The specifics of the implementation of military aviation tasks means that most military aircraft flights are executed in accordance with the regulations established by the competent national military authorities. Such flights, known as Operational Air Traffic (OAT)258 258, are characterised by special features: different operational procedures in relation to civil aviation; manoeuvring aircraft in the horizontal and vertical plane; a wide range of speed with which military aircraft move; the use of segregated blocks of space and the need to closely coordinate the operations of military and civilian air traffic services with air defence command organs. Some of the military flights (mainly transport) are carried out using standard procedures es-tablished by the International Civil Aviation Organization (ICAO). Such flights are regarded as General Air Traffic (GAT)259 flights and take place on air ways normally used by the civil air traffic and controlled by civil air traffic services (ATCs)260.
258 The term Operational Air Traffic – OAT refers to all aircraft flights which do not fill the regulations set for General Air Traffic (GAT) and which are conducted according to other rules and procedures, established by appropriate state authorities. OAT category covers the training flights and military op-erations, which are conflicting with ICAO regulations. OAT might also include civilian flights, such like test flights, which demand some departure from ICAO rules.
259 The term General Air Traffic – GAT means all the flights of civilian aircraft, as well as state owned aircraft (including the military ones, police and other law enforcement agencies owned), if they are conducted in accordance to ICAO rules and procedures.
260 T.M. Markiewicz, Lotnictwo wojskowe w procesie integracji europejskiej przestrzeni powietrznej, AON, Warsaw 2016, p. 23.
Zgodnie z dokumentem Wymagania NATO dotyczące użytkowania przestrzeni powietrznej261 262, opracowanym na potrzeby procesu planowania obronnego NATO (NATO Defence Planning Process – NDPP) zostały przyjęte wymagania w zakresie wojskowego wykorzystania przestrzeni powietrznej, uznane za niezbędne do prowa-dzenia operacji NATO oraz zapewnienia skuteczności szkolenia i przeprowadzania ćwiczeń. Określono je w odniesieniu do zadań zbiorowej obrony (w tym realizacji stałych misji oraz wariantów działań na wypadek innych nieprzewidzianych zdarzeń), operacji reagowania kryzysowego oraz szkoleń i ćwiczeń.
Do standardowych zadań lotnictwa krajów NATO w przestrzeni powietrznej – pro-wadzonych w czasie pokoju i w sytuacjach kryzysowych – należą stałe zadania obrony powietrznej i rakietowej. Zadania obrony powietrznej są realizowane przez Zintegro-wany System Obrony Powietrznej i Przeciwrakietowej NATO (NATO Integrated Air and Missile Defence System – NATINAMDS). Działalność tego systemu obejmuje funkcje dozorowania przestrzeni powietrznej (Surveillance), dowodzenia i kontroli (Battle Management Command, Control, Communications and Intelligence – BMC3I) oraz funkcje związane z działaniami aktywnej i pasywnej obrony powietrznej i prze-ciwrakietowej (Actire Defence, Passive Defence), w tym misji Air Policing263.
Dozorowanie przestrzeni powietrznej jest systematyczną obserwacją radiolokacyj-ną prowadzoradiolokacyj-ną w celu wykrycia, identyfikacji i określenia parametrów ruchu statków powietrznych i pocisków zarówno sojuszniczych, jak i wrogich. Zasadnicze znaczenie dla poprawy zdolności dozorowania poprzez wsparcie pozostałych elementów systemu rozpoznania ma system wczesnego ostrzegania i naprowadzania NATO (NATO Air-borne Early Warningand Control – NAEW&C)264.
Funkcja patrolowania przestrzeni powietrznej wymaga, aby samoloty myśliwskie utrzymywane w wysokim stopniu gotowości bojowej były zdolne do natychmiastowe-go startu i podjęcia skutecznej interwencji wobec potencjalnie wrogich wojskowych lub cywilnych statków powietrznych, włącznie z samolotami cywilnymi użytymi jako środek do przeprowadzenia ataku terrorystycznego z powietrza (Renegade), gdzie uży-cie broni pozostaje w gestii władz krajowych. We wszystkich tych okolicznościach, charakteryzujących się krótkim okresem powiadomienia wyprzedzającego, trajektoria lotu samolotów przechwytujących, wykonujących misję Air Policing może wymusić
261 NATO Reąuirementsfor the Use ofAirspace, Document AC/92(EAPC) D(2011)0008, Air Traffic Management Committee (ATMC), NATO/EAPC Unclassified.
262 NATO Integrated Air and Missile Defence, 09.02.2016, http://www.nato.int/cps/en/natolive/to-pics_8206.htm#, [dostęp: 21.07.2017].
263 Przepisy normujące przechwytywanie cywilnych statków powietrznych zawarte są w załączniku 2 do Międzynarodowej konwencji o lotnictwie cywilnym – Przepisy ruchu lotniczego (wyd. dziesiąte, lipiec 2005). Nie zawierają procedur użycia broni.
264 T.M. Markiewicz, Lotnictwo wojskowe w procesie integracji europejskiej przestrzeni powietrznej, AON, Warszawa 2016, s. 153.
According to the document NATO Requirements for the Use of Airspace261 262, developed for the needs of the NATO Defence Planning Process (NDPP), the re-quirements for the military use of airspace have been adopted, considered neces-sary to conduct NATO operations and ensuring effective training and conducting air exercises. They were defined in regards to collective defence tasks (including the execution of permanent missions and variants of operations in the event of other unforeseen occurrences), crisis response operations as well as training and exercises.
Standard tasks of NATO countries air forces in airspace of those countries – con-ducted in time of peace and in crisis situations – include permanent tasks of air and missile defence. The tasks of air defence are implemented by the NATO Integrated Air and Missile Defence System (NATINAMDS). The activities of this system include observation of the airspace (Radar Surveillance), Battle Management Com-mand, Control, Communications and Intelligence (BMC3I) and functions related to the Active Defence and Passive Defence, including Air Policing263 missions.
Monitoring (policing) of airspace is a systematic radar surveillance conducted in order to detect, identify and determine the parameters of aircraft and missiles, both allied and hostile. The NATO Early Warning and Control System (NAEW&C)264 264 is crucial for improving the surveillance capacity by supporting the remaining ele-ments of the surveillance system.
The air policing requires that fighters are maintained on QRA (Quick Reaction Alert), capable of immediate take-off and effective intervention against potentially hostile military or civil aircraft, including civilian aircraft used as a mean to carry out an air terrorist attack (Renegade), where the use of weapons remains the responsi-bility of the national authorities. In all these circumstances, characterised by a short period of advance notification, the trajectory of the flight of interceptor aircraft that performs the Air Policing mission may force penetration of the airspace occupied by other traffic. Security regulations require that the interception manoeuvre be carried out both quickly and safely, without collision with other aircraft. For this reason, flights carried out in Air Policing missions must obtain priority and unrestricted ac-cess to all neac-cessary airspace.
261 NATO Requirements for the Use of Airspace, Document AC/92(EAPC) D(2011)0008, Air Traffic Management Committee (ATMC), NATO/EAPC Unclassified.
262 NATO Integrated Air and Missile Defence, 09.02.2016, http://www.nato.int/cps/en/natolive/top-ics_8206.htm#, [access: 21.07.2017].
263 Provisions regulating the interception of civil aircraft are contained in Annex 2 to the International Convention on Civil Aviation – Przepisy ruchu lotniczego (tenth edition, July 2005). They do not include the procedures of using of weapons.
264 T.M. Markiewicz, Lotnictwo wojskowe w procesie integracji europejskiej przestrzeni powietrznej, AON, Warsaw 2016, p. 153.
penetrację zajętej przestrzeni powietrznej. Przepisy w zakresie bezpieczeństwa wy-magają, aby manewr przechwycenia był przeprowadzony zarówno szybko, jak i bez-piecznie, bez kolizji z innymi samolotami. Z tego powodu loty wykonywane w misjach patrolowania przestrzeni powietrznej muszą uzyskać priorytetowy i nieograniczony dostęp do całej potrzebnej przestrzeni powietrznej.
W skład NATINAMDS wchodzą także naziemne jednostki obrony przeciwlot-niczej i przeciwrakietowej, które współdziałają z wojskami lotniczymi w zakresie przeciwdziałania potencjalnym zagrożeniom z powietrza. Jednostki te mogą wy-magać ustanowienia obszarów zastrzeżonych dla ochrony swoich działań oraz dal-szego ograniczenia dostępności i użytkowania przestrzeni powietrznej. W świetle wzrastającego zagrożenia pociskami balistycznymi oraz ryzyka ich rozprzestrze-niania, stanowiącego szczególne zagrożenie dla rozwiniętych sił Sojuszu, w no-wej koncepcji strategicznej uzyskała priorytet aktywna wielowarstwowa obrona przeciwrakietowa teatru działań (Active Layered Theatre Ballistic Missile Defence – ALT BMD)265.
W czasie pokoju działalność operacyjna lotnictwa wojskowego jest prowadzona w tworzonym wspólnie z lotnictwem cywilnym środowisku mieszanego ruchu lotni-czego. Sytuacja ta powoduje, że bezpieczeństwo i skuteczność działań lotnictwa woj-skowego w znacznym stopniu uwarunkowane są sprawnością funkcjonowania służb żeglugi powietrznej (ANS), wchodzących w skład cywilnych (rzadziej cywilno-woj-skowych) systemów zarządzania ruchem lotniczym (ATM). Zasadniczymi komponen-tami takiego systemu są służby zarządzania przestrzenią powietrzną (ASM), zarządza-nia przepływem ruchu lotniczego (ATFM) oraz służby ruchu lotniczego (ATS). Ponad-to z systemem ATM współdziałają pozostałe rodzaje służb żeglugi powietrznej: służba informacji lotniczej (AIS), służba meteorologiczna (MET) oraz służba poszukiwania i ratownictwa lotniczego (SAR). Są one zapewniane głównie przez wyspecjalizowane cywilne instytucje służb żeglugi powietrznej (ANSP) oraz – w ograniczonym zakresie – przez organy i służby wojskowe266.
Bezpieczeństwo przestrzeni powietrznej zapewniają Wojska Lotnicze SP, realizując zadania dozorowania przestrzeni powietrznej (krajowej oraz będącej w obszarze od-powiedzialności państwa na podstawie porozumień z ICAO dotyczących regionalnej żeglugi powietrznej), obejmujące wykrywanie, identyfikację oraz podejmowanie prze-widzianych prawem działań wobec wszystkich statków powietrznych korzystających z takiej przestrzeni powietrznej267.
265 Tamże, 153-154.
266 Tamże, s. 155.
267 Procedury przechwytywania cywilnych statków powietrznych zostały określone w załączniku 11.
do konwencji chicagowskiej – Służby ruchu lotniczego. Rozporządzenie (WE) nr 550/2004, art. oraz 13. rozporządzenie (WE) nr 551/2004.
NATINAMDS also includes ground-based air defence and missile defence units, which cooperate with air forces in the field of counteracting potential air threats.
These units may require the establishment of restricted areas to protect their opera-tions and further reduce the availability and use of airspace. Facing increasing threat of ballistic missiles and the risk of their proliferation, which is a particular threat to the NATO deployed forces, the Active Layered Theatre Ballistic Missile Defence (ALT BMD) has been given priority in the new strategic concept265.
During peace, the operational activity of military aviation is conducted in a mixed air traffic environment created jointly with civil aviation. This situation causes that the safety and effectiveness of military aviation operations are to a large extent deter-mined by the efficiency of the functioning of Air Navigation Services (ANS), which are part of the civil (less frequently civil-military) Air Traffic Management (ATM) systems. The main components of such a system are: Airspace Management Services (ASM), Air Traffic Flow Management (ATFM) and Air Traffic Service (ATS). In ad-dition, other types of air navigation services cooperate with the ATM system: Aero-nautical Information Service (AIS), Meteorological Service (MET) and air Search and Rescue service (SAR). They are provided mainly by specialised civil institutions of Air Navigation Service Providers (ANSP) and – to a limited extent – by military authorities and services266.
Airspace security is ensured by Air Force, carrying out the tasks of airspace su-pervision and policing (national and being in the area of state responsibility based on ICAO agreements on regional air navigation), covering detection, identification and taking of legal actions for all aircraft using such air space267.
In addition, the Polish Air Force participates in airspace management, provides aeronautical information services, air traffic services and meteorological services at military airports, and detaches forces and resources to search and rescue services.
The armed forces also manage airports on which the necessary ground-based equip-ment is maintained in operational readiness (means of communication, radio navi-gation aids, radar stations, electro-light means). Some of these airports are shared by civil aviation.
265 Ibid, pp. 153-154.
266 Ibid, p. 155.
267 Procedures for the interception of civil aircraft are set out in Annex 11 to the Chicago Convention - Air Traffic Services. Regulation (WE) No 550/2004, art. and 13. Regulation (WE) No 551/2004.