1. Koncepcja realizowanej polityki spójności powstała w 2004 roku (4 lata po przyjęciu SL), a NSRO zatwierdzono w II połowie 2007 roku. Prace nad no-wą polityką spójności są już opóźnione („Europę 2020” przyjęto w 2010 ro-ku) i w opinii autora trudno będzie do końca 2014 roku uzgodnić nowe NSRO.
2. Debata finansowa ma istotne znaczenie dla skali przewidywanych zadań poli-tyki spójności i polipoli-tyki zatrudnienia. Sprzeciw państw płatników netto wo-bec dużego budżetu był już widoczny w 2005 roku i powrócił w obliczu kry-zysu finansowego i głębokich deficytów budżetów krajowych (list 5 państw z grudnia 2010 roku).
3. Nastąpią zmiany w strukturze wydatków. Z jednej strony wejście do UE Chorwacji oraz zwiększenie udziału w wydatkach Rumunii i Bułgarii ozna-cza naturalne zmniejszenie udziału Polski w środkach polityki spójności, a z drugiej strony wzrastają nakłady na kosztowne ratowanie euro w ramach Paktu stabilności i wzrostu. Po trzecie „Europa 2020” wyznacza cele, których struktura jest odmienna od dotychczasowej, co implikuje zwiększenie nakła-dów na budżetową pozycję „Konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnie-nia” kosztem „Spójności na rzecz wzrostu i zatrudniezatrudnie-nia”.
4. Wcześniejsze zapowiedzi obrony polityki spójności tylko w niewielkim stop-niu przeniosły się na ustalenia strategii „Europa 2020”. Deklaracje przywód-ców niektórych państw, w tym polskiego premiera, przed szczytem UE z marca 2010 roku nie znalazły potwierdzenia w jego rezultatach i nie wpro-wadzono do strategii istotnych poprawek.
5. Wydatki na cele zatrudnieniowe są realizowane niemal wyłącznie w ramach polityki spójności. Trzy wytyczne polityki spójności zapewne ulegną
mody-Rynek pracy w nowej strategii gospodarczej UE „Europa 2020” 87
fikacji, ale zadania przez nie realizowane pozostaną. W obliczu wysokiego bezrobocia (znacznie wyższego niż w 2005 roku, gdy podejmowano osta-teczne decyzje finansowe na lata 2007-2013) można się spodziewać mniej-szej redukcji nakładów dla wytycznej nr 3 (więcej lepszych miejsc pracy) niż dla wytycznej nr 2 (wiedza i innowacyjność na rzecz wzrostu), a zwłaszcza nr 1 (atrakcyjne miejsce dla inwestycji i pracy). To właśnie mieszczące się w tej wytycznej inwestycje infrastrukturalne wymagają dużego zatrudnienia, wpływają na popyt wewnętrzny i stanowią podstawową formę wsparcia re-gionów zapóźnionych w rozwoju. Istotne redukcje zakresu projektów twar-dych (cele strategii wskazują na zmianę proporcji EFRR i EFS) można uznać za czynnik zagrażający rozwojowi nowych państw członkowskich.
6. Opracowanie nowych wytycznych ESZ po opublikowaniu projektu nowej strategii oznaczało niemal mechaniczne przeniesienie jej celów. Liczba wy-tycznych ekonomicznych zmniejszyła się z 16 do 6, a wywy-tycznych zatrudnie-niowych z 8 do 4. Nowe wytyczne ESZ są następujące15:
(5) Zwiększenie udziału w rynku pracy i obniżenie bezrobocia strukturalnego – jest to cel tożsamy z pierwszym celem „Europy 2020”, wraz ze wskaź-nikami do osiągnięcia.
(6) Rozwój wykwalifikowanej siły roboczej, odpowiadającej potrzebom rynku pracy, promowanie jakości zatrudnienia i kształcenia ustawicznego – promuje się wydajność i wzrost zdolności do zatrudnienia, dostosowanie sytemu szkoleń do potrzeb rynkowych, wzrost mobilności profesjonalnej i przestrzennej pracowników.
(7) Ulepszenie sprawności systemów edukacji i szkoleń wszystkich szczebli i zwiększenie uczestnictwa w kształceniu na poziomie wyższym – wytycz-na odzwierciedla cele edukacyjne strategii „Europa 2020”, przy czym re-formy edukacyjne powinny być związane z Gospodarką opartą na wie-dzy, zwiększaniem zdolności do zatrudnienia, późniejszego kształcenia oraz wykorzystywania technologii informacyjnych.
(8) Promowanie włączenia społecznego i przezwyciężanie ubóstwa – wytycz-na obejmuje treść piątego celu strategii, podkreślając konieczność pełne-go uczestnictwa społeczno-ekonomicznepełne-go wszystkich obywateli, zwal-czania dyskryminacji, dostępu do kształcenia i ochrony zdrowia, poprawy działania służb publicznych i szerokiego wykorzystania EFS.
15 Proposal for a Council Decision on Guidelines for the Employment Policies of the Mem-ber States. Part II of the Europe 2020 Integrated Guidelines. COM(2010)193 final, Brussels 27.04.2010.
Aż trzy wytyczne są przeniesieniem analogicznych celów strategii „Europa 2020”. Ich znaczenie nadal jest duże, a zmniejszenie o połowę liczby wytycz-nych ESZ nie powoduje ograniczenia zakresu unijnej polityki zatrudnienia (większość szczegółowych zadań może być nadal realizowana). Jednak zmienia-ją się wewnętrzne proporcje finansowania zadań. Zostaną do tego dostosowane wytyczne polityki spójności dające podstawy wydatków z funduszy struktural-nych. Zapis na ten temat znalazł się w konkluzjach Rady Europejskiej z czerwca 2010 roku. Otwiera się trudna debata i jest szczególnie ważne, by nowe państwa członkowskie silniej zaznaczyły swój wpływ na nową politykę spójności niż w czasie prac nad strategią „Europa 2020”. Przyjęta strategia znacznie zawęża pole manewru. W opinii autora, aż dla trzech jej celów (2, 4 i 5) uzupełnianie działań krajowych ze środków budżetu UE oznacza większe transfery do państw Europy Zachodniej niż do nowych członków, a ponadto realizacja celu 3 będzie się wiązać ze znacznymi kosztami ponoszonymi przez Polskę. Dlatego tak waż-ne są działania polityczważ-ne, przekonywanie partważ-nerów i poszukiwanie sojuszni-ków. Opublikowany 29 czerwca 2011 roku projekt ram finansowych 2014- -202016 już odzwierciedla przewidywaną przez autora zmianę proporcji wydat-ków, a jest to jedynie punkt wyjścia do cięć, które nastąpią w 2012 roku.
LABOUR MARKET IN THE NEW EUROPEAN ECONOMIC STRATEGY „EUROPE 2020”
Summary
The paper presents new strategy „Europe 2020” in light of the Lisbon strategy ex-periences. There are exposed the EU procedures and objectives relevant to the labour market. There are pointed to weakness and threats appearing from a new strategy.
16 A Budget for Europe 2020. Communication from the Commission to the European Parlia-ment, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Re-gions. European Commission, Brussels 29.6.2011, COM(2011) 500 final.
Maria Balcerowicz-Szkutnik
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach