BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA W WARUNKACH
WYSTĄPIENIA ZAGROŻEŃ BIOLOGICZNYCH
REGUŁY WSPÓŁDZIAŁANIA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ Z WYBRANYMI ELEMENTAMI...
Człowiekowi od początku jego istnienia towarzyszyły różne rodzaje zagrożeń. W miarę roz-woju cywilizacji oraz postępu technicznego zmienił się tylko charakter i skala zagrożenia. Niejednokrotnie człowiek sam był lub jest źródłem zagrożenia. O ile zagrożenia naturalne towarzyszyły człowiekowi od samego początku egzystencji, o tyle zagrożenia techniczne zmieniały swój charakter i zasięg w miarę rozwoju techniki, zagospodarowywania terenów, wykorzystywania coraz nowszych rozwiązań technologicznych262. Przyczyną bardzo wielu zagrożeń były, są i będą: szeroka działalność człowieka, szereg popełnianych przez niego błę-dów, a także jego sytuacja społeczna czy celowe sprowadzanie zagrożenia w celu osiągnięcia określonych skutków w zakresie zabicia wielu ludzi czy też doprowadzenia do utraty przez nich zdrowia.
Postępujący na świecie wzrost zagrożeń ze strony materiałów niebezpiecznych, umownie jest określany mianem CBRN263. Zapewnienie bezpieczeństwa ludności i jej otoczeniu na wypa-dek użycia broni masowego rażenia stanowi wciąż ak tualne wyzwanie. CBRN należy do tego rodzaju zagrożeń, które powinno być brane pod uwagę przez każde ze współczesnych państw opartych na zachodnim modelu rządów. Szczególnie niebez pieczna jawi się w tym względzie
262 R. Grocki, Vademecum zagrożeń, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2003, s. 9.
263 Określenie dla broni masowego rażenia. Termin CBRN stanowi zbiór angielskich słów chemical, biological, radiolo gical, nuclear i oznacza konkretne defense, czyli bronie: che miczną, biologiczną, radiologiczną i nuklearną.
broń biologiczna – „broń masowego rażenia biednych”, stosunko wo mało kosztowna i łatwa w produkcji, ukryciu i przenoszeniu264.
Potencjalne skażenia pochodzące od broni biologicznej stanowią zagrożenie zarówno dla człowie ka, jak i dla jego otoczenia. Broń biologiczna pole ga na wykorzystaniu mikroorgani-zmów chorobo twórczych (wirusy, riketsje, bakterie i wytwarzane przez nie toksyny, grzyby chorobotwórcze, pier wotniaki, tkankowce) do rażenia ludzi, zwierząt oraz zakażania wody, roślinności, płodów rolnych i produktów żywnościowych w celu wywołania epidemii i trud-nych do zwalczenia chorób za kaźi trud-nych ludzi i zwierząt265.
Broń biologiczna jest nietypowa ze względu na pożądane cechy, jak: niewidzialność czy opóźnione działanie. Uwol nienie tego rodzaju substancji do otoczenia może doprowadzić do niewyobrażalnych, wręcz kata strofi cznych skutków266.
Różnorodność mikroor ganizmów i toksyn może być przyczyną porażenia populacji na różną skalę (od obezwładniającego aż po śmiertelne) oraz skażenia otoczenia (wody, po wietrza oraz terenu, budynków, urządzeń i sprzę tów) utrzymującego się od kilku godzin do kilku tygo-dni, a nawet lat. Powyższe pozwala na kon statację, iż zagrożenie jej użyciem stanowi mocną kartę przetargową267.
Zagrożenie użyciem broni ma sowego rażenia (a zatem także broni biologicznej) pozostaje wciąż aktualne zarówno w konfl iktach lokalnych, jak i w celach terrorystycznych. Stąd też możliwość zastosowania CBRN w aktach ter rorystycznych pozostaje jednym z najszerzej dys kutowanych, a przy tym budzących największe obawy aspektów terroryzmu. Powyższe pozwala na konstatację, iż eskalacja terroryzmu stanowi olbrzymie zagrożenie dla współczes-nego szero ko rozumiawspółczes-nego bezpieczeństwa, przy czym co raz bardziej realne wydaje się zaist-nienie ataków z wykorzystaniem broni biologicznej268.
Zastosowanie broni biologicznej w ataku terrorystycznym może nastąpić zarówno przez ska-żenie powietrza, wody lub gleby, jak i przez nosicieli choroby: zakażone insekty, gryzonie lub ludzie. Jednym z realnych sposobów ataku przez bioterrorystów jest skażenie powietrza przez
264 B. Michailiuk, Broń biologiczna i bioterroryzm, „Zeszyty Naukowe AON”, 2016, 1 s. 17.
265 Leksykon wiedzy wojskowej, MON, Warszawa 1979, s. 52.
266 B. Michailiuk, Broń biologiczna jako zagrożenie bez pieczeństwa państwa, AON, Warszawa 2015, s. 13.
267 T. Tylak, Bioterroryzm, e-terroryzm.pl, Internetowy Biuletyn Studiów nad Terroryzmem i kwartalnika e-Studia nad Bezpieczeństwem i Terroryzmem, 2012, 2, s. 8.
rozpylenie np. aerozolu biologicznego. Wynika to z faktu, że urządzenia do wytwarzania aerozoli są łatwo dostępne oraz większość czynników biologicznych może być łatwo przeno-szona drogą powietrzną. Obiektami takiego ataku będą przede wszystkim miejsca posiada-jące wydajne systemy klimatyzacyjne, budynki użytku publicznego i stacje metra, a także wszystkie miejsca, w których gromadzą się ludzie: dworce kolejowe, porty lotnicze, centra handlowe, obiekty sportowe i kulturalne, budynki rządowe i publiczne, miejsca koncentracji wojsk, miejsca publicznych imprez masowych.
Innym sposobem ataku może być skażenie żywności, wody lub gleby, gdzie bioterroryści mogą wykorzystać drobnoustroje. Najbardziej narażone na taki atak mogą być punkty zbio-rowego żywienia lub ujęcia wody pitnej269.
Wprawdzie w Polsce dotychczas nie ujawniono bezpośrednich działań związanych z próbami pozyskiwania na dużą skalę lub użycia czynników chemicznych, biologicznych, radiacyjnych i nuklearnych (CBRN) do działań terrorystycznych, należy jednak zaznaczyć, że organizacje terrorystyczne starają się uzyskać dostęp do substancji i materiałów, które użyte w zamachu zapewniłyby jak największą siłę rażenia i spowodowałyby jak najdotkliwsze straty270.
Dlatego biorąc również pod uwagę prawdopodobieństwo zagrożenia atakiem bioterrory-stycznym w Polsce, podjęto szereg działań mających zabezpieczyć kraj przed ewentualnym zagrożeniem. Temu celowi niewątpliwie miało służyć uchwalenie ustawy o działaniach anty-terrorystycznych271 nasz kraj musi posiadać odpowiednie instrumenty służące właściwemu rozpoznawaniu i ocenianiu zagrożeń oraz skutecznemu przeciwdziałaniu ewentualnym zda-rzeniom. W przypadku ataku terrorystycznego Polska musi być przygotowana do podjęcia natychmiastowych i adekwatnych środków reagowania, a także usuwania jego skutków. Osiągnięcie tych celów wymaga zapewnienia mechanizmów współpracy wszystkich służb, organów i instytucji zaangażowanych w szeroko rozumiane działania antyterrorystyczne. Przywołana ustawa daje także delegację do zmiany w ustawie o ochronie przeciwpożaro-wej272 zmiana ta nakłada na krajowy system ratowniczo-gaśniczy [KSRG] w ramach posia-danych sił i środków współpracę z właściwymi organami i podmiotami podczas zdarzeń nadzwyczajnych wywołanych zagrożeniem czynnikiem biologicznym, w tym podczas zda-rzeń o charakterze terrorystycznym.
269 P. Lech, Terroryzm niekonwencjonalny jako potencjalne zagrożenie Polski, BiTP 2017, 2, s.103.
270 Narodowy Program Antyterrorystyczny na lata 2015–2019, załącznik do uchwały nr 252 Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2014 r. (M.P. poz. 1218), Warszawa 2014.
271 Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych, DzU z 2018 r. poz. 452, art. 30.
Nałożenie nowych zadań na krajowy system ratowniczo-gaśniczy wymaga nowych rozwią-zań organizacyjnych, które umożliwią szybkie i skutecznie reagowanie w przypadku zaistnie-nia zdarzeń o charakterze biologicznym. Przede wszystkim należy założyć, że planowanie i organizowanie działań ratowniczych będzie polegało na odpowiednim rozpoznaniu zagro-żenia, dlatego też w rozporządzeniu w sprawie szczegółowej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego273 zapisano, że w sytuacji wystąpienia zdarzenia o charakterze terrory-stycznym z użyciem czynnika biologicznego działania ratownicze będą obejmowały wstępne sprawdzenie niezidentyfi kowanych przesyłek pod kątem możliwości wystąpienia zagrożenia biologicznego oraz ich zabezpieczenie, z wyłączeniem przesyłek o zagrożeniu wybuchowym, jak również transport niezidentyfi kowanych przesyłek potencjalnie stwarzających zagrożenie biologiczne w celu przeprowadzenia ich ostatecznej weryfi kacji.
Rozporządzenie zobowiązuje także Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej do zawarcia stosownej umowy z laboratorium posiadającym możliwości badawcze w zakresie prowadzenia analiz laboratoryjnych podejrzanych przesyłek zawierających materiał charak-teryzujący się szczególnie wysokim ryzykiem zagrożenia biologicznego, w celu dokonania ostatecznej weryfi kacji niezidentyfi kowanych przesyłek pod kątem możliwości wystąpienia zagrożenia biologicznego. Należy przy tym zaznaczyć, że transport niezidentyfi kowanych przesyłek potencjalnie stwarzających zagrożenie biologiczne realizowane jest na wniosek Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy z kierującym działaniem ratowniczym.
Wykonywanie tych działań należy rozpatrywać jako wykonywanie specjalistycznych czynno-ści ratowniczych, które odbywa się głównie przez działanie specjalistycznych grup ratowni-czych, które funkcjonują w strukturach Państwowej Straży Pożarnej [PSP].
Zadanie w zakresie działania w przypadku wystąpienia zagrożeń biologicznych zostało przy-porządkowane specjalistycznym grupom ratownictwa chemiczno-ekologicznego.
Funkcjonowanie specjalistycznych grup ratownictwa chemiczno-ekologicznego odbywa się na podstawie Zasad organizacji ratownictwa chemicznego i ekologicznego w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym, wydanych przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej274.
273 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 lipca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, DzU z 2017 r. poz. 1319, § 16 ust. 3.
274 Zasady organizacji ratownictwa chemicznego i ekologicznego w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym, Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, Warszawa 2013 r.
Zasady te przedstawiają następujące zagadnienia. Postanowienia ogólne, charakteryzujące organizację ratownictwa chemicznego, w tym w szczególności:
– rozpoznawanie zagrożeń oraz ocena i prognozowanie ich rozwoju, w tym identyfi kację lub pobieranie próbek substancji chemicznych, stwarzających zagrożenia;
– ewakuacja poszkodowanych i zagrożonych ludzi oraz zwierząt poza strefę zagrożenia; – ostrzeganie i alarmowanie o zagrożeniu oraz informowanie o zasadach zachowania; – stawianie zapór na ciekach lub obszarach wodnych, zagrożonych skutkami wycieków
sub-stancji chemicznych;
– związywanie substancji chemicznych sorbentami; – stawianie kurtyn wodnych;
– prowadzenie dekontaminacji ludzi i sprzętu;
– przepompowywanie i przemieszczanie substancji chemicznych do zastępczych zbiorników; – ograniczenie emisji substancji chemicznych w ramach posiadanego sprzętu;
– neutralizacja substancji chemicznych; – zbieranie substancji chemicznych;
– współdziałanie z innymi podmiotami, między innymi w zakresie wymiany informacji oraz baz danych.
Biorąc pod uwagę posiadany sprzęt, wyszkolenie oraz możliwości realizacji zadań przytoczo-nych powyżej, wprowadzono podział ratownictwa chemiczno-ekologicznego w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym [KSRG] na stopień podstawowy i specjalistyczny. Stopień podstawowy dotyczy realizacji zadań w ramach wyposażenia w sprzęt ratowniczy i wykryw-czo-pomiarowy. Podczas działań ratowniczych stopień ten powinna realizować każda jed-nostka ochrony przeciwpożarowej, włączona do KSRG.
Stopień specjalistyczny to pełny zakres realizacji zadań podczas działań ratowniczych przez specjalistyczną grupę ratownictwa chemiczno-ekologicznego w ramach minimalnego stan-dardu sprzętowego.
Zasady określają także wytyczne do powoływania specjalistycznych grup ratownictwa che-miczno-ekologicznego, mówią także, gdzie w każdym województwie powinna funkcjono-wać przynajmniej jedna grupa oraz ustalają, że powołanie takiej grupy powinno być uzgodnione z Komendantem Głównym PSP i ma następować w drodze decyzji Komen-danta Wojewódzkiego PSP. W zasadach ujęto także wytyczne organizowania oraz prowadze-nia działań w zakresie ratownictwa chemiczno-ekologicznego, uwzględprowadze-niając alarmowanie, powiadamianie oraz dysponowanie. Wprowadzono zasady organizacji działań na miejscu
zdarzenia, zasady kierowania tymi działaniami, a także elementarne zasady w zakresie bez-pieczeństwa ratowników, zasady organizacji łączności na terenie akcji. Ponadto określono zadania dla ratowników i funkcyjnych grupy, a także określono zasady zakończenia akcji ratownictwa chemiczno-ekologicznego. W zasadach zawarto również wytyczne odtworzenia gotowości do działań grupy oraz instrukcję, jak należy wykonać dokumentację z działań ratownictwa chemiczno-ekologicznego. Zasady określają również minimalne wymagania sprzętowe dla specjalistycznej grupy ratownictwa chemiczno-ekologicznego oraz wskazówki, mówiące o tym, jak powinien wyglądać meldunek z jej działań.
Istotnym elementem działalności specjalistycznych grup ratownictwa chemiczno-ekologicz-nego jest podejmowanie działań z niezidentyfi kowaną przesyłką, jak również organizacja transportu materiału biologicznego do laboratorium wojskowego instytutu higieny i epide-miologii [WIHE]275.
W przypadku przyjęcia przez dyżurnego stanowiska kierowania PSP informacji o zdarzeniu, z którego wynika, że występuje zagrożenie o cechach niezidentyfi kowanej przesyłki (lub przesyłki stanowiącej zagrożenie), właściwe terytorialnie stanowisko kierowania PSP w opar-ciu o przyjęty schemat postępowania dysponuje wg kryterium obszaru chronionego specja-listyczną grupę ratownictwa chemiczno-ekologicznego [SGRCHEM-EKO] poziomu A i B lub A i C276, a ponadto na podstawie informacji o zagrożeniu, rozpoznania wstępnego lub polecenia kierującego działaniem ratowniczym [KDR] dysponuje inne jednostki PSP reali-zujące wsparcie dla SGRCHEM-EKO lub Policji. Stanowisko Kierowania PSP przyjmujące informację o niebezpiecznej przesyłce dysponuje SGRCHEM-EKO, uruchamia obieg infor-macji w strukturach PSP oraz wśród instytucji współpracujących z KSRG w procesie powia-damiania do współdziałania na miejscu akcji, jak również podczas wymiany informacji z właściwymi terytorialnie stanowiskami kierowania i centrami instytucji realizujących zada-nia na rzecz ochrony ludności lub zarządzazada-nia kryzysowego277.
Zasadniczym zadaniem dla specjalistycznej grupy ratownictwa chemiczno-ekologicznego jest wstępne sprawdzenie pod kątem wystąpienia zagrożenia biologicznego. Zadanie to jest
275 Zasady postępowania Państwowej Straży Pożarnej z niezidentyfi kowaną przesyłką – Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, Warszawa 2015.
276 W zależności od możliwości realizowania działań ratowniczych, liczebności dostępnych strażaków lub ratowników i ich kwalifi kacji oraz wyposażenia technicznego, specjalistyczne grupy ratownictwa chemiczno-ekologicznego utrzymują gotowość operacyjną poziomu A, B lub C.
277 Zasady postępowania Państwowej Straży Pożarnej z niezidentyfi kowaną przesyłką – Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, Warszawa 2015, s. 4.
realizowane we współpracy z Państwową Inspekcją Sanitarną Ministerstwa Spraw Wewnętrz-nych i Administracji [PIS MSWiA] polega na:
– określeniu cech morfologicznych i właściwości fi zycznych substancji przez wykonanie badania na spektrofotometrach;
– określeniu wartości pH;
– określeniu jakości opakowania przesyłki; – wykonaniu badania przy użyciu Smart Test;
– współdziałaniu przy wykonywaniu analizy innymi urządzeniami dostępnymi na miejscu akcji. Kolejność wykonywania poszczególnych czynności uzależniona jest od otrzymanych informa-cji o zagrożeniu, wstępnego rozpoznania oraz decyzji kierującego działaniem ratowniczym. W uzasadnionych przypadkach można odstąpić od przyjętych zasad278. W przypadku kiedy przesyłka nie została otwarta, wykluczono zagrożenie wybuchem i obecność substancji łatwo-palnej lub innej niebezpiecznej substancji chemicznej stwarzającej istotne zagrożenie, należy ją przewieść bez otwierania do Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji, Biura Badań Kryminalistycznych Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Laboratorium Kry-minalistyczne Komendy Wojewódzkiej Policji, w zależności od możliwości logistycznych i podjętych czynności procesowych. Decyzja podejmowana jest przez Policję we współpracy z PIS MSWiA oraz PSP. Laboratorium wykonuje badania w kierunku określenia składu oraz właściwości chemicznych i fi zycznych danej substancji, a w razie wątpliwości przesyła do badania w kierunku obecności czynnika biologicznego do WIHE w Puławach279.
Dla potrzeb organizacji działań podczas wystąpienia zagrożenia z niezidentyfi kowaną prze-syłką mogącą stanowić zagrożenie biologiczne i związanych z dyspozycją diagnostyczną labo-ratorium WIHE, przyjęto trzy poziomy zagrożenia. Poziomy zagrożenia zostały zdefi niowane na podstawie pięciu punktów:
– adresaci przesyłki;
– rozpoznanie na miejscu akcji;
– opis zagrożenia dostarczony z przesyłką stwierdzający zagrożenie biologiczne;
– wyniki badań stwierdzających zagrożenie biologiczne przeprowadzone na miejscu akcji; – informacja od służb dochodzeniowo-śledczych o wysokim prawdopodobieństwie
zagro-żenia biologicznego.
278 Zasady postępowania Państwowej Straży Pożarnej z niezidentyfi kowaną przesyłką – Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, Warszawa 2015, s. 6.
279 Zasady postępowania Państwowej Straży Pożarnej z niezidentyfi kowaną przesyłką – Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, Warszawa 2015, s. 8.
Kwalifi kacja poziomu zagrożenia odbywa się bezpośrednio na miejscu akcji. W przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu zagrożenia następuje uruchomienie przez PSP procesu prowadzenia działań ratowniczych, które stanowią przesłankę do dyspozycji diagnostycznej opartej na umowie między Komendą Główną PSP a Wojskowym Instytutem Higieny i Epi-demiologii w Puławach. Każda decyzja uruchomienia gotowości diagnostycznej WIHE musi być konsultowana z Głównym Inspektorem Sanitarnym MSWiA lub osobą wyzna-czoną w razie jego nieobecności. W pozostałych przypadkach, tj. stwierdzenia średniego lub niskiego poziomu zagrożenia, uruchomienie dyspozycji diagnostycznej WIHE możliwe jest w procesie podejmowania decyzji przez PIS MSWiA lub Państwową Inspekcję Sanitarną wraz z określeniem płatnika oraz zakresu wykonywanych badań. W tych przypadkach zawarta umowa zabezpiecza tylko ciągłą gotowość diagnostyczną WIHE, a transport prze-syłki realizowany jest na podstawie algorytmu i współdziałania w przypadku otrzymania nie-zidentyfi kowanej przesyłki, mogącej stanowić zagrożenie biologiczne280.
Transport przesyłki o cechach zagrożenia biologicznego do laboratorium może być realizo-wany przez jednostki PSP w przypadku braku możliwości realizacji przez Państwową Inspek-cję Sanitarną MSWiA lub Państwową InspekInspek-cję Sanitarną [PIS]. W przypadku transportu realizowanego przez jednostki PSP transport odbywa się przez zwolnienie z przepisów ADR281. Pojazdy poruszają się jako pojazdy uprzywilejowane z zachowaniem warunków bezpieczeństwa. Z uwagi na rodzaj zagrożenia nie jest zasadne przepakowywanie przesyłki do innych pojazdów na trasie przejazdu. Obsada pojazdu realizująca transport przesyłki zgła-sza do każdego stanowiska kierowania komendy powiatowej lub miejskiej PSP na trasie przejazdu wjazd i wyjazd z terenu danego powiatu. W sytuacjach wymagających zapewnie-nia zwiększezapewnie-nia bezpieczeństwa transportu przesyłki zaleca się uzgodnienie asysty Policji lub ewentualnie innych służb.
Ogromna różnorodność czynników bio logicznych, możliwości ich przedostania się do kraju różnymi drogami czy wykorzy stania w celach terrorystycznych powo dują, iż prowadzenie działań ratunkowych w przypadku zagrożeń biologicznych jest niezwykle trudne i niebez-pieczne. Dlate go tego typu działania ratunkowe nie mogą opierać się wyłącznie na sztyw-nych proce durach postępowania. Wszystkie działania i zarządzanie nimi muszą być elastyczne, tak by pozwolić na szybką reakcję w ob liczu pojawiających się zmian sytuacji. Je dynie skoordynowane, odpowiednio za planowane i ćwiczone wcześniej działania służb
280 Zasady postępowania Państwowej Straży Pożarnej z niezidentyfi kowaną przesyłką – Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, Warszawa 2015, s. 10.
281 ADR (fr. L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route) to międzynarodowa konwencja dotycząca drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych, sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. Została ratyfi kowana przez Polskę w 1975 r. Przepisy umowy ADR są nowelizowane w cyklu dwuletnim.
odpowiedzialnych za ochronę epide miologiczną i służb ratunkowych, mogą przy nieść realne i wymierne skutki w postaci opanowania sytuacji szczególnej, jaką jest zagrożenie czynni-kami biologicznymi282.
Prowadzenie działań ratowniczych w przypadku rozpoznania substancji niebezpiecznej stwa-rzającej zagrożenie biologiczne, wymaga zachowania szczególnej ostrożności, w tym między innymi rozpoznania właściwego stopnia zagrożenia, możliwości ograniczenia czy też elimi-nacji zagrożenia. Podjęcie działań wymaga bezwzględnie zastosowania odpowiedniej odzieży ochronnej, jak również sprzętu ochrony dróg oddechowych.
Współczesna taktyka ratownicza uwzględ nia prowadzenie działań ratunkowych we wszyst-kich strefach. Zakres wykonywa nych czynności ratunkowych w poszczegól nych strefach uzależniony jest od występują cego w nich stopnia zagrożenia życia i zdrowia dla przebywają-cych tam poszkodowanych i działająprzebywają-cych ratowników. Na potrzeby oma wianej taktyki ratowniczej wyróżniono trzy strefy: gorącą, ciepłą i zimną. Strefa gorąca to obszar, w którym wystę puje substancja niebezpieczna i w którym znajduje się ofi ara będąca pod jej działa niem. Wejście do strefy wymaga spełnienia określonych warunków, w tym nierzadko wykorzysta-nia środków ochrony przed skażewykorzysta-niami i ochrony dróg oddechowych. Zakres wykonywa-nych czynności ratunko wych zależny jest od charakteru zdarzenia. Strefa ciepła to obszar, w którym nie wystę puje już substancja niebezpieczna w środo wisku, z wyjątkiem ewentual-nego wyniesie nia jej przez ofi arę lub ratowników działają cych w strefi e. W strefi e tej wyma-gane jest stosowanie dodatkowych środków ochro ny osobistej. Wykonujemy w niej wstępny triage i przygotowujemy pacjentów do de kontaminacji, jeżeli jest zalecana. Strefa zimna to obszar, w którym nie wy stępuje substancja niebezpieczna w ilo ściach stanowiących zagroże-nie dla per sonelu medycznego stosującego rutynowe środki ochrony283.
Priorytetem działania w strefi e gorącej jest ewakuacja ze strefy zagrożenia. Ewaku acja ta może przebiegać w sposób planowy w zabezpieczeniu pacjenta bądź być podej mowana „na ratunek”, gdy nie będzie moż liwości wykonania wszystkich czynności za bezpieczających. W strefi e ciepłej dokonane będą: segregacja, dekontaminacja poszko dowanych i wstępne czynności ratunkowe, przede wszystkim czynności ratujące życie – tamowanie krwotoków, udrożnienie dróg oddechowych, wentylacja, resuscytacja krą żeniowo-oddechowa. Czynno-ści te wykony wane będą przez ratowników medycznych w odpowiednim do istniejącego
282 A. Trzos, Specyfi ka działań ratownictwa medycznego w obliczu zagrożenia biologicznego, „Na Ratunek” 2017, 4, Elamed Media Group, Katowice 2017, s. 20.
zagrożenia poziomie zabezpieczenia. W strefi e zimnej prowadzone będą kolejny triage