Międzynarodowa Sieć Konkurencji

Powstanie Międzynarodowej Sieci Konkurencji (ang. International Competition

Network – ICN) było efektem rekomendacji International Competition Policy Advisory Committee (ICPAC) – ciała powołanego w 1997 r. przez Prokurator Generalną USA, Janet

Reno, i jej zastępcę, Joela Kleina. Zadaniem ICPAC było zajęcie się światowymi problemami ochrony konkurencji w kontekście globalizacji oraz koncentracja na zagadnieniach takich jak multijurysdykcyjne kontrole koncentracji przedsiębiorców, relacje pomiędzy zagadnieniami handlu i konkurencji oraz wskazanie na przyszłość kierunków kooperacji pomiędzy organami ochrony konkurencji różnych państw. W swoim końcowym raporcie, przedstawionym w lutym 2000 r., ICPAC zasugerowało powołanie nowego ciała „Globalnej Inicjatywy ds. Konkurencji” (ang. Global Competition Initiative), które miałoby być forum, gdzie przedstawiciele rządów, firm prywatnych i organizacji pozarządowych mogliby prowadzić konsultacje dotyczące zagadnień ochrony konkurencji w celu „zbliżenia porządków prawa konkurencji oraz analizy konkurencji, budowy wzajemnego zrozumienia i wspólnej kultury konkurencji”. Na konferencji w Brukseli, w 2000 r., Joel Klein, a także Mario Monti (ówczesny Komisarz WE ds. Konkurencji) wyrazili swoje poparcie dla tej inicjatywy. Nowe forum współpracy, nazwane ostatecznie Międzynarodową Siecią Konkurencji (International

Competition Network – ICN) zostało zawiązane w październiku 2001 r. w Nowym Jorku,

podczas corocznej konferencji do spraw konkurencji (którą zorganizował Fordham Corporate

Law Institute) przez przedstawicieli organów ochrony konkurencji z 14 jurysdykcji: Unii

Europejskiej, USA, Australii, Kanady, Francji, Niemiec, Izraela, Włoch, Japonii, Korei, Meksyku, RPA, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Zambii. Działalnie ICN opiera się na dobrowolnej współpracy członków, która nie przybrała żadnej konkretnej formy prawnej (ICN nie powstała w wyniku zawarcia traktatu międzynarodowego przez rządy państw i nie posiada podmiotowości prawnej.) Stanowi nieformalną płaszczyznę współpracy organów ochrony konkurencji, zarówno z krajów rozwiniętych, jak i rozwijających się. Jest to jedyna międzynarodowa organizacja, której głównym przedmiotem działalności jest problematyka międzynarodowego wdrażania prawa ochrony konkurencji. Jej misją jest działanie na rzecz promowania nadrzędnych standardów i procedur w polityce

124 Informacje pochodzą z oficjalnej strony internetowej WTO -

79 konkurencji na całym świecie, formułowanie propozycji odnośnie zbliżania porządków prawnych w zakresie prawa materialnego oraz procesowego, a także poszukiwanie metod ułatwiających efektywną współpracę międzynarodową, z korzyścią dla organów będących członkami ICN, konsumentów i gospodarek z całego świata. ICN jest jedyną tego typu organizacją o zasięgu światowym. Liczy obecnie 117 członków ze 103 państw (członkiem ICN jest również Prezes UOKIK). Jest to organizacja zorientowana na znajdowanie praktycznych rozwiązań. W wyniku jej pracy powstały zalecenia co do „najlepszych praktyk” (ang. best practices), podręczniki dla urzędników dotyczące sposobu prowadzenia spraw, raporty, bazy danych, wzory rozwiązań legislacyjnych, zbiory zasad obowiązujących w różnych jurysdykcjach oraz inne zbiory informacji. ICN stała się dla organów ochrony konkurencji z wielu państw istotnym, choć nieformalnym, miejscem dialogu, wymiany informacji i rozwiązywania praktycznych problemów. Członkowie ICN, w ramach tzw. grup roboczych oraz za pomocą mniej sformalizowanych form kontaktu realizują określone przedsięwzięcia mające na celu zidentyfikowanie i stosowanie narzędzi, które pozwolą na ich efektywną współpracę w prowadzonych postępowaniach antymonopolowych, a w dalszej perspektywie - zidentyfikowanie wspólnych wszystkim państwom reguł rządzących ochroną konkurencji, w celu wsparcia procesu konwergencji. ICN nie ma jednak mandatu do tworzenia regulacji prawnych. Jeżeli w wyniku prac prowadzonych w ramach ICN osiągnięty zostanie konsensus – co wyraża się w przyjęciu „najlepszych praktyk“ lub zaleceń- organy poszczególnych państw indywidualnie decydują, czy i w jaki sposób implementować te „normy“, np. kodyfikując je w umowie międzynarodowej125

.

Bieżąca współpraca członków ICN w prowadzonych postępowaniach nie ma odrębnych podstaw w dokumentach, które stanowiłyby instytucjonalną podstawę funkcjonowania ICN. Oparta jest ona na omawianych wyżej (w rozdz. 1.3.5.1.) rekomendacjach OECD, a także na umowach międzypaństwowych (o ile zostały zawarte), które bądź to w całości poświęcone są współpracy w dziedzinie ochrony konkurencji, bądź też poświęcone są ogólniejszym zagadnieniom126. Podstawę współdziałania w niektórych przypadkach stanowią także odpowiednie normy prawa krajowego, dozwalające krajowym organom ochrony konkurencji na podejmowanie współpracy z ich odpowiednikami z innych państw. Skondensowaną analizę przedmiotu (zakresu), metod i poziomu efektywności

125 Informacje pochodzą z oficjalnej strony internetowej ICN -

http://www.internationalcompetitionnetwork.org/about/operational-framework.aspx (dostęp 17 stycznia 2017 r.) Na temat potencjalnej roli ICN w zacieśnianiu międzypaństwowej współpracy w obszarze ochrony konkurencji zob. (Dudzik 2010:319).

80 kooperacji pomiędzy członkami ICN zawiera jej raport z 2007 r., który identyfikuje również braki w tym zakresie i określa potrzeby odnośnie do przyszłej współpracy¹²⁷.

Współdziałanie w ramach ICN ma miejsce na różnych etapach działania organów krajowych – zarówno przed formalnym wszczęciem postępowania, jak po jego wszczęciu (tak w fazie in rem, jak i in personam) - oraz po zakończeniu postępowania. Współpraca polega w szczególności na: (i) informowaniu się o antykonkurencyjnych praktykach, oddziałujących negatywnie na rynek zainteresowanego państwa, pomocy w identyfikowaniu zaangażowanych w nie podmiotów i świadków, (ii) ogólnej dyskusji o sprawie – metodyce jej poprowadzenia, strategii (iii) ogólnej pomocy w gromadzeniu dowodów oraz koordynacji strategii zbierania dowodów – przeszukań, kontroli, przesłuchań, (iv) informowaniu się o zastosowanych sankcjach. We współpracy pomiędzy niektórymi (nielicznymi) państwami możliwe jest też (i stosowane) wydawanie nakazów udzielania informacji i dokumentów przez podmioty mające przynależność państwa wezwanego o udzielenie pomocy, jak również prowadzenie przez urzędników obcego państwa przesłuchań na obszarze państwa wezwanego o udzielenie pomocy. Takimi możliwościami dysponują tylko państwa, które zawarły umowę bilateralną „drugiej generacji” dotyczącą współpracy w dziedzinie ochrony konkurencji lub też umowę typu MLAT^· (zob. rozdz. 1.3.6.).^.

Wzmiankowany raport ICN z 2007 r. wyraźnie stwierdza, że esencję współpracy stanowi wymiana informacji o meritum spraw oraz o działaniach, jakie organ podjął (lub zamierza podjąć) w ramach prowadzonego postępowania. Wyjątkowo możliwa jest współpraca polegająca na tym, że na terytorium państwa wezwanego o udzielenie pomocy przedstawicielom obcych jurysdykcji będzie wolno wykonywać czynności mieszczące się w dziedzinie jurysdykcji egzekucyjnej (wykonawczej), jak w szczególności czynności postępowania dowodowego.

Podstawową przeszkodą zidentyfikowaną w raporcie ICN z 2007 r., są nałożone na organy ochrony konkurencji przez ich krajowe porządki prawne zakazy przekazywania pewnego rodzaju informacji, w szczególności tzw. „informacji poufnych”, bądź też zakazy wykorzystywania informacji jako dowodów przez organ, któremu informacje przekazano. Istotnym postulatem zamieszczonym w raporcie jest przeto podjęcie środków w celu poprawy przepływu informacji.

127 International Competition Network Cartels Working Group, Subgroup 1 - general framework;

Co-Operation Between Competition Agencies In Cartel Investigations, Report to the ICN Annual Conference, Moscow, May 2007, dostęp na: http://www.internationalcompetitionnetwork.org/uploads/library/doc348.pdf

81