Sugerowane zmiany w systemie kształcenia w opinii dyrektorów szkół

Dyrektorów szkół także zapytaliśmy o proponowane zmiany w obecnym systemie kształcenia nauczy-cieli. Ich zdaniem system wymaga następujących zmian:

 aktualizacji programu nauczania i dostosowania go do szkolnictwa po reformie edukacji, w tym:

 przekazywania wiedzy potrzebnej do nauczania na poziomie szkoły średniej, a nie wiedzy wyłącznie na poziomie akademickim, którą później młody nauczyciel musi przekładać na język czy zadania adekwatne do potrzeb i możliwości uczniów;

 nastawienia studentów na przekazywanie wiedzy w formie praktycznej (np. zamiast uczenia reguł i definicji, pokazywanie ich praktycznego zastosowania);

 przygotowania praktycznego pod kątem bycia wychowawcą, a nie tylko nauczycielem, stąd:

 więcej dydaktyki;

 więcej psychologii;

 więcej pedagogiki;

46

 praktyczna nauka pisania planów pracy, scenariuszy lekcji, rozpisywania podstawy programowej na lata;

 większa ilość samodzielnie prowadzonych lekcji (np.: kosztem obserwacji – zamiast obserwować nauczyciela student powinien sam prowadzić lekcje);

 wydłużenie czasu trwania praktyk (większa liczba godzin lub na zasadzie 1 dzień w tygodniu przez 10 miesięcy – wówczas możliwe będzie dogłębne poznanie szkoły);

 rok praktyk/stażu w ramach studiów (propozycja ministerstwa pozytywnie oceniana przez część dyrektorów);

 zamiast krótkich, wycinkowych praktyk w kilku miejscach, stworzenie stanowiska ‘asystenta nauczyciela’ – przez okres jednego roku student poznaje tajniki pracy w zawodzie – wówczas wyrabia sobie opinię, czy rzeczywiście chce być nauczycie-lem i daje się poznać ewentualnemu, przyszłemu pracodawcy (tak, jak to się odbywa w przypadku lekarzy);

 organizowanie praktyk jako zastępstwa za nauczycieli;

 uczestnictwo praktykantów również w zajęciach pozalekcyjnych, dyżurach na prze-rwach, wyjazdach na kolonie;

 dozór praktyk – ścisła współpraca opiekunów studenta (uczelnianego i szkolnego), w tym również:

 zmiana sposobu kontroli praktyk przez uczelnie – obecnie duża część praktyk to fikcja, studenci realnie nie są w stanie przeprowadzić np. 100 godzin lekcyjnych z uwagi na inne obowiązki;

 kładzenie nacisku na kwestie związane z odpowiedzialnością za dzieci;

 zajęcia z logiki w ramach przygotowań do późniejszego rozwiązywania problemów z uczniami;

 praktyki w różnych rodzajach szkół, na wszystkich szczeblach edukacji;

 weryfikacji studentów przed naborem na studia, pod kątem predyspozycji do nauczania;

 wprowadzenia zajęć dotyczących reformy edukacji – uświadamianie roli i specyfiki poszcze-gólnych szczebli nauczania, w tym również zapoznanie ze specyfiką poszczeposzcze-gólnych egzami-nów w szkolnictwie, kończących kolejne etapy nauczania;

 zróżnicowania procesu kształcenia nauczycieli, w zależności od grupy uczniów, którą będą uczyć;

 kształcenia dwuprzedmiotowego, przygotowującego studenta do bycia nauczycielem dwóch przedmiotów – w razie gdyby nie było możliwości wypełnienia etatu (niewystarczająca liczba godzin danego przedmiotu);

47

 lepszej współpracy ministerstw (MEN i MNiSW) – uspójnienia systemu kształcenia nauczycie-li;

 wprowadzenia obligatoryjnej nauki emisji głosu – ten postulat jest już nieaktualny, ponieważ Rozporządzenie MENiS z dnia 7 września 2004r. DZ.U. z 2004r. nr 207, poz. 2110 wprowa-dziło przedmiot „Emisja głosu” jako obowiązkowy na uczelniach o specjalnościach pedago-gicznych, jednak część badanych nauczycieli mogła kształcić się w czasie, gdy zajęcia te nie były jeszcze obowiązkowe; postulat ten można również traktować jako ujawnienie potrzeby rozwijania umiejętności pracy z własnym głosem także podczas pracy w zawodzie nauczycie-la, nie tylko na etapie kształcenia do tego zawodu, jak również uzupełnienie takich zajęć dla nauczycieli, którzy nie mieli okazji ćwiczyć emisji głosu podcza studiów;

 położenia nacisku na naukę pracy w zespole;

 wprowadzenia możliwości uzyskania stopnia technika pedagoga (dającego uprawnienia do nauczania początkowego, gdzie niepotrzebna jest duża wiedza merytoryczna, za to ważne jest odpowiednie przygotowanie do pracy z dziećmi) – ten postulat przedstawiony przez ba-danych wydaje się zaskakujący i rezultaty wprowadzenia takiego rozwiązania mogłyby być naszym zdaniem niekorzystne dla nauczycieli i uczniów, wydaje się sensowne zwiększenie zajęć przygotowujących do pracy z dziećmi na studiach przygotowujących nauczycieli oraz podczas praktyk.

Cytaty:

„…[powinien] znać całą reformę, jaka jest wprowadzana. To powinno być na bieżąco i powinno być tak weryfikowane. Widzi pani przez te 10 lat, jak wprowadzono gimnazjum, już będzie 11, to ileś zmian wprowadzono, a niektórzy nawet nie wiedzą, jak te etapy wyglądają. Młody nauczyciel przychodzi albo student na praktykę i nie wie, po co on przychodzi, to coś tam leży”. Dyrektor, warmińsko-mazurskie „Przede wszystkim, żeby studenci mogli już pracować wcześniej na programach nauczania, żeby stu-dent znał zasadę egzaminów, jakie obowiązują w szkolnictwie, poczynając już od szkolnictwa podsta-wowego, poprzez gimnazjalne, szkolnictwo ponadgimnazjalne, myślę tutaj i o ogólnokształcącym, jak również i szkolnictwie zawodowym”. Dyrektor, łódzkie

„Jak jest 30 godzin praktyk, to co to jest? Dwa tygodnie po 15 godzin? Czego można się dowiedzieć o uczniach, o życiu, o szkole... Nic. Albo się robi w szkole praktykę fikcyjną, bo jak się ma znajomych, mama jest dyrektorem szkoły, to podbije pieczątkę, zrobiona praktyka”. Dyrektor, małopolskie

„Tak, kto chce zacząć pracę, nie dość, że stażysta, dostaje najniższą kwotę, to jeszcze będzie miał ograniczony etat. Dla nas to też jest problem, bo trzeba mu dopłacać do najniższej krajowej. To jest nie-normalne, żeby ktoś przychodził do szkoły i nie dostał nawet najniższej krajowej”. Dyrektor, warmińsko-mazurskie

„3 miesiące, student przychodzi na godzinę 7.30 i wychodzi po godzinie 15.30, kiedy przychodzi, nie tyl-ko stara się być tym polonistą, czy matematykiem, ale chce zaobserwować i obserwuje sztyl-kołę na lekcji, ale i na przerwie, i po lekcji co się dzieje, jak się dzieje, gdzie jest miejsce nauczyciela w tej szkole. Żeby zaobserwował i tego nauczyciela, który równo z dzwonkiem zabiera aktóweczkę, i wychodzi ze szkoły, jak również chciał zaobserwować tego nauczyciela, który w tym momencie, kiedy jest ostatni dzwonek, to dopiero siada sobie przy stole, analizuje to, co było, co wyszło, co nie wyszło i za pół godziny bierze się za planowanie jutrzejszych zajęć, i który wychodzi przynajmniej godzinę po dzwonku. Wtedy ten stu-dent może to zaobserwować, i tu może zastanowić się, i podjąć tę decyzję, co do dalszej swojej pracy zawodowej”. Dyrektor, łódzkie

„Przychodzą naładowani wiedzą, z entuzjazmem. Mają kłopoty ze sprawami wychowawczymi, żadne studia nie przygotowują nauczyciela do roli wychowawcy, była pedagogika, psychologia, ale bardziej teo-retyczna”. Dyrektor, łódzkie

48 „A tak, to te osoby przychodzą do nas, do szkoły, biorą udział w zajęciach, tak, bo nauczyciele wtedy udostępniają swoje godziny i początkujący ludzie realizują zajęcia lekcyjne. Natomiast nikt tego nie wi-dzi, jak. My tylko, tak? Natomiast dobrze by było, jakby ktoś z tej uczelni też przyszedł i zobaczył, jak to wygląda, tak? Na, co trzeba zwrócić uwagę tym młodym ludziom z metodyki na przykład, tak? Jakie po-pełniają oni błędy, bo oni są niestety, ale tylko teoretykami. Nie widzą nic w praktyce”. Dyrektor, łódzkie