Narodowa ocena ryzyka Irlandii

Dokument A National Risk Assessment for Ireland (NRA) z 2012 r. przedsta-wia rezultaty krajowej oceny ryzyka. Celem opracowania jest dokonanie analizy eksperckiej w poszczególnych sektorach i dziedzinach działalności państwa, ukazującej proces rozwoju narodowego postrzegania ryzyka. Analiza ta ma:

1. przyczynić się do stworzenia kompleksowej oceny ryzyka i wspólnego rozumienia wyzwań narodowych/społecznych,

2. wesprzeć w porównaniu różnych rodzajów zagrożeń z punktu widzenia narodowego/społecznego, pozwalając na ocenę ryzyk według wcześniej zdefiniowanych kryteriów prawdopodobieństwa i wpływu²⁴⁹,

3. stanowić podstawę do ustalenia priorytetów w zarządzaniu kryzyso-wym, które ułatwią koordynację międzysektorową i zapewnią równo-wagę środków na potrzeby zapobiegania i/lub ograniczania ryzyka²⁵⁰, 4. zapewnić zgodność z wymaganiami Unii Europejskiej, aby państwa

członkowskie, opracowując krajowe strategie zarządzania ryzykiem, wspierały podejście UE do zapobiegania katastrofom naturalnym i spo-wodowanym przez człowieka i zarządzania nimi.

249 Wpływ – w odniesieniu do normy ISO 31000: konsekwencje.

250 Patrz: definicja na s. 157.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

Korzystając z metodyki przygotowanej w ramach Framework for Major Emergency Management, przeprowadzono narodową ocenę ryzyka. Opraco-wanie dokumentu koordynowało Biuro Planowania Kryzysowego. Narodowa ocena ryzyka jest zatwierdzana przez Grupę Zadaniową ds. Planowania Kryzy-sowego wyznaczoną przez rząd Irlandii.

Pierwszym działaniem była identyfikacja zagrożeń, którą przeprowadzono w grupach tematycznych. Zidentyfikowane zagrożenia poddano ocenie ryzyka.

Zgodnie z wytycznymi metodyki irlandzkiej zagrożenia podzielono na cztery kategorie: zagrożenia w transporcie, naturalne, technologiczne oraz cywilne.

Do kolejnego etapu zaangażowane zostały zespoły eksperckie, mające prze-prowadzić analizę całościowego ryzyka, by móc rozpocząć proces oceny ryzyka.

Proces ten prowadzą zespoły tematyczne składające się z ekspertów poszcze-gólnych ministerstw i agencji państwowych. Kluczem prawidłowości przebiegu procesu oceny ryzyka jest ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia oraz zbadanie konsekwencji (rozumianych jako konsekwencje wystąpienia zda-rzenia niebezpiecznego, wyrażone w postaci negatywnego wpływu na dobro człowieka, szkody dla środowiska lub infrastruktury lub innych późniejszych konsekwencji – przyp. autora) zidentyfikowanych zagrożeń. Oszacowano go na podstawie możliwie najgorszego scenariusza. Klasyfikację wpływu i prawdopo-dobieństwa przedstawiono w poniższych tabelach, które wykorzystane zostały jako baza do podejmowania decyzji w odniesieniu do względnego ryzyka każ-dego zidentyfikowanego zagrożenia. W kontekście wpływu kryteria oceny zo-stały przeskalowane, w celu odzwierciedlenia sytuacji kryzysowych wymagają-cych koordynacji na poziomie krajowym.

Tabela 16. Klasyfikacja prawdopodobieństwa²⁵¹

Lp. Klasyfikacja Prawdopodobieństwo

1. skrajnie

nieprawdopodobne

może nastąpić tylko w wyjątkowych okolicznościach, raz na 500 lub więcej lat

251 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, grudzień 2012, s. 15.

Korzystając z metodyki przygotowanej w ramach Framework for Major Emergency Management, przeprowadzono narodową ocenę ryzyka. Opraco-wanie dokumentu koordynowało Biuro Planowania Kryzysowego. Narodowa ocena ryzyka jest zatwierdzana przez Grupę Zadaniową ds. Planowania Kryzy-sowego wyznaczoną przez rząd Irlandii.

Pierwszym działaniem była identyfikacja zagrożeń, którą przeprowadzono w grupach tematycznych. Zidentyfikowane zagrożenia poddano ocenie ryzyka.

Zgodnie z wytycznymi metodyki irlandzkiej zagrożenia podzielono na cztery kategorie: zagrożenia w transporcie, naturalne, technologiczne oraz cywilne.

Do kolejnego etapu zaangażowane zostały zespoły eksperckie, mające prze-prowadzić analizę całościowego ryzyka, by móc rozpocząć proces oceny ryzyka.

Proces ten prowadzą zespoły tematyczne składające się z ekspertów poszcze-gólnych ministerstw i agencji państwowych. Kluczem prawidłowości przebiegu procesu oceny ryzyka jest ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia oraz zbadanie konsekwencji (rozumianych jako konsekwencje wystąpienia zda-rzenia niebezpiecznego, wyrażone w postaci negatywnego wpływu na dobro człowieka, szkody dla środowiska lub infrastruktury lub innych późniejszych konsekwencji – przyp. autora) zidentyfikowanych zagrożeń. Oszacowano go na podstawie możliwie najgorszego scenariusza. Klasyfikację wpływu i prawdopo-dobieństwa przedstawiono w poniższych tabelach, które wykorzystane zostały jako baza do podejmowania decyzji w odniesieniu do względnego ryzyka każ-dego zidentyfikowanego zagrożenia. W kontekście wpływu kryteria oceny zo-stały przeskalowane, w celu odzwierciedlenia sytuacji kryzysowych wymagają-cych koordynacji na poziomie krajowym.

Tabela 16. Klasyfikacja prawdopodobieństwa²⁵¹

Lp. Klasyfikacja Prawdopodobieństwo

1. skrajnie

nieprawdopodobne

może nastąpić tylko w wyjątkowych okolicznościach, raz na 500 lub więcej lat

251 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, grudzień 2012, s. 15.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003 2. bardzo nieprawdopodobne

nie przewiduje się wystąpienia i/lub brak zarejestro-wanych incydentów lub niepotwierdzone incydenty i/lub bardzo niewiele incydentów w organizacjach,

obiektach i komunikacji; mała szansa wystąpienia, może wystąpić raz na 100-500 lat

3. nieprawdopodobne

może wystąpić od czasu do czasu i/lub niewiele razy;

rzadko, losowo zarejestrowane przypadki, słabo po-twierdzone incydenty lub niektóre incydenty w jed-nostkach stowarzyszonych lub podobnych organiza-cjach na całym świecie; pewna szansa, sposobność lub możliwość wystąpienia – może wystąpić raz na

10-100 lat

4. prawdopodobne

prawdopodobnie wystąpi, regularnie rejestrowane zdarzenia i potwierdzone incydenty; prawdopodobne

wystąpienie – raz na 1-10 lat

5. bardzo prawdopodobne

bardzo prawdopodobne, wysoki poziom odnotowa-nych zdarzeń i/lub wiele potwierdzoodnotowa-nych incydentów;

prawdopodobnie będzie występowało częściej niż raz w roku 0-4 ofiary śmiertelne i ograniczona liczba drobnych urazów wymagających

lecze-nia lub pierwszej pomocy nieznaczne, miejscowe

zanieczyszcze-nia

252 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, December 2012, s. 16-17.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

infrastruktura społeczeństwo

poniżej 4 mln EUR miejscowe zakłócenie usług

społecz-nych lub infrastruktury (< 48 godz.)

2. niewielki

4-8 ofiar śmiertelnych, znaczna liczba rannych; poważne urazy hospitaliza-cyjne, leczenie wymagane; miejscowe

przemieszczenia znacznej liczby osób przez 2-8 dni; wsparcie realizowane

przez lokalne jednostki samorządu

znaczna liczba osób w obszarze zagro-żonym - wiele wypadków śmiertelnych

(8-20), wiele poważnych i rozległych urazów (20), znaczna hospitalizacja; duża liczba osób przesiedlonych przez 2-8 dni; do 4000 ewakuowanych; zaso-by regionalne wymagane do wsparcia

osobistego

duże skutki, skażenia miejscowe w dość długim okresie

24-80 mln EUR

społeczność działa tylko częściowo, dostępne tylko niektóre usługi 4. duży wpływ

życie, zdrowie, opieka 20 do 50 wypadków śmiertelnych, do 100 poważnych obrażeń, do 16 000

ewakuowanych

infrastruktura społeczeństwo

poniżej 4 mln EUR miejscowe zakłócenie usług

społecz-nych lub infrastruktury (< 48 godz.)

2. niewielki wpływ

życie, zdrowie, opieka

środowisko

infrastruktura społeczny

4-8 ofiar śmiertelnych, znaczna liczba rannych; poważne urazy hospitaliza-cyjne, leczenie wymagane; miejscowe

przemieszczenia znacznej liczby osób przez 2-8 dni; wsparcie realizowane

przez lokalne jednostki samorządu terytorialnego

zanieczyszczenie regionalne, skutki krótkotrwałe

od 4-24 mln EUR

społeczność funkcjonuje w znacznych niedogodnościach

3. umiarkowany wpływ

życie, zdrowie, opieka

środowisko

infrastruktura społeczny

znaczna liczba osób w obszarze zagro-żonym - wiele wypadków śmiertelnych

(8-20), wiele poważnych i rozległych urazów (20), znaczna hospitalizacja;

duża liczba osób przesiedlonych przez 2-8 dni; do 4000 ewakuowanych; zaso-by regionalne wymagane do wsparcia

osobistego

duże skutki, skażenia miejscowe w dość długim okresie

24-80 mln EUR

społeczność działa tylko częściowo, dostępne tylko niektóre usługi 4. duży wpływ

życie, zdrowie, opieka 20 do 50 wypadków śmiertelnych, do 100 poważnych obrażeń, do 16 000

ewakuowanych

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

środowisko

duża liczba osób miała w obszarze za-grożonym - znaczna liczba zgonów (>

50), znaczne obrażenia, ponad 16 000 ewakuowanych utratę, kluczowych usług przez dłuższy

okres; społeczność nie może funkcjo-nować bez znaczącego wsparcia

Kryteria ryzyka²⁵³ (mniej lub bardziej szczegółowe) nie są narzucone przez normę ISO, zaleca ona jedynie ich adekwatny dobór, według potrzeb.

W metodyce irlandzkiej zarówno wpływ, jak i prawdopodobieństwo sklasyfiko-wano w sposób jakościowy oraz ilościowy, stosując wystarczająco precyzyjny opis.

Wynik oceny ryzyka stanowi podstawę dla skutecznego zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Takie podejście, oparte na ocenie eksperckiej i interpretacji reprezentatywnych i rzetelnych danych, świadczy o stosowaniu dobrych praktyk w zakresie analizy zagrożeń. Wykorzystanie informacji doty-czących analizy zagrożeń od regionalnych grup sterujących w połączeniu z danymi zespołu eksperckiego ze szczebla centralnego przynosi równowagę

253 Patrz: definicja na s. 40.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

w ocenie analizy zagrożeń. Pełna ekspertyza daje solidne podstawy do twier-dzenia, że całościowa matryca ryzyka jest wiarygodna.

Krajowy rejestr ryzyka (National Risk Register – NRR)

Matryce dla każdej kategorii zagrożeń (naturalnych, w transporcie, techno-logicznych, cywilnych), jak również zbiorcza matryca ryzyka zostały przedsta-wione poniżej. W przeciwieństwie do zaleceń dokumentowania ryzyk zawar-tych w normie ISO 31000 Krajowy rejestr ryzyka ma odmienne cele. Dla normy dokumentowanie stanowi – poza możliwością identyfikacji podjętych działań – formę doskonalenia procesu oraz wykorzystywanych w nim metod i narzędzi.

Dokument irlandzki oprócz inwentaryzacji zidentyfikowanych i poddanych oce-nie ryzyk oraz podjętych działań wobec najważoce-niejszych zagrożeń dla Irlandii stanowić ma podstawę do uruchomienia działań związanych z łagodzeniem ryzyka²⁵⁴, a także planowaniem i przygotowaniem odpowiedzi na nie.

Rys. 26. Narodowa matryca ryzyka – zagrożenia naturalne²⁵⁵

254 Por. definicja na s. 157

255 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, grudzień 2012, s. 18.

w ocenie analizy zagrożeń. Pełna ekspertyza daje solidne podstawy do twier-dzenia, że całościowa matryca ryzyka jest wiarygodna.

Krajowy rejestr ryzyka (National Risk Register – NRR)

Matryce dla każdej kategorii zagrożeń (naturalnych, w transporcie, techno-logicznych, cywilnych), jak również zbiorcza matryca ryzyka zostały przedsta-wione poniżej. W przeciwieństwie do zaleceń dokumentowania ryzyk zawar-tych w normie ISO 31000 Krajowy rejestr ryzyka ma odmienne cele. Dla normy dokumentowanie stanowi – poza możliwością identyfikacji podjętych działań – formę doskonalenia procesu oraz wykorzystywanych w nim metod i narzędzi.

Dokument irlandzki oprócz inwentaryzacji zidentyfikowanych i poddanych oce-nie ryzyk oraz podjętych działań wobec najważoce-niejszych zagrożeń dla Irlandii stanowić ma podstawę do uruchomienia działań związanych z łagodzeniem ryzyka²⁵⁴, a także planowaniem i przygotowaniem odpowiedzi na nie.

Rys. 26. Narodowa matryca ryzyka – zagrożenia naturalne²⁵⁵

254 Por. definicja na s. 157

255 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, grudzień 2012, s. 18.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

Rys. 27. Narodowa matryca ryzyka – zagrożenia w transporcie²⁵⁶

Rys. 28. Narodowa matryca ryzyka – zagrożenia technologiczne²⁵⁷

256 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, grudzień 2012, s. 22.

257 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, grudzień 2012, s. 24.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

Rys. 29. Narodowa matryca ryzyka – zagrożenia cywilne²⁵⁸

258 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, grudzień 2012, s. 28.

Rys. 29. Narodowa matryca ryzyka – zagrożenia cywilne²⁵⁸

258 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, grudzień 2012, s. 28.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

Rys. 30. Narodowa matryca ryzyka – wszystkie zagrożenia²⁵⁹ Aktualna ocena

Dane z czterech pojedynczych matryc ryzyka zagrożeń zostały skonsolido-wane w narodowej matrycy ryzyka (rys. 30). Matryca prezentuje bieżącą ocenę względnych ryzyk dla kluczowych zagrożeń w Irlandii. Opiera się ona na opinii ekspertów i interpretacji danych, dostępnych m.in. dzięki współpracy ze służ-bami. Matryca ta powinna być używana do prowadzenia działań związanych z łagodzeniem ryzyka, planowaniem i przygotowaniem na poziomie krajowym i regionalnym. Jest corocznie aktualizowana, w odpowiedzi na zmiany w oto-czeniu ryzyka.

259 Źródło: opracowanie własne na podstawie A National Risk Assessment for Ireland, Office of Emergency Planning, grudzień 2012 r., s. 32.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

3. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W REPUBLICE FEDERALNEJ NIEMIEC Niemiecką metodę analizy ryzyka (rozumianą jako systematyczna procedura określająca prawdopodobieństwo wystąpienia pewnych uszkodzeń obiektu podlegającego ochronie, z uwzględnieniem potencjalnego stopnia zniszczeń – przyp. autora) Federalne Biuro Ochrony Ludności i Wsparcia Katastrof (BBK) przyjęło w dokumencie Method of Risk Analisys for Civil Protection z 2011 r.

Jest ona zarówno wynikiem badań Biura Federalnego, jak i efektem wymiany doświadczeń pomiędzy władzami federalnymi oraz ośrodkami naukowymi. Za-proponowane podejście jest zgodne ze standardami międzynarodowymi zwią-zanymi z zarządzaniem ryzykiem oraz oceną ryzyka²⁶⁰, tj. normami ISO 31000 oraz ISO 31010. Cel przygotowanego dokumentu to wsparcie praktycznego zastosowania metody analizy ryzyka dla ochrony ludności.

W niniejszym rozdziale zawarto analizę rozwiązań zaproponowanych w niemieckiej metodzie analizy ryzyka. Celem rozważań było wskazanie cen-nych praktyk tego kraju w omawianym zakresie oraz bliższe przyjrzenie się niemieckiemu podejściu do problematyki ochrony ludności.

W dokumencie Zarządzanie ryzykiem (Stron 189-197)