Platforms lighter than air

Platforms lighter than air are various types of aerostats such as balloons, diri-gible airships and those aerial vehicles whose shells are filled with gases lighter than air. Currently, such platforms are used for observation and reconnaissance, as exemplified by their use in Afghanistan²³⁷.

Although over the years, the military use of such objects has significantly de-creased, countries such as the United States are still developing them. An example is the JLENS programme (The Joint Land-Attack Missile Defense Elevated Netted Sensor System²³⁸ 238). It consists of two unmanned platforms equipped with ad-vanced sensors (omnidirectional 360^o), precisely tracking the target and providing information about its location. Aerostats are equipped with advanced radars that can detect objects such as airplanes, drones, or self-propelled missiles at a distance of nearly 550 km (340 miles). Importantly, JLENS can also stay in motion and op-erate for a maximum of 30 days. The advantage of the system is cooperation with such elements as the Patriot, Navy Standard Missile and airplanes, where informa-tion about the target can be provided on a real-time basis²³⁹. Another task carried on by aerostats is air transport. An example of such an application is the P-791 airship

235 Precision strikes with high accuracy and hit probability.

236 K. Dobija, Współczesne militarne zagrożenia powietrzne i metody ich oceny, „Zeszyty Naukowe AON” 2014, No 2, p. 88.

237 See: D. Kompała, Użycie bezzałogowych statków powietrznych do rozpoznania powietrznego w wybranych konfliktach zbrojnych, „Zeszyty Naukowe AON” 2014, No 1, p. 137.

238 See: <https://www.raytheon.com/capabilities/products/jlens> [access: 24.09.2018].

239 See: Joint Land Attack Cruise Missile Defense Elevated Netted Sensor System (JLENS), Defense Acquisition Management Information Retrieval (DAMIR) 2014, < http://www.dtic.mil/dtic/tr/full-text/u2/a613304.pdf> , [access: 24.09.2018]

powietrzny. Przykładem takiego zastosowania jest sterowiec P-791 firmy Lockheed Martin zdolny do przewozu ładunków do 21 ton. P-791 ma konstrukcję hybrydową, to znaczy, że w kadłubie znajdują się komory wypełnione gazem lżejszym od powietrza – helem. Może on pozostawać w powietrzu 3 tygodnie i operować na wysokości 6 km i poruszać się z prędkością przelotową około 110 km/h. Należy również nadmienić, że kwestią czasu jest wyposażanie tego typu sterowców w systemy uzbrojenia.

W obecnych uwarunkowaniach geopolitycznych Polski zagrożenie z powietrza na-leży rozpatrywać głównie z kierunku: Rosji, Białorusi lub Ukrainy. W zasadzie wy-klucza się takie zagrożenie ze strony sił powietrznych innych państw graniczących z Polską, jako że wraz z naszym krajem są członkami NATO.

Wobec tak identyfikowanych determinantów operacyjnych wyzwaniem dla bezpie-czeństwa powietrznego RP jest odpowiednie rozmieszczenie potencjału bojowego SP zgodnie z wymaganiami operacyjnymi oraz charakterem przewidywanych kierunków zagrożeń. Należy uwzględniać fakt, że w myśl współczesnych koncepcji prowadzenia działań zbrojnych elementy struktury dowodzenia, infrastruktury lotniczej (lotniska), systemy rozpoznania i środki rażenia będą traktowane przez przeciwnika jako obiekty szczególnego zainteresowania i będą niszczone lub obezwładniane w pierwszej ko-lejności. Taki sposób rozpoczęcia działań zbrojnych stawia przed systemem OP Sił Powietrznych wysokie wymagania w zakresie utrzymania określonego stopnia goto-wości do rozwinięcia i funkcjonowania na przygotowanych wcześniej stanowiskach bojowych. Ponadto zmuszają organizatorów podsystemów walki do budowy, konstru-owania systemów gwarantujących wysoką odporność na niszczące (obezwładniają-ce) działania, a także żywotność umożliwiającą szybkie odtwarzanie (uruchomienie) zniszczonych bądź obezwładnionych ogniw systemu walki.

Wyzwaniem są również uwarunkowania doktrynalne systemu bezpieczeństwa po-wietrznego i obrony przestrzeni powietrznej. Stanowią je zapisy zawarte w zbiorach dokumentów doktrynalnych, strategiach, planach obrony oraz regulaminach, instruk-cjach i procedurach, które warunkują szczegółowe zasady funkcjonowania Sił Po-wietrznych RP w narodowym i sojuszniczym systemie bezpieczeństwa powietrznego.

Uwarunkowania ekonomiczne mają również znaczący wpływ na wyposażenie i or-ganizację systemu bezpieczeństwa powietrznego kraju. Obrona powietrzna wymaga określonych nakładów finansowych na rozbudowę, modernizację i utrzymanie poten-cjału. Zarówno środki materiałowe, infrastruktura, uzbrojenie, środki łączności i infor-matyki, jak i szkolenie oraz utrzymanie personelu generują określone koszty.

Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem (ang. Stockholm International Peace Research Institute – SIPRI) wydatki wojskowe na świecie utrzymują tendencję rosnącą. Wzrost wiąże się przede wszystkim ze stosowaniem nowocześniejszych technologii, które

pochłania-from Lockheed Martin, capable of transporting loads up to 21 tons. P-791 has a hybrid construction, which means that the hull contains chambers filled with gas lighter than air – helium. It can stay in the air for 3 weeks and operate at a height of 6 km and travel at cruising speeds of around 110 km/h. It should also be mentioned that it is a matter of time to equip this type of airships with weapon systems.

In the current geopolitical situation of Poland, the threat from the air should be considered mainly from the direction of: Russia, Belarus or Ukraine. In principle, this threat is excluded from the air forces of other states bordering Poland, as they are NATO members, like our country.

In the face of such identified operational determinants, the challenge for the air security of the Republic of Poland is the proper distribution of the Air Force combat potential in accordance with operational requirements and the nature of the anticipated directions of threats. It should be taken into account that, according to modern concepts of conducting military operations, elements of the command structure, air infrastructure (airbases), reconnaissance systems and combat means will be treated by the enemy as objects of special interest and will be destroyed or suppressed in the first place.

Such a method of launching military operations places high demands on the AD system of the Air Force to maintain a certain degree of readiness to deploy and operate on pre-prepared combat positions. In addition, they force the organisers of combat subsystems to construct and develop systems that guarantee high resistance to destructive (suppressing) actions, as well as survivability that allows for quick recovery of destroyed or suppressed elements of the combat system.

The doctrinal situation of the air security system and the defence of airspace are also a challenge. These are the provisions contained in the collections of doctrinal documents, strategies, defence plans and regulations, instructions and procedures that determine the detailed rules of operation of the Polish Air Force in the national and allied air security system.

Economic conditions also have a significant impact on the equipment and organ-isation of the country’s air security system. Air defence requires specific financial expenditures to expand, modernise and maintain potential. Both material resources, infrastructure, weapon systems, communications and IT, as well as training and personnel maintenance generate certain costs.

According to a study conducted by the Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), military expenditure in the world is growing. The increase is associated primarily with the use of more modern technologies that absorb the savings associated with reducing the size of the armed forces. In small and me-dium-sized countries, it is optimal to participate in allied programmes, where the

ją oszczędności związane ze zmniejszeniem liczebności armii. W państwach małych i średniej wielkości rozwiązaniem optymalnym staje się uczestniczenie w programach sojuszniczych, gdzie wdrażanie nowych technologii i modernizacja następują na za-sadzie wspólnego finansowania. Obecne uwarunkowania ekonomiczne i rozwiązania ustawowe sprzyjają rozwojowi systemu obrony powietrznej.

Uwarunkowania organizacyjne są ważnym determinantem efektywności systemu bezpieczeństwa powietrznego. Ocenia się, że dla systemu obrony powietrznej decydu-jące znaczenie mają takie rozwiązania organizacyjne, jak:

• spoistość organizacyjna – określa stopień wzajemnej zależności strukturalno--funkcjonalnych pomiędzy elementami organizacyjnymi ze względu na wykony-wane zadania (liniowy charakter, wieloszczeblowość, elementy funkcjonalne);

• struktury zadaniowe;

• system informacyjny (sieciowość);

• podział uprawnień do podejmowania decyzji (stosunki służbowe nadrzędności i podporządkowania między poszczególnymi organami dowodzenia i zasady współdziałania);

• podział kompetencji pomiędzy elementami organizacyjnymi.

Uwarunkowania techniczne i technologiczne są wyrażane poprzez rozwój własnych zdolności oraz implementację sojuszniczych standardów technicznych. Podstawą działa-nia w tym zakresie są: Program rozwoju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2013-2022 oraz Plan modernizacji technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2013-2022. Stanowiły one podstawę do opracowania pochodnych planów uzu-pełniających, w tym: Planu rozwoju Sił Powietrznych w latach 2013-2022 oraz Planu rozwoju systemu Obrony Powietrznej SZ RP w latach 2013-2022. W ramach opartej na tych programach modernizacji SP RP podjęto realizację 14. programów operacyjnych obejmujących: system obrony powietrznej i obrony przeciwlotniczej; śmigłowce wspar-cia bojowego, zabezpieczenia i VIP; zintegrowane systemy wsparwspar-cia dowodzenia oraz zobrazowania pola walki; bezzałogowe systemy rozpoznawcze i rozpoznawczo-uderze-niowe; indywidualne wyposażenie i uzbrojenie żołnierza (program Tytan); symulatory i trenażery; lotnictwo transportowe; samoloty szkolno-treningowe oraz w innych rodza-jach SZ – modernizację wojsk rakietowych i artylerii; kołowe transportery opancerzone;

przeciwpancerne pociski kierowane; zwalczanie zagrożeń na morzu; modernizację wojsk pancernych i zmechanizowanych; rozpoznanie patrolowe.

implementation of new technologies and modernisation take place on the basis of joint financing. Current economic conditions and statutory solutions favour the development of the air defence system.

Organisational conditions are an important determinant of the effectiveness of the air security system. It is estimated that organisational solutions are of decisive importance for the air defence system, such as:

• organisational cohesion – defines the degree of structural and functional in-terdependence between organisational elements with regards to the tasks per-formed (linear character, multi-level character, functional elements);

• task oriented structures;

• information system (networking);

• division of decision-making authority (service relations of supremacy and subordination between individual command organs and principles of cooper-ation);

• division of competences between organisational elements.

Technical and technological conditions are expressed through the development of own capabilities and the implementation of allied technical standards. The basis for this activity is: the Polish Armed Forces Development Programme for 2013-2022 and the Technical Modernisation Plan of the Armed Forces of the Republic of Poland for 2013-2022. They formed the basis for the development of derivatives of supplementary plans, including: the Air Force Development Plan for 2013-2022 and the Plan of Development of the Air Defence System of the Polish Armed Forces for 2013-2022. As part of the modernisation programme of the Republic of Po-land based on these programmes, 14 operational programmes were implemented, including: air defence system and anti-aircraft defence; combat support, transport and VIP helicopters; integrated command support and battlefield situation display systems; unmanned reconnaissance and reconnaissance-strike systems; individual equipment and armament of the soldier (Tytan programme); simulators and train-ing aids; transport aviation; traintrain-ing aircrafts and in other types of Armed Forces – modernization of missile and artillery troops; wheeled armoured personnel carri-ers; anti-tank guided missiles; combating threats at sea; modernisation of armoured and mechanized troops; patrol & scout capabilities.

Adekwatnie do zaprezentowanych wyzwań i zagrożeń, stosownie do trzech stanów bezpieczeństwa państwa – pokoju, kryzysu (zagrożenia bezpieczeństwa) i wojny – Siły Zbrojne RP powinny posiadać zdolności prowadzenia następujących rodzajów działań:

− prewencyjno-stabilizacyjnych;

− reagowania kryzysowego;

− obronnych (wojennych).

W sytuacji agresji na Polskę lub jej sojuszników może wystąpić potrzeba podjęcia obronnych działań wojennych. Zaangażują one cały lub część potencjału obronnego państwa²⁴⁰. Działania wojenne w obronie integralności terytorialnej i suwerenności będą wymagały zmobilizowania i zaangażowania całego potencjału obronnego pań-stwa, zarówno militarnego, jak i pozamilitarnego. W tych warunkach istotną rolę – oprócz działań zbrojnych – odgrywać będą działania informacyjne, ochronne, gospo-darcze etc. podsystemu niemilitarnego.

Zagrożenia bezpieczeństwa powietrznego Polski wywodzą się wprost ze sfery za-grożeń o charakterze militarnym. Mogą one posiadać charakter bezpośredni lub pośredni:

• zagrożenia militarne bezpośrednie:

– agresja zbrojna – wojna,

– napaść zbrojna – starcie zbrojne poniżej progu wojny:

○ z użyciem sił lądowych,

○ z użyciem powietrznych lub morskich środków walki,

○ z użyciem wielu rodzajów sił zbrojnych,

• militarne zagrożenia pośrednie:

– intencjonalne:

○ przemieszczenie i koncentracja sił,

○ zwiększenie liczebności wojsk lub jednostek uzbrojenia,

○ pokaz siły – demonstracja nowych rodzajów uzbrojenia, sprawności wojsk itp.

– przypadkowe:

○ zbrojny konflikt wewnętrzny na obszarze sąsiada,

○ wojna domowa w granicach państwa sąsiadującego,

○ rebelia o zasięgu regionalnym.

Bezpieczeństwu powietrznemu państwa zagrażają również procesy, sytuacje i zda-rzenia wewnętrzne, które destabilizują sytuację polityczną lub ekonomiczno-gospodar-czą, oraz takie, które obniżają zdolności organów państwowych w zakresie reagowania na zagrożenia i skuteczność ich neutralizowania lub usuwania. Destabilizując porządek publiczny oraz obniżając zdolności państwa w zakresie ochrony ludności, substancji

240 Zgodnie z Konstytucją Polska może znaleźć się w stanie wojny jedynie w następstwie agresji dokonanej na nią lub inne państwo sojusznicze.

Adequate to the presented challenges and threats, according to three state secu-rity situations – peace, crisis (secusecu-rity threat) and war – the Polish Armed Forces should have the capacity to conduct the following types of operations:

‒ preventive-stabilisation;

‒ crisis response;

‒ defence (war operations).

In the event of aggression against Poland or its allies, there may be a need for conduct of defensive war operation. It will involve all or part of the defence poten-tial of the state²⁴⁰. Military operation in defence of territorial integrity and sover-eignty will require the mobilisation and involvement of the entire defence potential of the state, both military and non-military. Under these conditions, information, defence, economic activities etc. of the non-military subsystem will play an import-ant role – in addition to armed forces operations.

The threats to Poland’s air security originate directly from the sphere of threats of a military nature. They may be direct or indirect:

• direct military threats:

‒ armed aggression – war,

‒ aggression – armed clash below the war threshold:

o with the use of land forces,

o with the use of air or naval combat means, o with the use of various branches of armed forces,

• indirect military threats:

‒ deliberate:

o movement and concentration of forces, o increasing number of troops or armament,

o show of force – demonstration of new types of weapon systems, effec-tiveness of forces, etc.

‒ incidental:

o armed conflict on territory of neighbour country, o domestic war within the neighbour country territory, o regional rebellion.

State air security is also threatened by processes, situations and internal events that destabilise the political or economic situation, and those that reduce the ability of state authorities to respond to threats and the effectiveness of their neutralisation or removal. By destabilising public order and reducing the state’s capacity to pro-tect people, material substances and the environment from threats, they indirectly

240 According to the Constitution, Poland may only be in a state of war as a result of aggression com-mitted against it or another allied state.

materialnej i środowiska przed zagrożeniami, godzą pośrednio w gotowość i zdolności obronne państwa. W czasie pokoju mają bowiem wpływ na przebieg szkolenia woj-skowego, na gotowość obronną i zdolności ochrony granic państwowych, zdolności przemysłu obronnego (wojennego), generalnie na potencjał sił zbrojnych i zdolności powstrzymywania potencjalnego agresora.

Zagrożeniami bezpieczeństwa powietrznego państwa będą wszelkie niepożądane procesy, sytuacje lub zdarzenia, powstające w środowisku międzynarodowym w bezpo-średnim otoczeniu Polski, o charakterze bezpobezpo-średnim lub pobezpo-średnim, które zakłócają dotychczasowy stan stabilności i równowagę czynników, tworzących pewność bezpie-czeństwa w przestrzeni powietrznej. Pragmatyczne podejście nakazuje klasyfikować za-grożenia bezpieczeństwa powietrznego jako zjawiska lub procesy o charakterze intencjo-nalnym. Są one możliwe do przewidzenia, stanowią przedmiot prognozowania i mieszczą się w zasięgu wpływów państwa. Ich neutralizacja lub usuwanie wymaga zastosowania instrumentów polityczno-militarnych dostępnych w sferze wewnętrznej i zagranicznej.

Za zagrożenia bezpieczeństwa powietrznego są uznawane takie procesy, sytuacje lub zdarzenia w stosunkach międzynarodowych, a niekiedy również wewnętrznych, które stwarzają duże prawdopodobieństwo ograniczenia władania przestrzenią po-wietrzną albo naruszenia lub utraty suwerenności tej przestrzeni i swobody realizacji żywotnych celów związanych z jej eksploatacją²⁴¹. Zagrożenie to w swej istocie doty-czy realnego prawdopodobieństwa zastosowania przemocy zbrojnej (militarnej) w od-niesieniu do przestrzeni powietrznej i ww. uwarunkowań.

Siłą sprawczą zagrożenia bezpieczeństwa powietrznego może być inne państwo, organizacja pozapaństwowa (przestępcza, terrorystyczna, narodowościowa, politycz-na) lub wewnętrzna organizacja dysponująca siłą zbrojną. Pozyskiwanie wiedzy o za-grożeniach, wyzwaniach i ewentualnych szansach w sferze militarnej, niezbędne do budowania skutecznej strategii i zapewnienia bezpieczeństwa militarnego, a w tym powietrznego, nakazuje ze szczególną starannością analizować najbliższe otoczenie państwa. Dla sił powietrznych stanowi ono obszar potencjalnego zagrożenia i tu iden-tyfikowane są podstawowe elementy operacyjne przyszłych działań powietrznych.

Bezpieczeństwo powietrzne, z natury rzeczy, ukierunkowuje zainteresowania roz-poznawcze na sferę wyposażenia, możliwości techniczno-taktycznych i organizacji wojsk lotniczych, przeciwlotniczych, radiotechnicznych, łączności i walki elektronicz-nej potencjalnych przeciwników. Uwzględnia się również inne czynniki militarne wy-stępujące w szeroko pojętym środowisku międzynarodowym.

Zagrożenia o charakterze militarnym, które mogą generować zagrożenia bezpie-czeństwa powietrznego państwa, to szereg procesów występujących w środowisku międzynarodowym, takich jak: konflikt między państwami; proliferacja broni

masowe-241 Zob. S. Dworecki, Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, AON, Warszawa 1994, s. 25.

compromise the state’s readiness and defence capabilities. During peace, they have an impact on the course of military training, defence readiness and the ability to protect state borders, the capabilities of the defence (war) industry, in general on the potential of armed forces and the ability to contain a potential aggressor.

The threats to the state’s air security will be any undesirable processes, situa-tions or events arising in the international environment in the immediate vicinity of Poland, of direct or indirect nature, which disturbs the current state of stability and the balance of factors that create firm security in the airspace. A pragmatic approach requires classifying air security threats as intentional phenomena or pro-cesses. They are predictable, are subject to forecasting and are within the reach of the state. Their neutralisation or removal requires the use of political and military instruments available in the internal and foreign spheres.

The air security threats are considered such processes, situations or events in international relations, and sometimes also internal ones, which create a high prob-ability of limitation of the use of the airspace or violation or loss of the sovereignty of this space and the freedom to achieve vital goals related to its exploitation²⁴¹ 241.

This threat in its essence concerns the real probability of military use in relation to airspace and the above-mentioned conditions.

The driving force of the threat to air security may be another state, a non-state organisation (criminal, terrorist, national or political) or an internal organisation with armed force at its disposal. Acquiring knowledge about threats, challenges and possible opportunities in the military sphere, necessary to build an effective strategy and ensure military security, including air security, demands particular diligence to analyse the immediate surroundings of the state. For air force it con-stitutes a potential threat area and here the basic operational elements of future air operations are identified.

Air security, by its very nature, directs reconnaissance interests to the sphere of equipment, technical and tactical capabilities, and the organisation of air, air defence, radar, communications and electronic warfare of potential enemies. Other military factors occurring in the wider international environment are also taken into account.

Threats of a military nature, which may generate threats to the air security of the state, are a series of processes occurring in the international environment, such as:

Threats of a military nature, which may generate threats to the air security of the state, are a series of processes occurring in the international environment, such as: