Narodowość, płeć, religijność, miejsce zamieszkania jako czynniki różnicujące opinie

Pierwszy problem dotyczył postaw badanej młodzieży wobec ważności małżeństwa jako instytucji. Respondentom zadano pytanie: czy małżeństwo nadal stanowi dla nich ważną instytucję?⁴⁹⁶ Na podstawie uzyskanych danych naszkicowano ogólny wzór opinii. Okazuje

494www.czso.cz/csu/czso/snatecnost z dnia 22.12.2015

495 http://stat.gov.pl/ z dnia 22.12.2015

496Obecnie spotkać się można z kryzysem instytucji małżeńskiej i nasileniem się alternatywnych form tychże relacji. Młodzi ludzie coraz częściej rezygnują z zalegalizowania swego związku poprzez małżeństwo, zastępując go innymi formami wzajemnego współżycia (kohabitacją, LAT, wolnymi związkami itp). Pomimo tego w Czechach podwyższa się wskaźnik rozwodów oraz zwiększa się liczba dzieci urodzonym poza związkiem małżeńskim. J. Chaloupková, Je manželství přežitkem…, s. 367.

154

się, że aż 235 (78,3%) osób z ogółu badanych uznaje małżeństwo za ważną instytucję.

Mniejszość, 65 (21,7%) badanych osób, posiada odmienne zdanie na ten temat, preferując pogląd, iż małżeństwo nie jest dla nich ważne. Rozbieżność w opiniach wystąpiła pomiędzy Polakami i Czechami. Badani Polacy częściej niż badani Czesi, wskazywali, że małżeństwo jest ważną instytucją. Podobna sytuacja panowała w grupie mężczyzn, badanych osób ze wsi oraz wśród osób wierzących, którzy w większej mierze odwoływali się do tradycyjnych wzorów, jakim jest dla nich związek małżeński. Poza tym odnotowano spadek znaczenia małżeństwa jako istotnej instytucji wśród: kobiet, osób niewierzących, młodzieży miejskiej oraz osób z grupy narodowości czeskiej. W zestawieniu obu grup (Polaków, Czechów) wyraźnie widać, że młodzież polska bardziej ceni małżeństwo, niż jej rówieśnicy z grupy badanych Czechów. Poszczególne wybory badanych ilustruje wykres 16.

Wykres 16. Opinie młodzieży odnośnie poglądów na temat ważności instytucji małżeńskiej

źródło: badania własne.

155

Pierwszy analizowany problem dotyczy narodowości badanych (tabela 18).

Tabela 18. Opinie badanych na temat istoty instytucji małżeńskiej z uwzględnieniem narodowości badanych

kategorie narodowość ogółem

Polacy N/% Czesi N/% N/%

tak 97/97% 138/69% 235/78,3%

nie 3/3% 62/31% 65/21,7%

ogółem 100/100/% 200/100% 300/100%

χ2 = 30,8, SV = 1, α = 0,05, r_= 0,32; χ2 = 30,8≥ χ2 0,05 (1) = 3,841 źródło: badania własne.

Danych liczbowe wskazują, że dla większości – 97 (97%) badanych Polaków małżeństwo nadal stanowi cenioną wartość. W grupie Czechów tego typu pogląd przedstawiło 138 (69%) osób. Przytaczając najczęściej występujące wypowiedzi w zbiorowości młodych Polaków widać, że badani utożsamiają małżeństwo z „podstawą społeczeństwa” (Polka, wierząca z miasta). Poprzez zawarcie małżeństwa „umacnia się związek dwóch osób, które się kochają” (Polka, wierząca ze wsi); dochodzi do „potwierdzenia wzajemnej miłości i wierności” (Polka wierząca ze wsi); „dwie osoby jednoczą się ze sobą” (Polak, wierzący ze wsi), przyjmując na siebie „zobowiązanie i odpowiedzialność za partnera” (Polka, wierząca ze wsi). Zdaniem niektórych badanych małżeństwo jest: „darem Boga (Polka, wierząca ze wsi), „powołaniem, sakramentem” (Polka, wierząca z miasta) za jego pośrednictwem „człowiek w pełni tworzy rodzinę” (Polak, wierzący z miasta).

Inne wypowiedzi przedstawiają małżeństwo w kategoriach pięknego zwyczaju, tradycji, pojawiają się one przekrojowo we wszystkich grupach.

W społeczności Czechów wystąpiły inne argumenty przemawiające za małżeństwem.

Poniżej przedstawiono te z nich, które opisują, że małżeństwo: „jest znakiem, że został ukończony przetarg i partnerzy traktują związek poważnie i odpowiedzialnie” (Czech, wierzący z miasta); „stanowi perspektywę wzajemnego związku” (Czeszka, niewierząca ze wsi); „jest dowodem czegoś więcej, głębszej relacji pomiędzy dwojgiem ludzi” (Czech, wierzący ze wsi); „jest wyrazem, że z daną osobą chcę spędzić całe życie” (Czech, wierzący z miasta); „jest wartością” (Czech, wierzący z miasta); jest „złączeniem dwóch osób w jedną (Czech, niewierzący ze wsi)”; jest „kolejnym etapem życia w związku partnerskim” (Czeszka, niewierząca ze wsi); „to podstawa dla stworzenia rodziny, miejsce wychowywania się dzieci”

(Czeszka, wierząca z miasta).

156

Dla wielu osób zawieranie małżeństwa wynika z tradycji. Przechodząc do grupy osób, dla których małżeństwo nie stanowi ważnej instytucji, widzimy, że tego typu postawę prezentowało 3 (3%) badanych Polaków oraz 62 (31%) Czechów. Najczęstszymi motywami, przemawiającymi za nieistotnością małżeństwa są poglądy, że jest ono zwyczajem należącym do tradycji. Oto kilka wypowiedzi badanych na ten temat: „małżeństwo jest tylko papierkiem, którego nie trzeba posiadać, aby udowodnić wzajemną miłość” (Czeszka, niewierząca ze wsi); „z powodu wielkiej ilości rozwodów jest tylko problemem”; „małżeństwo jest tylko formalnością” (Czech, niewierzący z miasta). Z powyżej uzyskanych danych, wynika, że więcej przeciwników instytucji jaką jest małżeństwo wywodzi się z grupy Czechów, w przeciwieństwie do badanych Polaków. Hipotezę tę potwierdził test przeprowadzony metodą chi-kwadrat wskazując zależność statystyczną pomiędzy istotnością małżeństwa a narodowością badanych. Młodzież Polska w większej mierze niż badani Czesi szanuje małżeństwo. Wpływ na to zjawisko może mieć wyższy wskaźnik rozwodów oraz kohabitacji występujący w środowisku czeskim⁴⁹⁷. Taka postawa może też być konsekwencją większej religijności badanych ze zbiorowości polskiej, czemu zostanie poświęcony kolejny fragment analizy danych liczbowych.

Kolejne z zagadnień (tabela 19.) przedstawia ten problem w kategorii religijności badanych respondentów.

Tabela 19. Opinie badanych na temat istoty instytucji małżeńskiej z uwzględnieniem religijności badanych

kategorie religijność ogółem

wierzący N/% niewierzący N/% N/%

tak 160/92% 75/59,5% 235/78,3%

nie 14/8% 51/40,5% 65/21,7%

ogółem 174/100/% 126/100% 300/100%

χ2 = 45,29, SV = 1, α = 0,05, r_= 0,39; χ2 = 45,29≥ χ2 0,05 (1) = 3,841 źródło: badania własne.

Zdecydowana większość – 160 (92%) osób wierzących wysoce ceni małżeństwo.

W grupie osób niewierzących tak uważa nieco ponad połowa, a więc 75 (59,5%) badanych osób. Przywołując szczegółowe dane w grupie osób wierzących okazuje się, że tak uważa 110 (97,3%) osób wierzących praktykujących i zdecydowanie mniej, bo 50 (82%) osób wierzących niepraktykujących. Zauważono także, że dla Polaków (97%) częściej niż

497A. Górny, Dominujące formy rodziny, w: Rodzina w sercu Europy, red. W. Świątkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 14-17.

157

badanych Czechów (69%) małżeństwo stanowi ważną instytucję. Ten fakt może mieć związek z większą religijnością badanych Polaków w odróżnieniu od Czechów. Przechodząc do drugiej grupy badanych widać, że dla 14 (8%) osób wierzących – (3 (2,7%) osoby wierzące praktykujące i 11 (18%) osób wierzących niepraktykujących⁴⁹⁸) oraz dla 51 (40,5%) osób niewierzących małżeństwo nie stanowi ważnej instytucji. Dane procentowe wykazały wysoką rozbieżność pomiędzy obydwoma grupami badanych, różnica ta wynosi 32,5%. Test przeprowadzony metodą chi-kwadrat wskazał wyraźną zależność statystyczną pomiędzy badanym zjawiskiem a religijnością respondentów. Nawiązując do poprzedniego zagadnienia, warto pokazać w tej grupie osób (z uwzględnieniem religijności) jakie będą opinie uczniów na temat zamiaru zawarcia małżeństwa. Interesujące okaże się, czy pojawią się zależności statystyczne, czy też będzie występowała różnica pomiędzy deklarowanymi odpowiedźmi w obu grupach. Kolejna z tabel przedstawia omawiany problem.

Tabela 20. Opinie uczniów na temat zamiaru zawarcia małżeństwa z uwzględnieniem religijności badanych

kategorie

religijność

wierzący N/% niewierzący N/% ogółem N/%

tak 137/78,7% 77/61,1% 214/71,3%

nie 37/21,3% 49/38,9% 86/28,7%

ogółem 174/100/% 126/100% 300/100%

χ2 = 11,1, SV = 1, α = 0,05, r_= 0,19; χ2 = 11,1≥ χ2 0,05 (1) = 3,841 źródło: badania własne.

Analizując dane zagadnienie pod względem religijności badanych widać, że 137 (78,7%) osób wierzących – (94 (83,2%) wierzących praktykujących oraz 43 (70,5%) osób wierzących niepraktykujących), w odróżnieniu od 77 (61,1%) osób niewierzących, ma zamiar wstąpić w związek małżeński. Do kolejnej grupy zaliczają się osoby, które podały, że w przyszłości nie mają zamiaru zawierać małżeństwa. Tego typu odpowiedź podało 37 (21,3%) osób wierzących – (19 (16,8%) osób wierzących praktykujących i 18 (29,5%) osób wierzących niepraktykujących)⁴⁹⁹ oraz nieco więcej – 49 (38,9%) osób niewierzących.

Większa liczba osób niemająca zamiaru wstępować w związek małżeński wywodzi się z grupy osób niewierzących w odróżnieniu od badanych z grupy osób wierzących. Dane te zbieżne są z przedstawionymi wcześniej, z których wynikało, że małżeństwo w większym

498Szczegółowe dane dotyczące tego tematu zamieszczone są w aneksie, w tabelach 5a, 5b, 5c oraz 5d.

499Szczegółowe dane dotyczące tego tematu zamieszczone są w aneksie, w tabelach 6a, 6b, 6c oraz 6d.

158

stopniu ważniejsze jest dla osób wierzących niż niewierzących. Test metodą chi-kwadrat wskazał zależność statystyczną pomiędzy badanym zagadnieniem.

Następne z zagadnień ujmuje badane zjawisko, a więc istotę instytucji małżeństwa pod kątem płci badanych. Większość, bo 138 (76,2%) kobiet oraz 97 (81,5%) mężczyzn nadal małżeństwo uważa za istotną instytucję. Do osób mających odmienne zdanie na ten temat, a więc mówiących, że małżeństwo nie jest dla nich ważną instytucją, należy 43 (23,8%) kobiet oraz nieco mniej, bo 22 (18,5%) mężczyzn. Różnica procentowa pomiędzy poszczególnymi grupami badanych wynosi 5,3%. Z uzyskanych danych wynika, że mężczyźni bardziej cenią instytucję małżeńską, niż kobiety. Test przeprowadzony metodą chi-kwadrat nie wskazał na zależność statystyczną pomiędzy zmiennymi.

Tabela 21. Opinie badanych na temat istoty instytucji małżeńskiej z uwzględnieniem płci badanych

kategorie płeć ogółem

N/%

kobiety N/% mężczyźni N/%

tak 138/76,2% 97/81,5% 235/78,3%

nie 43/23,8% 22/18,5% 65/21,7%

ogółem 181/100/% 119/100% 300/100%

χ2 = 1,17, SV = 1, α = 0,05, r_= 0,06; χ2 = 1,17≤ χ2 0,05 (1) = 3,841 źródło: badania własne.

Ostatnie z zagadnień w omawianym etapie badań dotyczy miejsca zamieszkania badanych respondentów.

Tabela 22. Opinie badanych na temat istoty instytucji małżeńskiej z uwzględnieniem miejsca zamieszkania badanych

kategorie miejsce zamieszkania ogółem wieś N/% miasto N/% N/%

tak 116/84,1% 119/73,5% 235/78,3%

nie 22/15,9% 43/26,5% 65/21,7%

ogółem 138/100/% 162/100% 300/100%

χ2 = 4,93, SV = 1, α = 0,05, r_= 0,13; χ2 = 4,93≥ χ2 0,05 (1) = 3,841 źródło: badania własne.

Z zestawień liczbowych wynika, że większość badanych osób ze wsi 116 (84,1%) uważa małżeństwo za ważną instytucję. W środowisku miejskim tę samą odpowiedź wskazało 119 (73,5%) badanych osób. Dla 22 (15,9%) osób ze wsi, związek małżeński stał się nieważny. Z kolei podobne zdanie na ten temat posiada nieco więcej, bo 43 (26,5%) badanych osób z miasta. Różnica procentowa pomiędzy obu grupami wynosi 10,6%.

159

Z uzyskanych danych wynika, że młodzież z miasta w większej mierze niż badani ze wsi nie uznaje małżeństwa jako ważnej instytucji w swoim życiu. Zależność tę potwierdził test przeprowadzony metodą chi-kwadrat. Z wcześniejszych etapów analizy danych wynika, że większość badanej młodzieży nadal uważa małżeństwo za ważną instytucję.