Kolejną formą służby wojskowej, której jakość ma już bezpośredni wpływ na realiza-cję zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa państwa, w tym zadań zarzą-dzania kryzysowego, są Narodowe Siły Rezerwowe (NSR).
Zgodnie z definicją zawartą w opracowaniu System uzupełniania Sił Zbrojnych RP żołnierzami Narodowych Sił Rezerwowych sporządzonym w Sztabie Generalnym Woj-ska Polskiego, Narodowe Siły Rezerwowe to – wyselekcjonowany, ochotniczy za-sób żołnierzy rezerwy, posiadających przydziały kryzysowe na określone stanowi-ska służbowe w jednostkach wojskowych, nadane w wyniku ochotniczo zawartych kontraktów na pełnienie służby wojskowej w rezerwie i pozostających w dyspozy-cji w przypadku realnych zagrożeń militarnych i niemilitarnych, zarówno w kraju, jak i za granicą [Sztab Generalny Wojska Polskiego, Zarząd Organizacji i Uzupełnień P-1 2010, s. 3]. Kluczowymi słowami tej definicji wydawać się będą niewątpliwie określe-nia „wyselekcjonowany” i „ochotniczy”. Selekcyjny dobór żołnierzy rezerwy do peł-nienia służby w Narodowych Siłach Rezerwowych realizowany jest już nie w wojsko-wych komendach uzupełnień, lecz w jednostkach wojskowojsko-wych, z dowódcami któ-rych żołnierze ci podpisują kontrakty na pełnienie służby. Ponieważ to głównie ci żołnierze stanowią zasób, z którego pozyskiwani są żołnierze zawodowi w korpusie szeregowych, sam dobór na określone stanowiska służbowe i właściwie prowadzo-ny proces kwalifikacji do NSR na szczeblach poszczególprowadzo-nych jednostek wojskowych odgrywają istotną rolę w procesie pozyskiwania zasobów osobowych mogących w przyszłości zasilić szeregi żołnierzy zawodowych.
W myśl przyjętych regulacji źródłem zasobów osobowych NSR w pierwszym eta-pie rekrutacji byli żołnierze zawodowi, a także żołnierze zwolnieni ze służby kandy-dackiej i dotychczasowi żołnierze rezerwy. Jednak z uwagi na potrzeby Sił Zbrojnych RP, wychodząc także naprzeciw społecznym oczekiwaniom, rozpoczęto szkolenie ochotników, którzy nie odbyli szkolenia wojskowego. Służba takich osób w Narodo-wych Siłach RezerwoNarodo-wych jest możliwa po odbyciu przez te osoby służby przygoto-wawczej, stosownie do posiadanego wykształcenia. Obecnie w przeważającej więk-szości do służby w Narodowych Siłach Rezerwowych powoływani są żołnierze po ukończeniu służby przygotowawczej. Zatem selekcja tych zasobów w przedstawio-nym przypadku nabiera wymiaru dwuetapowego. Pierwszym etapem jest kwalifika-cja prowadzona do służby przygotowawczej, drugim, proces kwalifikacji prowadzo-ny w konkretnej jednostce wojskowej.
Prawie pięcioletni okres funkcjonowania Narodowych Sił Rezerwowych umoż-liwił weryfikację ich przydatności i wskazanie rozwiązań wymagających zmiany. Do ich przeprowadzenia niezbędne stało się spojrzenie na tę problematykę w aspekcie dalszego funkcjonowania sił zbrojnych, a także miejsca i roli w nich Narodowych Sił Rezerwowych.
W dniu 22 czerwca 2015 r. Minister Obrony Narodowej wydał decyzję nr 224/ MON w sprawie doskonalenia funkcjonowania Narodowych Sił Rezerwowych. Decy-zja ta wprowadza z dniem 1 stycznia 2016 roku „Koncepcję doskonalenia funkcjono-wania Narodowych Sił Rezerwowych”.
Do przeprowadzenia zmian w systemie funkcjonowania Narodowych Sił Rezer-wowych na potrzeby opracowanej koncepcji autorzy przyjęli następujące założenia:
1) Narodowe Siły Rezerwowe powinny być nadal postrzegane jako integral-na część funkcjonowania sił zbrojnych, stanowiąc istotny element ich syste-mu uzupełnieniowego, funkcjonującego w czasie pokoju, a w razie ogłoszenia mobilizacji lub w czasie wojny stanowiące pierwszorzutowy zasób uzupełnie-nia mobilizacyjnego;
2) Narodowe Siły Rezerwowe mogą funkcjonować jedynie w formule jednostek wojskowych i etatowych stanowisk służbowych w tych jednostkach;
3) w zakresie funkcjonowania sił zbrojnych czasu pokoju, uwzględniając ich prze-znaczenie i zadania, należy rozróżnić ich komponent operacyjny i terytorialny;
4) nowy obszar funkcjonowania sił zbrojnych, będący właściwa ofertą dla żołnie-rzy Narodowych Sił Rezerwowych, powinien stanowić komponent terytorialny;
5) zmiany dotyczące Narodowych Sił Rezerwowych nie mogą prowadzić do osłabienia zdolności wojsk operacyjnych, a przy tworzeniu pododdziałów z żoł-nierzami Narodowych Sił Rezerwowych należy uwzględniać priorytety w
zakre-sie wprowadzania zmian organizacyjno-etatowych w jednostkach wojskowych, gdzie tworzone są nowe zdolności obronne;
6) stan etatowy sił zbrojnych nie powinien być mniejszy niż dotychczasowa licz-ba stanowisk służbowych;
7) zmiany dotyczące Narodowych Sił Rezerwowych wymagają innego po-dejścia do kształtowania stanu ewidencyjnego żołnierzy w stosunku do sta-nu etatowego;
8) do realizacji zmian należy wykorzystać nowe regulacje prawne umożliwiające w szczególności nadawanie kilku żołnierzom rezerwy przydziałów kryzysowych w ramach Narodowych Sił Rezerwowych oraz przydziałów mobilizacyjnych na to samo stanowisko;
9) przy jednoczesnym ograniczonym czasie służby żołnierzy rezerwy i mniej-szym koszcie ich szkolenia, można tworzyć system rotacyjnego wykorzystania żołnierzy rezerwy w ramach Narodowych Sił Rezerwowych, stosownie do potrzeb;
10) stworzenie możliwości wykorzystania potencjału obywatelskiego i pro-obronnych organizacji pozarządowych na rzecz wspierania przez nich Narodo-wych Sił RezerwoNarodo-wych oraz podejmowania przez ich członków obowiązków w tych formacjach;
11) przeprowadzenie ćwiczenia z wojskami na bazie wytypowanej jednostki woj-skowej z udziałem jej stanu osobowego, w tym żołnierzy Narodowych Sił Rezer-wowych, pod kątem praktycznego sprawdzenia efektywności wykorzystania tych żołnierzy;
12) wykorzystanie dotychczasowych prac prowadzonych nad koncepcją dosko-nalenia Narodowych Sił Rezerwowych przez Biuro Bezpieczeństwa Narodowego i Akademię Obrony Narodowej;
13) wyłączenie do odrębnych prac kwestii związanych z systemem motywacyjnym;
14) nowe rozwiązania dotyczące Narodowych Sił Rezerwowych nie wymagają zmian w regulacjach prawnych, w tym w zakresie zarządzania kryzysowego [De-cyzja nr 224/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 czerwca 2015r.].
Jednym z nowych rozwiązań wprowadzonych w tej koncepcji będzie m.in. nowa forma funkcjonowania Narodowych Sił Rezerwowych w postaci stworzenia teryto-rialnych oddziałów i pododdziałów uzupełnianych żołnierzami NSR. Założenia obej-mują utworzenie komponentu terytorialnego sił zbrojnych funkcjonującego w cza-sie pokoju na zasadzie strukturalnych jednostek wojskowych, będących bazą do roz-wijania wojsk obrony terytorialnej. Struktura i stan liczebny tych jednostek uwarun-kowany byłby potrzebami, potencjalnymi zagrożeniami i zadaniami z tym związany-mi. Przyjęte założenia określają, że do końca roku 2016 zadania komponentu
teryto-rialnego realizować będzie 20 kompanii Narodowych Sił Rezerwowych znajdujących się obecnie w strukturach Wojewódzkich Sztabów Wojskowych. Po roku 2016 nastą-pić ma utworzenie batalionów obrony terytorialnej, w których głównym elementem będą żołnierze Narodowych Sił Rezerwowych, a żołnierze zawodowi odpowiedzialni będą za szkolenie, planowanie i koordynację działań.
Koncepcja ta w sposób dość istotny zmienia dotychczasowe spojrzenie na funk-cjonowanie Narodowych Sił Rezerwowych w aspekcie utworzenia jednostek teryto-rialnych. Należy jednak zauważyć, że proces wdrażania przyjętych rozwiązań wyma-gał będzie m.in. konieczności kontynuacji dotychczasowej polityki Resortu Obrony Narodowej, mając na uwadze jesienne wybory parlamentarne.
Rozpatrując funkcjonowanie Narodowych Sił Rezerwowych, na podkreślenie za-sługuje fakt, iż podstawowym celem ich formowania było i jest założenie, że stano-wią one wzmocnienie potencjału Sił Zbrojnych RP przy realizacji ich ustawowych za-dań. Zatem sprawnie funkcjonujące Narodowe Siły Rezerwowe będą istotnym ele-mentem systemu uzupełnieniowego sił zbrojnych, funkcjonującego w ramach sił zbrojnych i na ich rzecz. Dlatego też tak ważny jest właściwy i selektywny dobór kan-dydatów do służby w Narodowych Siłach Rezerwowych, realizowany już na etapie kwalifikacji do służby przygotowawczej.
Zakończenie
Należycie realizowany proces pokojowego uzupełnienia Sił Zbrojnych, poprzez do-bór i selekcję odpowiednich kandydatów zasilających obecnie czy w przyszłości sze-regi wojska, ma niewątpliwie bezpośredni wpływ na jakość czynnika ludzkiego reali-zującego zadania w ramach organizacji, jaką są Siły Zbrojne RP.
Obecnie obowiązujące i funkcjonujące w trybie ochotniczym formy służby woj-skowej pozwalają, na każdym poziomie, dokonywać doboru kandydatów spełniają-cych wymogi wykształcenia, stanu zdrowia, posiadanych kwalifikacji i przydatności do objęcia poszczególnych stanowisk służbowych w siłach zbrojnych, bez względu na korpusy osobowe.
Szczególną uwagę należy poświęcić funkcjonowaniu i doskonaleniu funkcjono-wania Narodowych Sił Rezerwowych. Formacja ta obecnie stanowi główne źródło doboru kandydatów do zawodowej służby wojskowej w korpusie szeregowych.
Należy także podkreślić konieczność właściwego doboru kandydatów do służ-by przygotowawczej, pamiętając, że z każdym dniem liczba pozostających w zaso-bach żołnierzy rezerwy odbywających wcześniej zasadniczą służbę wojskową bę-dzie się zmniejszać. Po pewnym czasie podstawową formą pozyskiwania rezerw
oso-bowych, w tym na potrzeby Narodowych Sił Rezerwowych, stanie się właśnie służ-ba przygotowawcza.
W efekcie właściwie realizowanego procesu pokojowego uzupełnienia sił zbroj-nych, wytypowani, wyselekcjonowani żołnierze stanowić będą o sile, skuteczności i poziomie realizacji zadań przez armię, co w bezpośredni sposób przełoży się na bezpieczeństwo Państwa.
Bibliografia
Decyzja 224/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 czerwca 2015 r. w sprawie dosko-nalenia funkcjonowania Narodowych Sił Rezerwowych. www.obronanarodowa.pl/downlo-ad/Decyzja-nr-224-MON.PDF.
Sztab Generalny Wojska Polskiego – Zarząd Organizacji i Uzupełnień P-1 (2010), System uzu-pełniania Sił Zbrojnych Żołnierzami Narodowych Sił Rezerwowych.
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 kwietnia 2015 r. w sprawie przydziałów kryzysowych (Dz.U. z 2015 r., poz. 575).
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 marca 2010 r. w sprawie powoływania do zawodowej służby wojskowej (Dz.U. Nr 45, poz. 265).
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 15 marca 2015 roku w sprawie służby przygotowawczej (Dz.U. 2015 r., poz. 449).
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 września 2015 r. w sprawie zawierania kontraktów na wykonywanie obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych (Dz.U. 2015 r., poz. 1518).
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP (Dz.U. 2015 r., poz. 827).
Ustawia z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. 2014 r., poz. 1414).