Pawła. O kościele jako świątyni parafialnej po raz pierwszy słyszymy w r. 1329. Zlecono wtedy proboszczom Janowi z Pauli villa i Jakubowi z Kercicz uczestni-czenie w roli świadków w przesłuchaniu, jakie przeprowadzono w związku z kostomłockimi sporami dziesięcinnymi85. Obecna świątynia została wzniesiona w r. 1419 w stylu gotyckim. W XVI w. świątynia została przejęta przez prote-stantów. W r. 1653 kościół powrócił ponownie do katolików. Po przeprowa-dzonej wizytacji w r. 1666, lustrujący wieś Paździorno (Polschdorff, Pohlsdorf), biskup sufragan Karol Neander napisał, że miejscowość należała, podobnie jak i Ujów, do dziedziców de Bedau. Kościół tutejszy był murowany, ołtarz staro-dawny, niekonsekrowany, opatrzony w portatyl. Nie przechowywano w nim Najświętszego Sakramentu86. Przebudowa świątyni nastąpiła w r. 1753 nadając jej barokowego wystroju. Poszerzenie prezbiterium miało miejsce w r. 181387.
13. Piotrowice – kościół parafialny pod wezwaniem św. Katarzyny. W śląskich
regestach pod datą 1 marca 1298 r. pojawiło się nazwisko pewnego Benedikta, sprawującego funkcję proboszcza w Piotrowicach. Pojawienie się go w źró-dłach związane było ze sporem dziesięcinnym, jaki prowadził z proboszczem Janem z Kostomłotów. Uregulowaniem powstałego sporu zajął się oficjał bisku-pa wrocławskiego, kanonik Piotr. Dzięki jego zabiegom toczący się spór zakoń-czył się 1 marca 1298 r. satysfakcjonującą obie strony ugodą88. W rejestrze dziesięcinnym nuncjusza Galharda de Carceribus z r. 1335 zostaje wspomniany kościół w Piotrowicach, znajdując się w sedes Noviforensis maojor ecclesia de Patrovicz89. Wizytator z r. 1666 mówił, że w Piotrowicach kościół był murowa-ny z przyporami bez tytułu z ołtarzem niekonsekrowamurowa-nym90. W r. 1855 przepro-wadzono remont wnętrza kościoła i wieży. Wtedy to poniesiono o 60 stóp wy-żej niż poprzednio. W r. 1887 chór kościoła groził zawaleniem i konieczna była __________________________________________________________________________
85 Tamże, s. 235.
86 Visitationsberichte I, s. 420-421.
87 J. Mandziuk, Katalog..., s. 34; H. Lutsch, dz. cyt., s. 481; A. Moepert, Die Ortsnamen..., s. 58.
88 Regesten nr 2498.
89 H. Neuling, dz. cyt., s. 231. 90 Visitatinonsberichte I, s. 420, 423.
jego renowacja. Jeszcze tego samego roku nastąpiła jego renowacja91.
14. Ramułtowice – kościół filialny pod wezwaniem św. Anny. Pierwotny,
drew-niany kościół, został wzniesiony w r. 1294 przez ówczesnego właściciela wsi, rycerza Ramfelda92. Z dokumentu powizytacyjnego z r. 1666 dowiadujemy się, że tenże kościół zbudowany był z drewa i gliny oraz wymagał reperacji. Miał on starodawny ołtarz niekonsekrowany, przykryty jednym tylko obrusem93. Już w połowie w. XIX kościół ten uległ takiemu zniszczeniu, że zaprzestano w nim odprawiania nabożeństw. Dzięki ofiarności hrabiego Henckela von Donnersmarck, został w r. 1874, wybudowany nowy, murowany w stylu neogotyckim94.
15. Rogów – kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Po raz
pierwszy o istnieniu kościoła dowiadujemy się z dokumentu datowanego na rok 1307. Wzmiankowany był wtedy proboszcz Dietrich. W rejestrze dziesięcin-nym nuncjusza Galharda de C. z r. 1335 zostaje wspomniany kościół jako para-fialny95. Obecna budowla96 została wzniesiona zapewne na początku XV w. ___________________________________________________________________________
91 J. Mandziuk, Katalog..., s. 29; H. Lutsch, dz. cyt., s. 480-481; A. Moepert, Die
Ortsna-men..., s. 54-56; J. Pilch, dz. cyt., s. 199-200.
92 A. Moepert, Die Ortsname..., s. 65. 93 Visitationsberichte I, s. 425. 94 L. Hartmann, dz. cyt., s. 358. 95 H. Neuling, dz. cyt., s. 262-263.
96 Gotycka budowla z barokową kaplicą. Położona w południowej części wsi, przy głównej drodze, na cmentarzu grzebalnym otoczona murem. Murowana z granitu łamanego z nie-wielkim dodatkiem cegły, tynkowana z wyjątkiem wieży. Jednoprzestrzenna, na planie wy-dłużonego prostokąta, z prezbiterium równym długości nawy; od północy w jednym ciągu prostokątna zakrystia i kwadratowa kaplica grobowa oraz nieco szersza od nich kwadrato-wa kruchta; od zachodu na osi głównej kkwadrato-wadratokwadrato-wa wieża z niedostępną kryptą rodziny von Grunau i od południa przy prezbiterium kaplica na planie kwadratu. W zakrystii, przy-ziemiu wieży, kruchcie północnej i we wschodniej części prezbiterium sklepienie kolebkowe z lunetami; w prezbiterium zachowany jedynie fragment, w narożach od wschodu zawieszo-ny na wspornikach z maskami, gotycki z początku XV w. Kaplica grobowa przesklepiona kolebką, w kaplicy południa sklepienie kopulaste czterodzielne, w pozostałych pomieszcze-niach stropy. Okna obustronnie rozglifione zamknięte odcinkiem łuku, w nawie od południa w osi od zachodu ostrołukowe, małe okrągłe w kaplicach, na piętrze w zakrystii i kaplicy grobowej nowsze prostokątne. Otwory wejściowe: 1. z prezbiterium do zakrystii szeroka arkada ostrołukowa: 2-5. zamknięte półkoliście, m.i. z prezbiterium do kaplicy grobowej portal manierystyczny z l. 1570 - 94, w piaskowcowym obramieniu z rautami. Zewnątrz prezbiterium opięte jednouskokowymi szkarpami, ze szkarpą od wschodu na osi głównej. We wschodniej elewacji prezbiterium wtórnie wmurowany fragment obramienia wnęki na sakramentarium w stylu gotyckim z l. 1420 - 30, piaskowcowe, w formie zwieńczenia ostro-łukowego z żabkami, obramiającego płaskorzeźbione oblicze Chrystusa w nimbie
krzyżo-(korpus i zakrystia), na co wskazują m.i. wsporniki sklepienne w prezbiterium. Początkowo kościół ten był bez wieży. Później ją dobudowano, a miało to miejsce na początku XVI w. W połowie XVI w. przejęli go protestanci, w któ-rych posiadaniu był jeszcze na początku XVII w. Po rekatolizacji stał się po-czątkowo kościołem filialnym parafii w Sobótce, od r. 1703 ponownie parafial-ny. W l. 1570-94 został przebudowany za Gellhornów: przesklepienie prezbite-rium, wystawienie kaplicy grobowej od północy oraz dwu lóż kolatorskich (za-pewne wspólnej nad zakrystią i kaplicą). W r. 1612 dokonano otynkowania wieży. W r. 1647 uległ pożarowi. Gruntownej renowacji doczekał się w l. 1648-53, m.i. dobudowano kruchtę północną. W r. 1666 wieża była bez hełmu, a nad korpusem był dach gontowy. W r. 1677 był ponownie w złym stanie, miał tylko dwa okna (w nawie) i dwa wejścia (jedno za ołtarzem głównym), wtedy także wzmiankowane: loża rodziny von Grunau nad dawną kostnicą oraz krypta pod wieżą. W r. 1685 nastąpił remont wieży i nakrycie jej hełmem z dwukondygna-cjową latarnią, wtedy całe wyposażenie złożone z ołtarza i ambony. W r. 1686 remont elewacji i dachów, 1694 - 5 wnętrza. 1700 wystawienie kaplicy połu-dniowej z fundacji hrabiny Augusty Luizy von Schlegenberg ur. von Gellhorn, pani na Rogowie. W r. 1718 nowy hełm na wieży, z dwukondygnacjową latarnią krytą gontem, wystawiony w miejsce zniszczonego w r. 1714. W r. 1738 poma-lowano strop nad nawą. Remontowany jeszcze kilkakrotnie: w r. 1840 napra-wiono hełm, który został uszkodzony w r. 1839, r. 1841 przeprowadzono re-mont dachu, r. 1846 przełożono pokrycie dachowe i założono nowy strop w nawie, poszerzono chór muzyczny, r. 1847 przeprowadzono remont posadzki - częściowe wprowadzenie cegieł w miejsce desek, pobielenie wnętrza, r. 1909 _______________________________________
wym. Elewacje nawy: północna bez otworów okiennych, w południowej portal gotycki z początku XV w., granitowy, ostrołukowy, ze sfazowanymi, profilowanymi ościeżami i z prostokątnym otworem wejściowym. Wieża masywna i bardzo wysoka w stosunku do korpusu, na narożach do połowy wysokości opięta lizenami; otwory okienne szczelinowe, w komorze dzwonowej duże zamknięte odcinkowo; od zachodu otwór wejściowy zamknięty odcinkiem łuku. Dachy kryte dachówką: nad nawą i prezbiterium wspólny dwuspadowy, nad zakrystią i kaplicą grobową pulpitowy, nad kruchta wielopołaciowy, na wieży blaszany, płaski, namiotowy. Kaplica południa z szerokim, bogato profilowanym gzymsem podokapo-wym; w elewacji południowej fragment kamiennego gzymsu nad zamurowanym oknem; dach kopulasty z latarnią, kryty blachą. Zob. Katalog zabytków, s. 82-86; J. Mandziuk,
Katalog..., s. 69; K. Degen, dz. cyt., s. 237-246; W. Gerhard, Das historische Rogau, Breslau
1937; Visitationsberichte I, s. 397; H. Lutsch, dz. cyt., s. 192-193; J. Pilch, dz. cyt., s. 219; H. Luchs, Zur Kunsttopographie Schlesiens, Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift, 2(1870), s. 48-49; Handbuch der Historischen Statten, s. 442; A. Wiesenhütter, Der Evangelische
dokonano nowego pokrycia dachu, r. 1924 dokonano odsłonięcia malowideł ściennych, które ze względu na zły stan zachowania zatynkowano w r. 1925, r. 1930 naprawiono dach. W r. 1945 został zniszczony w 70%.
16. Siemidrożyce – kościół filialny pod wezwaniem św. Bartłomieja. Jego
wy-budowanie polecił biskup wrocławski Jan 20 kwietnia 1301 r. swojemu kancle-rzowi Walterowi. Erygując nową parafię w Semydrozicz biskup przydzielił na utrzymanie proboszcza odpowiednie dziesięciny i dwa wolne łany97. Jak można było przypuszczać kanclerz Walter nie szybko podjął się wybudowania kościoła w Siemidrożycach, gdyż o jego istnieniu słyszymy dopiero w r. 1308. Tegoż roku 7 marca biskup Henryk mianuje proboszcza Konrada. Miał on za zadanie roztaczanie swoją opiekę duszpasterską nad wiernymi zamieszkujący teren pa-rafii w Semydroszicz i Radacovicz98. Obecna bryła kościoła została wzniesiona w stylu barokowym w r. 1797. W l. 1902-1903 przeprowadzono remont i jego rozbudowę. Wzniesiono absydę wraz z zakrystią. W r. 1912 przeprowadzono remont wieży99.