Perspektywy rozwoju transferu technologii według strategii Europa 2020
3. Transfer technologii jako narzędzie realizacji celów strategii Europa 2020
Kompleksowe podejście do problemów rozwojowych UE, w tym dotyczących transferu technologii, stanowi obecnie strategia Europa 2020, której głównym ce-lem jest budowa gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach, a także gospodarki zrównoważonej i konkurencyjnej. Miarą sukcesu realizacji celów wskazanych w nowej unijnej strategii będzie inteligentny i zrównoważony wzrost, który sprzy-ja włączeniu społecznemu. Ramy nowego systemu zarządzania rozwojem kra-ju stanowi Długookresowa Strategia Rozwokra-ju Krakra-ju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności” oraz Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju i Plan Zagospodarowania Przestrzennego Kraju. W perspektywie do 2020 r. najważniej-szymi dokumentami strategicznymi są Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju i Krajowy Program Reform (KPR) na rzecz realizacji strategii Europa 2020.
Głównym celem działań KPR, który zakłada korelację polskich celów roz-wojowych z priorytetami wyznaczonymi w strategii Europa 2020, jest odrabianie zaległości rozwojowych oraz budowa nowych przewag konkurencyjnych. Cel ten uwzględnia trzy obszary priorytetowe: infrastrukturę dla wzrostu zrównoważone-go, innowacyjność dla wzrostu inteligentnego oraz aktywność dla wzrostu sprzy-jającego włączeniu społecznemu25. W ramach drugiego obszaru planowana jest realizacja wielu przedsięwzięć, które pozwolą zwiększyć innowacyjność polskiej gospodarki.
Jedną z podstawowych zmian, jakie należałoby wprowadzić, jest nowe po-dejście do regulacji gospodarczych (smart regulatios), dzięki któremu możliwe będzie dokonywanie korekt bieżących regulacji oraz zwiększanie nacisku na eg-zekwowanie przepisów prawa.
24 www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/69E5CA02-65AD-468C-B16C-BBEB1DA420B1/52549/ wersjaANGpodglad_pojedynczo.pdf [9.06.2013].
Perspektywy rozwoju transferu technologii według strategii Europa 2020 47 Wzrost innowacyjności umożliwi bez wątpienia zwiększenie dostępu do ze-wnętrznych źródeł finansowania, w tym funduszy podwyższonego ryzyka opar-tych na publiczno-prywatnym kapitale. Wspieranie rozwoju funduszy venture
capital wymaga zachęt finansowych oraz zmian regulacji prawnych,
zmniejszają-cych bariery dokonywania transgranicznych inwestycji przez tego typu rozwiąza-nia. Im większe wsparcie dla innowacyjnych przedsięwzięć na jak najwcześniej-szym etapie rozwoju, tym większe szanse na przyznanie publicznego wsparcia dla
venture capital.
Dźwignią zmian mogą także okazać się działania promujące kreatywność i po-stawy proinnowacyjne. Jednym z takich rozwiązań jest foresight technologiczny, który ma na celu prognozowanie trendów rozwoju technologii, identyfikując te jej obszary, które będą miały największe znaczenie w przyszłości. Przykładem takich technologii są technologie środowiskowe („zielone technologie”), które opierają się m.in. na: bezpieczeństwie energetycznym, zdrowiu publicznym i dążeniu do niskoemisyjnej gospodarki.
W celu poprawy współpracy pomiędzy uczestnikami rynku należy tworzyć oraz usprawniać odpowiednie mechanizmy. Promocją zostaną objęte rozwiązania związane z PPP, których wykorzystanie może pozwolić na ograniczenie wielko-ści funduszy publicznych. Współpraca biznesu z administracją umożliwi lepsze dopasowanie prowadzonych badań do realnych potrzeb gospodarki. Zmiany po-winny także polegać na doprowadzeniu do wzrostu poziomu zaufania i kapitału społecznego. Jednym z rozwiązań ukierunkowanych na realizację tych celów jest polityka rozwoju gospodarczego oparta na klastrach, której głównym zadaniem jest selekcja klastrów o największym potencjale innowacyjnym. Rozwój tych rozwiązań powinien sprzyjać podnoszeniu konkurencyjności polskiej gospodarki, tworząc atrakcyjną ofertę dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Korzystne mogą się również okazać szkolenia dla pracowników, polegające na przyswajaniu wiedzy i umiejętności związanych z nową technologią oraz dostosowaniem się do zmian w organizacji.
Istotne jest także wprowadzanie zmian w systemie nauki. Dzięki ustawom „Budujemy na wiedzy. Reforma nauki dla rozwoju Polski” bardziej realne staje się zbliżenie nauki z gospodarką. Ustawy ukierunkowane są bowiem na szybsze reagowanie na potrzeby przedsiębiorstw oraz tworzenie instrumentów lepiej do-pasowanych do ich potrzeb.
KPR jest dokumentem pokazującym, w jaki sposób Polska w najbliższych latach odpowie na stojące przed nią wyzwania organizacyjne, finansowe i gospo-darcze. KPR jest nie tylko narzędziem realizacji strategii Europa 2020, ale przede wszystkim instrumentem uwzględniającym polską specyfikę i wyzwania oraz odpowiadającym na krajowe bariery wzrostu, a jednocześnie przyczyniającym się do realizacji wspólnych, unijnych celów, w tym wzmocnienia pozycji UE na świecie. Aby zbudować nowe przewagi konkurencyjne, należy zintensyfikować
48 Roman Tylżanowski
działania mające na celu poprawę zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw oraz społeczeństwa. Z tego względu KPR proponuje wzmacnianie kadr nauczających, a także stymulowanie współpracy nauki z biznesem.
Polski KRP ma na celu maksymalne wykorzystanie środków z polityki spój-ności i wspólnej polityki rolnej, będące istotnym źródłem finansowania licznych inwestycji i pozwalające nadrabiać zaległości oraz budować nowe przewagi kon-kurencyjne. Dzięki wymienionym środkom Polska będzie lepiej przygotowana do kontynuowania efektywnego wykorzystywania środków z budżetu UE.
8 lutego 2013 r. na szczycie UE w Brukseli przyjęto unijny budżet na lata 2014-2020. Przewiduje on dla Polski 105,8 mld euro, z czego 72,9 mld zostanie przeznaczonych na politykę spójności. Alokacja unijnych funduszy dla naszego kraju na okres 2014-2020 jest nieco wyższa niż na lata 2007-2013 (101,5 mld euro, z czego 68 mld euro w ramach polityki spójności). W związku z tym Polska będzie przez kolejne siedem lat największym beneficjentem unijnych funduszy26.
Niezwykle istotne są otrzymywane z UE fundusze, dzięki którym Polska jest w stanie nadrobić zaległości i zbudować nowe przewagi konkurencyjne, przy-czyniając się tym samym do większej spójności w ramach UE. Najważniejsze jest jednak rozsądne gospodarowanie nimi. Należy dążyć do obniżania wydat-ków publicznych, strukturalnego zrównoważenia budżetu, trwałego zwiększenia stopy zatrudnienia oraz pobudzenia wzrostu prywatnych oszczędności i inwe-stycji. Obecne spowolnienie gospodarcze Polski jest do pewnego stopnia zwią-zane z niewielką liczbą projektów inwestycyjnych w latach 2013-2014, a więc w przejściowym okresie pomiędzy jednym okresem budżetowym UE a drugim. Ze względu na to, że Polska przeznacza niezbyt wysokie nakłady na badania, państwo powinno stosować zachęty dla przedsiębiorstw do podejmowania prac B+R i stworzyć przyjazne dla przedsiębiorczości środowisko, choćby poprzez uproszczenie systemu podatkowego. Wspierane powinny być przede wszystkim te obszary, które cechują się największym potencjałem przeprowadzania prac ba-dawczych zakończonych sukcesem. Konieczne jest skupienie się na tych dzia-łaniach, których realizacja przyczyni się do utrzymania relatywnie wysokiego tempa rozwoju gospodarki. Do działań tych można zaliczyć: obniżenie wydatków publicznych, trwałe zwiększenie stopy zatrudnienia oraz pobudzenie wzrostu pry-watnych oszczędności i inwestycji.
Poprawy regulacji wymagają także powiązania między uniwersytetami a sek-torem przemysłu. Jednym z rozwiązań stymulujących taką współpracę może być zwiększenie ochrony własności intelektualnej na uniwersytetach. Wydatki na na-ukę są zdecydowanie za niskie. Naukowcy powinni otrzymywać zachęty do do-skonalenia zawodowego i podejmowania współpracy z przedsiębiorstwami.
Wzrost nakładów ze źródeł prywatnych jest hamowany przez niski udział sektorów wysokiej techniki w przemyśle. Przewaga przedsiębiorstw z sektorów
Perspektywy rozwoju transferu technologii według strategii Europa 2020 49 tradycyjnych nad przedsiębiorstwami należącymi do sektora high-tech znacz-nie ogranicza wzrost zaangażowania polskiej gospodarki w projekty badawcze. Z tego względu polska polityka innowacyjna powinna uwzględnić w swoim pro-gramie wspieranie dyfuzji technologii, w szczególności w postaci transferu mię-dzynarodowego. Realizacja tych działań stanowi niezbędny warunek zwiększenia dynamiki przemian strukturalnych w gospodarce, a także harmonijnego rozwoju systemu innowacyjnego.
Podsumowanie
Osiągnięcie wysokiego poziomu innowacyjności tylko w ramach jednego przedsiębiorstwa jest właściwie niemożliwe. Z tego względu niezbędne jest nawią-zywanie współpracy z innymi przedsiębiorstwami, uczelniami oraz instytucjami otoczenia biznesu, które mają na celu zapewnienie ciągłości procesu badawczego, wykorzystującego najnowsze źródła wiedzy i technologii, a także zastosowanie ich w produktach i procesach produkcji. Zbyt niski poziom współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, a także między przedsiębiorstwami a jednostkami naukowo--badawczymi ma odzwierciedlenie w niewielkich nakładach na działalność in-nowacyjną ponoszonych przez sektor prywatny. Główną przyczyną niewielkie-go zainteresowania transferem technologii jest brak świadomości co do korzyści wynikających z takich działań. Polska gospodarka potrafi wykazać się dość dużą odpornością na wpływ zaburzeń zewnętrznych, czym potwierdza, iż rozwija się w sposób zrównoważony. Obecnie konieczne jest jednak podjęcie takich dzia-łań, które pozwoliłyby na jej wzmocnienie. Najbliższe lata powinny zostać wy-korzystane na budowanie fundamentów przyszłego rozwoju. Wyzwania XXI w. stymulują postęp technologiczny, a tym samym rozwój gospodarczy. Zwiększe-nie konkurencyjności polskiej gospodarki jest możliwe przede wszystkim przez nastawienie na szybkie i sprawne dokonywanie zmian, w tym zmian procesów transferu technologii. W celu wyrównania różnic w rozwoju gospodarczym regio-nów małe i średnie przedsiębiorstwa oraz ośrodki B+R otrzymały ogromną szansę pokonania bariery finansowej w realizacji projektów innowacyjnych i tworzenia gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach.
Literatura
Brzozowski M., Kubielas S., Struktura techniczna gospodarki a dyfuzja technologii w perspekty-wie konwergencji realnej Polski z UE, w: Polska w Unii Europejskiej. Dynamika konwergencji ekonomicznej, red. J. Michałek, W. Siwiński, M. Socha, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007. Czupryński P., Ćwiklicki M., Kopyciński P., Machnik A., Mituś A., Staszczyszyn B., Widzisze-
wska J., Zawicki M., Organizacja transferu technologii w sieciach instytucji otoczenia bizne-su, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2006.
50 Roman Tylżanowski
Duraj J., Papiernik-Wojdera M., Przedsiębiorczość i innowacyjność, Difin, Warszawa 2006. Firszt D., Transfer technologii jako narzędzie realizacji celów Strategii Lizbońskiej w Polsce,
w: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy w kontekście spójności społeczno-ekonomicz-nej, red. M. G. Woźniak, Katedra Teorii Ekonomii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008. Głodek P., Gołębiewski M., Transfer technologii w małych i średnich przedsiębiorstwach, t. I,
Ogólnopolska Sieć Transferu Technologii i Wspierania Innowacyjności MŚP, Warszawa 2006. Gomułka S., Teoria innowacji i wzrostu gospodarczego, CASE, Warszawa 2008.
Gulda K., Wzrost gospodarczy a transfer technologii, w: Wzrost gospodarczy a innowacje, Wroc- ławskie Centrum Transferu Technologii, Wrocław 2008.
Klajbor T., Koszałka J., Poradnik dla przedsiębiorców – praktyczny transfer technologii w firmach, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, Warszawa 2013.
Lowe P., Zarządzanie technologią. Możliwości poznawcze i szanse, Śląsk, Katowice 1999.
System transferu technologii i komercjalizacji wiedzy w Polsce – siły motoryczne i bariery, red. K. B. Matusiak, J. Guliński, PARP, Warszawa 2010.
Mikuła B., Pietruszka-Ortyl A., Organizacje sieciowe, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 2006, nr 715.
Proponowane kierunki rozwoju nauki i technologii w Polsce do 2020 roku, Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Warszawa 2004.
Prystrom J., Innowacje w procesie rozwoju gospodarczego. Istota i uwarunkowania, Difin, Warsza- wa 2012.
Santarek K., Bagiński J., Buczacki A., Sobczak D., Szerenos A., Transfer technologii z uczelni do biznesu. Tworzenie mechanizmów transferu technologii, PARP, Warszawa 2008.
Sobczak D., Transfer technologii oraz narodowy system innowacji, „Problemy Jakości” 2005, nr 7. Truskolaski S., Międzynarodowa dyfuzja technologii a konwergencja stóp wzrostu gospodarczego,
„Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu” 2004, nr 39.
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, Dz.U. nr 164, poz. 1365. www.akcjonariatobywatelski.pl/portal/pl/88/712 [9.06.2013].
www.ec.europa.eu/europe2020/pdf/nrp/nrp_poland_pl.pdf [9.06.2013].
www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/69E5CA02-65AD-468C-B16C-BBEB1DA420B1/52549/wersja-ANGpodglad_pojedynczo.pdf [9.06.2013].