Organizacja badań

Badania, poprzedzone badaniami pilotażowymi, zostały przeprowadzone w styczniu i lutym 201 lr. wśród maturzystów szesnastu publicznych liceów ogólnokształcących działających na terenie Diecezji Sosnowieckiej. Kwestionariusz testu i kwestionariusze ankiet dla ucznia zostały przetestowane w listopadzie 2010r.

Po naniesieniu koniecznych poprawek stały się one podstawą badań przeprowadzonych wśród licealnych trzecioklasistów. Do badań wybrano uczniów klas maturalnych ze względu na posiadaną wiedzę, nabyte w czasie katechezy ponadgimnazjalnej umiejętności oraz w pełni wykształconą dojrzałość postaw i zachowań wypracowanych przez lata katechizacji szkolnej.

Badania udało się przeprowadzić dzięki uprzejmości dyrekcji szkół, życzliwości gron pedagogicznych i poszczególnych nauczycieli katechizujących. Maturzyści zostali wcześniej poinformowani o planowanych badaniach, dzięki czemu byli przygotowani do czekających ich zadań. Nauczyciele religii po modlitwie na rozpoczęcie zajęć każdorazowo przedstawiali osobę ankietera, który informował o celu, znaczeniu i sposobie wypełniania testu i ankiet dla ucznia. Określając czas przeznaczony na badania, obejmujący dwie następujące po sobie jednostki lekcyjne, z których jedną była zawsze religia, ankieter prosił o szczere i wyczerpujące odpowiedzi, zapewniając o zachowaniu absolutnej anonimowości.

We wszystkich objętych badaniami publicznych liceach ogólnokształcących rozdano 369 zestawów zawierających test kompetencyjny i ankiety dla ucznia, na które odpowiedziało 214 dziewcząt i 128 chłopców, czyli 342 uczniów. 158 dziewcząt biorących udział w badaniach mieszka w mieście, a 56 na wsi. Natomiast 96 chłopców mieszka w mieście i 32 na wsi. Obrazuje to wykres 1.

Większa ilość młodzieży miejskiej, która wzięła udział w badaniach, w stosunku do rówieśników mieszkających na wsi, jest odzwierciedleniem miejskiego charakteru Diecezji Sosnowieckiej, w granicach której znajduje się 12 dużych miast. Trzy z nich to miasta liczące ponad 100 tys. mieszkańców (Sosnowiec 259 tys., Dąbrowa Górnicza 139,2 tys., Jaworzno 100 tys.). Ludność miejska stanowi aż 84,27% wszystkich mieszkańców diecezji, a ludność gmin wiejskich jedynie 15,73%50.

50 Na podstawie danych statystycznych parafii za 2010r. dostępnych w Wydziale Duszpasterstwa Ogólnego Kurii Diecezjalnej w Sosnowcu. Warto zwrócić uwagę na ciągłą migrację mieszkańców diecezji z obszarów wiejskich do miasta. W 1999 roku ludność miejska stanowiła 83,2% wszystkich mieszkańców diecezji, a ludność gmin miejskich 16,8%. Cz. TOMCZYK, Katalog Diecezji Sosnowieckiej, Sosnowiec 1999, s. 56.

W yk res 1. S tr u k tu r a m ło d z ie ż y k la s m a tu ra ln y c h b io rą c y c h u d z ia ł w b a d a n ia c h z e w zg lą d u na p ł e ć i m ie js c e z a m ie s z k a n ia

sft dziewczęta, miasto

*: dziewczęta, wieś fc chłopcy,

miasto is chłopcy, wieś

Źródło: badania własne

W w yżej w ym ien io n ym okresie rozdano rów nież 49 ankiet skierow anych do katechetów^ uczących w publicznych liceach ogólnokształcących D iecezji Sosno w ieckiej. O kazją b y ł coroczny adw entow y D zień Sku pienia, k tó ry w roku szkolnym 2010/2011 odbył się 18 grudnia w budynku W yd z ia łu Katechetycznego K u rii D iecezjaln ej w Sosnow cu. D o autora niniejszej rozpraw y w ró c iły 42 ankiety, z czego 26 w yp e łn ili księża diecezjalni i zakonni a 16 katecheci św ieccy. O brazuje to w ykres 2.

Rozdział III - Metodologia przeprowadzonych badań

W ykres 2. S tr u k tu r a k a te c h e tó w b io rą c y c h u d z ia ł w b a d a n ia c h , k tó r z y u c z y li w p u b lic z n y c h lic ea c h o g ó ln o k s z ta łc ą c y c h w ro k u s zk o ln y m 2 0 1 0 /2 0 1 1

Ź ró d ło : b a d an ia w łasn e

U zupełnieniem uczniow skiego testu kom petencyjnego, dw óch ankiet dla ucznia oraz ankiety skierow anej do katechetów b yło 20 w yw iad ó w przeprow adzonych w okresie od 01.04. do 01.05.201 lr. w śród k lerykó w W yższego Sosnow ieckiego Sem inarium Duchow nego w K ra k o w ie, którzy ukończyli publiczne licea ogólnokształcące na terenie D iecezji Sosn o w ieckiej. Spośród badanych alum nów w roku akadem ickim 2010/2011 p ięciu b yło na pierw szym roku (w szyscy m ieszkali w m ieście przed w stąpieniem do sem inarium ), trzech na drugim roku (m ieszkali w m ieście), czterech na trzecim roku (m ieszkali w m ieście), dw óch na czw artym roku (m ieszkali w m ieście), p ięciu na piątym roku (w szyscy m ieszkali w m ieście) i jeden diakon z roku szóstego (m ieszkał na w si). Dane przedstaw ia w ykres nr 3.

W yk res 3. K le r y c y W yższeg o S o s n o w ie c k ie g o S e m in a r iu m D u c h o w n e g o w roku a k a d e m ic k im 2 0 1 0 /2 0 1 1 , k tó r z y u k o ń c zy li p u b lic z n e lic ea o g ó ln o k s z ta łc ą c e n a te ren ie D ie c e z ji S o s n o w ie c k ie j __ ___ __ * •

Ź ró d ło : b a d an ia w łasn e

K oń cząc om aw ianie powyższego zagadnienia, w arto zauw ażyć, że' autorowi niniejszej dysertacji nie b y ły obce trudności zw iązane ze zbieraniem m ateriału faktograficznego. D o zasadniczych należały:

• niepoważne potraktow anie ankiety przez niektórych katechizow anych,

• niechęć do w yp ełn ian ia ankiet przez niektórych katechetów,

• niska frekw encja na lekcjach re lig ii zw iązana z w agaram i i chorobam i.

ROZDZIAŁ IV

Znajomość biblijnej koncepcji powołania

Znaczenie warsztatu badawczego, którym jest materiał faktograficzny, w oparciu o który uczeń powinien dokonywać weryfikacji swoich poglądów, podkreślił J. Mastalski pisząc, że: niezależnie od tego, kto dokonuje weryfikacji, musi to czynić w oparciu o następujące źródła: Pismo Święte, Tradycję oraz dokumenty Kościoła'. Słaba znajomość Pisma Świętego przez uczniów bardzo często sprawia, że sam katecheta zmuszany jest do wybierania odpowiednich rozwiązań. Dlatego rzetelna ocena biblijnej koncepcji powołania w katechezie ponadgimnazjalnej i jej recepcji przez uczniów na podstawie badań w liceach ogólnokształcących Diecezji Sosnowieckiej nie jest możliwa bez analizy znajomości tej koncepcji przez maturzystów (4.1.). W drugim podrozdziale zostanie zbadana wiedza na temat powszechnego powołania do świętości i życia wiecznego z Bogiem (4.2.). W podrozdziale trzecim przeanalizowana zostanie znajomość prawdy o tym, że Pan Bóg powołuje do małżeństwa i życia w rodzinie (4.3.). Analiza znajomości sposobów realizowania powołania do kapłaństwa i różnych form życia konsekrowanego zakończy badania w tym rozdziale (4.4.).

4.1. Próby zdefiniowania i opis koncepcji

Zdefiniowanie i opis biblijnej koncepcji powołania należy obecnie przeanalizować, poddając badaniom wypowiedzi uczniów szkół licealnych. Można tego dokonać dzięki ujęciu ilościowemu uzyskanych badań, które zamieszczone zostało w tabeli 2.

J. MASTALSKI, R e a liz a c ja p r o c e s u n a u c za n ia ka te c h e ty c zn e g o , dz. cyt., s. 111-112.

Tabela 2. Próba zdefiniowania i opis biblijnej koncepcji powołania przez młodzież licealną

Przedstawione wyniki stanowią podstawę do dalszych rozważań dotyczących poziomu wiedzy religijnej uczniów na temat biblijnej koncepcji powołania.

W szczegółowej analizie tej kwestii pomocne są wypowiedzi młodzieży odpowiadającej na pytanie: „Jaka jest biblijna koncepcja powołania?”. Jako poprawne przyjęto odpowiedzi zawierające następujące elementy: Bóg wzywa i wyznacza zadanie, człowiek odpowiada, pełniąc wolę Bożą. Lepiej z prawidłową odpowiedzią na to pytanie poradziły sobie maturzystki niż maturzyści. 40,5% (64 osoby) dziewcząt mieszkających w mieście i 37,5%

(21 osób) dziewcząt mieszkających na wsi udzieliło poprawnej odpowiedzi. Niespełna 25% badanych chłopców mieszkających w mieście znało odpowiedź na postawione pytanie (21,9% - 21 osób). Brakiem wystarczającej wiedzy dotyczącej biblijnej koncepcji powołania wykazali się chłopcy mieszkający na wsi. Tylko 9,4% (3 osoby) badanych