Orzeczenia sądów w zbadanych sprawach

Omawiając orzeczenia sądów zapadłe w sprawach prawomocnie zakończonych, na wstępie trzeba zaznaczyć, że w niektórych występowało po kilku oskarżonych, toteż rozstrzygnięcia sądów co do poszczególnych osób bywały zróżnicowane, co uwzględniono dalej, w tab. 2.4 i 2.5. Strukturę spraw według liczby oskarżonych przedstawiają tab. 2.2. i 2.3.

Tab. 2.2. Struktura spraw według liczby oskarżonych w sprawie Liczba oskarżonych w

sprawie

Sądy okręgowe Sądy rejonowe Razem

Liczba spraw % Liczba spraw % Liczba

spraw ^%

Jeden oskarżony 6 38% 96 96% 102 88%

Więcej niż jeden

oskarżony ^{10 62% 4 4% 14 12%}

Razem 16 100% 100 100% 116 100%

Wykr. 2.2. Struktura spraw według liczby oskarżonych w sprawie

W tab. 2.2. uwzględniono wszystkie postępowania sądowe, w więc także te będące w toku, zaś w tab. 2.3. tylko sprawy prawomocnie osądzone.

Tab. 2.3. Struktura spraw według liczby oskarżonych w sprawie – tylko sprawy osądzone

Liczba oskarżonych w

sprawie ^{Sąd okręgowe Sądy rejonowe Razem}

Liczba spraw % Liczba spraw % Liczba

spraw ^%

Jeden oskarżony 5 56% 95 97% 100 93%

8 Ponadto jedna sprawa rozpoznawana w pierwszej instancji przez sąd okręgowy została prawomocnie

58

Więcej niż jeden oskarżony 4 44% 3 3% 7 7%

Razem 9 100% 98 100% 107 100%

Wykr. 2.3. Struktura spraw według liczby oskarżonych w sprawie – tylko sprawy osądzone

Jak wskazuje tab. 2.2. w przytłaczającej większości zbadanych spraw, bo aż w 88% zbadanej populacji, w charakterze oskarżonego występowała tylko jedna osoba. Jeszcze mocniej zaznacza się ta przewaga w przypadku spraw osądzonych – wśród nich procesy przeciwko jednemu oskarżonemu stanowią aż 93% (por. tab. 2.3.). Jednakże warto zwrócić uwagę, że dominacja spraw „jednoosobowych” w badanym materiale nie dotyczy spraw rozpoznawanych przez sądy okręgowe. W sprawach rozpoznawanych przez te sądy, jeżeli uwzględnić również postępowania będące w toku, w 62% przypadków występowało co najmniej dwóch oskarżonych. W odniesieniu do spraw prawomocnie zakończonych, odsetek ten spada do 44% (por. tab. 2.3.) . Różnica ta wynika prawdopodobnie z tego, że procesy przeciwko jednemu oskarżonemu toczą się z reguły szybciej.

Z kryminalistycznego punktu widzenia, sposób zakończenia postępowania w poszczególnych sprawach nie jest najistotniejszy. Jednakże biorąc pod uwagę, że wiedza kryminalistyczna powinna być instrumentem dochodzenia do prawdy w procesie karnym, badając akta uwzględniono również treść orzeczeń sądowych. Rozstrzygnięcia zapadłe w zbadanych sprawach przedstawia tab. 2.4.

Tab. 2.4. Rozstrzygnięcia sądów w sprawach prawomocnie zakończonych

Rozstrzygnięcie końcowe Sądy okręgowe Sądy rejonowe Razem

Liczba spraw % Liczba spraw % Liczba

spraw

%

Wszyscy oskarżeni uniewinnieni od wszystkich zarzutów

0 0% 6 6% 6 5%

Wszyscy oskarżeni uniewinnieni

od niektórych zarzutów ^{1 10% 1 1% 2 2%}

Niektórzy oskarżeni uniewinnieni od wszystkich lub niektórych zarzutów

59

Postępowanie przeciwko

wszystkim oskarżonym umorzone wobec znikomej szkodliwości społecznej

0 0% 6 6% 6 5%

Postępowanie przeciwko

niektórym oskarżonym umorzone wobec znikomej szkodliwości społecznej

0 0% 1 1% 1 1%

Postępowanie warunkowo umorzone wobec wszystkich oskarżonych

0 0% 4 4% 4 4%

Postępowanie warunkowo umorzone wobec niektórych oskarżonych

0 0% 1 1% 1 1%

Postępowanie umorzone z powodu

śmierci oskarżonego ^{0 0% 1 1% 1 1%}

Wszyscy oskarżeni skazani za wszystkie zarzucone przestępstwa

7 70% 78 80% 85 79%

Razem 10* 100% 98 100% 108 100%

*Wynik wyższy od liczby spraw zakończonych wskazanej w tab. 2.1. gdyż uwzględniono także jedno

postępowanie, w którym wyrok uprawomocnił się tylko co do niektórych oskarżonych

Wykr. 2.4. Rozstrzygnięcia sądów w sprawach prawomocnie zakończonych

Jak wynika z tab. 2.4., w zbadanych sprawach zdecydowanie dominowały wyroki skazujące wszystkich oskarżonych. Jednakże liczba spraw zakończonych uniewinnieniem wszystkich bądź niektórych oskarżonych, nie była wcale znikoma. Częściowym przynajmniej uniewinnieniem zakończyło się 9% spraw, przy czym szczególnie liczną frakcję sprawy te stanowią w przypadku sądów okręgowych – mimo że żadna ze spraw rozpoznawanych przez te sądy nie zakończyła się całkowitym uniewinnieniem wszystkich oskarżonych, to wyroki uniewinniające niektórych oskarżonych od wszystkich bądź niektórych zarzutów zapadły w aż 33% zbadanych

60

przypadków. Jednakże niewielka liczba spraw osądzonych przez sądy tego szczebla (zaledwie 9) nie pozwala na wyciągnie wniosków statystycznych.

Ponieważ, jak już wcześniej zaznaczono, w niektórych procesach występowało po kilku oskarżonych, przy czym zdarzało się, że niektórzy z nich zostali skazani, a inni uniewinnieni, w tab. 2.5. przedstawiono sposób zakończenia procesu według liczby oskarżonych (a nie spraw, jak w tab. 2.4.). Łącznie w zbadanych sprawach oskarżonych zostały 163 osoby, ale w czasie prowadzenia badań, postępowania przeciwko 23 z nich były w toku. Prawomocnie zakończone zostały co do 140 osób.

Tab. 2.5. Rozstrzygnięcia sądu co do poszczególnych oskarżonych w sprawach prawomocnie zakończonych

Rozstrzygnięcie końcowe Sądy okręgowe Sądy rejonowe Razem

Liczba oskarżonych % Liczba oskarżonych % Liczba oskarżonych ^% Oskarżeni uniewinnieni od wszystkich zarzutów ^{11 28% 6 6% 17 12%}

Oskarżeni uniewinnieni od części

zarzutów ^{3 8% 1* 1% 4 3%}

Oskarżeni wobec których umorzono postępowanie ze względu na znikomą szkodliwość społeczną czynu

0 0% 7 7% 7 5%

Oskarżeni wobec których warunkowo umorzono postępowanie

0 0% 6 6% 6 4%

Oskarżeni zmarli w trakcie procesu 0 0% 1 1% 1 1%

Oskarżeni skazani za wszystkie

zarzucone przestępstwa ^{25 64% 80 79% 105 75%}

Razem 39 100% 101 100% 140 100%

61

Wykr. 2.5. Rozstrzygnięcia co do poszczególnych oskarżonych w sprawach prawomocnie zakończonych

Jak wynika z tab. 2.5. w sprawach prawomocnie osądzonych, 75 % oskarżonych zostało skazanych za wszystkie zarzucone przestępstwa. Od wszystkich zarzutów uniewinniono 12% procent oskarżonych, zaś 3% uniewinniono od niektórych zarzuconych im czynów. Zwraca uwagę, że odsetek uniewinnień był znacznie wyższy w sprawach rozpoznawanych przez sądy okręgowe – aż 28% oskarżonych zostało uniewinnionych od wszystkich zarzutów, a 8% od niektórych zarzutów. Jednakże biorąc pod uwagę, że populacja oskarżonych przed sądami okręgowymi objęta badaniami wynosiła tylko 39 osób, brak podstaw do wyciągania wniosków o charakterze statystycznym.

Natomiast w sprawach rozpoznawanych przez sądy rejonowe, uniewinnionych zostało tylko 6% oskarżonych, jednakże wobec kolejnych 6% postępowanie warunkowo umorzono, a wobec 7% postępowanie umorzone z powodu znikomej szkodliwości społecznej czynu. Tego rodzaju rozstrzygnięcia nie zapadły w żadnej ze spraw toczących się przed sądem okręgowym, co nie dziwi, biorąc pod uwagę że sądy okręgowe rozpoznają w pierwszej instancji sprawy o oszustwa dotyczące mienia znacznej wartości, a więc czyny którym niemalże z definicji przypisać trzeba znaczną szkodliwość społeczną.

2.3. Rodzaje subsydiów będących przedmiotem przestępstw w zbadanych