Każdy kościół czy kaplica znajdująca się na obszarze archiprezbiteratu kąckiego posiadała swój tytuł - wezwanie, które odzwierciedlało żywotny kult jakiegoś świętego w danej epoce134. Pojawienie się określonego wezwania było uwarunkowane szerzącym się aktualnie kultem lub też racjami ze strony nadają-cego. Szczególnej uwadze zasługuje tutaj patron kościoła w Kostomłotach, któ-rym był św. Gotarda biskup135. Jak na owe czasy tytuł bardzo oryginalny, gdyż w średniowieczu dość często napotykanymi kościołami na Śląsku były o tytu-______________________________________________________________________
131 Tamże, s. 78.
132 A. Moepert, Die katholischen Kirchen..., s. 60. 133 Tamże, s. 10.
134 Szerzej na temat wezwań kościołów zob. G. Kardewicz, Z badań nad wezwaniami
ko-ściołów, Roczniki Humanistyczne 22(1974), nr 2, s. 215 - 231; T. Pawluk, Miejsca święte w świetle kodeksu Jana Pawła II, Wiadomości Kościelne 40(1985), s. 208 - 209.
135 Na temat kultu św. Gotarda (Godeharda) zob. K. Engelbert, Die Verehrung des hl.
hard in Schlesien, s. 274-280; M. Machens, Die Ausbreitung der Verehrung des hl. Gode-hard, w: Bernward und Godehard von Hildesheim 1960, s. 255-273.
łach: św. Piotra, Jakuba, Wawrzyńca, Mikołaja, Marcina i Michała. Św. Jan Chrzciciel, patron katedry i całej diecezji, doznawał oczywiście czci najogólniej-szej. Charakter lokalny posiadał kult św. Świerada w Oławie, w pobliżu której miał ten święty swoją pustelnię; jego oraz św. Błażeja wezwanie nosił tamtejszy kościół parafialny136. Skąd się więc wziął św. Gotard (Godehard lub Gothardi)) w Kostomłotach. T. Silnicki przypuszcza, że było to echo pielgrzymki Bolesława Krzywoustego do grobu tego świętego w Hildesheimie w r. 1135 i po tej piel-grzymce mógł on ufundować w Kostomłotach kościół137. Ponadto o wezwaniu decydowały też inne czynniki, jak charakter kościoła - czy był to kościół para-fialny, zakonny, szpitalny - charakter miejscowości - miasto czy wieś. Z czasem następowały zmiany wezwań kościołów, np. w Sośnicy pierwotnie kościół był pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny138. Obecnie kościół parafialny w Sośnicy jest pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża św. Innym przykładem może być kościół w Wilkowie. W spisie składanych danin klasztorowi św. Win-centego we Wrocławiu z r. 1325 po raz pierwszy pojawiło się nazwisko pro-boszcza z Wilkowa Sydilmanusie, co sugerowało by nam, że już pod koniec XIII wieku w Wilkowie istniał samodzielny ośrodek duszpasterski. Przypuszcza się, że pierwotnie kościół parafialny był pod niebiańskim patronatem Najświęt-szej Maryi Panny (Patrocinium), później otrzymał patronat św. Barbary i Kata-rzyny męczennicy. Sugerują taką interpretację faktów rzeźby umieszczone na ołtarzu głównym pochodzącym z XV w.139 Aż trzykrotnie wezwania kościoła filialnego w Wojtkowicach uległy zmianie. Pierwotnie ofiarowany był Najświęt-szej Maryi Pannie, jak podaje o tym źródło z r. 1329140. W okresie późniejszym przyjęto za patrona św. Jadwigę141. Według danych podawanych przez wizyta-tora r. 1723142 kościół ten miał mieć wezwanie św. Wojciecha, gdyż ówczesny obraz, znajdujący w ołtarzu głównym przedstawiał postać św. Wojciecha. Od początków XVIII do dziś jest pod wezwaniem św. Jana Nepomucena. Przy-puszcza się, że zamiana wezwania nastąpiła 16 maja 1729 r., kiedy to na wez-_____________________________________________________________________
136 J. Jungnitz, St. Zoreard..., s. 60. Jungnitz przypuszcza, że w Rzymie przemieniono imię pustelnika, zresztą zlatynizowane: Sweratus na Speratus; zob. też T. Silnicki, Dzieje i ustrój..., s. 134.
137 T. Silnicki, Dzieje i ustrój..., s. 134.
138 H. Neuling, dz. cyt., s 288 - ecclesia beatissimae Mariae virginis matris dei in Schosnitz. 139 L. Hartmann, dz. cyt., s. 392.
140 H. Neuling, dz. cyt., s. 347.
141 Wizytujący w r. 1666 kościół w Wojtkowicach ksiądz biskup Neander stwierdził, że miej-scowa świątynia była pod wezwaniem św. Jadwigi. Visitationsberichte I, s. 294.
wanie austriackiego cesarza i biskupa wrocławskiego zorganizowano na całym Śląsku i w Kątach Wrocławskich uroczystości związane z uczczeniem św. Jana Nepomucena. Z tej okazji w wielu miejscowościach stawiano figury Świętego. W Wojtkowicach ufundowano w tym czasie mały witraż w absydzie kościoła i zapewne zmieniono wezwanie. Zamiany wezwania dokonano także w Strzega-nowicach. Pierwotny kościół był poświęcony świętemu Wacławowi i świętemu Walentemu. Pod koniec XVIII w. został on rozebrany. W jego miejsce posta-wiono nowy, który został 2 października 1796 r. poświęcony przez proboszcza Lazara z Zachowic. Wówczas kościół otrzymał za patrona św. Stanisława, bi-skupa i męczennika143. Podobnym powodem zmiany wezwania kościoła nastą-piła w Gniechowicach. Starą świątynię parafialną pod wezwaniem św. Marcina na początku XIX wieku wyburzono i na jej miejscu wzniesiono nową, którą w r. 1853 oddano pod niebiańską opiekę św. Filomeny144.
Należy tu wspomnieć, że w źródłach spotkać można było błędne poda-wanie tytułu wezwania kościoła. Tak np. było w przypadku kościoła w Kostom-łotach. Potwierdzenie tytułu św. Gotarda odnajdujemy w l. 1398, 1655 i 1666 i późniejszych schematyzmach diecezjalnych. Jednakże wizytator z r. 1638 po-dał, że patronami kościoła w Kostomłotach byli: Najświętsza Maryja Panna, św. Barbara i św. Katarzyna145, co było błędem z jego strony.
Biorąc pod uwagę wezwania wszystkich kościołów i kaplic znajdują-cych się na terenie archiprezbiteratu kąckiego, możemy je zasadniczo podzielić na cztery grupy: Trynitarne, maryjne, anielskie i świętych. Do r. 1945 na 13 kościołów parafialnych, 7 filialnych, 5 mater adiunctae i 4 kaplice występowały wezwania trynitarne - 1, maryjne - 5, anielskie - 1, święci pańscy - 21. Kaplica zamkowa w Jurczycach i w domach zakonnych nie posiadały wezwania. Poniż-sza tabela ukazuje tytuły - wezwania poszczególnych kościołów i kaplic w archi prezbiteracie w r. 1929146.
Tabela nr 13 Wezwania kościołów i kaplic
K-ł parafialny Filialny Mater adiuncte Kaplice Wezwanie
1. Buków św. Stanisław Bp
Borzygniew św. Barbary
2. Chmielów św. Marcina
Wilków św. Mateusza
__________________________________________________________________________ 143 A. Moepert, Die katohlischen Kirchen..., s. 48. 144 Katalog zabytków, s. 21.
145 Visitationsberichte I, s. 107. 146 Real-Handbuch 1929, s.75-80.
Ramułtowice
zamkowa św. Cecylii Ramułtowice św. Anny
3. Gniechowice św. Filomeny
4. Kąty śś. App Piotra
Wrocławskie i Pawła
Nowa Wieś śś. Szymona
Kącka i Judy Tadeusza Strzeganowice św. Stanisława Bp
5. Kostomłoty św. Gotarda
Ujów św. Jakuba maj.
6. Milin św. Michała Archanioła 7. Maniów Niepokalanie Wielki Poczętej NMP Wojnarowice Wniebowziętej NMP 8. Pełcznica św. Mikołaj Wojtkowice św. Jan Nepomuc. Kilianów Wniebowziętej NMP 9. Piotrowice św. Katarzyny
Paździorno śś. App Piotra i Pawła Siemidrożyce św. Bartłomieja 10.Rogów św. Jana Chrzciciela 11. Sośnica Podwyższenia Jurcz Krzyża św. – zamkowa 12.Wawrzeńczyce św. Wawrzyńca Stróża św. Jana Chrzciciela 13. Zachowice Wniebowziętej NMP Siedlakowice MB Bolesnej