Opis procesu zarządzania ryzykiem

Metodyka oceny ryzyka to ogół zasad (metod) stosowanych w tym procesie, system jasno sprecyzowanych reguł i procedur pomocnych w ocenie ryzyka.

Proces ten pod wpływem doświadczeń jest ciągle doskonalony.

220 Patrz: definicja na s. 40.

221 Patrz: definicja na s. 37.

222 Patrz: definicja na s. 37.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

Metodyka oceny ryzyka jest zintegrowana w procesie zarządzania ryzykiem.

Takie podejście determinuje uzyskanie ostatecznego efektu, czyli oceny ryzyka w drodze realizacji algorytmów i przestrzegania wymaganych procedur postę-powania z ryzykiem.

Metodyka australijska jest w całości zgodna z normą zarządzania ryzykiem ISO 31000:2009, co daje gwarancję, że ocena ryzyka może prowadzić do decyzji o podjęciu dalszych analiz, w razie istnienia takiej potrzeby (rys. 21). Punktem wyjścia do podejmowania decyzji jest wprowadzenie elementu metodycznego określającego stopień zaufania do wyniku ewaluacji ryzyka i w konsekwencji uzyskanej oceny. Ważne jest przy tym, że przyjęcie decyzji w związku z koniecz-nością realizacji dodatkowej analizy wiąże się z konkretną oceną sytuacji. Jeżeli szacunki wskazują na wyjątkowo wysoki poziom potencjalnych strat związanych z konkretnym zdarzeniem niekorzystnym lub wysoki poziom kosztów koniecz-nych dla obniżenia ryzyka do poziomu dopuszczalnego lub tolerowanego, pod-jęcie decyzji o szczegółowej analizie jest koniecznością.

Metodyka oceny ryzyka jest zintegrowana w procesie zarządzania ryzykiem.

Takie podejście determinuje uzyskanie ostatecznego efektu, czyli oceny ryzyka w drodze realizacji algorytmów i przestrzegania wymaganych procedur postę-powania z ryzykiem.

Metodyka australijska jest w całości zgodna z normą zarządzania ryzykiem ISO 31000:2009, co daje gwarancję, że ocena ryzyka może prowadzić do decyzji o podjęciu dalszych analiz, w razie istnienia takiej potrzeby (rys. 21). Punktem wyjścia do podejmowania decyzji jest wprowadzenie elementu metodycznego określającego stopień zaufania do wyniku ewaluacji ryzyka i w konsekwencji uzyskanej oceny. Ważne jest przy tym, że przyjęcie decyzji w związku z koniecz-nością realizacji dodatkowej analizy wiąże się z konkretną oceną sytuacji. Jeżeli szacunki wskazują na wyjątkowo wysoki poziom potencjalnych strat związanych z konkretnym zdarzeniem niekorzystnym lub wysoki poziom kosztów koniecz-nych dla obniżenia ryzyka do poziomu dopuszczalnego lub tolerowanego, pod-jęcie decyzji o szczegółowej analizie jest koniecznością.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003 Rys. 21. Metodyka oceny ryzyka wystąpienia zdarzeń niekorzystnych²²³

223 Źródło: National Emergency Risk Assessment Guidelines.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

Metodyka oceny ryzyka prezentowana jest jako dwuetapowe podejście do tej działalności, polegające na zbudowaniu jakościowej bazy oceny, która może być uzupełniona analizami różnych szczebli decyzyjnych, jeżeli wyniknie taka potrzeba.

1. Ocena bazowa w celu identyfikacji i szybkiego ukazania ryzyka. Ocena ta będzie stosunkowo prosta, jednak procedury mogą zostać przepro-wadzone przez osoby o zróżnicowanym poziomie umiejętności tech-nicznych i dysponujące czasem w różnym wymiarze.

2. Szczegółowa analiza (gdy jest konieczna) wzmacnia zaufanie do oceny w ogóle i pozwala sporządzić dokładną klasyfikację ryzyka, a także do-konać ewaluacji ryzyka i opracowania projektu wdrażania strategii po-stępowania z ryzykiem. Szczegółowa analiza może jednak wymagać spe-cjalnych metod w postaci wykorzystania rekomendowanych modeli lub scenariuszy zdarzeń. Znaczną ich część przedstawiono w rozdziale 2 czę-ści I publikacji.

Ponieważ takie podejście pozwala na skalowanie przestrzenne, metodyka może być stosowana na wszystkich szczeblach administracyjnych. Inne kluczo-we cechy metodyki wymienione są poniżej:

1. stosowanie scenariuszy zdarzeń w całym procesie oceny ryzyka,

2. usystematyzowane podejście do identyfikacji mechanizmów kontroli i możliwość zastosowania adekwatnych rozwiązań – przyjęcie takich rozwiązań pozwala na lepsze zrozumienie ewentualnego wpływu na społeczeństwo pojedynczego lub wielu zagrożeń i zastosowanie ścieżek wyjścia od zagrożeń do konsekwencji, umożliwiając szybką identyfikację właściwych przedsięwzięć w zakresie postępowania z ryzykiem,

3. dobór ryzyka w zakresie wiarygodnego poziomu konsekwencji dla okre-ślonego ryzyka – dobór prawdopodobieństwa w zakresie wiarygodnych konsekwencji pozwala zrozumieć profil ryzyka danej społeczności lub organizacji w odniesieniu do poszczególnych źródeł ryzyka.

4. wystandaryzowane zestawienie opisu konsekwencji i prawdopodo-bieństw do zastosowania przez wszystkich użytkowników; takie podej-ście pozwala uzyskać spójne wyniki w formie klasyfikacji zidentyfikowa-nych ryzyk z określeniem ścieżek krytyczzidentyfikowa-nych i środków postępowania z ryzykiem,

Rys. 21. Metodyka oceny ryzyka wystąpienia zdarzeń niekorzystnych²²³

223 Źródło: National Emergency Risk Assessment Guidelines.

Metodyka oceny ryzyka prezentowana jest jako dwuetapowe podejście do tej działalności, polegające na zbudowaniu jakościowej bazy oceny, która może być uzupełniona analizami różnych szczebli decyzyjnych, jeżeli wyniknie taka potrzeba.

1. Ocena bazowa w celu identyfikacji i szybkiego ukazania ryzyka. Ocena ta będzie stosunkowo prosta, jednak procedury mogą zostać przepro-wadzone przez osoby o zróżnicowanym poziomie umiejętności tech-nicznych i dysponujące czasem w różnym wymiarze.

2. Szczegółowa analiza (gdy jest konieczna) wzmacnia zaufanie do oceny w ogóle i pozwala sporządzić dokładną klasyfikację ryzyka, a także do-konać ewaluacji ryzyka i opracowania projektu wdrażania strategii po-stępowania z ryzykiem. Szczegółowa analiza może jednak wymagać spe-cjalnych metod w postaci wykorzystania rekomendowanych modeli lub scenariuszy zdarzeń. Znaczną ich część przedstawiono w rozdziale 2 czę-ści I publikacji.

Ponieważ takie podejście pozwala na skalowanie przestrzenne, metodyka może być stosowana na wszystkich szczeblach administracyjnych. Inne kluczo-we cechy metodyki wymienione są poniżej:

1. stosowanie scenariuszy zdarzeń w całym procesie oceny ryzyka,

2. usystematyzowane podejście do identyfikacji mechanizmów kontroli i możliwość zastosowania adekwatnych rozwiązań – przyjęcie takich rozwiązań pozwala na lepsze zrozumienie ewentualnego wpływu na społeczeństwo pojedynczego lub wielu zagrożeń i zastosowanie ścieżek wyjścia od zagrożeń do konsekwencji, umożliwiając szybką identyfikację właściwych przedsięwzięć w zakresie postępowania z ryzykiem,

3. dobór ryzyka w zakresie wiarygodnego poziomu konsekwencji dla okre-ślonego ryzyka – dobór prawdopodobieństwa w zakresie wiarygodnych konsekwencji pozwala zrozumieć profil ryzyka danej społeczności lub organizacji w odniesieniu do poszczególnych źródeł ryzyka.

4. wystandaryzowane zestawienie opisu konsekwencji i prawdopodo-bieństw do zastosowania przez wszystkich użytkowników; takie podej-ście pozwala uzyskać spójne wyniki w formie klasyfikacji zidentyfikowa-nych ryzyk z określeniem ścieżek krytyczzidentyfikowa-nych i środków postępowania z ryzykiem,

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

5. zastosowanie mechanizmu wyznaczania stopnia zaufania do procesu oceny ryzyka w celu zidentyfikowania i określenia niepewności oraz wzmocnienia procesu podejmowania decyzji w zakresie potrzeb szcze-gółowej analizy ryzyka lub wyboru środków postępowania z ryzykiem;

ten mechanizm pomaga unikać błędnych rezultatów, wynikających np.

z subiektywnego postrzegania,

6. wystandaryzowane zestawienie matryc tolerancji, co może znaleźć za-stosowanie u wszystkich uczestników procesu oceny ryzyka; pomaga to oszacować ryzyko w różnym stopniu zaufania i pewności.

Ocena ryzyka według wytycznych obowiązujących w Australii jest najbardziej efektywna, gdy jest realizowana w formie warsztatów, podczas których uczest-nicy (sektor publiczny, prywatny, organizacje pozarządowe, przedstawiciele społeczności i niektóre osoby – autorytety, jednostkowo) prezentują zagadnie-nia kluczowe dla sporządzezagadnie-nia wszechstronnej listy ryzyk, wynikających z bieżą-cej działalności i zdarzeń kryzysowych – potencjalnych źródeł zagrożeń.

Przygotowania do warsztatów są kierowane przez kontekst, który będzie musiał zostać ustalony przed oceną. Aby zapewnić maksymalną efektywność procesu, każdy członek zespołu musi zrozumieć tło oceny, specyfikę właściwego scenariusza awaryjnego, podejście warsztatowe i jego rolę w procesie. Dlatego też, po starannym przygotowaniu oceny, warsztaty muszą podsumować podję-te decyzje, kiedy został ustanowiony konpodję-tekst, a gromadzone i weryfikowane informacje wpłynęły na rozwój potencjału oddziaływania. Zrozumienie tych uwarunkowań w poważnym stopniu przybliża cały zespół do zamierzonego ce-lu, czyli w miarę obiektywnej oceny ryzyka.

Same warsztaty powinny zapewnić:

1. zgromadzenie wiedzy specjalistycznej odpowiadającej zakresowi tematu warsztatów,

2. prawidłowość zastosowania oraz dyscyplinę w przebiegu procesu oceny ryzyka,

3. dostęp do właściwych informacji i baz danych (jeszcze przed warsztata-mi),

4. kreatywność i zaangażowanie podmiotów oraz środowiska w ramach prac zespołów studyjnych.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

Podkreślono, że prowadzący warsztaty powinien być doświadczoną, obiektyw-ną osobą, która nie jest zaangażowana w szczegóły tematu i nie należy zespołu badawczego. Pozwoli to zwiększyć obiektywność i pomóc w rozwiązywaniu kolejnych zagadnień.

Warsztaty powinny skutkować: pogłębieniem wiedzy o poszczególnych etapach oceny ryzyka, zdobywaniem doświadczenia w rozwiązywaniu złożonych zagad-nień w ramach analizowanych scenariuszy zagrożeń, doskonaleniem pracy ze-społowej, przygotowaniem personelu – zarówno uczestników warsztatów, jak i obserwatorów.

Proces oceny ryzyka według wytycznych australijskich w praktyce prowa-dzony jest według algorytmu. Określone działania są wykonywane w ściśle sprecyzowanej kolejności, a realizacja kolejnego jest kontynuacją poprzednie-go. Proces oceny ryzyka poprzedza określenie kontekstu (związków). To pierw-szy krok w kierunku oceny ryzyka, a jego rzetelna realizacja będzie miała wpływ na rezultaty oceny. Określenie kontekstu pozwala sprecyzować cele organizacji i opisać zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne otoczenie brane pod uwagę podczas oceny ryzyka. Na tym etapie określa się kryteria ryzyka i przyjmuje po-ziomy ryzyka (dopuszczalny, tolerowany i inne, jeżeli jest taka potrzeba). Okre-ślając kontekst, trzeba akcentować przede wszystkim zapewnienie osiągnięcia celów organizacji czy społeczeństwa. Ocenia się przy tym możliwość realizacji zadań i kluczowych elementów, niezbędnych do przeprowadzenia badań ryzyka przed jego właściwą oceną.

Na etapie określenia kontekstu właściciele procesu powinni rozważyć wła-ściwości i uwarunkowania środowiska, uwzględniając: geografię, klimat, popu-lację, przemysł, niezbędne usługi i infrastrukturę krytyczną, a na drugim biegu-nie – gotowość kryzysową²²⁴ czy możliwości sprostania potencjalnym zagroże-niom. Wspólne zrozumienie celów tej oceny jest najważniejsze dla

224 Gotowość kryzysowa państwa – oznacza stan zorganizowania państwa, wszystkich jego struktur, władz, ludności i terenu do sprostania każdej katastrofie z wojną włącznie. Adekwatną do zagrożeń gotowość kryzysową państwa zapewnia wysoki potencjał bezpieczeństwa. Organi-zacyjnie obejmuje dyplomację i gotowość obronną w składzie gotowości cywilnej i militarnej.

Źródło: J. Gołębiewski, Zarządzanie kryzysowe w świetle wymogów bezpieczeństwa, SA PSP, Kraków 2011, s. 339-340.

Podkreślono, że prowadzący warsztaty powinien być doświadczoną, obiektyw-ną osobą, która nie jest zaangażowana w szczegóły tematu i nie należy zespołu badawczego. Pozwoli to zwiększyć obiektywność i pomóc w rozwiązywaniu kolejnych zagadnień.

Warsztaty powinny skutkować: pogłębieniem wiedzy o poszczególnych etapach oceny ryzyka, zdobywaniem doświadczenia w rozwiązywaniu złożonych zagad-nień w ramach analizowanych scenariuszy zagrożeń, doskonaleniem pracy ze-społowej, przygotowaniem personelu – zarówno uczestników warsztatów, jak i obserwatorów.

Proces oceny ryzyka według wytycznych australijskich w praktyce prowa-dzony jest według algorytmu. Określone działania są wykonywane w ściśle sprecyzowanej kolejności, a realizacja kolejnego jest kontynuacją poprzednie-go. Proces oceny ryzyka poprzedza określenie kontekstu (związków). To pierw-szy krok w kierunku oceny ryzyka, a jego rzetelna realizacja będzie miała wpływ na rezultaty oceny. Określenie kontekstu pozwala sprecyzować cele organizacji i opisać zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne otoczenie brane pod uwagę podczas oceny ryzyka. Na tym etapie określa się kryteria ryzyka i przyjmuje po-ziomy ryzyka (dopuszczalny, tolerowany i inne, jeżeli jest taka potrzeba). Okre-ślając kontekst, trzeba akcentować przede wszystkim zapewnienie osiągnięcia celów organizacji czy społeczeństwa. Ocenia się przy tym możliwość realizacji zadań i kluczowych elementów, niezbędnych do przeprowadzenia badań ryzyka przed jego właściwą oceną.

Na etapie określenia kontekstu właściciele procesu powinni rozważyć wła-ściwości i uwarunkowania środowiska, uwzględniając: geografię, klimat, popu-lację, przemysł, niezbędne usługi i infrastrukturę krytyczną, a na drugim biegu-nie – gotowość kryzysową²²⁴ czy możliwości sprostania potencjalnym zagroże-niom. Wspólne zrozumienie celów tej oceny jest najważniejsze dla

224 Gotowość kryzysowa państwa – oznacza stan zorganizowania państwa, wszystkich jego struktur, władz, ludności i terenu do sprostania każdej katastrofie z wojną włącznie. Adekwatną do zagrożeń gotowość kryzysową państwa zapewnia wysoki potencjał bezpieczeństwa. Organi-zacyjnie obejmuje dyplomację i gotowość obronną w składzie gotowości cywilnej i militarnej.

Źródło: J. Gołębiewski, Zarządzanie kryzysowe w świetle wymogów bezpieczeństwa, SA PSP, Kraków 2011, s. 339-340.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

nia, że wszystkie istotne ryzyka zostały uwzględnione. Potwierdzenie celów będzie wspierało inne aspekty etapu ustalania kontekstu: określenie zakresu, identyfikację interesariuszy oraz określenie kluczowych elementów na potrzeby oceny ryzyka.

Określenie potrzebnych danych wymaga odpowiedniego uwzględnienia za-kresu oceny ryzyka. Ponieważ zarządzanie ryzykiem zdarzeń kryzysowych może dotyczyć wielu zagrożeń, opis zakresu powinien obejmować szereg zagrożeń dla jednego lub większej liczby zdarzeń, które są istotne dla organizacji bądź społeczności, wraz z ich ramami czasowymi, prawnymi oraz granicami geogra-ficznymi.

Zarządzanie ryzykiem w kontekście danego państwa dotyczy wszystkich za-grożeń w granicach administracyjnych, a w pewnym stopniu również poza tymi granicami. Oznacza to, że należy wziąć pod uwagę wszystkie zdarzenia, które mogą być źródłem zagrożeń dla społeczeństwa o określonym stopniu podatno-ści.

Kolejnym zagadnieniem jest sprecyzowanie kryteriów ryzyka, które wykorzy-stuje się podczas analizy i ewaluacji ryzyka. Zalicza się do nich:

1. definicje konsekwencji (charakter i rodzaj oraz sposób pomiaru), 2. definicje prawdopodobieństw (rodzaj oraz sposób pomiaru), 3. kategorie poziomu ryzyka (sposób ustalenia),

4. definicje stopnia ufności,

5. kategorie ewaluacji (określenie poziomu ryzyka akceptowalnego lub to-lerowanego).

Kryteria (opublikowane w Narodowych Wytycznych Oceny Ryzyka Zdarzeń Kry-zysowych²²⁵) stanowią bazę do oceny ryzyka, która powinna być wykorzysty-wana podczas rozważania każdego kryterium.

Bardzo ważnym zagadnieniem jest określenie elementów kluczowych, które zapewnią wysoką efektywność całego procesu oceny ryzyka. Powinny być one dobrane zgodnie z zakresem i stanowić przedmiot najwyższej uwagi zespołu oceniającego ryzyko. Te elementy to przede wszystkim: źródła ryzyka, rodzaje konsekwencji, wrażliwość ekspozycji, podatność społeczeństwa. Elementy

225 Opublikowane w Australii w 2010 r.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

czowe bądź ich podzbiory powinny być możliwe do zdefiniowania, by umożliwić identyfikację każdego istotnego ryzyka.

Proces oceny ryzyka

Pierwszym krokiem oceny ryzyka jest jego identyfikacja, obejmująca zdefi-niowanie źródeł ryzyka, zdarzeń niekorzystnych i potencjalnych konsekwencji.

W tym procesie wykorzystuje się informacje historyczne, wiedzę zatrudnionego personelu, wiedzę ekspertów, analizy obliczeniowe, opinie specjalistów, do-świadczenie ludzi starszych i potrzeby odbiorców (społeczeństwa). Ujawnia się przy tym dynamika scenariuszy potencjalnych sytuacji kryzysowych. Znaczącym ułatwieniem są bazy danych oraz wcześniej przygotowane materiały do wyko-rzystania podczas warsztatów.

Na etapie identyfikacji ryzyka wykorzystuje się wszystkie dostępne informa-cje, prezentainforma-cje, wiedzę, doświadczenie i materiały zebrane w inny sposób, np.

badania ankietowe społeczeństwa. Dużą pomocą może być otwarta dyskusja prowadzona w formie zorganizowanej lub w mediach²²⁶. Dyskusje mogą się toczyć na różnych poziomach wiedzy, doświadczenia, przygotowania i w róż-nych perspektywach, a niekiedy i w obszarze różróż-nych interesów – w celu ze-brania możliwie najbardziej wszechstronnego materiału na potrzeby interpre-tacji wniosków.

W identyfikacji ryzyka istotne jest ujawnienie powiązań źródeł ryzyka i kon-sekwencji potencjalnych zagrożeń. Przydatne narzędzie stanowi diagram mu-chy i rejestr ryzyka (tabela 9).

226 Dyskusja w mediach jest bardzo ważnym elementem komunikacji kryzysowej. Rola mediów w kreowaniu bezpieczeństwa ma dziś dwoisty charakter. Przede wszystkim media zapewniają możliwość szybkiego rozprzestrzenienia się informacji, co ma wpływ na skuteczne ostrzeganie i alarmowanie ludności. Wspomagają również zapobieganie zagrożeniom poprzez edukację.

Z drugiej jednak strony, poprzez rozpowszechnienie niezweryfikowanej informacji, same mogą doprowadzić do trudnego do opanowania kryzysu.

czowe bądź ich podzbiory powinny być możliwe do zdefiniowania, by umożliwić identyfikację każdego istotnego ryzyka.

Proces oceny ryzyka

Pierwszym krokiem oceny ryzyka jest jego identyfikacja, obejmująca zdefi-niowanie źródeł ryzyka, zdarzeń niekorzystnych i potencjalnych konsekwencji.

W tym procesie wykorzystuje się informacje historyczne, wiedzę zatrudnionego personelu, wiedzę ekspertów, analizy obliczeniowe, opinie specjalistów, do-świadczenie ludzi starszych i potrzeby odbiorców (społeczeństwa). Ujawnia się przy tym dynamika scenariuszy potencjalnych sytuacji kryzysowych. Znaczącym ułatwieniem są bazy danych oraz wcześniej przygotowane materiały do wyko-rzystania podczas warsztatów.

Na etapie identyfikacji ryzyka wykorzystuje się wszystkie dostępne informa-cje, prezentainforma-cje, wiedzę, doświadczenie i materiały zebrane w inny sposób, np.

badania ankietowe społeczeństwa. Dużą pomocą może być otwarta dyskusja prowadzona w formie zorganizowanej lub w mediach²²⁶. Dyskusje mogą się toczyć na różnych poziomach wiedzy, doświadczenia, przygotowania i w róż-nych perspektywach, a niekiedy i w obszarze różróż-nych interesów – w celu ze-brania możliwie najbardziej wszechstronnego materiału na potrzeby interpre-tacji wniosków.

W identyfikacji ryzyka istotne jest ujawnienie powiązań źródeł ryzyka i kon-sekwencji potencjalnych zagrożeń. Przydatne narzędzie stanowi diagram mu-chy i rejestr ryzyka (tabela 9).

226 Dyskusja w mediach jest bardzo ważnym elementem komunikacji kryzysowej. Rola mediów w kreowaniu bezpieczeństwa ma dziś dwoisty charakter. Przede wszystkim media zapewniają możliwość szybkiego rozprzestrzenienia się informacji, co ma wpływ na skuteczne ostrzeganie i alarmowanie ludności. Wspomagają również zapobieganie zagrożeniom poprzez edukację.

Z drugiej jednak strony, poprzez rozpowszechnienie niezweryfikowanej informacji, same mogą doprowadzić do trudnego do opanowania kryzysu.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003 Tabela 9. Rejestr ryzyka (przykład)²²⁷

Nr ryzyka

Ryzyko Źródło Kategoria

Fazy zarządzania kryzysowego

infrastruktura spuścić wodę ze zbiorników,

oziębienie ludzie umowy, plany,

służby gotowość,

wnioski, wery-fikacja itd.

Rekomenduje się wykorzystanie diagramu muchy, w którym ujęte zostają źródła ryzyka, ich charakter, przyczyny (warunki wystąpienia zagrożenia), skala (wypadek, incydent, katastrofa), kategoria (wpływ dla ludzi, środowiska, infra-struktury, gospodarki, administracji, społeczności) oraz środki kontroli umożli-wiające ograniczenie ryzyka (bariery).

Następnie sporządza się rejestr ryzyka, podając źródło, kategorię i konse-kwencje, np. potencjalna powódź spowodowana nadmiernymi opadami … mo-że wystąpić w dorzeczu ... na obszarze (a) ha, zatapiając (b) miejscowości, w tym (c) miasteczek i (d) większych miast. Pod wodą może znaleźć się (e) za-kładów przemysłowych, w tym …, (f) oczyszczalni ścieków, (g) stacji paliw i (h) składów śmieci. Powódź może objąć (i) ha upraw rolników, (j) lasów i (k) nieu-żytków. Uszkodzeniu może ulec (l) km dróg, w tym (m) autostrad i dróg szybkie-go ruchu, (n) mostów, w tym (o) kolejowych itd. Przewiduje się, że powódź mo-że spowodować straty w wysokości (xx) mln zł, w tym w produkcji ..., w rolnic-twie …, infrastrukturze …, środowisku …, ochronie zdrowia …, handlu …, szkol-nictwie … itd. Zastosowanie prostych przedsięwzięć zapobiegawczych i odpo-wiedniej gotowości może ograniczyć straty w (y) %. Należy przedsięwziąć na-tychmiast ... oraz zapewnić gotowość następujących ogniw systemu … itd. (dla każdego zagrożenia ta treść może być inna, zależna od wielu czynników).

W zakończeniu powinno się określić formy prowadzanie skutecznych kontroli:

227 Źródło: National Emergency Risk Assessment Guidelines.

CZĘŚĆ III

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WYBRANYCH PAŃSTWACH

Publikacja finansowana przez NCBiR w ramach projektu „Zintegrowany system budowy planów zarządzania kryzysowego w oparciu o nowoczesne technologie informatyczne” nr DOBR/0016/R/ID2/003

rutynowe, proceduralne lub systemowe określając zakres każdej z proponowa-nych.

Drugim poważnym przedsięwzięciem procesu oceny ryzyka jest analiza ryzy-ka. Jest to działalność praktyczna i usystematyzowana, pozwalająca zrozumieć otoczenie i przewidzieć poziom ryzyka. Podczas analizy wykorzystuje się wcze-śniej sporządzone tzw. diagramy muchy, rejestry ryzyka, tablice, matryce i wystandaryzowane kryteria ryzyka w ramach Narodowych Wytycznych Oceny Ryzyka Zdarzeń Kryzysowych. Wybór metody analizy ryzyka jest wcześniej okre-ślony przez kontekst, dostępne źródła informacji i zastosowany sposób ich obiegu. Zazwyczaj stosuje się metody ilościowe, jakościowe lub ilościowo-jakościowe, rzadziej półilościowe.

Metody jakościowe polegają na wykorzystaniu tablic, matryc, nomogramów i wykresów. Ilościowe angażują matematyków, wymagają uruchomienia

Metody jakościowe polegają na wykorzystaniu tablic, matryc, nomogramów i wykresów. Ilościowe angażują matematyków, wymagają uruchomienia

W dokumencie Zarządzanie ryzykiem (Stron 169-185)