocznika przy weryfi-kacji kandydatów na obóz zimowy (tabela 13).
Cechą uczestnictwa w turystyce jest trwałość. W tym zakresie zaobserwo-wano, że im bliżej końca studiów, tym mniejsza grupa uczestników turystyki.
Tylko 4,0% studentów czwartego roku zadeklarowało, że korzystali z takiej for-my aktywności fizycznej przez całe studia, 17,2% mówiło, że jedynie przez rok, a 64,6% – że w ogóle.
Tabela 13. Uczestnictwo w wybranych formach turystyki organizowanych na uczelni na poszczególnych latach studiów (%)
Formy turystyki I rok studiów II rok studiów III rok studiów IV rok studiów Rajdy rowerowe a 36,7% studentów i 17,4% studentek więcej niż pięć razy w roku. Natomiast długość uprawiania turystyki („staż turystyczny”) wynosiła od około 12 mie-sięcy (początek podczas studiów) do 20 lat (to już zapewne zasługa rodziców).
Wśród badanych aktywnych turystycznie 16,7% uprawiało turystykę od roku do trzech lat, 36,1% od lat czterech do sześciu, a 8,9% powyżej dziesięciu. Płeć nie różnicowała w sposób istotny statystycznie aktywności turystycznej studentów.
4.2.5. Aktywny wypoczynek w hierarchii form spędzania czasu wolnego Jednym z najczęściej wymienianych powodów niepodejmowania aktywno-ści fizycznej jest brak czasu wolnego, ale tak naprawdę przyczyn upatrywać należy w jego złej organizacji i w tym, jak wysoko znajduje się ta aktywność w hierarchii form wypoczynku. R. Winiarski (1997, s. 13) przekonywał:
[...] dysponując nawet niewielką ilością czasu wolnego, można – przy odpowiedniej motywacji – wykorzystać go na aktywność rekreacyjną. Z drugiej strony posiadanie nawet dużej ilości czasu wolnego wcale nie gwarantuje uczestnictwa w rekreacji.
Wśród form zagospodarowania czasu wolnego młodzież akademicka naj-częściej wymieniała spacery (81,1%), oglądanie telewizji (77,6%) i spotkania towarzyskie (71,9%). Rzadziej mówiła o chodzeniu do dyskoteki (55,6%) i
wy-jazdach za miasto, na łono przyrody (50,9%). Dopiero na siódmym miejscu w hierarchii form spędzania wolnego czasu przez studentów obu płci znalazło się rekreacyjne uprawianie sportu (42,5%).
Tabela 14. Płeć a formy zagospodarowania czasu wolnego przez studentów Kobiety
Ranga
Mężczyźni Forma zagospodarowania
wolnego czasu % Forma zagospodarowania
wolnego czasu %
* Inne zajęcia studentek: słuchanie muzyki, praca w ogródku, gra na instrumentach, śpiewanie, roz-wiązywanie krzyżówek, nauka języków obcych, fotografowanie, malowanie.
** Inne zajęcia studentów: wędkowanie, słuchanie muzyki, gra na instrumentach.
Zajęcia wyróżnione w tabeli 14 – czyli spacer, sport rekreacyjny, wyjścia do dyskoteki i wyjazdy za miasto – to zajęcia o charakterze ruchowym należące do grupy zajęć rekreacyjnych (Mirkiewicz 1990). Mężczyźni okazali się aktywniej-si w przypadku sportu rekreacyjnego, natomiast kobiety częściej spacerowały, chodziły na dyskoteki i wyjeżdżały na łono przyrody.
Poszczególne formy spędzania wolnego czasu miały różne nasilenie w ciągu tygodnia i w weekendy. W dni wolne od nauki studenci preferowali wyjścia do dyskoteki, do teatru lub do kina albo wyjazdy za miasto. W ciągu tygodnia od-poczywali, czytając książki bądź odwiedzając strony internetowe.
Sport rekreacyjny, wzbudzał takie samo zainteresowanie w dni powszednie i w weekendy. Podobnie było z oglądaniem telewizji, z tym że tę bierną formę wypoczynku deklarowano dwukrotnie częściej .
Tabela 15 pokazuje, jak przedstawiało się zainteresowanie wybranymi for-mami aktywności fizycznej w czasie wolnym wśród tych studentów, którzy
przez siedem dni w tygodniu oglądają telewizję, i tych, którzy tego nie robią.
Okazuje się, że spędzanie czasu przed telewizorem nie wyklucza uczestnictwa w rekreacji fizycznej. Wręcz przeciwnie – ci, którzy oglądają telewizję, częściej też znajdują czas na wysiłek fizyczny na świeżym powietrzu. Różnice są istotne statystycznie, a związki słabe.
Tabela 15. Formy spędzania czasu wolnego przez studentów w zależności od ich stosunku do oglądania telewizji
Kategoria badawcza
Stosunek
do telewizji (%) Istotność
różnic Miara
zależności nie
ogląda
ogląda cały
tydzień c² p C V
Sport rekreacyjny
w tygodniu 31,9 38,7 12,09 0,01 0,19 0,15
weekend 28,3 44,3 19,54 0,001 0,24 0,20
Spacery w tygodniu 60,2 59,4 1,99 n.i.* 0,77 0,62
weekend 38,9 74,5 33,15 0,001 0,31 0,25
Wypad za miasto
w tygodniu 12,4 16,0 2,23 n.i. 0,82 0,66
weekend 36,3 46,2 8,49 0,05 0,17 0,13
* n.i. – różnica nieistotna statystycznie
4.2.6. Higiena życia
Wychowanie fizyczne ma wyrabiać i utrwalać wśród studentów pożądany model życia, na który składają się postawy abstynenckie, codzienna aktywność fizyczna, umiejętność radzenia sobie z nadwagą, ze stresem i z przedwczesną inwolucją motoryczności oraz umiejętność racjonalnego wypoczynku (Prze-węda 1989).
Większość badanych uważała, że prowadzą higieniczny tryb życia. Wysoka higiena życia przejawiała się jednak nie we wszystkich zachowaniach dnia co-dziennego. Regularnie wysypiało się 67,7% studentów, a 46,8% racjonalnie się odżywiało (tabela 16). Sporadycznie zdarzało się nadużywanie leków (0,6%) i alkoholu (1,3%). Częściej natomiast studenci przyznawali, że piją w nadmia-rze kawę (17,7%) i palą papierosy (28,9%). Tylko co czwarty badany (27,3%) swoją codzienną aktywność fizyczną uznał za wystarczającą.
Niski odsetek osób nadużywających alkoholu każe zastanawiać się, czy odpowiedzi „trudno powiedzieć” i „raczej nie” nie należy interpretować jako nieśmiałego przyznania się do zbyt częstego sięgania po alkohol. Tym bardziej że zadane pytanie nie dociekało picia w ogóle, lecz nadużywania. Ta
niejed-noznaczna odpowiedź dotycząca nadmiernego spożycia alkoholu budziła nie-pewność u samych badanych. Podobne obserwacje pojawiły się w badaniach B. Zawadzkiej, M. Leonardziak, A. Mojeckiej (2004).
Tabela 16. Higieniczne i niehigieniczne zachowania studentów (%) Zachowania
studentów Tak Raczej
tak Trudno
powiedzieć Raczej
nie Nie
Czy śpisz regularnie 7-8 godzin? 28,5 39,2 9,5 17,1 5,7
Czy regularnie jesz posiłki? 12,0 34,8 17,7 28,5 7,0
Czy pijesz zbyt dużo kawy? 6,3 11,4 10,7 14,6 57,0
Czy nadużywasz alkoholu? 1,3 – 8,2 24,7 65,8
Czy nadużywasz leków? – 0,6 6,9 10,8 81,6
Czy swoją codzienną aktywność
fizyczną uważasz za wystarczającą? 5,1 22,2 21,5 31,6 19,6
Ryc. 2 wyraźnie pokazuje, jak dużym problemem jest niewystarczająca ak-tywność fizyczna i nieregularne odżywianie się. Te dwa czynniki, „współpra-cując” ze sobą, prowadzą do wielu chorób cywilizacyjnych, między innymi do otyłości.
Ryc. 2. Oczekiwane zachowania prozdrowotne w życiu codziennym studentów (%)