Czy występują
Nr paragrafu Cel(e) MSB
210.3 Celem biegłego rewidenta jest akceptacja lub kontynuacja zlecenia badania tylko wtedy, gdy zasady, w oparciu o które zlecenie badania będzie wykonane, zostały uzgodnione poprzez:
(a) ustalenie, czy istnieją wstępne warunki badania, oraz
(b) potwierdzenie, że pomiędzy biegłym rewidentem a kierownikiem jednostki oraz, tam gdzie to odpowiednie, osobami sprawującymi nadzór, istnieje wzajemne zrozumienie co do warunków zlecenia badania.
Nr paragrafu Odpowiednie fragmenty MSB/MSKJ 1
MSKJ 1.26 Firma ustala polityki i procedury dotyczące akceptacji i kontynuacji współpracy z klientem oraz poszczególnych zleceń, które są niezbędne do uzyskania racjonalnej pewności, że firma podejmie lub będzie kontynuować współpracę i zlecenia tylko wtedy, gdy:
(a) posiada kompetencje niezbędne do wykonania zlecenia a także odpowiednie zasoby, w tym czas i środki, (zob. par. A18, A23)
(b) może przestrzegać odpowiednich wymogów etycznych, oraz
(c) rozważyła uczciwość klienta i nie posiada informacji, które kazałyby jej sądzić, że klient jest nieuczciwy. (zob. par. A19–A20, A23)
MSKJ 1.27 Takie polityki i procedury wymagają, aby:
(a) firma uzyskała informacje, które uznaje za niezbędne w danych okolicznościach przed przyjęciem zlecenia od nowego klienta, przy podejmowaniu decyzji o kontynuacji dotychczasowego zlecenia oraz rozważaniu przyjęcia nowego zlecenia od dotychczasowego klienta, (zob. par. A21, A23) (b) w przypadku gdy stwierdzono konflikt interesów w związku z przyjęciem zlecenia od nowego lub
dotychczasowego klienta, firma zadecydowała, czy właściwe będzie przyjęcie zlecenia, (c) po tym, gdy zidentyfikowano kwestie dyskusyjne, a firma postanowiła zaakceptować lub
kontynuować współpracę z klientem lub przyjąć szczególne zlecenie, firma udokumentowała sposób rozwiązania tych kwestii.
22
Nr paragrafu Odpowiednie fragmenty MSB/MSKJ 1MSKJ 1.28 Firma ustala polityki i procedury kontynuacji zlecenia i współpracy z klientem odnoszące się do okoliczności, w których firma uzyskuje informacje, które wpłynęłyby na odmowę przyjęcia zlecenia, gdyby były jej wcześniej znane. Takie polityki i procedury obejmują uwzględnienie:
(a) zawodowej i prawnej odpowiedzialności mającej zastosowanie w danych okolicznościach, w tym czy firma ma obowiązek poinformowania osoby lub osób, które zleciły zlecenie, lub, w niektórych przypadkach, odpowiednich organów regulacyjnych, oraz
(b) możliwości wycofania się ze zlecenia lub zarówno ze zlecenia, jak i współpracy z klientem. (Zob. par.
A22–A23)
210.4 Dla celów MSB następujące pojęcie ma znaczenie przypisane poniżej:
Wstępne warunki badania – zastosowanie przez kierownika jednostki przy sporządzaniu sprawozdania finansowego możliwych do zaakceptowania ramowych założeń sprawozdawczości finansowej i zgoda kierownika jednostki oraz, tam gdzie to odpowiednie, osób sprawujących nadzór, na przyjęcie założenia, w oparciu o które przeprowadza się badanie.
220.12 Partner odpowiedzialny za zlecenie upewnia się, że zastosowano odpowiednie procedury dotyczące akceptacji i kontynuacji współpracy z klientem oraz zleceń badania i ustala, że sformułowane w związku z tym wnioski są właściwe. (Zob. par. A8–A9)
220.13 Jeżeli partner odpowiedzialny za zlecenie uzyska informacje, które gdyby były mu wcześniej znane, wpłynęłyby na odmowę przyjęcia zlecenia badania przez firmę, niezwłocznie przekazuje tą informację firmie, aby na tej podstawie firma oraz partner odpowiedzialny za zlecenie mogli podjąć niezbędne działania. (Zob. par. A9)
300.13 Biegły rewident przed rozpoczęciem badania po raz pierwszy podejmuje następujące działania:
(a) przeprowadza procedury wymagane przez MSB 220 dotyczące akceptacji współpracy z klientem i przyjęcia określonego zlecenia badania, oraz
(b) nawiązuje kontakt z poprzednim biegłym rewidentem, jeżeli nastąpiła zmiana biegłych rewidentów, zgodnie z odpowiednimi wymogami etycznymi. (Zob. par. A22)
4.1 Przegląd
Jedną z najważniejszych decyzji podejmowanych przez firmę audytorską jest określenie, które zlecenia zaakceptować lub kiedy kontynuować współpracę z klientem. Błędna decyzja może prowadzić do
niezafakturowania przepracowanych godzin, niezapłacenia honorariów, dodatkowego stresu dla partnerów i pracowników, utraty reputacji lub, co gorsza, ewentualnych procesów sądowych.
MSKJ 1 oraz MSB 220 wymagają, aby firmy audytorskie opracowały, wdrożyły i udokumentowały własne procedury kontroli jakości w odniesieniu do swoich polityk akceptacji i kontynuowania współpracy z klientami. Optymalnie takie polityki i procedury powinny określać poziom ryzyka (tolerancję ryzyka) lub cechy zleceniodawcy (takie jak:
wątpliwa uczciwość kierownictwa, branża o wysokim ryzyku lub spółka notowana na giełdzie), które nie mogłyby być zaakceptowane przez firmę audytorską.
Przed podjęciem przez firmę audytorską decyzji o akceptacji lub kontynuacji zlecenia biegły rewident ma obowiązek:
• określić akceptowalność proponowanych ramowych założeń sprawozdawczości finansowej,
• ocenić, czy firma audytorska jest w stanie przestrzegać odpowiednich wymogów etycznych,
• uzyskać od kierownika jednostki zapewnienie, że potwierdza i rozumie swoją odpowiedzialność za:
– sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z mającymi zastosowanie ramowymi założeniami sprawozdawczości finansowej,
– taką kontrolę wewnętrzną, jaką kierownik jednostki uznaje za nieodzowną do umożliwienia sporządzenia sprawozdania finansowego niezawierającego istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem, oraz
– zapewnienie biegłemu rewidentowi dostępu do wszystkich stosownych informacji i wszelkich dodatkowych informacji, o które może poprosić biegły rewident, oraz nieograniczonego kontaktu z osobami w jednostce, od których zdaniem biegłego rewidenta konieczne jest uzyskanie dowodów badania,
• przeprowadzić procedury akceptacji lub kontynuacji zlecenia. Procedury te mogą być podobne do procedur oszacowania ryzyka przedstawionych w tomie 1, w rozdziale 8. Wyniki tych procedur (przyjmując, że zaakceptowano zlecenie) mogą być później wykorzystane jako część oszacowania ryzyka.
4. AKCEPTACJA I KONTYNUACJA
23
Wstępne i kolejne coroczne oszacowanie ryzyka zlecenia zapewnia, że firma audytorska:
• jest niezależna i nie istnieje konflikt interesów,
• właściwie wykona prace przy użyciu wymaganych zasobów i w określonym czasie,
• jest skłonna zaakceptować ryzyka występujące w trakcie przeprowadzania badania, oraz
• nie uzyskała żadnych nowych informacji o dotychczasowym zleceniodawcy, które gdyby były znane jej wcześniej, spowodowałyby odrzucenie zlecenia.
Oszacowanie ryzyka zlecenia obejmuje ocenę uczciwości kierownika jednostki i jego stosunku do kontroli wewnętrznej, trendów w branży, dostępności odpowiednich dowodów badania i innych czynników, takich jak zdolność klienta do zapłaty honorariów.
UWAGA
Bardzo małe jednostki, prowadzone przez właściciela zarządzającego swoją działalnością gospodarczą, też mogą wymagać badania. Mogą one posiadać bardzo niewiele (jeżeli w ogóle) udokumentowanych formalnych kontroli, co oznacza, że w zasadzie możliwe jest obejście każdej z nich. W takich sytuacjach biegły rewident musi określić, czy brak czynności kontrolnych lub innych elementów kontroli wewnętrznej może uniemożliwić uzyskanie wystarczających i odpowiednich dowodów badania. W takim przypadku biegły rewident stosuje zawodowy osąd celem określenia, czy należy zrezygnować ze zlecenia, czy też wydać opinię zmodyfikowaną.
Czynniki do rozważenia obejmują:
• Środowisko kontroli jednostki. Na przykład: czy właściciel zarządzający swoją działalnością gospodarczą jest godny zaufania, kompetentny i ma właściwy stosunek do kontroli wewnętrznej?
• Czy możliwe jest opracowanie ogólnej reakcji i dalszych procedur badania, które stanowiłyby odpowiednią reakcję na oszacowane czynniki ryzyka? Na przykład, czy można zastosować procedury wiarygodności do ustalenia, czy wszystkie przychody i zobowiązania zostały poprawnie zarejestrowane w księgach rachunkowych?
4.2 Akceptacja zlecenia
Pierwszym krokiem procesu akceptacji lub kontynuacji współpracy z klientem jest ocena zdolności firmy audytorskiej do wykonania zlecenia i ryzyka z nim związanego. Poniższa ilustracja przedstawia pewne możliwe kierunki zapytań.
Ilustracja 4.2-1
Rozważ Kierunek badań
Wymogi kontroli jakości
w firmie audytorskiej Jakie polityki i procedury wdrożone w firmie audytorskiej pozwalają na uzyskanie racjonalnej pewności, że firma audytorska podejmuje lub kontynuuje współpracę tylko wówczas, gdy:
• Firma audytorska jest w stanie przestrzegać wymogów MSB, oraz
• ryzyka związane ze zleceniem znajdują się w obszarze tolerancji ryzyka firmy audytorskiej?
Jakie prace są wymagane? • Jaki jest charakter i zakres badania?
• Jakie ramowe założenia sprawozdawczości finansowej będą stosowane?
• W jaki sposób zostanie wykorzystane sprawozdanie biegłego rewidenta i sprawozdanie finansowe?
• Jaki jest termin zakończenia badania (o ile go wyznaczono)?
24
Rozważ Kierunek badań Czy firma audytorskaposiada wymagane kompetencje, zasoby i czas?
• Czy firma audytorska dysponuje wystarczającym personelem posiadającym niezbędne kompetencje i możliwości?
• Czy wybrany personel z firmy audytorskiej posiada:
– znajomość odnośnej branży lub zagadnienia będącego przedmiotem zlecenia, – doświadczenie w zakresie odpowiednich wymogów regulacyjnych lub
sprawozdawczych,
– możliwość skutecznego uzyskania potrzebnych umiejętności i wiedzy?
• Czy, w razie konieczności, będą dostępni eksperci?
• Czy są dostępne wykwalifikowane osoby, aby przeprowadzić przegląd kontroli jakości zlecenia tam, gdzie ma to zastosowanie?
• Czy firma audytorska i dostępni pracownicy (uwzględniając terminy realizacji zobowiązań wobec innych klientów) są w stanie zakończyć zlecenie w ustalonym terminie wydania sprawozdania?
Czy firma audytorska jest
niezależna? • Czy firma audytorska i zespół wykonujący zlecenie są w stanie spełnić wymogi etyczne i niezależności?
• Tam gdzie zidentyfikowano konflikt interesów, brak niezależności lub inne zagrożenia:
– czy podjęto odpowiednie działania służące wyeliminowaniu tych zagrożeń lub zredukowaniu ich do dopuszczalnego poziomu poprzez zastosowanie zabezpieczeń, albo
– czy podjęto kroki, aby wycofać się ze zlecenia?
• Jeśli badana jednostka jest częścią składową większej grupy, zespół wykonujący zlecenie badania grupy może wymagać wykonania określonych prac w odniesieniu do informacji finansowych części składowej. W takich przypadkach, zlecenia badania grupy w pierwszej kolejności uzyskałoby informacje dotyczące:
– czy biegły rewident części składowej rozumie i będzie postępował zgodnie z wymogami etycznymi (w tym niezależności), które są istotne dla badania grupy, – zawodowych kompetencji biegłego rewidenta części składowej,
– możliwości zaangażowania się przez zespół wykonujący badanie grupy w prace wykonywane przez biegłego rewidenta części składowej w zakresie koniecznym do uzyskania wystarczających i odpowiednich dowodów badania, oraz
– czy biegły rewident części składowej działa w otoczeniu regulacyjnym, w którym biegli rewidenci podlegają czynnemu nadzorowi.
Czy ryzyko z tym związane
jest akceptowalne? • W przypadku nowych zleceń, czy firma audytorska nawiązała kontakt (zgodnie z wymogami MSB 300.13) z poprzednim biegłym rewidentem, aby ustalić, czy istnieją powody do odrzucenia zlecenia?
• Czy firma audytorska pozyskała dane z Internetu i przeprowadziła rozmowy ze swoim personelem oraz ze stronami trzecimi (takimi jak przedstawiciele banków), aby zidentyfikować wszelkie powody, dla których nie powinna akceptować zlecenia?
• Jakie są wartości („sygnały z góry”) i przyszłe cele jednostki?
• Jak kompetentni są członkowie kadry kierowniczej wyższego szczebla i pracownicy jednostki?
• Czy występują trudne lub czasochłonne problemy do rozwiązania (zasady (polityka) rachunkowości, oszacowania, zgodność z prawem itd.)?
• Jakie zmiany, które miały miejsce w tym okresie sprawozdawczym, wpłyną na zlecenie (inicjatywy i trendy gospodarcze, zmiany personelu, sprawozdawczość finansowa, systemy IT, zakup lub sprzedaż składników aktywów, regulacje itd.)?
• Czy występuje wysoki poziom zainteresowania opinii publicznej i mediów?
• Czy jednostka jest w dobrej kondycji finansowej i czy jest w stanie pokryć honoraria biegłego rewidenta?
• Czy jednostka zapewni firmie audytorskiej pomoc w uzyskiwaniu informacji i przygotowywaniu harmonogramów, analizie sald, zapewni pliki z danymi itd.?
4. AKCEPTACJA I KONTYNUACJA
25
Rozważ Kierunek badań
Czy można zaufać
zleceniodawcy? • Czy występują ograniczenia zakresu badania, takie jak nierealistyczne terminy lub brak możliwości uzyskania wymaganych dowodów badania?
• Czy występuje jakikolwiek powód (lub niedawne zdarzenie), aby powątpiewać w uczciwość głównych właścicieli, kadry kierowniczej wyższego szczebla i osób
sprawujących nadzór? Przyjrzyj się działalności jednostki, w tym praktykom biznesowym, reputacji biznesowej i historii wszelkich naruszeń etyki lub regulacji.
• Czy występują jakieś oznaki, że jednostka może być zamieszana w pranie brudnych pieniędzy lub inną działalność kryminalną?
• Jaka jest tożsamość i reputacja biznesowa stron powiązanych?
• Czy kierownik jednostki ma niewłaściwy stosunek do kontroli wewnętrznej i zdecydowanie niechętne podejście do interpretacji standardów rachunkowości?
Przyjrzyj się kulturze korporacyjnej, strukturze organizacyjnej, tolerancji ryzyka, stopniowi złożoności transakcji itd.
26
UWAGAPrzedstawianie KSpB
Kluczowe sprawy badania (KSpB) są przedstawiane w czterech przypadkach:
• gdy jest to wymagane przez MSB 701 w odniesieniu do jednostki notowanej na giełdzie,
• gdy jest to wymagane przez lokalne przepisy prawa lub regulację,
• na zasadzie dobrowolności na życzenie klienta, lub
• na zasadzie dobrowolności na podstawie decyzji biegłego rewidenta.
Gdy przedstawienie KSpB jest wymagane lub dokonywane na zasadzie dobrowolności, biegły rewident najprawdopodobniej potrzebuje dodatkowych zasobów. Oznacza to dodatkowy czas pracy partnera lub personelu wyższego szczebla. Kwestia ta jest istotna na etapie planowania i przy szacowaniu kosztów wykonania zlecenia.