Parlament Europejski

ła się przedstawić Code of Conduct⁶³. Cały czas doskonaliła także sposoby rejestracji i monitoringu grup interesów uzyskujących do niej dostęp.

Reasumując: głównym forum polityki interesów jest Komisja Europejska, jako inicjator i autor projektów aktów prawnych w ramach uprawnień trak-tatowych. Wysoce techniczny charakter procesu legislacyjnego sprawia, że jest ona świetnym miejscem dla interesów wyspecjalizowanych, np. ekono-micznych/gospodarczych, i w takiej sytuacji może przeważyć wpływ kon-kretnej, jednorodnej grupy interesu. Taką możliwość ogranicza przeniesienie miejsca podejmowania decyzji do Parlamentu Europejskiego, gdzie otwar-tość polityki sprzyja oddziaływaniu interesów publicznych. Należy jednak zauważyć, że nawet w Komisji wysoki poziom dostępu utrudnia jednej gru-pie interesu zmonopolizowanie obszaru, wobec którego inna grupa określiła w konkretnych aspektach swoje interesy⁶⁴.

3. PARLAMENT EUROPEJSKI

Parlament Europejski jest jedyną na świecie międzynarodową instytucją biorącą udział w procesie legislacyjnym, która jest wyłaniana w wyborach bezpośrednich. Z każdym następnym traktatem PE wzmacniał swoją pozy-cję, tak że obecnie jest uważany, wraz z Radą UE, za współlegislatora, a także za pilnego obserwatora poczynań Komisji. Warto zauważyć, że instytucja ta zawsze była dostępna dla zainteresowanych osób. Sesje plenarne są otwarte dla publiczności, tak samo jak większość posiedzeń komisji parlamentar-nych. Komisarze są zobowiązani odpowiadać na zapytania parlamentarzy-stów, a debaty, pytania i oświadczenia są publikowane w Dzienniku Urzędo-wym UE⁶⁵. Stanowi to dowód, że Parlament Europejski, podobnie jak Komisja, pretenduje do roli najbardziej otwartej spośród instytucji Unii Europejskiej⁶⁶. Od pewnego czasu jego prerogatywy i tendencje do wzrostu ⁶³ Dobrowolny kodeks postępowania (ang. Code of Conduct) stworzony przez KE objął swoim działaniem ok. 5% z 15 000 (przypuszczalna liczba) lobbystów aktywnych wówczas na arenie UE. Był to podstawowy powód, dla którego uznano, że nie spełnił on stawianych przed nim oczekiwań zwiększenia transparentności funkcjonowania zjawiska. Co ciekawe, lobbyści, którzy są stałymi pracownikami grup interesów, tak samo jak fi rmy prawnicze czy think tanki pozostali poza mechanizmami kodeksu. Ibidem, s. 301.

⁶⁴ J. Greenwood, op.cit., s. 282 – 283. ⁶⁵ L. Zetter, op.cit., s. 322.

76 ROZDZIAŁ II: PROCES DECYZYJNY W UNII EUROPEJSKIEJ I JEGO GŁÓWNI UCZESTNICY

popularności społecznej sprawiają, iż stanowi on naturalne miejsce dla reprezentacji interesów. Z tego powodu naturalną konsekwencją wzrostu znaczenia instytucji w  procesie decyzyjnym jest większe zaangażowanie przedstawicieli interesów świata biznesu w relacje z PE.

Biorąc pod uwagę rolę PE w procedurach decyzyjnych: wymagania tej instytucji wobec dostępu do wiedzy eksperckiej są ograniczone, gdyż na tym etapie procesu legislacyjnego Komisja przeważnie już określiła i wyszczegól-niła techniczne propozycje. Pomimo że ilość szczegółowych ekspertyz ryn-kowych, koniecznych do wprowadzenia poprawek i  podjęcia decyzji na forum PE, jest mniejsza, to jednak podstawowa wiedza ekspercka cały czas wydaje się nieodzowna⁶⁷. Ponadto należy zauważyć, że Parlament nie jest zobowiązany zgadzać się z propozycjami Komisji, o czym świadczy częste zgłaszanie poprawek do wstępnej wersji aktu prawnego. Wówczas oczywiste staje się, że grupy nacisku starają się przedstawić swoje postulaty, ekspertyzy, tak aby różnicę stanowisk Komisji i PE względem danego aktu prawnego przełożyć na swoją korzyść.

Podobnie jak Komisja, PE funkcjonuje policentrycznie na wielu płasz-czyznach. Praktycznie każda sprawa czy interes mogą znaleźć poparcie wśród europarlamentarzystów. W porównaniu z parlamentami narodowymi, których funkcjonowanie jest bardziej zależne od centralnie sprawowanej władzy, PE jest narażony na niespójność procedur decyzyjnych i niekończą-ce się dyskusje odzwierciedlająi niekończą-ce różnorodność Europy. Jego wyjątkowość stanowi jednak fakt, że jest niezależny od jakichkolwiek władz na szczeblu zarówno UE, jak i narodowym. Jako jedyny parlament w Europie nie może zostać rozwiązany oraz jest wolny od większości sprawującej władzę.

Pamiętać jednak należy, że wspólnie z Komisją Parlament często funkcjo-nuje również jako grupa nacisku lobbująca za dalszą europeizacją. Korzysta-jąc ze swobody działania, parlamentarzyści lobbują indywidualnie w intere-sie różnorodnych grup interesu. Wpływają także na kształt agendy Komisji, przedstawiają w niej nowe sprawy, prowadzą negocjacje z Komisją i Radą, obserwują ich działalność. Działają niczym adwokaci „w pierwszej instancji” w odniesieniu do projektów Komisji. Należą zatem do wpływowych graczy w europejskim mechanizmie decyzyjnym⁶⁸.

⁶⁷ P. Bouven, Corporate…, s. 14. ⁶⁸ R. van Schendelen, op.cit., s. 46.

77 3. PARLAMENT EUROPEJSKI

Wzrost uprawnień PE wynikał z postanowień Jednolitego aktu europej-skiego, Traktatu z Maastricht (wprowadzenia procedury współdecydowa-nia), Traktatu z Amsterdamu czy Traktatu z Nicei, które w znacznie szer-szym niż do tej pory zakresie włączyły go do procesu podejmowania decyzji w  UE. Spowodowało to wyraźnie większe zainteresowanie grup nacisku działalnością tej instytucji. Pamiętać jednak trzeba, że przez lata był on postrzegany jako mniej ważny organ niż Komisja czy Rada, ponieważ wpływ PE na unijny proces decyzyjny był różny w zależności od zagadnie-nia oraz obranej procedury⁶⁹. Zmiany wprowadzone Traktatem z Lizbony zmodyfi kowały tę sytuację. Znacznie rozszerzono bowiem katalog spraw, które traktatowo podlegają zwykłej procedurze prawodawczej. Zarazem w ramach tej procedury Parlament Europejski ma możliwość wprowadzenia poprawek do projektu, przyjmuje lub odrzuca stanowiska Rady po pierw-szym i drugim czytaniu oraz bierze udział w komitecie pojednawczym, co powoduje, że współcześnie znaczenie Parlamentu Europejskiego dla grup interesu wzrosło równomiernie ze wzrostem roli tej instytucji w unijnym procesie legislacyjnym.

Ze względu na fakt, iż odrzucenie przez PE wspólnego stanowiska Rady wymaga większości głosów zgromadzenia, niezbędna jest mobilizacja umoż-liwiająca zapewnienie wsparcia wystarczającej liczby deputowanych uczest-niczących w głosowaniu. Wywieranie wpływu przez interesy zewnętrzne nie jest jednak kwestią łatwą, gdyż instytucje starają się przygotować wspólne dla siebie stanowiska. Parlament zmierza również ku wypracowaniu wewnętrz-nej solidarności, ponieważ jego znaczenie w procesie decyzyjnym UE wyda-je się zagrożone działaniami innych instytucji bądź też, gdy dąży on do roz-szerzenia zakresu swoich kompetencji. Gdyby zaniechano tych starań, możliwe, że w ramach grup politycznych następowałyby podziały wzdłuż linii narodowych bądź subregionalnych. Ze względu bowiem na funkcjonu-jący system list wyborczych trzeba wykazywać nieustanną troskę wewnątrz Parlamentu, aby dominująca nie stała się lojalność rozkładająca się wzdłuż linii narodowych i regionalnych mechanizmów partyjnych. Sprzeczne było-by to z interesem obyło-bywateli UE, o który ma się troszczyć właśnie Parlament Europejski jako gremium ponadnarodowe.

78 ROZDZIAŁ II: PROCES DECYZYJNY W UNII EUROPEJSKIEJ I JEGO GŁÓWNI UCZESTNICY