Strategie wspierające zrównoważony rozwój gospodarek narodowych

Problemy długofalowego funkcjonowania i rozwoju ekonomicznego są do-strzegane praktycznie przez wszystkie kraje świata, a w szczególności kraje członkowskie Unii Europejskiej, które przywiązują coraz większą wagę do za-pewnienia stabilnego, a zarazem zrównoważonego rozwoju gospodarek narodo-wych. Można je odnaleźć w wielu opracowanych przez organizacje międzynaro-dowe (w tym Unię Europejską) dokumentach, z których najważniejsze to:

1. Opracowane przez ONZ tzw. Milenijne Cele Rozwojowe² zakładające dążenie do zapewnienia pełnego i produktywnego zatrudnienia dla wszystkich z uwzględnieniem opisanej poniżej koncepcji decent work. Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) wraz z Techniczną Grupą Roboczą ds. realizacji celów strategii MCR zarekomendowała taki dobór wskaźników, aby mogły one uczynić możliwą realizację zakładanych celów pełnego, a zarazem pro-duktywnego zatrudnienia, ze szczególnym uwzględnieniem problemów ko-biet oraz ludzi młodych. Akceptacja tak sformułowanych celów przez spo-łeczność międzynarodową stanowi ważny krok naprzód, jednakże równocześnie implikuje powstanie nowych wyzwań dla MOP, przede wszystkim w zakresie odpowiedzialności za dostarczanie, a zarazem odpo-wiednią weryfikację adekwatności wskaźników mierzących osiągany w tym zakresie postęp oraz za wyjaśnianie współzależności zachodzących pomiędzy pracą zapewniającą poczucie stabilności i bezpieczeństwa ekonomicznego a produktywnością pracy oraz ograniczaniem zakresu ubóstwa społecznego.

Cele te to przede wszystkim:

− likwidacja skrajnego ubóstwa i głodu,

− zapewnienie wszystkim przynajmniej podstawowego wykształcenia,

− promowanie równouprawnienia i wspieranie kobiet,

− ograniczenie śmiertelności dzieci,

− poprawa zdrowia kobiet w okresie macierzyństwa,

− zwalczanie chorób cywilizacyjnych (np. AIDS, malaria itp.),

− zapewnienie stabilności ekologicznej,

− rozwijanie globalnego partnerstwa dla rozwoju³.

2 www.un.org/millenniumgoals

3 Green Jobs: Towards Decent Work in a Sustainable, Low-carbonated World. United Na-tions Environment Programme (UNEP), www.unep.org, September 2008, s. 4.

2. Dokument: „Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważone-go rozwoju sprzyjającezrównoważone-go włączeniu społecznemu”. „Europa 2020” to wizja społecznej gospodarki rynkowej dla Europy XXI wieku. Obejmuje trzy wza-jemnie ze sobą powiązane priorytety:

− rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy innowacji,

− rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej,

− rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wy-sokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i teryto-rialną; w tym celu Komisja proponuje wytyczenie kilku nadrzędnych, wymiernych celów UE:

− wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat powinien wynosić 75%,

− na inwestycje w badania i rozwój należy przeznaczać 3% PKB Unii Europejskiej,

− należy osiągnąć cele „20/20/20” w zakresie klimatu i energii (w tym ograni-czenie emisji dwutlenku węgla nawet o 30%, jeśli pozwolą na to warunki),

− liczbę osób przedwcześnie kończących naukę szkolną należy ograni-czyć do 10%, a co najmniej 40% osób z młodego pokolenia powinno zdobywać wyższe wykształcenie,

− liczbę osób zagrożonych ubóstwem należy zmniejszyć o 20 milionów⁴. 3. „EU Employment Strategy”⁵ – stanowi część Strategii Lizbońskiej i zawiera

m.in. podstawowe wytyczne dotyczące wspólnych priorytetów narodowych polityk zatrudnienia prowadzonych przez poszczególne kraje członkowskie UE, zaproponowane przez Komisję Europejską i zatwierdzone przez Radę UE. Począwszy od 2005 roku wytyczne te są zintegrowane z politykami ma-kro- i mikroekonomicznymi oraz są ustalane w bardziej precyzyjny i szcze-gółowy sposób na trzyletnie okresy obowiązywania. Do ogólnych wytycz-nych można zaliczyć:

− wdrażanie polityk zatrudnienia nakierowanych na: osiąganie pełnego za-trudnienia, poprawę jakości i produktywności pracy, a także umocnienie spójności społecznej i terytorialnej,

− promowanie opartego na cyklu życia podejścia do pracy,

− zapewnienie odpowiednich rynków pracy dla ludzi, którzy jej poszukują, oraz znajdujących się w niekorzystnym położeniu, np. ze względu na brak mobilności,

4 http://ec.europa.eu/eu2020/pdf/1_PL_ACT_part1_v1.pdf, s. 5.

5 http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=101&langId=en

Wyzwania dla rynków pracy krajów UE-10… 45

− poprawę identyfikacji potrzeb rynku pracy,

− promowanie elastyczności w połączeniu z bezpieczeństwem zatrudnienia oraz ograniczenie segmentacji rynku pracy,

− zapewnienie stymulującego zatrudnienie poziomu płac oraz kształtowania się kosztów pozapłacowych,

− rozszerzanie i poprawę jakości inwestycji w kapitał ludzki,

− dostosowanie systemów edukacji i szkoleń do nowych wymagań kompe-tencyjnych pracodawców.

Duże znaczenie mają także podejmowane przez Unię Europejską działania, mające na celu restrukturyzację budżetów UE na kolejne lata w ramach nowej Perspektywy Finansowej 2014-2020⁶, w kierunku zwiększenia wydatków na szeroko rozumianą ochronę środowiska naturalnego kosztem nakładów na Wspólną Politykę Rolną⁷ (ang. Common Agricultural Policy – CAP). Wszystkie powyższe dokumenty uwzględniają założenia koncepcji „decent work”⁸, która dąży do zaspokojenia aspiracji zawodowych pracowników, takich jak:

− odpowiednie szanse rozwoju i dochodów,

− prawa pracownicze,

− możliwości wywierania wpływu na bieżącą i przyszłą działalność firm,

− swoboda zrzeszania się,

− stabilność w życiu rodzinnym,

− zapewnienie przestrzegania zasad uczciwości i niedyskryminacji przez pra-codawców.

Ponadto koncepcja „decent work” opiera się na czterech celach strategicznych:

− fundamentalne prawa i zasady obowiązujące przy wykonywaniu pracy oraz międzynarodowe standardy pracy,

− możliwości uzyskiwania zatrudnienia i odpowiednich dochodów,

− ochrona i bezpieczeństwo socjalne,

− dialog społeczny i zasada trójpartycyzmu (wzajemna współpraca i uzgodnie-nia pomiędzy pracownikami, pracodawcami i rządem).

Zasadniczym celem powyższej koncepcji jest: zapewnienie redukcji sfery ubóstwa, stworzenie możliwości zatrudnienia i uzyskiwania odpowiednio wyso-kich dochodów, zapewnienie ochrony i bezpieczeństwa socjalnego, stworzenie warunków dla dialogu społecznego i trójpartycyzmu zawartych w dokumencie Decent Work Agenda⁹.

6 http://www.europolitics.info/institutions/financial-framework-2014-2020-artb277331-39.html

7 ec.europa.eu/agriculture/publi/capexplained/cap_en.pdf

8 http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=pl&catId=89&newsId=478

9 http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=pl&catId=89&newsId=478

2. Empiryczna analiza realizacji zamierzeń